Ediworo Ndi eke Nwed Mormon
Mme akpaniko eke mbuk ye iko ntiense mbon ntiense Nwed Mormon eketingde owut ete ke ediworo ndi Nwed Mormon ekenehede edi utibe-nkpo.
Kini osobode ye mme nyobio-owo Ufok Abasi ke ini kiet, Prophet Joseph Smith odoho ete: “Sio Nwed Mormon fep, ye mme eriyarare, ndien edu-ukpono nnyin odu mmong? Nnyin inyeneke edu-ukpono ndomokiet.”1 Ndima ndito-eka mi iren ye iban, ke nditiene First Vision, utibe ediworo ndi Nwed Mormon edi udiana akpan nkpo eke owutde Mfiak-nda-ndi iko Abasi Jesus Christ ke eyo emi. Nwed Mormon etie ntiense abanga ima emi Abasi enyenede ono ndito Esie, abanga ima ye edisana uwa usio-isop eke Obong Jesus Christ, ye akakan ukworo-iko Esie kotu mbon Nephi ke Enye ama Ekeset.2 Oro etie ntiense nko ete ke nsuho ufok Israel eyedikabare edi kiet oto ke utom ekpere edem usen Esie ndien ke ibinke mmo iduok ke nsinsi aba.3
Nte nnyin ikotde ediworo ndi eke edisana nwed Abasi emi ke ekpere edem usen emi, nnyin idifiok ke ofuri utom emi ekedi utibe-nkpo—tongo ke Prophet Joseph edikibo mme itiat nwed nto edisana angel kesim erikabare esie oto ke “eno ye odudu Abasi,”4 edikpeme enye, ye ediming oto ke ubok Jehovah.
Ediworo ndi eke Nwed Mormon okotongo anyan ini ko mbemiso Joseph Smith edikibo mme itiat nwed ke ubok angel Moroni. Nkani prophet eset ema eting prophecy ebanga edidi edisana nwed emi ke ini nnyin emi.5 Isaiah eting abanga nwed emi esiride, ete kini nwed oro edidi-de ke mme owo enyenwana-enwan kabanga iko Abasi. Nkpo emi eyeno ndaha emi Abasi edikemede ndinam “mkpaidem ye utibe utom,” Esie emi anamde “[man] ifiok mme ofiok-nkpo owo mmo atak, ndien [man] onime oniong eke mbon oniong mmo,” kini mbon nsuhore-idem “edinyenede idara nkori mmo ke Abasi, ndien mme ubuene kotu mbon-owo eyedara ke Edisana Owo eke Israel.”6 Ezekiel ama eting abanga eto eke Judah (Bible) ye eto eke Ephraim (Nwed Mormon) emi edinimde otokiet nte nkpo-kiet. Ezekiel (ke Akani Testament) ye Lehi (ke Nwed Mormon) ewut nte mmo “edikoride otokiet” man ayarade nsu-nsu ukpebnkpo, owuk emem, onyung ada nnyin aka ifiok ediomi.7
Ke mbubreyo September 21,1823, ke isua Ita-ye-ubak ama ekebe tongo okokut Akpa Nkukut, angel Moroni, akpatre prophet eke mbon Nephi ke akani America, ama edise Joseph,nte iboro akam isong-esit esie. Ke edikise oro emi ekebighide ke ofuri okoneyo oro, Moroni odoho Joseph ete ke Abasi enyene utibe utom ono enye ndinam—edikabare ye ediming mme iko eke ndisana nkani prophet eke idut America nno ererimbot.8 Edem-usen oro, Joseph ama aka ebiet oro, emi miyomke usung ikpong ufok-idung esie, ebiet emi Moroni ekebukde mme itiat-nwed kini utit uwem esie, ke ediwak isua emi ekebede. Do, Joseph ama afiak okut Moroni, emi eketemede enye ete ebenge idem ndibo mme itiat-nwed oro ke ini-iso.
