Mga Pagtulon-an sa mga Presidente
Hugna 21: Si Propeta Joseph Smith


Hugna 21

Si Propeta Joseph Smith

Si Joseph Smith nahimong usa ka instrumento sa mga kamot sa Ginoo sa pagpahiuli sa tanan nga nawala sa panahon sa mga siglo sa espirituhanong kangitngit.

Gikan sa Kinabuhi ni Spencer W. Kimball

Niadtong mga 1970, si Presidente Spencer W. Kimball mibiyahe kauban sa ubang mga lider sa Simbahan sa tibuok kalibutan aron makigkita sa mga miyembro atol sa mga komperensya sa erya. Sa usa niini nga mga komperensya, mipahayag siya og pasalamat sa kabilin ni Propeta Joseph Smith:

“Tungod kay ang usa ka batang lalaki nga katorse anyos miadto sa kakahoyan aron sa pag-ampo didto sa New York, ang tanan niining mga gatosan ka kaliboan nga katawhan miabut alang sa mga komperensya sa erya. Tungod kay ang katorse anyos nga batang lalaki miadto sa kakahoyan aron sa pag-ampo, nakabasa diha sa mga kasulatan, ‘Kon aduna man kaninyoy nakulangan og kaalam, papangayoa siya sa Dios’ (Santiago 1:5), tungod kay iyang gituman ang mga pagpadayag gikan sa kahitas-an, aduna kitay Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Aduna kita sa tanang mga panalangin nga makapahimo kanatong pinaka malipayong katawhan sa tibuok kalibutan, tungod sa usa ka katorse anyos nga batang lalaki nga miadto sa kakahoyan aron sa pag-ampo. Mapasalamaton ako nga si Joseph miadto didto sa kakahoyan, ug mapasalamaton ako nga nasayud siya unsa ang iyang nabuhat ug nga siya dunay seryosong panghunahuna nga nakasabut sa pulong sa Ginoo samtang kini gisaysay kaniya ug mipalambo niini ug mitukod sa iyang gingharian.”1

Sa laing higayon, si Presidente Kimball mihulagway sa iyang mga pagbati samtang nagtan-aw sa hulagway ni Propeta Joseph Smith nga makit-an sa usa ka kwarto sa Templo sa Salt Lake: “Mitan-aw ako sa atubangan nga bongbong, ug diha si Joseph Smith, ug akong gihunahuna nga pagka halangdon, dungganan nga propeta kadto si Joseph Smith. Dili siya komon nga pagkatawo.… Gihunahuna nako ang tanan nga pagpanggukod kaniya ug ang mga pag-antus nga iyang naagian. Gihunahuna nako ang tanan nga mga pagpadayag nga miabut gikan sa langit ngadto kaniya nga iyang gihatag kanato. Ug dayon nakabaton na usab ako og kalig-on.”2

Mga Pagtulun-an ni Spencer W. Kimball

Si Joseph Smith gitawag isip propeta sumala sa kahibalo nang daan ug kaalam sa Dios.

Si Joseph Smith giandam na sulod sa mga siglo sa wala pa siya matawo. Gani ginganlan na siya og Joseph sa wala pa siya matawo [tan-awa sa 2 Nephi 3:14–15]. Ang iyang misyon mao ang pag-ari sa yuta sa hustong panahon niining katapusang mga adlaw aron pag-abli sa mga pultahan sa bantugan nga kalibutan, aron paghatag sa ebanghelyo kanila, aron pagtugyan sa priesthood kanila, ug aron paghatag og paglaum kanila samtang magpaabot sa kinabuhing walay katapusan.3

Si Joseph Smith, ang propeta sa Ginoo, gigahin, gitawag nang daan sa wala pa matawo, gitawag sa dugay nang mga katuigan, aron sa pag-anhi karong panahona ug sa … pag-abli sa kalibutan sa pagsangyaw sa tinuod ug buhing ebanghelyo.

