Kapitulo 5

Kahupay sa Takna sa Kamatayon

Ang kalinaw ug kahupay nga nagagikan sa atong Amahan sa Langit mahimong makapaayo nga impluwensya sa tanan nga nagbangutan sa kamatayon sa minahal sa kinabuhi.

Gikan sa Kinabuhi ni Heber J. Grant

“Sa mga panahon sa pagmasakiton o kamatayon, ” misulat si Lucy Grant Cannon, anak nga babaye ni Presidente Heber J. Grant, “ang kalig-on ni papa talagsaon kaayo. Sa dihang ang iyang anak nga lalaki [7 ka tuig ang pangidaron nga si Heber Stringham Grant] naghigda sa kama kapin sa usa ka tuig, ug sulod sa katapusang mga bulan sa iyang kinabuhi kasagaran nagantus sa tumang kasakit, si papa maglingkod sa kilid sa iyang kama sa daghang mga oras sa matag higayon ug mohupay kaniya. Diha siya sa iyang lawak ug mag-uban kaniya kutob sa itugot sa panahon, ug sa dihang siya namatay na si papa midawat sa iyang pagbiya bisan nasayud siya nga kon ang kalibutanon nga kaliwatan ang hisgutan tingali wala nay anak nga lalaki nga modala sa iyang ngalan. Ang iyang dakong pagtuo, nga sa among pagtan-aw dili na mausab, naghatag og kalig-on ug kamakanunayon kanamong tanan sa tibuok namong kinabuhi.”¹

Sa panahon nga si Presidente Grant mamulong mahitungod sa kasubo nga moabut tungod sa kamatayon sa mga minahal sa kinabuhi, siya mamulong nga masinabtanon tungod sa personal nga kasinatian. Dugang pa sa iyang anak nga si Heber, unom ka laing sakop sa iyang pamilya nag-una kaniya sa pagkamatay. Sa nag-edad pa siya og siyam, nawad-an siya og amahan. Niadtong 1893, ang iyang asawa nga si Lucy namatay sa edad nga 34 human sa tulo ka tuig nga pag-antus sa grabe nga sakit. Ang kamatayon sa 5 anyos nga si Daniel Wells Grant, ang nag-inusarang lain niyang anak nga lalaki, misunod paglabay sa duha ka tuig. Niadtong 1908, dili pa dugay human si Presidente Grant ug ang iyang asawa nga si Emily makahuman sa ilang misyon sa Uropa, ang kanser sa tiyan mihunos sa kinabuhi ni Emily. Sa paglabay sa usa ka tuig, si Presidente Grant nagbangutan sa pagkamatay sa iyang inahan. Niadtong 1929, onse ka tuig ang milabay human siya gigahin isip Presidente sa Simbahan, ang iyang anak nga babaye nga si Emily namatay sa edad nga 33.

Natandog pag-ayo ang pagbati ni Presidente Grant niining mga pagkawala. Sa panahon nga si Lucy nagkasakit, siya misulat sa iyang journal: “Si Lucy nagtuo nga wala na siyay paglaum nga mamaayo pa ug aduna kami seryoso nga mga pag-istoryahanay karong adlawa ug kaming duha nakahilak sa gipaabut nga panagbulag. Dili malikayan ang akong kahadlok nga ang iyang kinabuhi dili na maluwas.”²

Bisan natinuod na ang maong mga kahadlok, si Presidente Grant nakakaplag og paglaum ug kalinaw diha nga siya misalig sa mga kamatuoran sa ebanghelyo. Siya miingon nga wala pa mahitabo nga siya nakatambong og lubong sa usa ka matinud-anon nga sakop sa Simbahan nga wala siya magpasalamat “sa ebanghelyo ni Jesukristo, ug sa kahupay ug kalinaw nga gihatag niini ngari kanato sa takna sa kaguol ug kamatayon.”³ Siya naghisgut nga nakasinati niining “kahupay ug kalinaw” panahon sa pagkamatay sa iyang anak nga si Heber: “Nasayud ko nga sa dihang ang akong katapusang anak nga lalaki namatay (duha ra sila kabuok) adunay malinawon nga impluwensya didto sa akong panimalay niadtong panahona, kahupay ug kalipay nga dili masabtan sa mga tawo nga walay nasayran mahitungod sa Ebanghelyo ug sa kalinaw nga gidala niini sa atong mga kasingkasing.”⁴

Mga Pagtulun-an ni Heber J. Grant

Mahangturong mga kamatuoran makahupay kanato sa panahon nga mamatay ang mga minahal sa kinabuhi.

