Kapitulo 4

PAng Pagkamalahutayon

Ang pagkamalahutayon sa pagpaningkamot sa matarung nga mga tinguha makatabang kanato nga makapalambo og mga talento, makakab-ot sa mga tumong, ug makaalagad sa uban.

Gikan sa Kinabuhi ni Heber J. Grant

Sa tibuok niyang kinabuhi, si Heber J. Grant nagkugi og trabaho aron molambo ang iyang kaugalingon, sa pagtuo nga “ang matag usa mahimong molambo sa matag adlaw, sa matag tuig, ug makaangkon og mas dako nga kapasidad sa pagbuhat og mga butang samtang molabay ang mga katuigan.”¹ Siya nahimong inila sa iyang pagka malahutayon, ug iya usab kining nasulti nga “siya dili gayud manghinaway sa kahuyang sa uban nga mga lalaki apan nakigbisug sa iyang kaugalingon.”² Siya miasoy sa mosunod nga estorya mahitungod sa usa ka higayon sa iyang kabatan-on sa panahon nga iyang gipakita ang dekalidad nga pagkamalahutayon:

“Sa dihang miapil ako sa club sa bisbol, ang mga batang mga lalaki nga akong kaidad, ug kadtong magulang og gamay midula sa unang siyam, kadtong mga mas bata pa nako miduha sa ikaduha, ug kadtong mas bata pa gayud midula sa ikatulo, ug ako nakigdula kanila. Usa sa rason niini mao nga ako dili makalabay sa bola gikan sa usa ka bes ngadto sa pikas; laing rason mao nga kulang ako og kusog nga makadagan o makahapos og maayo. Kon mopunit ko sa bola, ang mga batang lalaki maninggit, ‘Ilabay ngari, bayot!’ hilabihan nilang lingawa nga manungog nga ako bug-os nga nakapanumpa nga makadula og bisbol uban sa siyam nga modaug sa pagkakampyon didto sa Teritoryo sa Utah.

“Ang akong mama nanawat og mga moabang sa balay niadtong higayona alang sa panginabuhi, ug ako molimpyo sa ilang mga butas hangtud nga nakatigum ako og usa ka dolyar, diin akong gipamuhonan sa bisbol. Migugol akog mga oras sa paglabay sa bola duol sa kamalig sa silingan, (Edwin D. Wooley, ) nga nakapanghingalan siya nako nga pinakatapuolan nga bata sa Ika trese nga Ward. Kanunay nga magsakit og maayo ang akong bukton nga tagsa ra kong makatulog sa gabii. Apan nagsige ako og bansay, ug sa katapusan milampos nga nakuha sa ikaduha nga siyam sa among pundok. Unya miapil ko og mas maayo nga pondok, ug sa katapusan nakadula diha sa siyam nga midaog sa pagkakampiyon sa Teritoryo. Ingon nga nakatuman sa akong gisaad sa akong kaugalingon, ako miundang sa natad sa bisbol.”

Si Presidente Grant sa kaulahian miangkon nga iyang “nausikan og gamay”ang “ang mga panahon” ug mga adlaw ug mga semana ug mga bulan” nga iyang gigugol sa paglabay sa bola didto sa kamalig sa ilang silingan. Siya miingon: “ako nakahunahuna nga dili kadto ang labing maayong paagi sa paggamit sa akong oras…. Apan dunay usa ka butang, hinuon, nga akong natuman isip magdudula sa bola, ginganlan og, pagtuman sa saad nga gihimo sa akong kaugalingon.”³

Ang batan-on nga si Heber J. Grant milahutay usab hangtud nga siya nakat-on sa pagdula og mga jolen, milambo sa iyang gramatika, ug nakabansay og maanindot nga agi sa pagsulat.