Ke ufang isua inang emi etienede, ke usen September 22 kwa isua, Joseph eyedibo mme item efen oto Moroni kabanga nte edikarade obio ubong Abasi ke ekpere edem usen emi. Mbenge-idem Joseph nko ama esine mme angel Abasi edidi-se enye, emi ayarare utenge ye ubong edinam emi edidade itie ke eyo emi.9
Ndo esie ye Emma Hale ke 1827 ekedi ubak mbenge-idem oro. Emma ama anam akpan utom ke ndinwam Prophet ke ofuri uwem ye utom esie. Ke akpaniko, ke September 1827, Emma ama etiene Joseph aka ebiet emi ekedipde mme itiat-nwed oro, ndien enye etie ebet enye ke nte angel Moroni akayakde itiat-nwed esin ke ubok Joseph. Joseph ama obo enwongo ete ke eyekpeme mme itiat-nwed edieke enye edinamde ofuri ukeme esie nditim mmo nim tutu efiak eyak mmo esin ke ubok Moroni.10
Ndima ufan mi, ediwak nkpo emi efiohode mfin tongo ke eyo eset eketibe ke edidodok mme nkani nkpo mme kpa edifofioho kini ebopde nkpo. Nte ededi, angel akada Joseph Smith usung okosim mme itiat-nwed oro. Nworo-ndi oro ke idemesie ekedi utibe nkpo.
Usung edikabare Nwed Mormon nko ekedi utibe nkpo. Owo ike “kabakede” Edisana akani nwed ke ido eset emi nta-ifiok ekpekabakede akani nwed ke ndikpeb usem eset kiet. Ana nnyin inehede ise usung oro nte “eriyarare” ye unwam nkpo-utom emi ikutde nte Abasi onode akan nte “eriyarare” eketode owo kiet emi enyenede ifiok ediwak usem. Joseph Smith eting ete ke oto ke odudu Abasi ke “imo ikekabare Nwed Mormon ito [nkwangade-uboknwed], ke ifiok emi okosopde ke ererimbot, eke nkpo-ntibe emi [imo] idade ikpong, anana-ukpeb eyenowong, ndinwana ye ikikke mbon ererimbot ye eke ediwak eneni eke mbon 18th century, ye obufa eriyarare.”11 Unwam Abasi nko ke ndikabare mme itiat-nwed oro—mme eriyarare, ke nditeting—edi idiongo kini ekerede-abanga utibe ibio-ini emi Joesph Smith akadade akabare nwed oro.12
Mbon emi ekewetde-nkpo eno Joseph ema eting iko ntiense ebanga odudu Abasi emi okowutde idem kini enamde utom erikabare Nwed Mormon. Oliver Cowdery eting inikiet ete: “Emi ekedi mme usen eke owo midifreke—nditie ke idak uyom eke uyo ekotde ke odudu heaven, edidemere ye ata ekom ke esit emi! Ku-usen ku-usen, ami nka iso, ntreke, ke ndiwet ise iworode ito inua esie, ke nte enye akakabare … Nwed Mormon.’”13
Mme mbuk eset ayarare ete tongo kini Joseph Smith okobode mme itiat-nwed oro ke 1827, ema edomo ukeme ndiyip mmo ke ubok esie. Enye edifiok ete ke “ema esin ata odudu ndida mbo [mme itiat-nwed] emi nto [enye]” ndien ke “ema esin ofuri nkari emi ekpekemede ndida mbo enye nwed oro.”14 Ke akpatre ema enam Joseph ye Emma eworo-ekpong Manchester, New York, eka Harmony, Pennsylvania, ndiyom ebiet uboho man eka-iso ke utom erikabare, ekpong mbon ntime ye mbonowo emi ekeyomde ndiyip mme itiat-nwed oro.15 Nte ewet mbuk-eset kiet ekewetde ete: “Emi etre akpa okposong ndaha eke Joseph ndino ukpeme kabanga mme itiat-nwed emi.… Edi ema edip nwed oro, ndien ke utom esie ke ndikpeme mmo, Joseph ke akpaniko ama ekpeb ediwak nkpo abanga usung Abasi ye eke owo emi edinehede inwam enye ke ini iso.”16
