Vakayacori ni Parofisai
Na parofisai ka sa mai vakayacori ena Vakalesui mai ni taucoko ni kosipeli nei Jisu Karisito e levu sara.
Kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, e ka dokai vei au meu vosa ena koniferedi raraba vakairogorogo oqo e vakananumi kina na iMatai ni Raivotu nei Josefa Simici ni nona raica na Kalou na Tamada kei na Luvena, ko Jisu Karisito , ena vanua, ka sega ni vakabekataki ni, sa dua na Veikau Tabu. Na raivotu oya e dua na itekitekivu vakasakiti ni Vakalesui mai ni kosipeli kei na ka kece sa vakavotuya mai, mai na iVola i Momani ki na vakalesui mai ni lewa kei na idola ni matabete, na tuvanaki ni Lotu dina ni Turaga, na valetabu ni Kalou, kei ira na parofita kei na iapositolo ka ra liutaka na cakacaka ena veisiga emuri oqo.
Mai na inakinaki vakalou, ko ira na parofita makawa ni Kalou, ni ra sa yavalati mai vua na Yalo Tabu, era a parofisaitaka na Vakalesuimai kei na ka ena lako mai ena noda gauna, na iotioti ni veitabagauna kei na sa taucoko ni gauna. Na cakacaka sara ga ka a “udreva na yalodra” na daurairai e liu.1 Ena veitabagauna, era a tukuna taumada, tadra, raivotutaka, ka parofisaitaka me baleta na gauna emuri ni matanitu ni Kalou e vuravura, na ka e a kaya ko Aisea me “e dua na cakacaka vakurabui dina sara.”2
Na parofisai ka sa mai vakayacori ena Vakalesui mai ni taucoko ni kosipeli nei Jisu Karisito, wili kina na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, e levu sara. Ia nikua au na vakabibitaka e vica walega kau dau taleitaka. Era a vakatavulici vei au mai vei ira na noqu qasenivuli lomani ni Lalai kei na tinaqu i vakaraitaki uasivi.
Ko Taniela, ka a tarova na laione mai na nona vakabauta na Turaga ko Jisu Karisito kei na nodra dautataro na agilosi dauveiqaravi ni Kalou, e a dua ka raica na noda veisiga ena raivotu. Ena nona vakadewataka tiko na tadra nei Nepukanesa na Tui Papiloni, e a parofisaitaka kina o Taniela ni na Lotu ni Turaga ena tubu ena iotioti ni veisiga me vaka e dua na vatu lailai “sa kavida mai na ulunivanua ka sega ni ta ena ligana e dua.”3 “Sega ni ta ena ligana e dua,” e vakaibalebale ki na nona vakayaco ka na Kalou, ena tubu na levu ni Lotu ni Kalou me yacova ni sa vakatawai vuravura taucoko “[ena sega sara ni vakarusai rawa [ka na] tu ga ka sega ni mudu.”4
E sa ivakadinadina titobu ni sa vakayacori tiko na vosa i Taniela, na nodra sa sarasara ka vakarorogo tiko na lewe ni Lotu ki na koniferedi mai na veiyasai vuravura taucoko.
Na iApositolo yalodina ko Pita ea tukuna “na gauna ena caka tale me vinaka kina na ka kecega … ena gauna makawa.” Ea vola ko Paula na iApositolo ni sa oti na gauna kecega na Kalou ena “soqona vata … na ka kecega vei Karisito,”6 “ko Jisu Karisito sa kena ivakadei ena tutu ni vale.”7 Au vakila vakaukauwa na parofisai oya niu a vakaitavi tiko ena vakatabui ni Valetabu e Roma Itali. Ea a tiko kece na parofita kei na iapositolo me soli ivakadinadina me vakai Pita kei Paula baleti Jisu Karisito, na Dauveisereki kei vuravura. Na Lotu sa ivakaraitaki bula ni veivakalesui oya, na taciqu kei na ganequ, ka ra ivakadinadina na noda lewenilotu ni parofisai vakalou makawa sara oya.
Ea parofisai ko Josefa mai Ijipita me baleta na veisiga emuri ka vaka: “E dua na daurairai ena vakatubura na Turaga na noqu Kalou, io sa na dua na daurairai digitaki vei ira na vua ni toloqu.”8 “Ni na cakava ko koya na noqu cakacaka [ni Turaga].”9 Ko Josefa Simici, na parofita ni Veivakalesui mai sai koya na dauairai oya.