Hilabihan kaayo ang kagul-anan ug kasub-anan niadtong walay laing makita lapas sa lubnganan gawas lamang sa walay katapusang kagabhion ug paghikalimot. Alang kanila nga nagtuo niana, ang kamatayon adunay iyang kalala, ug ang lubnganan adunay iyang kadaugan. Alang kanila, bisan gani ang himaya niining kalibutana mao lamang ang katapusang kidlap sa kandila diha sa walay katapusang kangiub.

Apan, sa tawo nga adunay hugot nga pagtuo, ang kamatayon mao ang pagpadayon sa kinabuhi nga iyang gibiyaan dihang mianhi siya sa kalibutan.⁵

Dili gayud nako mahunahuna nga ang akong mga minahal sa kinabuhi, ang akong inahan ug sila nga nangamatay na, nga anaa sa lubnganan. Akong gikalipay ang pagpakig-uban nga ilang natagamtam ug ang kalipay nga ilang gibati sa pagpakighimamat sa ilang mga minahal sa kinabuhi sa pikas nga bahin.⁶

Kita hinuon dayag lamang nga dili gayud andam sa kamatayon bisan kanus-a kini moabut. Nasayud ako nga sa akong bahin nakahukom ako nga tungod kay ang akong inahan piskay man kaayo og panglawas siya mabuhi pa hangtud ngadto sa labing minos mga usa ka gatus ka tuig ang pangidaron, ug makapahikurat kaayo kadto sa dihang namatay siya dose ka tuig sa wala pa moabut kanang panahona.

Ako sa kanunay mapasalamaton sa Ebanghelyo ni Jesukristo, ang plano sa kinabuhi ug sa kaluwasan, apan walay makalabaw sa akong pagkamapasalamaton sa kamatuoran kay sa mga panahon nga ako anaa sa mga okasyon sama niini nga matang [paglubong]. Ang hingpit ug tino nga kahibalo nga kita isip mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nagbaton sa pagkabalaan sa buhat nga atong ginahimo, ang tino nga kasigurohan nga sa panahon nga matapos ang kinabuhi, kon kita nagmatinud-anon atong maangkon ang kalipay ug ang kahigayunan nga makabalik ngadto sa presensya niadtong kinsa atong gihigugma ug nahauna lang sa pagbiya, ug nga kita makig-uban sa atong Langitnong Amahan, sa atong Manunubos, ni Propeta Joseph Smith, sa Patriyarka nga si Hyrum ug sa tanang halangdong mga kalalakin-an ug kababayenhan kinsa migugol sa ilang mga kinabuhi niini nga hinungdan, magdala og kalinaw ug kalipay sa mga okasyon nga sama niini ngadto sa atong mga kasingkasing, nga nakasiguro ko nga walay pinulongan nga akong nahibaloan o nahibaloan ni bisan kinsang tawo nga hingpit nga makapasabut.⁷

Alang sa usa ka Santos sa Ulahing mga Adlaw, samtang ang kamatayon magdala og kasubo sa atong mga panimalay ug sa atong mga kasingkasing, kana nga kasubo susama ra nga matang sa atong bation sa panahon nga kita sulod sa tinagalan nga panahon kinahanglan nga manamilit sa atong mga minahal sa kinabuhi kinsa moadtoay sa misyon o kinsa mobalhin sa pagpuyo sa dugay-dugayng panahon. Kanang makalilisang nga kaguol nga akong nakita kanila nga wala masayud sa kamatuoran, sa akong pagtuo dili gayud modangat ngadto sa kasingkasing sa tinuod nga Santos sa Ulahing mga Adlaw.⁸

Ako sa makadaghan nagmahay, sa mga panahon sa kalisud ug kasamok nga miabut niadtong ako nga gidayeg ug gihigugma, nga wala kita makahimo sa pagsakwat gikan sa ilang mga abaga sa mga kaguol nga ilang gipas-an, sa panahon nga sila kinahanglang mahilayo niadtong ilang gipangga.

Apan kita nasayud nga ang atong Amahan sa langit makahimo sa paghiusa sa masulub-on og kasingkasing ug nga Siya makapawagtang sa kasubo ug nga Siya malipayon ug matagbawon nga motudlo ngadto sa mga panalangin nga moabut pinaagi sa pagkamasulundon sa Ebanghelyo ni Ginoong Jesukristo, kay kita nakasabut ug kita mahugtanong nagtuo nga maoy kagustohan sa atong Amahan sa langit nga kita mabuhi sa dayon ug nga dili matapos ang atong pagpakabuhi sa higayon nga kining mga lawas sa mortalidad mapahiluna na sa lubnganan.