… Si Joseph Smith mianhi niining kalibutana nga nagpangayo og panabang; kay sulod sa mga gatusan ka mga tuig nga kini wala gayud matabangi.… Mga gatus ug mga gatusan na ka mga tuig sukad nga adunay usa ka propeta.… Ug busa miabut na ang panahon.4

Siguro gayud nga ang Dios nga atong Amahan ug ang iyang Anak nga si Jesukristo, kinsa mipakita sa usa ka batan-on nga Aaronic Priesthood ang edad, si Joseph Smith, aron paghatag sa batang lalaki og mga panudlo alang sa tanang katawhan, wala mohimo og simpleng sulagma lang nga pagpakita sa usa ka tawo niini nga planeta. Hinoon, ang Ginoo miingon nga kini nga pagpakita, nga giplano na, nahitabo tungod kay “… Ako ang Ginoo, nahibalo sa katalagman nga moabut diha sa mga lumulupyo sa yuta, mitawag sa akong sulugoon nga si Joseph Smith, Jun., ug namulong ngadto kaniya gikan sa langit, ug mihatag kaniya og mga sugo.” (D&P 1:17.)

Ang Dios dili mohimo og butang pinaagi sa sulagma, kondili kanunayng pinaagi sa plano isip usa ka mahigugmaong amahan.5

Ang Unang Panan-awon ni Joseph Smith nag-abli sa bag-ong dispensasyon sa balaan nga pagpadayag.

Ubos sa espesyal nga panginahanglan, sa espesyal nga mga higayon, ubos sa hustong mga kahimtang, ang Dios mopadayag sa iyang kaugalingon ngadto sa mga tawo nga andam alang sa maong mga pagpakita. Ug tungod kay ang Dios sama kagahapon, karon, ug sa kahangturan, ang mga langit dili mahimong masirado gawas lang kon ang mga tawo mosira niini batok sa ilang mga kaugalingon uban sa kawalay pagtuo.

Sa atong kaugalingong dispensasyon miabut ang [maong] mahinungdanong kasinatian. Ang panginahanglan dako kaayo; usa ka apostasiya ang mitabon sa yuta ug ang mabaga nga kangitngit mitabon sa katawhan, ug ang mga hunahuna sa mga tawo natabonan ug ang kahayag midulum sa kangitngit [tan-awa sa Isaias 60:2]. Ang panahon miabut na. Ang relihiyosong kagawasan maoy manalipod sa liso hangtud kini molipang ug motubo. Ug ang indibidwal giandam sa ngalan sa usa ka batan-on, limpyo ug madawaton, kinsa dunay ingon ka masaligon nga pagtuo sa pagtubag sa Dios nga ang mga langit magpabilin sama sa puthaw ug ang yuta ingon sa tumbaga nga kini mao sulod sa daghang mga siglo [tan-awa sa Levitico 26:19].

Kining nagtubo nga propeta walay lig-on nga naestablisar nga bakak nga mga hunahuna ug mga pagtuo. Wala siya mapuno sa mga tradisyon ug mga patuo-tuo ug sulugilanon ug mga tumotumo sulod sa mga gatusan ka tuig. Wala siyay wagtangon nga nakat-unan na. Nag-ampo siya og kahibalo ug direksyon. Ang mga gahum sa kangitngit nag-una sa kahayag. Samtang nagluhod siya nga mamingawon sa mahilum nga kakahoyan, ang iyang matinguhaong pag-ampo midala sa dakong panlimbasug nga mihulga sa iyang kalaglagan. Sulod sa mga siglo, si Lucifer uban sa walay kinutuban nga ginsakpan migapos sa hunahuna sa tawo ug dili makatugot nga mawala ang iyang sinatanas nga pagpanggapos. Mihulga kini sa iyang walay kinutuban nga ginsakupan. Tugoti nga si Joseph Smith mosulti sa iyang kaugalingong istorya:

“… Ako gipugngan sa usa ka gahum nga sa hingpit mibuntog kanako … mipugong sa akong dila.… Baga nga kangitngit ang mialirong kanako, ug kini gipakaingon nako sa makadiyot ingon og ako gitakda ngadto sa kalit nga kalaglagan.