Nakat-onan ang gahum sa paglahutay diha sa iyang kabatan-on, padayon niyang gigamit ang maong baruganan samtang siya nagdako. Pananglitan, determinado siya nga makat-on sa pag-awit. Siya misaysay: “Sa panahon nga nag-edad ako og nuybe misulay ako sa pag-awit. Balikbalik akong misulay nga walay nakita nga kalampusan. Sa dihang ako nagpanuigon na og mga kwareta anyos, aduna akoy pribado nga kalihim nga adunay maanindot nga tingog. Ako miingon kaniya nga akong ihatag ang tanan sa kalibutan kon makatumong lang ko sa tono. Siya mikatawa ug miingon, ‘Bisan kinsa nga adunay tingog ug paglahutay makakanta.’ ako dayon siyang gisangonan nga maoy akong magtutudlo sa pag-awit.

“Ang akong mga leksyon sa pag-awit nagsugod niadtong gabhiona. Pagkatapos sa duha ka oras nga praktis dili pa gihapon ako makakanta og usa ka linya sa awit nga among gipraktis. Human og praktis nianang usa ka kanta sulod sa lima kaliboan ka higayon, yabag gihapon kaayo kon mokanta na ko atubangan sa publiko. ako nagpraktis niini sa lain pang unom ka bulan. Karon ako nakat-on na og usa ka awit sulod lamang sa pipila ka mga oras.”⁴

Si Presidente Grant maayo og kinaiya mahitungod sa iyang paningkamot sa pag-awit, ug siya wala motugot sa mga sayop o mga katawa ug pagpanaway sa uban nga modaot kaniya. Atol sa usa ka pakigpulong ngadto sa mga kabatan-onan sa Simbahan, siya miingon:

“Sa panahon nga ako nagkat-on sa pag-awit, … ako nagparaktis og [usa ka piho nga kanta] awiton og ka napulog duha ka higayon sa usa ka adlaw. Aduna kini tulo ka mga bersikulo; busa ako mikanta og trayntay sais ka mga bersikulo, ug sa aktwal nga hitabo nasayop og lima ka mga bersikulo, nga nakahimog 180 ka sayop sa usa ka praktis, ug wala ko masayud mahitungod niini. Sa sinugdanan sa akong pagkat-on og awit, kinahanglan kong magbansay sulod tulo ngadto sa upat ka bulan aron sa pagkat-on og duha ka yano nga mga himno. Ako nakat-on og usa ka himno pipila ka simana ang milabay sulod sa tulo ka oras—tunga sa oras nga praktis kada gabii sulod sa unom ka adlaw, ug nakuha ni nakog sakto.”⁵

Si Presidente Heber J. Grant kanunayng mikutlo sa mosunod nga pamahayag, nga usahay gipasidungog ngadto ni Ralph Waldo Emerson: “Kanang atong pursigihan sa pagbuhat sa kadugayan mamahimong mas sayon natong buhaton—dili tungod kay ang kinaiya sa butang nausab, apan ang atong gahum sa pagbuhat miusbaw.” ⁶ Si Presidente Grant nakahatag og ehemplo sa katinuod niini, ilabi na sa pag-alagad sa Ginoo. Bisan pa man sa kalisdanan sama sa kakabus ug sa sayo nga kamatayon sa iyang amahan, siya milahutay sa pagsunod sa kasugoan, nagtuman sa iyang mga Balaan nga tawag sa Simbahan, ug mibuhat sa tanan niyang mahimo sa pagtukod sa gingharian sa Dios dinhi sa yuta.

Mga Pagtulun-an ni Heber J. Grant

Kita makatuman sa bisan unsa nga maayong tumong kon kita makanunayon.

Ako nagtuo nga kita makatuman sa bisan unsang mga katuyoan kon buot gayud hunahunaon, ug walay lalaki o babaye nga molingkod ug moingon, tungod kay sila dili makahimo sama kamaayo sa uban, dili nalang sila mohimog bisan unsa. Ang Dios naghatag ngadto sa ubang tawo og napulo ka mga talento ; ngadto sa uban siya naghatag og usa; apan sila nga mipalambo sa usa ka talento makakita nga moabut ang adlaw nga ilang malabwan kadtong nahatagan og napulo ka mga talento apan napakyas sa pagpalambo niini.⁷

Ang pagkamasaligon, pagkamapadayonon niini, ug determinasyon mao ang mga kalidad nga motabang kanimo sa pagdaug sa gubat sa kinabuhi.⁸