Kini akabare Nwed Mormon, Joseph edifiok ete ke Jehovah eyemek mme ntiense man edikut mme itiat-nwed oro.17 Emi edi ubak se Jehovah ke Idemesie okowuk kini Enye odohode ete, “Ke inua ntiense iba mme ita ke kpukpru iko edisongo ida.”18 Oliver Cowdery, David Whitmer, ye Martin Harris ekedi ubak mme akpa nsanga Joseph ke nditongo utibe utom Abasi ke eyo emi ye mme akpa ntiense emi ekekotde ete eno nsio-nim iko ntiense ebanga Nwed Mormon. Mmo edi ntiense ete ke angel, emi okotode ebekpo Abasi, ama owut mmo akani nwed oro ndien ke mmimo ima ikut mbuwet emi ekemingde ke itiat-nwed oro Mmo eting iko ntiense nko ete ke mmimo ima ikop uyo Abasi otode heaven etingde ete ke ekenam erikabare akani nwed oro ke eno ye odudu Abasi. Ekem ema ewuk mmo ete eting iko ntiense ebanga nwed oro eno ofuri ererimbot.19
Jehovah ama okot mme ntiense itiaita efen ete editie ntiense eno ererimbot ebanga ubong edinam emi esinede ediworo ndi eke Nwed Mormon. Mmo etie ntiense ete ke mmimo ima ikut inyung inehede ise itiat-nwed oro ye ediming mbuwet esie. Kpa ke ufot mfina, ukobo, ofuri oruk afanikong, ye kpa nte ubak mmo ekekpongde mbuotidem mmo,akananam mme ntiense Nwed Mormon duopekiet emi ekemekde ikakangke iko ntiense mmo ke mmo ikekutke itiat-nwed oro. Joseph Smith ikedige ikpong aba ke ifiok edidi Moroni ye eke itiat-nwed.
Lucy Mack Smith ekewet ete ke eyen esie edisim ufok oyoho ye idara ke ema ekewut mme ntiense itiat-nwed oro. Joseph anam anwanga ete ye eka esie ete, “Etie nte ekefighide mi mbiomo-ufen emi ekenehede odobi ono mi ndibiom, ndien ukpong mi adara, koro ami ndidige ikpong aba ke ererimbot.”20
Joseph Smith ama okut okposong ukobo ke ndiming Nwed Mormon ke ini erikabare esie ekedisimde utit. Enye ama ekeme ndidoho eming-nwed kiet emi ekerede Egbert B. Grandin ke Palmyra, New York, ete eming nwed oro koro Martin Harris, ke akwa utom mbuotidem ye nwaidem, ekeyamde inwang esie nte nkpo-ubiong man ekpe ekom-urua ediming-nsio. Kabanga ubak nka iso ukobo ke ema ekesio Nwed Mormon, Martin Harris enehede anyam inwang esie acres 151 (0.6 km2) man ekpe ofuri ekom-urua ediming-nsio. Otodo eriyarare emi ekenode Joseph Smith, Jehovah eteme Martin Harris ete okusuho inyene esie edi ekpe ekom-urua ediming nwed oro emi “akpaniko ye iko Abasi” odude ke esit.21 KeMarch 1830, ema eming akpa ibat Nwed Mormon Tosin Ition esio, ndien mfin emi, eming awak akan ibat million Ikie-ye-Anang ke akande usem Ikie esio.
Mme akpaniko eke mbuk ye iko ntiense mbon ntiense Nwed Mormon eketingde owut ete ke ediworo ndi Nwed Mormon ekenehede edi utibe-nkpo. Nte ededi, odudu nweed emi ikongoke kpot ke inem mbuk-eset esie edi okongo ke odudu, anana-mbiet etop esie.