“… niana nga higayon sa diha nga ako andam sa … pagtugyan sa akong kaugalingon ngadto sa kalaglagan––dili usa ka bunga sa hunahuna nga dautan, apan ngadto sa gahum sa usa ka tinuod nga binuhat gikan sa dili makita nga kalibutan … nakakita ako og usa ka dako nga gilis sa kahayag, ibabaw gayud sa akong ulo, labaw sa kahayag sa ibabaw sa adlaw.…

“… Nakakaplag sa akong kaugalingon nga giluwas gikan sa kaaway nga migapos kanako. Sa diha nga ang kahayag midapat kanako ako nakakita og duha ka Personahe, kansang kahayag ug himaya dili mahulagway, nagtindog ibabaw kanako, diha sa kawanangan. Usa kanila misulti ngari kanako, nagtawag kanako sa akong ngalan ug miingon, nagtudlo ngadto sa lain––Kini mao ang Akong Hinigugmang Anak. Paminaw Kaniya!” [Joseph Smith––Kasaysayan 1:15–17.]6

Ang dili masukod nga pagsira sa mga langit sulod sa dugayng mga siglo karon naabli na. Ang mga tingog nga nagpakahilum ug nabuntog ug dili madungog sa daghang mga siglo karon nagsugod na sa pagsulti. Ang pagpadayag nga hapit na mawala ug gipakabale wala anaa na usab.…

Usa ka bag-ong kamatuoran, usa ka konsepto nga wala masabti sa mga minilyon ka nga tawo sa yuta, mitunga na, ug nianang higayona adunay usa lamang ka tawo ibabaw sa tibuok yuta nga nasayud uban sa dakong kasiguroan nga ang Dios usa ka personal nga nilalang, nga ang Amahan ug ang Anak managlahi nga mga indibidwal uban sa [nahimaya] mga lawas sa unod ug bukog [ug nga siya] gilalang sa Iyang panagway. Ingon nga ang Anak anaa sa hitsura sa Iyang Amahan, ang Amahang Dios managsama og panagway sa Anak.7

Walay ubos pa niining tibuok panan-awon ni Joseph ang makatabang sa katuyoan sa pagpawagtang sa mga kalibog sulod sa mga siglo. Usa ka impresyon lamang, usa ka natago nga tingog, usa ka damgo [wala] unta makapawala sa daan nang mga walay klarong mga hunahuna ug sayop nga pagsabut.8

Kining batang lalaki gisaligan sa pinakadakong bahin sa kahibalo nga nasayran sa mga tawo. Hinumdumi, niadtong buntag sa tingpamulak walay usa sa tanang tawo sa kalibutan nga adunay tinuod nga kahibalo sa Dios. Daghang maayong mga tawo, apan silang tanan naglakaw sa espirituhanong kangitngit sa daghang mga siglo. Apan aniay usa ka batang lalaki kinsa nahibalo.…

Si Joseph nahibalo, ingon sa wala gayuy lain pang buhing kalag, niining pihong mga kamatuoran kalabut sa Dios:

Nasayud siya nga ang Dios buhi, nga Siya usa ka [nahimaya] nga nilalang nga may unod ug mga bukog ug personalidad, sama kanato o kita sama Kaniya, sa Iyang panagway.

Nahibalo siya nga ang dugay na nga gisangyaw nga trinidad sa tulo ka mga Dios nga usa ra ka minaomao, usa ka paglingla. Siya nahibalo nga ang Amahan ug ang Anak duha ka managlahi nga mga linalang nga may lawas, mga tingog, ug … mga personalidad.

Nahibalo siya nga ang ebanghelyo wala sa yuta, kay pinaagi sa Dios nahibaloan niya kini, ug ang tinuod nga Simbahan wala sa yuta, tungod kay ang Dios sa langit ug sa yuta mipahibalo kaniya.9

Nianang buntaga didto sa kakahoyan sa New York dihang mibisita kaniya ang Amahan ug ang Anak mao tingali kadto ang pinakamahinungdanong pagpadayag nga sukad nahatag sa kalibutan.10

Si Joseph Smith mao ang instrumento sa Ginoo sa pagpahiuli sa ebanghelyo.

Ang batan-ong propeta gipahibalo nga siya mahimong instrumento sa mga kamot sa Ginoo sa pagpahiuli sa mahangturong ebanghelyo uban sa tanang nawala sa unang mga siglo. Dayon kini nga mga panan-awon ug mga pagpadayag nagpadayon sa tibuok katuigan nga ang tingog ni Jehova balik-balik nga madungog, nga pinaagi niining batang propeta gipahiuli dinhi sa yuta ang mga kamatuoran sa ebanghelyo, ang priesthood sa Dios, ang pagka-apostol, ang mga awtoridad ug mga gahum, ang organisasyon sa Simbahan, aron ang mga pagpadayag usab ug ang walay katapusang mga kamatuoran maanaa ibabaw sa yuta ug mahatag sa tanang tawo nga modawat niini.11