Ako nagtuo nga gawas lang kon kita adunay ambisyon sa pagtuman ug sa pagbuhat og mga butang dili kita makahimo og dagkong kalampusan sa gubat sa kinabuhi. Wala akoy nahibaloan sa atong panahon nga mas makapasubo kanako kay sa makakita sa daghang katawhan kinsa nawad-an sa espiritu sa kaligdong ug debosyon ug pangandoy sa pagbuhat og mga butang. Para nako sayop kaayo na. Ang kada usa kinahanglan adunay tinguha sa pagtubo ug pagpausabaw sa kapasidad ug abilidad sa pagbuhat og mga butang. Sigurado gyud nga kon igo lang ta nga molihok og gamay ug igo lang mangandoy, wala kitay mahuman. Kinahanglan atong dungagan ang tinguha sa kahago aron matuman ang mga butang nga atong gitinguha. Sigurado ako nga ang usa ka batanon nga lalaki kinsa hingpit nga natagbaw sa unsay iyang gibuhat, bisag gamay ra kaayo ang iyang nabuhat, ug wala nay pangandoy sa pagbuhat og dungang pa, mahibilin. Apan ako nakombinser nga ang matag tawo makapalambo sa adlaw adlaw, sa matag tuig, ug makaangkon og mas dakong kapasidad sa pagbuhat sa mga butang samtang molabay ang mga tuig. Ako nagtuo niana sa tibuok kong kasingkasing.⁹

Anaa sa pagbansay ug pinaagi sa pagpraktis nga kita mamahimong haniti sa bisan unsa nga bokasyon o mga kahiligan sa kinabuhi, marelihiyuso man kini o kalibutanon nga kinaiya.¹⁰

Wala koy nahibaloan nga sayon nga pormula sa kalampusan. Lahutay, lahutay, LAHUTAY; trabaho, trabaho, TRABAHO—maoy importante sa gubat sa kinabuhi.¹¹

Ang pagpadayon diha sa dalan padulong ngadto sa kinabuhing dayon nanginahanglan sa paglahutay.

Ako nakaamgo nga nagkinahanglan og makanunayon nga paningkamot ang matag usa kanato aron makahimog kalampusan sa atong mga kinabuhi. Wala kinahanglana ang paningkamot sa pagpadailos sa bukid, apan gikinahanglan ang paningkamot sa pagkatkat ngadto sa kinatumyan sa bukid. Wala kinahanglana ang paningkamot sa paglakaw sa dalan padulong sa kadautan; apan gikinahanglan ang paningkamot sa pagpabilin diha sa higpit ug pig-ot nga dalan padulong sa kinabuhing dayon.¹²

Akong gibati nga kinahanglan kitang makat-on nga dili gayud mawad-an sa kadasig…. Ako nagtuo nga sa higayon nga kita mohukom sa atong mga kasingkasing nga pinaagi ug tungod sa mga panalangin sa Dios nga atong Langitnong Amahan atong matuman ang piho nga mga buluhaton, ang Dios mohatag kanato og abilidad sa pagtuman niana nga buhat; apan sa higayon nga kita mohigda, sa higayon nga kita mawad-an og kadasig, sa higayon nga atong tan-awon ang tumoy sa bukid ug moingon nga imposible nga makaabut kita sa kinatumyan, samtang wala kita mohimo og paningkamot kini dili gayud matuman.

Si Nephi miingon ngadto sa iyang amahan nga siya moadto ug mobuhat sa mga butang diin ang Ginoo nagsugo [tan-awa sa 1Nephi 3:7], ug sa dihang ang iyang mga igsoon napakyas sa pagkuha sa mga palid ug sila mibalik nga nawad-ag kadasig, siya wala mawad-i og kadasig…. Siya miingon ngadto sa iyang mga kaigsoonan: “Ingon nga ang Ginoo buhi ug samtang kita buhi, kita dili mobalik ngadto sa atong amahan sa kamingawan hangtud matuman ang butang nga gisugo sa Ginoo kanato.” [1Nephi 3:15.] Karon kita isip mga Santos sa ulahing mga adlaw kinahanglan mahinumdom nga si Nephi milampos; kinahanglan nga atong hinumduman nga diha sa pagsagubang sa mga babag siya mikuha sa mga palid nga gilangkuban sa mga bilihon nga mga pulong sa Dios; nga iyang nakuha ang mga talaan nga labaw pa sa tanan ka bilihon; kadto walay bili sa iyang mga kaliwatan ug kon wala pa kadto lisud unta alang sa kadaghanan kanila nga makakita sa higpit ug pig-ot nga dala padulong sa kinabuhing dayon.

