Te Berena Are Kamaiu Are Ruo mai Karawa
Ngkana ti nanonna ni maeka inanon Kristo ao karekea bwa e na maeka ma ngaira, ngkanne te mimitong ae ti ukoukoria.
Te bong are imwiin kamwarakeaia nimaua te nga aomata i Kariraia n tii “nimaua te kariki, ao uoman te ika,”1 E manga taetae nakoia aomata i Kaberenaun. Te Tia Kamaiu e nooria bwa a mwaiti ake aki nano n Ana reirei bwa a na manga kamwarakeaki riki.2 Ibukin anne, E kataia n anai nanoia nakon ae manena riki “bwa te amwarake ae teimatoa nakon te maiu are akea tokina, are e na anganingkami Natin te Aomata.”3 E katanoata Iesu:
“Ngai te berena ni kamaiu anne.
“A kangi manna ami bakatibu n te rereua, ao a mate.
“Aio te berena are ruo mai karawa, bwa e aonga n amarake iai te aomata ma n aki mate.
“Ngai te berena are kamaiu are e ruo mai karawa: ngkana e amarake n te berena aei te aomata, ao e na maiu n aki toki: ao te berena ae N nang anga bon irikou, ibukin kamaiuan te aba.”4
Te bwai are e kananona te Tia Kamaiu a bane ni bua irouia Ana taan ongora n taekana are e taekinna iai. Ni maaku n te iango, a titiraki, “E na kanga te aomata aei n anganiira irikona bwa ti na kanna?”5 Iesu e taku nakoia:
“E boni koaua ae I a tungngkami ba ngkana kam aki kana irikon Natin te aomata, ao ngkana kam aki nima raraana, ao akea te maiu i nanomi.
“Ane kana irikou, ma n nima rarau, ao e reke i rouna te maiu are aki toki; ao N na kautia n te bong n toki.
“Bwa bon te amwarake ni koaua irikou, ao te mooi ni koaua raraau.”6
Imwiina e kabwaranakoa nanon Ana kabotau:
“Ane kana irikou, man nima rarau, ao e memena i nanou, ao Ngai i nanona.
“E kanakomaiai te Tama are maiu, ao I maiu iroun te Tama, ai aron naba ane kanai, e na maiu naba i Rou.”7
Ma naake a ongo aki naba karekea te bwai are e taekinna Iesu, ao “aika bati … , ngke a ongo ao a taku, E matoatoa te taeka anne; ai antai ae kona n ongora iai? … [Ao] imwiin arei ao a kerikaki ana reirei aika bati, ao aikoa manga airiri ma Ngaia.”8
Kanakin irikona ao nimakin Raraana bon te kawai ae kamimi ni kaotakina bwa ti na kanga n uota te Tia Kamaiu inanon maiura—nakon arora n aomata—bwa ti aonga n katiteuanaaki. E kanga n riki anne?
Te moan, ti ota bwa n ana anganano n irikona ao n raraana, Iesu e mate ibukin ara bure ao e tokanikai iaon te mate, n rabwata ao n tamnei.9 Ni matata, ti anaa Irikona ao ti nima raraana ngkana ti karekea mai Irouna te maaka ni kakabwaian Ana mwakuri ni Kamaiu.
Ana reirei Kristo e kabwarabwaraaki bwa ti riai ni karekea ana akoi ni matena. Bon te kakoaua ao karekean te onimaki iroun Kristo, n rairannano ao ni bwabetitoaki ao ni karekea te Tamnei ae Raoiroi, “ao imwiina e reke kamaunan ami bure n te ai ao iroun te Tamnei ae Raoiroi.”10 Aio te mataroa, are e na kona iai n reke ana nanoanga te Tia Kamaiu ao nakon te kawai are irariki are kaineti nakon Abanueana.
“Mangaia ae kam na waaki nako, ni kaawakin ana taeka Kristo, ao n teimatoa ni karokoa te toki, ao taraia, e kangai ana taeka te Tama: E na reke iroumi te maiu ae akea tokina.
