2021
Naʻe Ngāue ʻAki ʻe Lusi ʻEne Ngaahi Meʻafoaki Fakalaumālié
Sānuali 2021


Kau Fefine Kimuʻa ʻo e Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí

Naʻe Ngāue ʻAki ʻe Lusi ʻEne Ngaahi Meʻafoaki Fakalaumālié

ʻE lava ke tau takitaha maʻu ha fakahā hangē ko Lusi Meki Sāmitá. ʻOku tau maʻu kotoa ha ngaahi meʻafoaki fakalaumālie makehe ʻa ia ʻe lava ke ne tāpuekina hotau ngaahi fāmilí mo e Siasí.

ʻĪmisi
illustration of Lucy Mack Smith

Tā fakatātaaʻi ʻe Toni Oka

ʻI ʻOkatopa ʻo e 1838, naʻe puke ai ʻe Lusi Meki Sāmita e ongo nima ʻo hono ongo foha ko Hailame mo Siosefá kimuʻa pea ʻave hono ongo fohá. Naʻe tuʻutuʻuni ʻe he kau taki ʻo e puleʻangá ke mavahe ʻa e Kāingalotú mei he feituʻu ko iá. Kuo puke pōpula ʻe ha kau sōtia ha kau taki ʻe niʻihi ʻo e Siasí, pea tuʻutuʻuni ʻe he hopo taʻefakalao ke fanaʻi kinautolu. Naʻe fifili ʻa Lusi pe ʻe toe mamata moʻui nai ki hono ongo fohá.

Ko e hā ha toe meʻa ʻe lava tokoni ki ha faʻē ke ne kātakiʻi ha faingataʻa peheni? Hili ha ngaahi taʻu mei ai, ʻe toe manatu ʻa Lusi ki he taimi ko ʻení peá ne ʻiloʻi naʻe fakamālohia ia ʻe ha pōpoaki ʻo e fakafiemālie naʻe maʻu “ʻi he meʻa-foaki ʻo e kikité”: “Tuku ke fakafiemālieʻi ho lotó fekauʻaki mo hoʻo fānaú, he ʻikai fakalaveaʻi kinaua ʻe hona ngaahi filí.”1

Naʻe foaki ʻe he aʻusia ko ʻení ha ngahi ongo “fiemālie naʻe mahulu hake ʻi he fakafiemālie kotoa pē ʻo e māmaní” kia Lusi mo hono fāmilí.

Naʻe fakamālohiʻi ʻa e fāmili Sāmitá mo ha ngaahi fāmili kehe ʻi he Kāingalotú ke nau mavahe mei Mīsuli. Hili ʻenau maʻu hūfanga ki he siteiti kaungāʻapi ko ʻIlinoisí, naʻe feinga ʻa Lusi mo Siosefa Sāmita ko e Lahi ke maʻu ha fakamatala kau ki hona ongo fohá ka naʻe ʻikai maʻu ha tali. Naʻe toe folofola ʻe he Laumālié ha fakafiemālie ki he loto ʻo Lusí, ʻo talaange ʻe aʻu atu ʻa Hailame mo Siosefa ʻi he efiafi hokó.

Naʻe fakahaaʻi ʻe Pīsope ʻEtuate Patilisi ʻa ʻene loto-veiveiua, ʻa ia naʻá ne ʻia Lusi ʻi he taimi naʻá ne maʻu ai ʻa e fakahā ko ʻení: “Naʻá ku tui maʻu pē kiate koe kimuʻa; ka ʻoku ʻikai ke u tui ʻe malava ke fakahoko ʻa e kikite ko ʻení; ka ʻo kapau ʻe hoko he ʻikai ke u toe fakafihi ki haʻo fakamatala ki he moʻoní.”

ʻI he mohe ʻa Lusi he efiafi ko iá, naʻá ne mamata ʻi ha misi ki ha fononga tā vaivaia mo fiekaia mai ʻa hono ongo fohá ʻi he feituʻu tokaleleí. Naʻe teuteu ʻa Lusi ki heʻena haʻu ki ʻapí—pea ko e moʻoni naʻá na aʻu mai ʻi he ʻaho hono hokó. Naʻá na fakamatalaʻi ha fononga ne tatau tofu pē mo e meʻa naʻe mamata ki ai ʻa Lusí. Hili iá, naʻe pehē ʻe Pīsope Patilisi te ne manatuʻi ʻo taʻengata ʻa Lusi ko ha “palōfita fefine moʻoni.”

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. ʻOku maʻu ʻa e ngaahi kupuʻi leá ʻi he “Lucy Mack Smith, History (1845),” 281, 290–91, josephsmithpapers.org.

Paaki