Kon aduna pay laing tawo diha sa Basahon ni Mormon nga akong gidayeg pag-ayo ug kansang ehemplo gusto nakong sundon, kana nga tawo mao si Nephi sa karaan; wala gayud mawad-i og kadasig, wala gayud mahiubos, kanunayng andam, kanunayng determinado sa pagbuhat sa labing maayo alang sa pagtuman sa mga katuyoan sa Dios.¹³

Kon gusto ninyo nga makahibalo unsaon nga maluwas, ako mosulti kaninyo, pinaagi kini sa paghupot sa mga sugo sa Dios. Walay gahum dinhi sa yuta o walay gahum ilawom sa yuta, nga mopugong kanako o kanimo o ni bisan kinsa nga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga maluwas, gawas lamang sa atong mga kaugalingon. Kita ang mga arkitekto sa atong mga kinabuhi, dili lamang dinhi niining kinabuhia, apan sa kinabuhi nga moabut sa kahangturan. Kita sa atong mga kaugalingon makahimo sa matag katungdanan ug obligasyon nga gihatag sa Dios sa tawo. Walay kasugoan nga sukad nga nahatag ngari kanato gawas nga ang Dios naghatag kanato sa gahum sa pagsunod niana nga sugo. Kon kita mapakyas, kita ug kita lamang, ang responsabli sa kapakyasan, tungod kay ang Dios mituga sa Iyang mga sulugoon, gikan sa Presidente sa Simbahan ngadto sa pinakamapainubsanon nga mga sakop, sa tanan nga abilidad, tanan nga kahibalo, tanan nga gahum nga gikinahanglan, kamatinud-anon, kamakugihon, ug tukma nga miapud-apod sa matag katungdanan ug matag obligasyon nga gihatag kanila, ug kita, kita lamang, ang manubag kon mapakyas kita niining butanga.¹⁴

Ang hugot nga pagtuo ug kahibalo kon dili gamiton walay bili. Ang tanan nga kahibalo sa kalibutan walay gibug-aton hangtud atong ibutang ang tinuod nga kahibalo ngadto sa aktwal nga buhat. Kita ang mga arkitekto ug mga tig-ugmad sa atong mga kinabuhi, ug kon kita mapakyas sa paggamit sa atong kahibalo ngadto sa aktwal nga buhat ug sa pagbuhat sa mga katungdanan nga gihatag kanato kita makahimog kapakyasan sa atong kinabuhi.¹⁵

Pinaagi sa tabang sa atong Langitnong Amahan walay obligasyon ug walay balaod sa Simbahan nga dili nato matuman. Ang Ginoo mohatag kanato og kalig-on ug abilidad aron sa pagtuman sa matag katungdanan ug kahago nga anaa kanato sa paagi nga ikahimuot niya. Ang pangutana lang mao, adunay ba kitay laraw? Ako nakadungog og usa ka [tawo] kagahapon nga miingon nga dili siya makaundang sa pag-inom og kape. Dili ko motuo nga kana nga tawo nagsulti sa tinuod. Sa akong hunahuna siya kulang sa hunahuna sa pagsulay aron hunongon ang maong kinaiya.¹⁶