Ami nkekot ofuri Nwed Mormon ke akpa ini kini nkedide ekpri eyen-ufoknwed seminary. Nte andikpeb mi ekesiande, ami nketongo ndikot enye tongo ka akpa ntongo ikpa-nwed oro. Enwongo emi odude ke akpa ikpa Nwed Mormon osuk ododu ke esit mi: “Kere ke esit [fo] … , ndien ekem … bup Abasi [ke mbuotidem] … ke enying Christ mme nwed emi edi akpaniko. Mbon emi etienede usung emi … eyebo iko ntiense ebanga akpaniko ye ifiok-nkpo Abasi oto ke odudu Edisana Spirit.”22
Ye enwongo ke ekikere, ndinehede nyom man ndiongo awak abanga akpaniko esie, ye ke spirit akam, ami mmekot Nwed Mormon, esisit ke esisit, ke nte ami nkenamde ubiong ukpeb seminary emi ekeonode mi kwa udua. Ami nditi, nte oro ekedi mkpong, ete ke inem ekikere okotongo ndidu ke ukpong mi onyung oyoho esit mi, anwanga ifiok mi, onyung akabare adat mi esit, nte Alma okowutde ikot esie ke ukworo-iko Abasi esie.23 Ke akpatre ekikere oro owongore edi ifiok emi enyenede orung ke esit mi onyung akabare edi osongo iko ntiense mi kabanga mme utibe nkpo ye ukpebnkpo emi odude ke edisana nwed emi.
Otode kemi ye nsongurua ifiok-ukpeb efen, Nwed Mormon akabare edi itiat inuk emi osongode mbuotidem mi ke Jesus Christ ye iko nitense mi kabanga ukpebnkpo iko Abasi Esie. Enye akabare edi kiet kotu adaha emi etingde iko ntiense ono mi abanga edisana erisio-isop Christ. Enye akabare edi ukpeme ke ofuri eyo uwem mi kabanga idomo andidiok ke ndinime mbuotidem mi nyung nsin unana-edinim ke ekikere mi onyung ono mi uko ke nditing iko ntiense mi mbanga Andinyanga nno ererimbot.
Mme ndima ufan mi, iko ntiense mi kabanga Nwed Mormon edi kudim kudim24 nte utibe-nkpo ono esit mi. Tutu osim mfin emi, iko ntiense oro akaka-iso ndikori kente ami nkade-iso ndiyom, ye esit akpaniko, man nehede mfiok iko Abasi nte odude ke Nwed Mormon.
Eke ofuri owo emi ekopde uyo mi mfin emi, ami nkot mbufo nte edu ke esit utibe-nkpo ediworo ndi Nwed Mormon ke uwem mbufo. Mewongo nte mbufo edade akam enyung esinde-ifik ekot iko esie, mbufo eyekeme ndifiak nnyung mfiak mbuana ke enwongo ye ikpo edidiong ke uwem mbufo. Ami mfiak nsongo inikiet efen enwongo oro odude ke ikpa-nwed esie nte: edieke mbufo “ebupde Abasi, Nsinsi Ete, ke enying Christ, edieke mme nkpo emi midihe akpaniko, edieke mbufo ebupde ke esit akpaniko, ye akpan ekikere, enyung enyene mbuotidem ke Christ,” Enye ke mbom, “eyeyarare akpaniko esie ono mbufo, oto ke odudu Edisana Spirit.”25 Mekeme ndidoho mbufo nte ke Enye eye no mbufo iboro ke usung idem mbufo, kpa nte Enye akanamde ono mi ye ediwak mbon efen ke ererimbot. Ami nsongo mbufo nte ke ifiok-ukpeb mbufo eyenyene ubong onyung asana ono mbufo ukem nte ekedide ono Joseph Smith, nko nte ekedide ono mme akpa ntiense ye ofuri mbon emi eyomde ndibo ntiense akpaniko ye mbuotidem kabanga edisana nwed emi.
Ami nting iko ntiense mi ke akpaniko nte ke Nwed Mormon edi iko Abasi. Ami ntie ntiense nte ke edisana nwed emi “owut ukpebnkpo iko Abasi, owut uduak erinyanga ukpong, ndien odoho mme owo se mmo ekpenamman enyene emem ke uwem emi ye nsinsi erinyanga ke uwem emi edidide.”26 Ami ntie ntiense nte ke Nwed Mormon edi nkpo-utom Abasi ke nditang Israel mbok ke usen nnyin man anwam mme owo ndifiok Eyen Esie, Jesus Christ. Ami nting iko ntiense nte ke Abasi odu-uwem onyung ama nnyin ndien ke Eyen Esie, Jesus Christ, edi Andinyanga ererimbot, akan itiat-inuk eke edu-ukpono nnyin Ami nting mme nkpo emi ke edisana enying Andifak nnyin, Etubom nnyin, ye Obong nnyin, kpa Jesus Christ, amen.