Ang propeta nga si Moroni mipakita ngadto ni Joseph ug migugol og taas nga mga oras sa pagpasabut kaniya sa pagpadaghan sa mga katawhan sa kayutaan sa America pinaagi sa mga tawo ni Lehi ug sa Basahon ni Mormon usab, nga ipagawas ug hubaron.… Kini nga rekord, ang Basahon ni Mormon, makatabang pag-establisar sa kabalaan sa Ginoong Jesukristo.12

Pinaagi sa gasa ug gahum sa Dios, si [Joseph] mihubad niadto nga rekord, nga karon nailhan nga ang Basahon ni Mormon.13

Ang ebanghelyo napadayag, pagtulun-an human sa usa ka pagtulun-an ug lagda human sa usa ka lagda, ug ang mga kamatuoran gipahiuli, ug ang gahum gihatag ug awtoridad gipadayag, ug hinayhinay dihay igong kahayag ug igong mga tawo para sa organisasyon niini nga gingharian sa Dios diin nakita ni Daniel mga duha ug tunga ka milenya na ang milabay [tan-awa sa Daniel 2:44–45].14

Human sa taas nga mga siglo sa espirituhanong kangitngit, ang kahayag misugod sa pagdan-ag sa dihang ang pagpadayag miabli niini nga dispensasyon. Si Propeta Joseph Smith midawat sa mga pagpadayag gikan sa Ginoo sa pagdala og balik sa yuta nianang nawala––ang priesthood sa Dios––ang awtoridad, ang gahum, ang katungod sa pagpahigayon sa mga ordinansa, ug ang pagpadayon sa mga pagpadayag sa Ginoo ngadto sa iyang mga katawhan dinhi sa yuta.15

Ang gahum gihatag ngadto ni Joseph Smith, diin siya makabugkos sa yuta ug kini mabugkos sa langit. Kadto nga mga yawe padayong gitugyan gikan sa mga presidente ngadto sa laing presidente.16

Si Joseph Smith misilyo sa iyang pagpamatuod uban sa iyang dugo.

Ang mga detalye sa kinabuhi ni Joseph Smith pamilyar ngari kanato. Mipahibalo dayon siya sa iyang mahimayaong pananawon sa Amahan ug sa Anak ug unya gidaug-daug dayon ug gigukod. Ang modernong mga eskribo ug mga Fariseo mimantala og gatusan ka makadaut nga mga libro ug mga artikulo, mipapriso kaniya …, mibutang og alkitran ug balahibo kaniya, mipusil kaniya, ug mibuhat sa tanan nilang gahum aron paglaglag kaniya. Bisan pa sa tanan nilang paningkamot sa pagpatay kaniya, nabuhi gihapon siya ngadto sa mas daghang mga tuig uban sa mapait ug mabangis nga pagpanggukod aron pagtuman sa iyang misyon hangtud sa panahon sa iyang kamatayon.

Baynte kwatro ka tuig siyang nag-antus, pero baynte kwatro usab ka tuig nga kalipay ang iyang natagamtan sa pagpakigsulti sa Dios ug sa ubang mga imortal! Ang iyang misyon natuman––ang langit ug yuta nasumpay pag-usab; ang Simbahan naorganisar; si Brigham Young ug ubang dungganang mga lider gibansay sa pagpadayon niini; ug mitugyan diha sa mga ulo sa Napulog Duha ang matag yawe ug gahum nga gihuptan sa pagkaapostol diin siya mismo naghupot, ug siya miingon ngadto kanila: “Akong gipahiluna ang mga pundasyon ug kamo kinahanglang mopadayon sa pagtukod niini, kay diha sa inyong mga abaga ang akong gingharian mapahimutang.”

