Hugna 35
Katubsanan alang sa mga Patay
“Ang halangdong Jehovah … nasayud sa kahimtang sa mga buhi ug sa patay, ug mihimo sa igong pagpangandam alang sa ilang kaluwasan.”
Gikan sa Kinabuhi ni Joseph Smith
Sa sayo pa sa pagpangalagad ni Propeta Joseph Smith, siya dihay kasinatian nga nakatabang sa pag-andam kaniya alang sa panahon nga ang doktrina sa kaluwasan alang sa patay ipadayag. Sa Nobyembre 1823, si Alvin Smith, ang kamagulangang anak ni Lucy Mack Smith ug Joseph Smith Sr., kalit nga nasakit og grabe ug naghigda nga himatyon. Si Alvin 25 anyos ang panuigon, usa ka kusgan ug maantigo nga batan-on kansang makugihon nga pagtrabaho nakatampo og dako sa kalig-on sa pinansyal sa pamilya. Ang iyang inahan milarawan kaniya nga “usa ka batan-on nga talagsaon kaayo og batasan,” kansang “kahalangdon ug kamanggihatagon” mipanalangin niadtong naglibut kaniya “matag oras sa iyang kinabuhi.”1
Nasayud nga siya himatyon, gitawag ni Alvin ang iyang igsoong lalaki ug mga babaye sa pagduol kaniya ug nakigsulti sa matag usa kanila. Ngadto ni Joseph, kinsa hapit na mo-18 ang panuigon ug wala pa makadawat sa bulawan nga mga palid, si Alvin miingon, “Ako buot nga ikaw magbinuotan, ug mohimo sa tanang butang nga nag-agad sa imong gahum sa pagkuha sa talaan. Pagmatinud-anon sa pagdawat og mga panudlo ug sa paghupot sa tanang sugo nga gihatag kanimo. Ang imong igsuon nga si Alvin mobiya na kanimo, apan hinumdumi ang panig-ingnan nga iyang gipakita kanimo, ug pagpakita og maayong ehemplo alang sa mga bata nga mas manghod pa kay kanimo.”2
Dihang namatay si Alvin, ang pamilya mihangyo sa usa ka ministro nga Presbyterian sa Palmyra, New York, aron pagdumala sa iyang lubong. Tungod kay si Alvin wala man mahimong sakop sa kongregasyon sa mga ministro, ang pari nangusog sa iyang sermon nga si Alvin dili maluwas. Si William Smith, ang manghod nga lalaki ni Joseph, nahinumdom: “[Ang ministro] … mipa-sabot og maayo nga [si Alvin] maadto sa impyerno, tungod kay si Alvin dili man miyembro sa simbahan, apan siya usa ka buotan nga bata ug ang akong amahan wala makagusto niini.”3
Pagka Enero 1836, daghang katuigan human sa kamatayon ni Alvin, si Joseph Smith nakadawat og panan-awon sa gingharian sa celestial, diin iyang nakita nga si Alvin, ingon man ang iyang inahan ug amahan, makasulod niana nga gingharian sa umaabut. Si Joseph “natingala giunsa kini nga si [Alvin] nakakuha og kabilin niana nga gingharian, nakita nga siya mibiya niini nga kinabuhi sa wala pa ang Dios makapahimutang sa Iyang kamot aron sa pagpundok sa Israel sa ikaduha nga higayon, ug wala pa mabunyagi alang sa kapasayloan sa mga sala” (D&P 137:6). Ang tingog sa Ginoo miabut ngadto ni Joseph, nag-ingon:
“Tanan kinsa namatay nga walay kahibalo niini nga ebanghelyo, kinsa unta makadawat niini kon sila gitugotan pa sa pagpabilin, mahimo nga manununod niana nga gingharian; kay Ako, ang Ginoo, mohukom sa tanan nga mga tawo sumala sa ilang mga buhat, sumala sa tinguha sa ilang mga kasingksasing” (D&P 137:7–9).