Daghang mga tawo nga akong nahibalag nga miingon, “Mr. Grant, unsa may imong ikasulti sa kamatuoran nga daghan sa mga tawo nga mipahayag sa ilang kahibalo mahitungod sa kabalaan sa buhat nga gitawag og Mormonismo, ug mahitungod sa kabalaan sa misyon ni Propeta Joseph Smith, unya pagkahuman mipahilayo sa Ebanghelyo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug nahimong bangis nga kaaway niini? Ako yano nga mitubag nga walay bisan unsang saad nga gihatag ngadto ni bisan kinsang lalaki, babaye, o bata, bisan unsa pa nga pagpamatuod nga ilang nadawat, o unsa nga kahayag o salabutan nga ilang nakab-ot nga gikan sa Dios, nga sila magpabilin nga lig-on ug makanunayon diha sa higpit ug pig-ot nga dalan padulong sa kinabuhing dayon, gawas lang kon sila mosunod sa mga sugo sa Dios. Ako walay nahibaloan nga tawo diha sa Santos sa Ulahing mga Adlaw nga nagmatinud- anon sa pag-asikaso sa pag-ampo sa pamilya ug sa hilum nga pag-ampo, sa pagtambong sa iyang pangpubliko nga miting ug sa korum, kinsa andam ug madasigon sa pagbayad sa ika-napulo sa iyang tinuig nga kinitaan ngadto sa Ginoo, kinsa nagsunod sa naila nga Pulong sa Kaalam—ako walay nailhan nga ingon niana, ako moingon, nga natumpawak sa pagpahilayo sa Simbahan. Apan ako nakaila og daghang mga tawo, nga bisag sa kadaghan sa dagko ug kahibulongan nga mga butang nga gipakita ngadto kanila, mipahilayo lang gihapon, gumikan kay ilang gibiyaan ang ilang mga katungdanan ug mga responsibilidad nga ilang gihuptan isip mga Santos sa Ulahing mga Adlaw.¹⁷

Usa ka dakong butang nga gitutokan pag-ayo [sa kaayway] mao ang kamatuoran nga kitang tanan pulos kabos, huyang nga mga binuhat ug tinuoray nakong gihatagag pagtagad ang atong kaugalingong kahuyang, ug siya misulay sa pagpahimulos sa atong kahibalo mahitungod niining butanga sa pagsulsol kanato nga kita dili maayo ug kon unsay atong gibuhat walay hinungdan ug makausik lang sa panahon. Apan kita makasiguro nga kon kita mopadayon sa ginagmay natong mga katungdanan sa inadlaw adlaw, kita mamahimong anad sa mga dinagko, sa panahon, nga pinaagi sa kaayo sa Ginoo, adunay moabut kanato nga mas dako nga buluhaton alang sa ikaayo sa iyang buhat.¹⁸

Ako nagtinguha sa pagpukaw sa hunahuna sa mga batan-on [katawhan] nga tungod kay sila wala molampos sa nangagi, o napakyas sa tarung nga pagpuyo, kinahanglang dili sila mobati nga wala nay pag-laum alang kanila sa umaabut. Walay pagtulun-an sa atong Ginoo ug Magtutudlo, nga si Jesukristo, nga mas sayon sabton kay sa iya mismong gibuhat aron nga walay bisan usa sa atong nangagi nga mga sala nga ipanghimaraut kanato, kon kita lamang maghinulsol ug mobiya niini, magmakugihon na sa umaabot nga panahonalang sa katarung.¹⁹

Kita kinahanglan magmakanunayon sa pagtabang sa uban.

Kanunay nakong isugilon ang kasinatian ni Doktor Karl G. Maeser. Siya miasoy sa usa ka kabus nga balo nga miduol kaniya nga may anak. Siya mipahibalo ngadto kang Brother Maeser nga kadto mao ang bugtong niya nga anak; nga siya manlabada aron makatigum og kwarta aron mapadala siya ngadto sa Unibersidad sa Brigham Young tungod kay siya nakadungog nga si Brother Maeser makapausab sa mga badlungon nga mga batan-ong lalaki. Siya misulti kang Brother Maeser nga dili siya makapugong sa bata, ug nga ang bishop ug ang iyang mga magtatambag walay mabuhat kaniya ug miisip kaniya nga usa ka maldito nga bata.