Dako kaayong panalangin nga sa mga pamalaod sa Ginoo ug sa mga pagpadayag nga gihatag sa atong Amahan sa langit, kita adunay kasigurohan nga ang espiritu ug ang lawas, sa gitakda nga panahon, pagahiusahon, bisan pa sa pagkawalay pagtuo nga ania sa kalibutan karon—ug tinuod gayud nga adunay dakong katahap ug kawalay pagtuo kabahin niining butanga. Apan bisan pa niini, kita adunay kasigurohan nga pinaagi sa mga pagpadayag nga gihatag sa Ginoo nga atong Dios, nga maoy katuyoan sa Dios, nga ang lawas ug ang espiritu mahiusa sa kahangturan ug nga adunay moabut nga panahon, pinaagi sa panalangin ug kalooy sa Dios, nga kita wala nay kaguol apan kon kita makabuntog na sa tanang mga butang nga makahasol ug makasubo, ug mobarug atubangan sa buhi nga Dios, nga puno sa kalipay ug kalinaw ug katagbawan.⁹

Ang Ginoo mopalig-on kanato samtang atong hatagan og pagtamud ang Iyang kamot ug dawaton ang Iyang kabubut-on.

Daghan kaayong mga butang niining kalibutana nga dili mapasabut. Lisud kaayo alang kanako ang pagsabut ngano nga sa pamaagi sa Ginoo, … ang duha lamang ka mga anak nako nga lalaki kinahanglang pabiyaon ug nga ang akong pangalan matapos lang diri kanako kon kabahin niining kalibutana ang hisgutan. Sa laing bahin, ang Ebanghelyo adunay kinaiya nga makapabayaw kaayo nga, bisan pa sa pagkawala niining duha ka mga anak nga lalaki, wala akoy bisan gamay nga pagbagulbol sa akong kasingkasing ni mibati sa pagpangita og sayop. Adunay butang mahitungod niini nga Ebanghelyo nga maoy hinungdan nga ang mga kalalakin-an ug kababayenhan modawat sa Dios sa kinabuhi man ug sa kamatayon, sa kalipay ug kaguol, sa kabulahan ug kalisdanan. Ang Ginoo nag-ingon nga siya mahimuot lang niadtong kinsa motamud sa iyang mga kamot diha sa tanang mga butang [tan-awa sa D&P 59:21].¹⁰

Ako makapamatuod sa akong bug-os nga kahibalo nga walay laing butang gawas lang sa Espiritu sa Ginoo nga nagdala sa kalinaw ug kahupay nga akong nasinati panahon sa kamatayon ni Heber [akong anak]. Kinaiya nako ang pagkamabination. Gimahal nako ang nahabiling buhi nga anak nga lalaki sa tibuok kong kasingkasing. Ako [nag-ugmad] og dakong paglaum sa unsay akong gilauman nga iyang mahimo. Ako naglaum nga makakita kaniya isip usa ka misyonaryo nga magsangyaw sa ebanghelyo ni Jesukristo, ug ako naglaum nga siya unta mabuhi aron mamahimong gahum sa katarung ibabaw sa kalibutan; apan, bisan pa sa tanan nakong mga pangandoy sa akong anak nga lalaki, ako nakahimo, tungod sa mga panalangin sa Ginoo, sa pagtan-aw kaniya nga namatay nga wala magpatulo og luha. Walay gahum sa kalibutan nga makahatag kanako niini nga kalinaw. Nagagikan kini sa Dios. Ug dili ako makahimo sa paghisgut niini o sa pagsulat mahitungod niini nga dili mapuno sa pasalamat ang akong kasingkasing, labaw pa sa bisan unsang gahum nga gituga kanako sa pagpadayag sa akong mga pagbati.¹¹

Hinaut nga kanunay kitang mahinumdom, tungod kay kini pulos tinuod ug makahupay, nga ang kamatayon sa matinud-anon nga tawo baliwala ra kon itandi sa pagkawala sa kadasig sa maayong espiritu. Ang kinabuhing dayon mao ang dakong ganti, ug kini maato, ug ang kalipay sa atong Amahan sa langit sa paghimamat kanato dako kaayo, kon atong buhaton ang husto; ug wala nay laing mas mahinungdanon pa nga mahimo niining kinabuhia ni bisan kinsa, kay sa pagbuhat sa husto. Ang Ginoo maminaw ug motubag sa mga pag-ampo nga atong ihalad kaniya ug mohatag kanato sa mga butang nga atong giampo kon kini makaayo kanato. Siya dili gayud ug wala pa mosalikway niadtong moalagad kaniya sa bug-os nga kasingkasing; apan kinahanglan nga andam kita kanunay sa pag-ingon nga “Amahan, ang imong kabubut-on maoy matuman.”¹²