Niadtong Agosto 15, 1840, si Propeta Joseph Smith nagsangyaw sa usa ka lubong didto sa Nauvoo ug, kini una nga higayon diha sa publiko, mitudlo sa doktrina sa kaluwasan alang sa patay. Sumala ni Simon Baker, nga diha, ang Propeta misugod pinaagi sa pagpamatuod nga ang “ebanghelyo ni Jesukristo nagdala og maayong balita nga nagdala og dakong kalipay.” Siya mibasa sa kadaghanan sa 1 Mga Taga-Corinto 15 ug mipasabut nga “ang Apostol nakigsulti ngadto sa mga tawo nga nakasabut sa bunyag alang sa patay, kay kini gihimo diha kanila.” Siya dayon miingon nga “ang mga tawo makalihok na karon alang sa ilang mga higala nga mibiya na niini nga kinabuhi, ug nga ang plano sa kaluwasan gihimo aron sa pagluwas niadtong kinsa andam sa pagsunod sa mga gikinahanglan sa balaod sa Dios.”4
Usa ka bulan human sa pakigpulong sa lubong, ang Propeta miduaw sa iyang amahan, kinsa dakong masakiton ug hapit na mamatay. Ang Propeta naghisgot uban sa iyang amahan sa doktrina sa bunyag alang sa patay, ug ang hunahuna sa Amahang Smith miadto sa iyang pinangga nga anak nga si Alvin. Ang Amahang Smith mihangyo nga ang buhat himoon “dayon” alang ni Alvin. Mga minuto lang sa wala pa siya mamatay, siya miingon nga iyang nakita si Alvin.5 Sa ulahing bahin sa 1840, ang pamilya Smith naglipay samtang si Hyrum midawat sa ordinansa sa bunyag alang sa iyang igsoon nga si Alvin.
Mga Pagtulun-an ni Joseph Smith
Ang Dios nahigugma sa tanan Niyang mga anak ug mohukom sa tanang tawo sumala sa balaod nga ilang nadawat.
“Ang mahinungdanon nga laraw sa Dios kalabut sa kaluwasan sa tawhanong pamilya, wala kaayo masabti sa giingon nga maalamon ug makinaadmanon nga henerasyon diin kita nagpuyo. Nagkalain-lain ug dili managsama ang mga opinyon sa mga tawo kalabut sa plano sa kaluwasan, ang [gimando] sa Labing gamhanan, ang gikinahanglan nga mga pagpangandam alang sa langit, ang kahimtang ug pagkabutang sa mitaliwan nga mga espiritu, ug ang kalipay o kalautan nga mosangput diha sa buhat sa katarung ug kasal-anan sumala sa ilang nagkalahi nga hiyas ug bisyo….
“… Samtang usa ka bahin sa tawhanong kaliwatan ang maghukom ug mokondenar sa ubang bahin nga walay kalooy, ang Halangdon nga Ginikanan sa tibuok kalibutan nagtan-aw sa tibuok tawhanong pamilya uban sa paggalam sa usa ka amahan ug pagtagad sa ginikanan; Siya mitagad kanila isip Iyang mga anak, ug sa walay pagtagad niadtong hinakog nga mga pagbati nga mo-impluwensya sa mga anak sa mga tawo, nakahimo sa ‘Iyang adlaw sa ibabaw sa mga dautan ug sa ibabaw sa mga maayo, ug nagpadala’g ulan ngadto sa mga matarung ug sa mga dili matarung’ [Mateo 5:45.] Siya ang mihupot sa mando sa paghukom sa Iyang mga kamot; Siya usa ka maalamon nga Magbabalaod, ug maoy mohukom sa tanang tawo, dili sumala sa hagip-ot, hinakog nga mga hunahuna sa mga tawo, apan, sumala sa mga binuhatan nga gihimo sa lawas bisan kon kini maayo o dautan, o bisan kon kini nga mga binuhatan gihimo sa England, America, Spain, Turkey, o India. Siya mohukom kanila, ‘dili sumala sa unsa ang wala diha kanila, apan sumala sa unsa ang anaa kanila’; ang tanang nagpakabuhi nga walay kasugoan, pagahukman nga walay kasugoan, ug kadtong nanagpakasala ilalum sa kasugoan, pagahukman pinaagi niaana nga kasugoan. Kita dili angay nga magduha-duha sa kaalam ug salabutan sa Halangdong Jehova; Siya moganti og paghukom o kalooy ngadto sa tanang mga nasud sumala sa ilang nagkalahi nga mga katakus, sa ilang mga paagi sa pagbaton og salabutan, sa mga balaod diin sila gidumala, ang mga kahimanan nga gihatag kanila sa pagbaton og husto nga impormasyon, ug sa Iyang tinago nga mga laraw kalabut sa tawhanong pamilya; ug kon ang mga laraw sa Dios ipakita, ug ang tabil sa umaabut maabli, kitang tanan sa katapusan kinahanglan mokumpisal nga ang Maghuhukom sa tibuok yuta mibuhat sa husto [tan-awa sa Genesis 18:25].”6