Ang bata misugod sa pag-eskwela ug sa wala madugay naapil sa kagubot. Si Brother Maeser misulti kon giunsa niya paglapas ang mga lagda sa eskwelahan. Ang mga magtutudlo walay mahimo niya, ug ang iyang impluwensya sulod sa eskwelahan ngil-ad. Si Brother Maeser nagpanuko sa pagpapha kaniya tungod kay siya naghunahuna niadtong kabus nga balo kinsa nanglabada aron ang iyang bugtong nga anak makaeskwela; busa nagpailub siya niining sipat, badlongon nga bata hangtud nga dili na niya maantos. Sa katapusan siya mipapha sa bata sa eskwelahan.

Pagkasunod buntag nianang pagka alas otso, sa dihang miabut si Brother Maeser sa iyang opisina, may nanuktok sa pultahan. Sa pag-abli niya sa pultahan, nagbarug kining batan-on. Si Brother Maeser miingon nga sa dihang siya mitan-aw sa batan-on ug nakahunahuna sa mga kagubot nga iyang nahimo sa eskwelahan, iyang gibati nga “gusto niyang sumbagon, diha gayud sa taliwala sa mata.” Mao kanay una niyang hunahuna ngadto nianang bataa nga napapha sa miaging adlaw.

Ang batan-on miingon: “Brother Maeser, hatagi lang ko og usa nalang ka higayon.”

Si Brother Maeser [nahinumdom]: “Ako nagbarug nga wala kalihok nga kanang bataa nangayo og usa pa ka higayon. Wala siya maghunahuna nga ako mohatag pa niya og lain pang higayon; ug siya miingon; “Brother Maeser, Brother Maeser—hatagi ko og usa pa ka higayon.’”

Kahilakon ang tingog ni Brother Maeser, samtang iyang gigakos ang bata ug mihalok kaniya, ug misaad sa gatusan ka mga higayon.

“Karon, ” miingon si Brother Maeser, “unsay inyong hunahuna— kana nga batan-on maoy magtatambag sa bishop sa lungsod mismo diin kanhi bati siya og dungog.

Kini ang mga ganti nga may gibug-aton—ganti sa tawhanong bili. Ang kamapailubon, walay kakapoy, ang maampoon nga kahago nga atong gideboto sa atong mga batan-ong katawhan kinsa nanginahanglan og tabang, ug niadtong kadaghanan nga sa laing hinungdan mipahilayo sa ilang kaugalingon gikan kanato, usahay moganti kanato sa dili mahubit nga kalipay ug katagbawan sa mga katuigan nga umaabut.

Unta kita maghago og dugay ug walay hunong, inubanan sa pailub, ug pagpasaylo, ug mainampoon nga determinasyon sa tanan kinsa nanginahanglan sa atong tabang!²⁰

Mga Sugyot alang sa Pagtuon ug Panaghisgutan

Unsa may kasinatian ninyo diin ang Ginoo mipanalangin kaninyo nga mamahimong makanunayon?
Sa unsa nga tinguha nga kita magmakanunayon sa pagbuhat sa atong katungdanan ngadto sa Ginoo?
Unsa nga mga babag nga kinahanglan andam kita nga mosagubang samtang kita molahutay sa pagpalambo sa atong mga talento ug mga abilidad? sa pagsunod sa mga sugo? sa pagtabang sa uban?
Nganong mahinungdanon man ang makanunayon nga paningkamot sa pagpuyo nga matarung ug magmalampuson sa kinabuhi hangtud sa kahangturan? (Tan-awa usab sa 1 Nephi 13:37; 3 Nephi 27:16; D&P 14:7.)
Si Presidente Grant mipadayag og dakong pagdayeg alang kang propeta Nephi. Unsay inyong nakita nga kaambid tali ni Nephi ug ni Presidente Grant? Unsay inyong mahimo aron masunod ang ilang ehemplo?
Sa unsa nga mga pamaagi nga kita makaalagad niadtong “mipahilayo kanato”?
Sa unsa mga mga pamaagi nga kamo napanalanginan pinaagi sa pagkamakanunayon nga pagpaningkamot sa uban/