Hingpit ako nga nakombinser sa akong kaugalingong hunahuna ug sa akong kaugalingong kasingkasing, sa dihang mibiya ang akong unang asawa pinaagi sa kamatayon, nga kabubut-on kadto sa Ginoo nga mahilayo siya. Ako miyuko sa pagpaubos atol sa iyang kamatayon. Nakita sa Ginoo nga angay niadto nga okasyon ang paghatag ngadto sa usa sa akong gagmay nga mga anak og pagpamatuod nga ang kamatayon sa iyang inahan kabubut-on sa Ginoo.

Mga usa ka oras sa wala pa mamatay ang akong asawa, akong gitawag ang akong mga anak ngadto sa iyang lawak ug gisultihan sila nga ang ilang inahan himatyon na ug nga sila manamilit na kaniya. Usa sa gamay nga mga batang babaye, mga dose ang edad, miingon ngari kanako: “Papa, dili ko gusto nga mamatay ang akong mama. Kanunay ko nimong gikauban sa ospital didto sa San Francisco sulod sa unom ka mga bulan; matag panahon nga si mama naglisud ikaw mialagad kaniya ug siya nahupay sa iyang sakit ug sa hilum nahikatulog. Gusto nako nga ikaw mopandong sa imong mga kamot diha kang mama ug moayo kaniya.”

Ako misulti sa akong batang babaye nga kitang tanan mamatay sa madugay ug sa madali, ug nga ako mibati og kasiguroan sa akong kasingkasing nga ang panahon sa iyang inahan miabut na. Siya ug ang uban nga mga bata migawas sa lawak.

Dayon ako miluhod sa may higdaanan sa akong asawa (kinsa niining panahona wala nay panimuot) ug akong gisultihan ang Ginoo nga ako midawat sa Iyang pagbuot diha sa kinabuhi, sa kamatayon, sa kalipay, sa kasub-anan, sa kauswagan, o kalisud. Ako nagpasalamat kaniya sa kahibalo nga akong naangkon nga ang akong asawa ako hangtud sa kahangturan, nga ang ebanghelyo ni Jesukristo gipahiuli na, nga ako nasayud nga pinaagi sa gahum ug katungod sa Priesthood dinhi sa yuta nga akong mahimo ug maangkon ang akong asawa sa kahangturan kon ugaling ako matinud- anon sama kaniya. Apan ako misulti sa Ginoo nga ako kulang sa kalig-on nga mamatay ang akong asawa ug nga kini makaapekto sa hugot nga pagtuo sa akong gagmay nga mga anak mahitungod sa mga ordinansa sa ebanghelyo ni Jesukristo; ug ako nangamuyo sa Ginoo sa tanang kusog nga akong gihuptan, nga Siya mohatag ngadto sa gamay nakong anak nga babaye sa kahibalo nga kini Iyang katuyoan ug Iyang pagbuot nga ang iyang mama mamatay.

Sulod sa usa ka oras ang akong asawa namatay, ug akong gitawag ang mga bata balik ngadto sa lawak. Ang akong gamay nga batang lalaki mga lima ug tunga o mga unom ka tuig ang edad naghilak pag-ayo, ug ang gamay nga batang babaye nga dose ka tuig ang edad migakos kaniya ug miingon: “Ayaw pagbakho, ayaw paghilak, Heber; sukad sa atong paggawas niini nga lawak ang tingog sa Ginoo gikan sa langit miingon ngari kanako, ‘Sa kamatayon sa imong mama ang kabubut-on sa Ginoo maoy matuman.’ ”

Ingna ko, akong mga higala, nga ako wala masayud nga ang Dios maminaw ug motubag sa mga pag-ampo! Ingna ko nga ako wala masayud nga sa takna sa katalagman ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw gihupay ug gipanalanginan ug gilipay kay sa uban nga mga tawo!¹³

Ang kamatayon usa ka mahinungdanong bahin sa mortal nga kasinatian ug usa ka lakang sa atong mahangturong paglambo.