“Ang Dios mohukom sa mga tawo sumala sa ilang paggamit sa kahayag nga Iyang gihatag kanila.”7
“Ang mga tawo adunay tulubagon sa mga butang nga anaa nila ug dili sa mga butang nga wala nila…. Ang tanan nga kahayag ug salabutan nga gihatag ngadto kanila gikan sa ilang maloloy-on nga tiglalang, bisan unsa kini daghan o gamay, pinaagi niini sa kaangayan sila mahukman, ug … sila gikinahanglan nga mopakita og pagkamasulundon ug mopalambo niana ug kana lamang nga gihatag, kay ang tawo mabuhi dili sa tinapay lamang kon dili sa matag pulong nga mogula sa ba-ba sa Dios.”8
Ang Manluluwas, si Jesukristo, mohatag ug kahigayunan alang sa kapasayloan ug kaluwasan alang sa buhi ug sa patay.
“Ang kahimtang sa mga nasud nga Kristiyano human sa kamatayon, maoy usa ka hilisgutan nga nagpadayag sa tanang kaalam ug kahibalo sa tawo nga batid sa pilosopiya ug sa ministro sa Dios, ug kini usa ka opinyon nga gidawat sa tanan, nga ang padulngan sa tawo gitino nga dili mausab sa iyang kamatayon, ug nga siya mahimong magmalipayon sa kahangturan, o maalaot sa kahangturan; nga kon ang tawo mamatay nga walay nahibaloan kabahin sa Dios, siya mahimo gayud nga gihimaraot sa kahangturan, nga walay bisan unsa nga kahupayan sa iyang silot, kahupayan sa iyang kasakit, o sa labing tago nga paglaum sa kaluwasan samtang ang walay katapusan nga panahon manglabay. Bisan unsa ka pinasubay sa pagtulun-an niini nga baruganan, atong makita nga kini mosupak sa pagpamatuod sa balaan nga kasulatan, kay ang atong Manluluwas miingon nga ang mga tawo pagapasayloon sa ilang tanang pagpakasala ug pagpasipala, apan ang pagpasipala batok sa Espiritu dili gayud pasayloon, bisan niining panahona karon o niadtong kapanahonan nga paabuton, dayag nga nagpakita nga adunay mga sala nga mahimong mapasaylo sa kalibutan sa umaabut, bisan kon ang sala sa pagpanamastamas [batok sa Espiritu Santo] dili mapasaylo [tan-awa sa Mateo 12:31–32; Mark 3:28–29].
“Si Pedro, usab, nga nagsulti mahitungod sa atong Manluluwas, miingon, nga ‘Siya miadto ug miwali ngadto sa mga espiritu nga nabilanggo, nga kaniadto wala managpanoo, sa diha nga sa mga adlaw ni Noe ang pailub sa Dios nagpaabut’ (1 Pedro 3:19, 20). Dinhi dayon aduna kitay asoy kabahin sa atong Manluluwas nga nagwali ngadto sa mga bilanggoan sa espiritu, ngadto sa mga espiritu nga nabilanggo gikan pa sa panahon ni Noah; ug unsa ang iyang giwali ngadto kanila? Nga sila adto ra didto? Dili gayud! Himoa nga ang Iyang kaugalingon nga pamahayag ang mopamatuod. ‘Gipadala Niya ako aron sa pag-ayo sa naguol, aron sa pagpahibalo og kagawasan ngadto sa mga binilanggo, ug sa kahiuli sa igtatan-aw ngadto sa mga buta, sa paghatag sa kagawasan ngadto sa mga dinaugdaug’ (Lucas 4:18.) Si Isaias namulong niini—‘Aron sa pagpagula sa mga binilanggo gikan sa bilanggoan, ug sila nga nanaglingkod sa kangitngitan gikan sa balay nga bilanggoan.’ (Isaias 42:7.) Dayag kaayo gikan niini nga Siya wala moadto aron lamang sa pagwali ngadto kanila, apan sa paghatag og kagawasan o pagdala kanila gawas sa balay bilanggoanan….