“… Ao ngkai, aio ana reirei Kristo, ae ti ngaia ana reirei ni koaua te Tama, ma te Nati, ma te Tamnei ae Raoiroi, are te Atua ae ti temanna, ae aki totoki.”11
Kanikinaean te toa n ana kabanea n amwarake te Uea e rang tamaroa iangoana. Te berena ao te ran a tei ibukin irikona ao raraana are Ngaia te Berena ni Kamaiu ao te Ran ni Kamaiu,12 kammarakina e kauringiira boon kamaiuara are E kabooira iai. Ngkai e uruakaki te berena, ti uringa uruakakin irikon te Tia Kamaiu. Unimwaane Dallin H. Oaks e nooria n te taina bwa “ibukina bwa e uruakaki ao n rauaki, mwakorokoron nako te berena e onoti, ai aron temanna are e kanna ae e onoti. A bane n iai ara bure aika a kakaokoro ake ti na rairi nanora mai iai. A bane n iai kainnanora aika kakaokoro aika a na kakorakoraaki rinanon ana Mwakuri ni Kamaiu te Uea Iesu Kristo, are ti uringa inanon te otenanti aei.”13 Ngkai ti nima te ran, ti iangoa raraana are E bwaro i Ketetemwane ao iaon te kaibangaki ao mwaakana ni kaitiaki.14 Ataia bwa “akea te bwai ae bareka ae kona n rin n ueana,” ti kamatoa ni mena ibuakoia “naake a tia n teboki aia kunnikai n raraan [te Tia Kamaiu], ibukin aia onimaki, ao te rairannano man aia bure ni kabane, ao aia kakaonimaki ni ua te toki.”15
I a tia ni karekea ana akoi ni kamaiu te Tia Kamaiu ni uotinako ara bure ao memean buure akanne mai nanora. Ma katamneiana kanakin irikona ao nimakin raraana e mwaiti riki nanona, ao anne bon korakora anuan Kristo, ni kanakoa te aro n aomata ao n riki bwa ae Itiaki “rinanon ana mwakuri ni kamaiu Kristo te Uea.”16 Ngkai ti kana te berena n toa ao te ran ni katoa wiiki, ti karaoia n iangoa tabwaninin are ti riai ni karekerekei Anuana ao tein maiuna n akea ana bure nakon maiura ao arora. Iesu e aki kona ni mate ibukin aia bure aomata ma ti ngkana akea Ngaia Ana bure. Ngkai e aki tokanikai te bure iaona, E kona n anga Ngaia n onei mwiira ni kakoroa bukin te motikitaeka ao n anga te nanoanga. Ngkai ti uringnga ao ni karinea Matena n anganano, ti riai naba n iangoa maiuna ae akea ana bure.
Aio are e kainnanoa te mwakuri korakora man ara itera. Ti aki riai n rauaki n arora ae ngkai ma ti na teimatoa ni waaki nakon “tiara bwa onraken Kristo.”17 N aron taman King Ramoni n Ana Boki Moomon, ti riai n tatauraoi ni kanakoi ara bure ni kabane18 ao ni baraakini bwaai ake e kantaningai mai iroura te Uea, n tatabemaniira ao ni ikotaki.
N te tai ae tuai maan, e karaki raraou nakoiu te bwai are rinanona ngke e riki bwa te beretitenti n te mition. E karaoaki te korokoro nakoina are e kainnanoa tabeua te wiiki ni kamarurungaki. N tikuna ni kamarurungaki, e kabanea ana tai ni kakaei ni koroboki aika a tabu. N te bwakantaai teuana e iangoa ana taeka te Tia Kamaiu n te ka 27 ni mwakoro n 3 Nibwaai, e mwaninganako ni matu. Imwiina e taekin:
“I matunako ao I mii bwa I anganaki te noraba ae rababa ni maiu. E kaotaki nakoiu au bure, rinerine aika kairua, au tai …n aki tataonnaki n nano nakoia aomata, n ikotaki ma buan bwaai aika tamaroa ake I riai ni kaman taekin ke ni karaoi. … [A] bane n rin … [tamnein] maiu a kaotaki nakoiu tii inanon tabeua te miniti, ma e taraa n rangin abwabwaki. I uti, ni mimi ao … ni waekoa ni katorobubua irarikin au kainiwene n tataro, ni bubuti ibukin kabwaran au bure, ni bunrii namakin mai nanou n aron ae I tuai kakaraoia mai imwaina.