Ug ang iyang oras miabut sa pagsilyo sa iyang pagpamatuod uban sa iyang dugo nga sagad ihatag ngadto sa kadaghanan nga mga higala ug mga kaaway.…

… Bisan pa og naglaum siya ug nag-ampo nga ang ang kopa unta mosaylo, nasayud siya nga kini dili malikayan. Miingon siya: “Ako moadto sama sa usa ka karnero ngadto sa ihawan.” [Tan-awa sa D&P 135:4.]…

Ug kadto usa ka pag-ihaw! Ang mga buto milanog! Ug gawasnong miagas ang dugo sa mga martir, para ni Hyrum, ang iyang magulang nga igsoong lalaki, mipili nga magpabilin uban kaniya. Kining bililhong dugo mitumog sa yuta, misilyo sa usa ka walay kamatayon ug dili matubag mga pagpamatuod nga nagpadayon nga mabati sa mga hunahuna ug mga kasingkasing.17

Si Jesus misilyo sa iyang pagpamatuod uban sa iyang dugo. Si Esteban usab. Si Joseph Smith karon misilyo sa iyang pagpamatuod uban sa iyang dugo ug namatay nga usa ka batan-ong lalaki aron moingon sa tibuok kalibutan nga ang mga palid diin ang Basahon ni Mormon naggikan nakaplagan didto sa usa ka bungtod duol sa Palmyra sa estado sa New York. Ug busa, pinaagi sa pagsabut niini nga libro ug sa Balaang Biblia, ang ebanghelyo ni Jesukristo, pinaagi sa pagpangalagad sa iyang mga anghel, napahiuli pag-usab sa yuta.18

Si Joseph gipanalipdan ug ang iyang kinabuhi naluwas sa matag higayon sa pagpanggukod hangtud nga ang iyang buhat nahuman ug iyang nabuhat ang iyang bahin sa pagpahiuli sa ebanghelyo ug sa priesthood ug sa tanang ubang mga yawe sa dispensasyon, ug hangtud ang pag-organisar sa gingharian nahuman. Siya dili mahimong mamatay sa dili pa nianang panahona, bisan tuod ang tibuok impiyerno makig-away batok kaniya. Gusto siya nga mabuhi pa. Tam-is ang kinabuhi para kaniya. Kini nagsaad og tam-is nga pakig-uban sa iyang pamilya, sa iyang mga kaigsoonan, ug sa katagbawan sa pagsaksi sa buhat nga molambo sama sa bulak nga mibukhad na pag-ayo. Pero ang iyang buhat nahuman na; ang ubang lig-on nga mga lider makapadayon na niini; gikinahanglan siya sa ubang mga buluhaton. Trayenta anyos pa lang siya, batan-on pa kaayo, namatay siya, ug mipadayon sa iyang buhat sa laing kalibutan.19

“Ang Mormonismo dili mopadayon kon atong patyon and ilang propeta,” miingon sila … dihang ilang gituyo sa pagpatay si Joseph Smith. Walay duda nga ang ilang yawan-ong mga ngisi sa katagbawan sa ingon ka dautang buhat nausab ngadto sa pagkulismaot sa kahasol sa dihang ilang naamgohan nga sila ra diay ang nakatindak sa hait nga tusok, ang ilang kaugalingon lamang ang nadaut. Ang Mormonismo wala maguba tungod sa kabangis nga pagmartir, pero ania ang kamahinungdanon niini. Ang unod nga naigo sa bala miabuno sa yuta; ang dugo nga ilang gipaagas mibasa sa liso; ug ang mga espiritu nga ilang gipadala sa langit mopamatuod batok kanila sa tibuok nga mga kahangturan. Ang kawsa nagpadayon ug nagtubo.20

Ang trabaho ni [Joseph Smith] wala mawala. Ang iyang pagpamatuod nagpadayon, hangtud sa kahangturan.21

Karon ang dungganang mga tawo nga nainila tungod sa ilang edukasyon, pagkapraktikal, ug hiyas, mobarug nga saksi nga ang pagkamartir ni Joseph Smith, pareha sa mga martir nga nag-una kaniya, maoy laing dili masayop nga mga pruweba sa kabalaan sa ebanghelyo ni Jesukristo, nga gipahiuli sa kahingpitan niini pinaagi nianang mapainubsanong propeta.22

Mga Sugyot alang sa Pagtuon ug Pagtudlo

Hunahunaa kini nga mga ideya samtang ikaw magtuon sa hugna o samtang ikaw mangandam sa pagtudlo. Alang sa dugang nga tabang, tan-awa ang mga pahina v–xi.

  • Unsa sa inyong hunahuna ang pipila sa pinakamahinungdanong mga butang nga ang Ginoo mipadayag pinaagi ni Propeta Joseph Smith? (Alang sa ubang mga ehemplo, tan-awa sa mga pahina 285–289.) Kon adunay usa ka tawo nga dili miyembro sa Simbahan mangutana kaninyo kalabut ni Joseph Smith, unsa ang inyong ikasulti?