Ang halangdon nga Jehova mihunahuna sa tibuok nga mga panghitabo nga may kalabutan sa yuta, kabahin sa plano sa kaluwasan, sa wala pa kini mahinabo, o sa wala pa ‘nagakadungan pag-awit ang mga bitoon sa kabuntagon’ sa kalipay [Job 38:7]; sa nangagi, sa karon, ug sa umaabut diha ug anaa, uban Kaniya, usa ka mahangturon nga ‘karon;’ Siya nasayud sa pagkalaglag ni Adan, sa mga pagkadautan sa antediluvians [kadtong nagpuyo sa wala pa moabut ang Dakong Baha], sa kalawom sa kadautan nga mahimong may kalabutan sa tawhanong pamilya, sa ilang kahuyang ug kalig-on, sa ilang gahum ug himaya, mga apostasiya, sa ilang mga krimen, sa ilang mga katarung ug kadautan; Siya nakasabut sa pagkalaglag sa tawo, ug sa iyang katubsanan; Siya nasayud sa plano sa kaluwasan ug gitudlo kini; Siya nasayud sa kahimtang sa tanang kanasuran ug sa ilang padulngan; Siya nagmando sa tanan sumala sa iyang kaugalingong kabubut-on; Siya nasayud sa kahimtang sa buhi ug sa patay, ug mihimo og mga pagpangandam alang sa ilang katubsanan, sumala sa ilang nagkalahi nga mga kahimtang, ug sa mga balaod sa Dios, bisan niini nga kalibutan, o sa kalibutan sa umaabut.”9
Ang Dios hingpit nga makiangayon ug maloloy-on ngadto sa tanang mga tawo, buhi o patay.
“Ang ideya nga ang ubang mga tawo gimugna sa hustisya, paghukom, ug kalooy sa Dios, binuang kaayo alang sa hunahuna sa usa ka intelihente nga tawo: sama pananglit, kasarangan na alang sa kadaghanan sa atong tigwali nga nagsubay sa pagtulun-an nga maghunahuna nga kon ang usa ka tawo dili nila matawag nga nakabig, kon siya namatay sa ingon niana nga kahimtang siya angay lang nga magpabilin sa impyerno sa kahangturan nga wala nay paglaum. Walay katapusan nga katuigan sa kasakit ang iyang antuson, ug wala, wala, wala, gayu’y katapusan; ug gani kini nga mahangturon nga pagkaalaot kasagaran giingon nga sulagma lamang [swerte]. Ang pagkaputol sa usa ka liston, ang pagkagisi sa sinina niadtong nagdumala, o ang lahi nga dapit diin ang usa ka tawo nagpuyo, mahimong mao ang paagi, tingali ngadto sa iyang kapildihan, o ang hinungdan nga dili siya maluwas.
“Ako maghunahuna og usa ka sitwasyon nga dili talagsaon: Duha ka tawo, kinsa managsama nga dautan, nga gipasagdan ang relihiyon, silang duha nasakit sa sama nga higayon; palaran ang usa kanila nga nabisitahan sa usa ka relihiyuso nga tawo, ug siya nakabig pila ka minuto sa wala pa siya mamatay; ang usa nagpatawag og tulo ka laing, relihiyusong mga tawo, usa ka mananahi, usa ka sapatero, ug usa ka latero; ang latero adunay gunitanan nga isolda ngadto sa usa ka kaha, ang mananahi adunay ohales nga buhaton sa usa ka sinina nga dinalian kaayo, ug ang sapatero magtapak sa usa ka botas sa tawo; walay usa kanila ang makaadto dayon, ang tawo namatay, ug naadto sa impyerno: usa niini nahimaya sa sabakan ni Abraham, siya molingkod diha sa presensya sa Dios ug nagpahimulos og mahangturon, walay hunong nga kalipay, samtang ang usa, sama ka maayo kaniya, miunlod ngadto sa walay katapusang panghimaraut, dili mabakwi nga kapildihan ug ka walay paglaum, tungod sa tawo nga adunay botas nga tapakan, ohales sa usa ka sinina nga buhaton, o usa ka gunitanan nga isolda sa kaha.