“Imwaain miiu, I aki ataia bwa I [bon] riai ni kakorakora au rairannano. Au kairua ao kabwakau a waekoa ni matata nakoiu n arora imarenau ma te Atua ae tabu man tamaroa [n aron] mirion maire raroaia. N au tataro n te bwakantaai anne, I kaota au kakaitau ae bati nakon Tamara are i Karawa ao nakon te Tia Kamaiu ma nanou ni kabane n te bwai are a tia ni karaoia nakoiu ao ibukin te reitaki ae kakaawaki ma kainnabau ao natiu. Ngke I katorobubua I namakina naba ana tangira te Atua ao ana nanoanga ae korakora, n aki taraa au namakin n aki tau. …
“I kona n taekinna bwa I aki tiku n arou are mai imwaina n te bong anne. … E bitaki nanou. … Bwaai ake imwiina ake I a karikirakea riki te nanoanga nakoia tabeman, ma te tangira ae bati, n raonaki ma kawaekoan tataekinan te euangkerio. … I kona ni kabotaua te rongorongo n onimaki, kantaninga, ao te bwaintangira n te rairannano are e reke n Ana Boki Moomon [n aron] ae bon akea mai imwaina.”19
E kakaawaki bwa tina kina bwa te aomata ae raoiraoi aei n ana kaotioti ibukin ana bure ao kabwakana e aki kabwara nanona ke ni kairia nakon te bwarannano. Eng, e namakina te mimi, ao te raraoma ae bati. E namakinna bwa e riai n raira nanona. E a tia n nanorinano, ao e namakina te kakaitau, te rau, ao te kantaninga—onimaki ni koaua—ibukin Iesu Kristo, “te berena ni kamaiu are e ruo mai karawa.”20
Raraou e taekina te marena ni miina ni maiuna ao mimitongin te Atua. Mimitong bon te taeka ae eti. Kanakin irikon ao raraan Kristo nanona karekean mimitongina. E tua te Atua, “Kam na itiaki; bwa I itiaki ngai.”21
Enoti e reireiniira, “Reireiniia natimi, bwa aomata ni kabane, n taabo nako, a riai n rairannano, ke aki kona n rin n abanuean te Atua bwa akea te bwai ae e kona ni maeka ikekei, ke ni maeka imatana, bwa, n ana taetae Atam, Te Aomata ae Tabu bon arana, ao aran ana Rikitemanna bon Natin te Aomata, are Iesu Kristo”22 Ngke I ataeinimwaane, I mimi bwa bukin tera te Nu Tetemanti e aranaki Iesu bwa (ao ngkana e bon taekinna Irouna) bwa Natin te Aomata ngke bon ngaia Natin te Atua, ma are e taekinna Enoti e kamatata bwa bwaai aikai bon kinaakin Rikina mai karawa ao mimitongina—Ngaia bon Natin te Aomata ae Mimitong, te Atua te Tama.
Ngkana ti kan maeka ma Kristo ao e na maeka inanora,23 ngkanne ti na ukoukora mimitongina, n rabwata ao n tamnei.24 Ti ukoukoria n te tembora, n tabo nako ake e koreaki iaona “Mimitongin te Uea.” Ti ukoria n ara mare, ara utu, ao ni mweengara. Ti ukoukoria ni katoa wiiki ngkai ti kakukureira n ana bong ae mimitong te Uea.25 Ti ukoukoria n aro nako ni katoabong n: ara taetae, kunnikaira, ara iango. Ngkai e taekinna Beretitenti Thomas S. Monson, “Ti otinako man bwaai ni kabane ake ti wareki, ti noorii, ti ongo ao ake ti iangoi.”26 Ti ukoukora mimitongina ngkai ti uoti ara kaibangaki ni katoabong.27
Titita Carol F. McConkie e a tia n nooria: “Ti atai mwaitin kataaki aika korakora, kariiri, ao kaangaanga ake a katikiira nako man bwaai aika raoiroi, aika a kakateke imatan te Atua. Ma arora ni mamate e anganiira ara tai n rinea te mimitong. Angiina are bon ara anganano ake ti karaoi ni kawakin ara berita aika a tabu are e kaitiakiira ao ni kamimitongiira.”28 Ao N na kona n raonna nakon te anganano are ti karaoia, ao te ibuobuoki naba are ti anga.