Hinaut nga ang kalinaw ug kahupay nga nagagikan sa atong Amahan sa langit mohatag sa iyang makaayo nga impluwensya ngadto sa tanan nga gitawag sa pagbangutan ug sa pagpas-an og mga kalisdanan. Ug hinaut nga kita malig-on sa kasayuran nga kanang mapanalanginan dili magpasabut nga kanunay kitang ilikay sa mga kapakyasan ug mga kalisdanan sa kinabuhi. Kitang tanan aduna niini, bisan kon ang atong mga kahasol managlahi. Wala pa ako makasinati og susama nga pagsulay nga naagian sa uban, apan nakaangkon ako sa akong tibuok nga bahin. Sa dihang, isip batan-ong lalaki, nawala kanako ang akong asawa ug ang duha lamang nako ka anak nga mga lalaki, ako naningkamot pag-ayo sa tibuok nakong kasingkasing sa pagsunod sa mga kasugoan sa Ginoo, ug ang akong banay ug ako nagsunod sa Pulong sa Kaalam ug angayang modawat sa mga panalangin sa kinabuhi. Ako gisulayan pag-ayo ug gitintal, apan mapasalamaton ako nga moingon nga ang mga pagsulay ug mga tintasyon wala molabaw sa akong gahum sa paglahutay, ug sa tibuok nakong kasingkasing ako manghinaut nga kita unta dili na kinahanglang magsagubang og mga kalisud labaw pa sa katakus sa pagsugakod nga ipanalangin sa Ginoo ngari kanato.¹⁴

Kita niini nga Simbahan gitudloan sa Ginoo nga sa wala pa kita moanhi sa yuta may kinabuhi na kita nga nagasukad sa kinalay- ang kutay sa kahangturan; nga isip mga espiritu kita nabuhi sa usa ka kahimtang sa wala pa kita moanhi, diin atong giandam ang atong mga kaugalingon alang sa kinabuhi ibabaw sa yuta; nga tungod kay, atong gialimahan ang atong unang kahimtang, kita mianhi sa kalibutan aron makaangkon og kahibalo, kaalam, ug kasination aron makakat-on sa mga pagtulun-an, moantus sa mga kasakit, mosagubang sa mga tintasyon, ug makaangkon sa mga kadaugan sa mortalidad; nga sa panahon nga ang atong mortal nga mga lawas makuhaan na sa kinabuhi, ang atong mga espiritu mobalik pag-usab ngadto sa espirituhanong kinabuhi nga atong gibiyaan sa pag-anhi sa yutan-ong kinabuhi, ug kita human niana magpadayon, molambo sumala sa mga kalampusan sa atong unang espirituhanong kinabuhi, atong unang kahimtang, ug sa atong mortal nga kinabuhi, o ikaduhang kahimtang, maglambo latas sa walay katapusan nga kahangturan nga mosunod, hangtud nga atong makab-ot ang tumong nga gipahiluna sa Ginoo: “Busa, kamo kinahanglan magmahingpit ingon nga hingpit ang inyong Amahan nga langitnon.” [Mateo 5:48.]¹⁵

Mga Sugyot alang sa Pagtuon ug Panaghisgutan

Kon kita nagbangutan sa pagkawala sa usa ka minahal sa kinabuhi, unsa nga mga baruganan sa plano sa kaluwasan ang atong hinumduman aron makabaton og kahupay?
Si Presidente Heber J. Grant naghisgot mahitungod sa iyang anak nga babaye kinsa, sa takna sa kamatayon sa iyang inahan, nakadawat og kahupay gikan “sa tingog sa Ginoo nga nagagikan sa langit.” Unsa ang ubang mga pamaagi diin ang Ginoo mohupay kanato? Kamo ba nakasinati nga mibati og kahupay sa panahon nga kamo nawad-an og mga minahal sa kinabuhi?
Unsa ang mga panalangin nga moabut tungod sa paghatag og pagtamud sa pagbuot sa Ginoo sa atong kinabuhi, bisan sa panahon nga kita makasinati og mga pagsulay?
Si Presidente Grant miingon nga “ang pagkadawat og panalangin wala magpasabut nga kanunay kitang ilikay sa tanang mga kapakyasan ug mga kalisdanan sa kinabuhi.” Nganong mahinungdanon man ang pagsabut niini nga baruganan? Sa unsang mga paagi nga ang mga pagsulay modala ngadto sa mga panalangin?
Unsaon man nato pagpangandam karon aron mamahimong dali kaayong mobati sa “kalinaw ug kahupay nga nagagikan sa atong Amahan sa langit” ug sa Iyang “makaayo nga impluwensya” sa atong mga takna sa pagsulay ug kagul-anan?

family at cemetery — “Hinaut nga ang kalinaw ug kahupay nga nagagikan sa atong Amahan sa langit mohatag sa iyang makaayo nga impluwensya ngadto sa tanan nga gitawag sa pagbangutan ug sa pagpas-an og mga kalisdanan.”