“Ang mga plano ni Jehovah makiangayon kaayo, ang mga pamahayag sa balaang kasulatan [makalibog], ni ang plano sa kaluwasan alang sa tawhanong pamilya sukwahi kaayo sa sentido komon; sa ingon nga mga paagi ang Dios magmug-ot sa kalagot, ang mga anghel motago sa ilang mga ulo sa kaulaw, ug ang tanang hiyasnon, ang intelihente nga tawo molikay.
“Kon ang tawhanong mga balaod mohatag ngadto sa matag tawo sa iyang mga ganti, ug mosilot sa tanang malapason sumala sa ilang nagkalahi nga mga krimen, sa pagkatinuod ang Ginoo dili labaw ka bangis sa tawo, kay siya usa ka maalamon nga magbabalaod, ug ang Iyang mga balaod labaw ka makatarunganon, ang Iyang mga lagda mas makiangayon, ug ang Iyang mga desisyon mas hingpit kay sa tawo; ug samtang ang tawo mohukom sa iyang isig ka-tawo pinaagi sa balaod, ug mosilot kaniya sumala sa silot sa balaod, sa ingon ang Dios sa langit mohukom ‘sumala sa mga binuhatan nga gihimo sa lawas’ [tan-awa sa Alma 5:15.] Ang pag-ingon nga ang mga hentil ipanghimaraot tungod kay sila wala motuo sa Ebanghelyo maoy usa ka sayop, ug ang pag-ingon nga ang tanang mga Judeo nga dili motuo ni Jesus ipanghimaraot maoy sama ka dili tinuod; kay unsaon nila sa pagtuo kaniya kinsa wala nila madungog, ug unsaon man nila sa pagkadungog kon walay magwawali, ug unsaon niya pagsangyaw gawas kon siya gipadala’ [tan-awa sa Mga Taga-Roma 10:14–15]; sa ingon walay Judeo ni hentil ang mahimo nga sad-an sa pagsalikway sa nagkalahi nga mga hunahuna sa mga pundok sa magtotoo, ni sa pagsalikway sa bisan unsa nga pagpamatuod gawas niana nga gipadala sa Dios, kay ingon nga ang magwawali dili makawali gawas kon siya ipadala, sa ingon ang makadungog dili makatuo [gawas] kon siya nakadungog sa gipadala nga magwawali, ug dili mapang-himaraut tungod sa wala niya madungog, ug kay walay kasugoan, kinahanglan pagahukman nga walay kasugoan.”10
Atong katungdanan ug pribilihiyo nga mabunyagan ug makumpirmahan alang niadtong kinsa namatay nga walay ebanghelyo.
“Kon maghisgot mahitungod sa mga panalangin kalabut sa Ebanghelyo, ug sa mga sangputanan kalabut sa pagkadili-masulundon sa mga kasugoan, kita kanunay gipangutana, unsa ang mahitabo sa atong mga kagikanan? Sila bang tanan mahimaraut tungod kay wala motuman sa Ebanghelyo, kay sila wala makadungog niini? Dili gayud. Apan sila makabaton sa samang kahigayunan nga atong gipahimuslan dinhi, pinaagi sa pagpatiliwa sa mahangturon nga priesthood, diin wala lamang mangalagad dinhi sa yuta, apan sa langit usab, ug sa maalamon nga pagpakig-uban sa halangdong Jehovah. Sa ingon kadtong mga tawo nga gihisgutan ni Isaias [tan-awa sa Isaias 24:21–22] pagabisitahan sa Priesthood, ug mogawas gikan sa ilang bilanggoan diha sa sama nga baruganan maingon niadtong kinsa masupilon sa panahon ni Noe nga gibisitahan sa atong Manluluwas [kinsa nagbaton sa walay katapusan nga Melchizedek Priesthood] ug gipasangyaw ang Ebanghelyo ngadto kanila, pinaagi Kaniya diha sa bilanggoan. Ug aron sila makatuman sa tanan nga [mga mando] sa Dios, buhi nga mga higala ang gibunyagan alang sa ilang patay nga mga higala, ug sa ingon natuman ang mando sa Dios, nga nagaingon, ‘Gawas kon ang tawo igaanak sa tubig ug sa Espiritu, dili siya makasulod sa Gingharian sa Dios’ [Juan 3:5.] Sila sa pagkatinuod gibunyagan, dili alang sa ilang mga kaugalingon, apan alang sa ilang mga patay…. Si Pablo, nga namulong mahitungod sa doktrina, miingon, ‘kon dili pa, unsa man lamay ipasabut sa mga tawo sa ilang pagpabautismo alang sa mga patay, kon ang mga patay dili man ugaling banhawon? Nganong bautismohan pa man ang mga tawo alang sa mga patay?’ (1 Cor. 15:29)….