Ti ataia bwa “ngkana [ti] beku ibukiia rao [ra] ti bon beku naba iroun Atua [ra].”29 Ao e kauringiira bwa te ibuobuoki anne e kakaawaki nakon maiuna ao anuana. “Bwa e roko bwa e na toro irouia aomata, ao ba E na anga maiuna ba unoraia aomata aika mwaiti.”30 Ngke e reirei Beretitenti Mariion G. Romney: “Te ibuobuoki bon tiaki te bwai ae ti teimatoa iaona n te aonaaba aei ngaia are ti karekea te inaomata ni maeka n abanuean te tiretio. Te ibuobuoki bon te bwai ae kakaawaki are e karaoaki iai te maiu ae karietataaki n abanuean te tiretio.”31
Takaria e taetae ni burabeti bwa n te bong arei n ana tai n tautaeka te Uea n te mereniam, ao a na karongoa aoti “E tabu bwa ana bwai Iehova.”32 N te atatai anne, bwaeoniia aika a Itiaki n te mwanono aei a kateimatoa te kauring anne, “E tabu bwa ana bwai Iehova,” iaon bwaai ake a taara ni kakabonganaaki ao bwai naba ake a irekereke bwa bwain te aro. E koreaki iaon mwangko n toa ao raurau ao e toka iaon beebwa ni kamatoaki irouia Itingaun ao iaon aia baena te Bootaki n Aine. “E tabu bwa ana bwai Iehova” e kaoti naba iaon wintoon te titooa ae bwaibwai iai te Ekaretia, te ZCMI titoa. E kuneaki naba iaon ramwan te aama ao iaon te turam. “E tabu bwa ana bwai Iehova” e koreaki iaon bwain te mataroa n ana auti Beretitenti Brigham Young. Booki aikai nakon mimitongiia e taraa n aki ririki ke n aki kantaningaaki n taabo ao e kona ni boou irouia tabeman, ma a taekina aron kateimatoan kabotoan ara kantaninga ae riai n riki.
Kanakin irikon ao nimakin raraan te Tia Kamaiu nanona kaotinakoan bwaai ake a kaineti ma anuan Kristo ao ni karika Anuana bwa anuara. Aio nanon te rairannano ae rababa; tiaki tii n tannako man bure rimoa ma “bitakin te nano ao te kantaninga nakon te Atua”33 waaki nako. N aron are e riki nakon raraou n ana kaotioti ni miina, te Atua e na kaoti kairuara ao kabwakara, ma E na buokiira naba ni bita te mamaara nakon te korakora.34 Ngkana ti titiraki ma nanora, “Tera ae I kabwaka iai?”35 E na bon aki katikuira bwa ti na keeti, ma inanon te tangira E na kaeka ibukin kukureira. Ao E anganiira te kantaninga.
Bon te mwakuri ae korakora, ao e na bon kamaroa ngkana ti teimatoa ibukin te mimitong n ti ngaira. Te koaua ae mimitong bwa ti aki tiku ni maroa. Iai iroura ana tangira te Atua, ana akoi Kristo, ana karaunano ao ana kairiiri te Tamnei ae Tabu, ao aia iraorao ao aia kaunganano raora aika Itiaki n rabwatan Kristo. Ti na aki kauni nanora n te tabo are ti mena iai, ke ni bwarannano. N aron bebeten ma iangoraoin te anene are e kaungaira:
Karekea am tai bwa ko na mimitong, e birimwaaka te aonaaba;
kabanea am tai n te tabo ae raba n ti ngkoe ma Iesu.
Man ukoukoran Iesu, ko na riki n ai arona;
Raraom a na noora arom ni katotonga.36
I kaota au koaua iroun Iesu Kristo, “te berena are kamaiu are roko mai karawa,”37 ao re “e kana iriko[na], ao man nima raraa [na], e na karekea te maiu ae akea tokina,”38 n aran Iesu Kristo, amen.