  • Unsa ang tahas sa Dios ug unsa ang tahas ni Joseph Smith sa pag-abli sa mga langit alang sa Pagpahiuli sa ebanghelyo? (Tan-awa sa mga pahina 284, 285–287.) Sa unsang mga paagi nga si Joseph Smith naandam aron sa pagdawat sa pagpadayag?

  • Unsa ang nahibaloan ni Joseph Smith pagkahuman sa Unang Panan-awon nga wala niya mahibaloi sa una? (Alang sa ubang mga ehemplo, tan-awa sa mga pahina 286–287.) Unsa sa inyong hunahuna ang nakapausab sa iyang mga pagbati kalabut sa Dios ug sa iyang kaugalingon? Sa unsang paagi nga kamo naimpluwensya sa inyong pagpamatuod sa Unang Panan-awon?

  • Sa unsang mga paagi nga nahimong instrumento si Joseph Smith sa Ginoo sa pagsumpay sa langit ug sa yuta? (Tan-awa sa mga pahina 288–289.) Unsa sa inyong hunahuna ang gipasabut nga mahimong instrumento sa mga kamot sa Ginoo?

  • Si Presidente Kimball miingon nga ang mga mangungubot naglaum nga moguba sa Mormonismo pinaagi sa pagpatay ni Joseph Smith (pahina 291–292). Unsa ang inyong mga hunahuna ug mga pagbati samtang kamo naghunahuna unsa ang nahitabo sa Simbahan sukad sa kamatayon ni Joseph Smith?

May Kalabutan nga mga Kasulatan: Isaiah 29:11–14; D&P 135; 136:37–39

Mubo nga mga Sulat

  1. Sa Conference Report, Melbourne Australia Area Conference 1976, 23.

  2. Sa Conference Report, Guatemala City Guatemala Area Conference 1977, 22.

  3. Sa Conference Report, Manila Philippines Area Conference 1975, 6.

  4. Sa Conference Report, Temple View New Zealand Area Conference 1976, 51.

  5. “Small Acts of Service,” Ensign, Dis. 1974, 4–5.

  6. Faith Precedes the Miracle (1972), 92–93.

  7. The Teachings of Spencer W. Kimball, ed. Edward L. Kimball (1982), 429.

  8. The Teachings of Spencer W. Kimball, 430.

  9. “The Prophet Joseph Smith and the First Vision,” Annual Joseph Smith Memorial Sermon, Utah State University, Dis. 13, 1970, 7.

  10. Sa Conference Report, Taipei Taiwan Area Conference 1975, 14.

  11. Sa Conference Report, Abr. 1974, 67–68; o Ensign, Mayo 1974, 47.

  12. Sa Conference Report, Abr. 1976, 11, 12; o Ensign, Mayo 1976, 9.

  13. Sa Conference Report, Abr. 1980, 74; o Ensign, Mayo 1980, 51.

  14. Sa Conference Report, Abr. 1976, 12; o Ensign, Mayo 1976, 9.

  15. Sa Conference Report, London England Area Conference 1976, 35.

  16. Sa Conference Report, São Paulo Brazil Area Conference 1975, 72.

  17. The Teachings of Spencer W. Kimball, 179–80.

  18. The Teachings of Spencer W. Kimball, 143.

  19. Sa Conference Report, Abr. 1945, 59.

  20. Sa Conference Report, Abr. 1955, 96.

  21. Sa Conference Report, Abr. 1946, 50.

  22. The Teachings of Spencer W. Kimball, 181–82.

Joseph in Sacred Grove

Niadtong buntaga didto sa kakahoyan sa New York sa dihang mibisita ang Amahan ug ang Anak ni [Joseph Smith] mao tingali kadto ang pinaka-mahinungdanong pagpadayag nga sukad nahatag sa kalibutan.

restoration of Aaronic Priesthood

Isip kabahin sa Pagpahiuli, si Propeta Joseph Smith ug si Oliver Cowdery midawat sa Aaronic Priesthood gikan sa nabanhawng si Juan Bautista.

Joseph and Hyrum

Ang pagkamartir ni Joseph Smith, kinsa gipatay uban sa iyang igsoon nga si Hyrum niadtong 1844, “maoy usa ka dili masayop nga pruweba sa kabalaan sa ebanghelyo ni Jesukristo.”