“Ug karon kay ang mahinungdanong mga katuyoan sa Dios hapit na moabut sa ilang katumanan, ug ang mga butang nga gisulti sa mga Propeta nangatuman na, samtang ang gingharian sa Dios gitukod sa yuta, ug ang karaang pagkahan-ay sa mga butang napahiuli, ang Ginoo mipadayag kanato niini nga katungdanan ug pribilihiyo, ug kita gimandoan nga magpabunyag alang sa atong mga patay, sa ingon nagatuman sa mga pulong ni Abdias, diha nga misulti kabahin sa kahimayaan sa ulahing adlaw: ‘Ug mga manluluwas motungas sa Bukid sa Zion aron sa paghukom sa salin ni Esau, ug ang gingharian mahimong iya ni Jehova’ [tan-awa sa Abdias 1:21.] Ang pagsabut niini nga mga butang miuyon sa mga kasulatan ngadto sa kamatuoran, moangay sa mga paagi sa Dios ngadto sa tawo, mobutang sa tawhanong pamilya diha sa managsama nga kahimtang, ug mouyon sa tanang baruganan sa katarung, hustisya ug kamatuoran. Kami motapos uban sa mga pulong ni Pedro: ‘Kay, kini mao ang hinungdan ngano nga ang Ebanghelyo giwali hangtud ngadto sa mga patay, aron nga bisan tuod sila nahukman na diha sa lawas ingon sa mga tawo, sila mabuhi sa espiritu ingon sa Dios’ [1 Pedro 4:3, 6.]”11
Mga Sugyot alang sa Pagtuon ug Pagtudlo
Hunahunaa kini nga mga ideya samtang kamo magtuon niini nga hugna o samtang kamo mangandam sa pagtudlo. Alang sa dugang nga tabang, tan-awa sa mga pahina vii–xiii.
-
Ribyuha ang mga pahina 487–90, hatagi og pagtagad kon unsay epekto sa doktrina sa kaluwasan alang sa patay nakaapekto ni Joseph Smith ug sa iyang pamilya. Unsa ang epekto niini nga doktrina diha kaninyo ug ngadto sa inyong pamilya?
-
Sa mga pahina 490–93, ribyuha ang mga pagtulun-an ni Propeta Joseph Smith mahitungod sa Dios nga Amahan ug ni Jesukristo. Sa unsa nga paagi nga kini nga mga pagtulun-an makaimpluwensya sa imong mga hunahuna ug mga pagbati mahitungod sa atong Amahan sa Langit? Unsa ang mga paagi nga kini nga mga pagtulun-an may kalabutan sa kaluwasan alang sa patay?
-
Basaha ang mga pagtulun-an sa Propeta sa mga pahina 490–91 ug 494–95. Sa unsa nga paagi ang Dios mohukom sa Iyang mga anak?
-
Si Joseph Smith miingon nga ang bunyag alang sa patay usa ka “katungdanan ug pribilihiyo” (mga pahina 495–97). Sa unsa nga mga paagi kini nga buhat usa ka katungdanan? Unsa ang imong mga kasinatian diin ikaw mibati nga kini usa ka pribilihiyo? Unsa ang imong mahimo aron sa pagpadayon sa buhat sa Ginoo alang niadtong kinsa namatay? Sa unsa nga paagi nga ang mga ginikanan makatabang sa ilang mga anak sa pag-apil niini nga buhat?
-
Sa unsa nga paagi nga ang doktrina sa kaluwasan alang sa patay nagpakita og hustisya sa Dios? Giunsa niini pagpakita sa Iyang kalooy? Human mabasa kini nga hugna, unsaon nimo sa pagpasabut kini nga doktrina ngadto sa usa ka tawo nga lain og tinuohan?
May Kalabutan nga mga Kasulatan: Isaias 49:8–9; 61:1–3; Juan 5:25; D&P 138:11–37