Ko Joni na Dauvakatakila a parofisaitaka ni na dua na agilosi nei koya sa Cecere Sara ena kauta vata mai na vei tikina bibi ni Veivakalesui ena veivosa oqo: “Ia kau a raica e dua tani tale na agilosi sa vuka ena maliwa kei lomalagi kei vuravura, a sa taura nai tukutuku vinaka e sega ni oti rawa, me vunautaka vei ira era sa tiko e vuravura, vei ira kece talega na veimatanitu, kei na veimataqali, kei na duivosavosa, kei ira na tamata.”10 Sai Moronai na agilosi oya. Ea raica okoya na noda veisiga ka volaitukutukutaka ena iVola i Momani. Ena nona rairai veitaravi e a vakarautaki Josefa Simici kina ki na nona ilesilesi, oka kina na vakadewataki ni iVola i Momani: Edua Tale na iVakadinadina kei Jisu Karisito.
Eso tale na parofita era tukuna taumada noda veisiga. Ko Malakai e a tukuni Ilaijia ni “na vagolea ko koya na lomadra na qase vei ira na gone, kei na lomadra na gone vei ira na nodra qase.”11 Sa lako mai o Ilaijia, ka mai rawa kina, nikua, me sa tu e 168 na valetabu e vuravura. Na vei valetabu yadua era vakasinaita na lewenilotu kilikili kara caka veiyalayalati tabu ka ciqoma na cakacaka vakalotu veivakalougatataki e vukudra ga kei na vukudra nodra qase sa mate. Na cakacaka tabu oqo ka tukuna o Malakai e “sa usutu ni nona yavu na Dauniveibuli me baleta na nodra rawata na bula tawamudu o ira na Luvena.”12
Eda sa bula tiko ena gauna parofisaitaki oya; sai keda na tamata ka kacivi meda mata ni iKarua ni Lakomai i Jisu Karisito; meda soqoni ira vata na luve ni Kalou, ko ira ka ra na rogoca ka karona na dina, veiyalayalati, kei na yalayala ni kosipeli tawacava. Ko Peresitedi Nelson e vakatoka oqo “na uasivi ni bolebole, na uasivi ni inaki, kei na uasivi ni cakacaka ena vuravura nikua.”13 Ena cakacakamana oya au solia kina noqu ivakadinadina.
Mai na veilesi nei Peresitedi Russell M. Nelson ena Feperueri ni yabaki oqo, au a vakatabuya kina na Valetabu e Durban South Africa. Oya e dua na siga kau na daunanuma ena noqu bula kece. Au a tiko kei ira na lewenilotu ka ra a lako mai ki na kosipeli me vaka ka a parofisaitaka makawa o Jeremaia—“e dua mai na dua na koro, ka rua mai na dua na mataqali.”14 Na ivakavuvuli i Jisu Karisito e semati keda kece—e vuravura—me luvena tagane kei na yalewa na Kalou, me veitacini ena kosipeli. Se vakacava mada na keda irairai se isulusulu, eda sa duabau ga ena mata i Tamada mai Lomalagi ka sa Nona ituvatuva mai na ivakatekivu ka yaco tiko nikua me na duavata tale na Nona matavuvale ni sa caka ka maroroi na veiyalayalati tabu ni valetabu.
Ki na dua na soqoni lailai ni lewe ni matabete ena dua na valenivuli e Ketiladi, Ohio, ena 1834, e a parofisaitaka kina na Parofita o Josefa, “E lewe vica toka ga oqo na lewe ni Matabete o ni raica ena bogi nikua, ia ena robota na Lotu oqo na Vualiku kei na Ceva kei Amerika—ena roboti vuravura.”15
Ena veiyabaki e muri oqo au sa lakovi vuravura raraba meu sotavi ira na lewe ni Lotu. O ira na Taciqu ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua era sa ciqoma na ilesilesi vata ga. Ia, o cei e rawa ni ciciva na ituvatuva ni noda parofita lomani, o Peresitedi Nelson, ka sa lakova oti e 32 na matanitu kei na yasana e Amerika ena nona kauti koya me sotavi ira na Yalododonu ena imatai ni rua na yabaki ni nona Peresitedi ni Lotu16 me vakadinadinataka na Karisito bula.
Au nanuma na noqu a ciqoma na noqu kaci ni kaulotu niu se cauravou. Au a vinakata meu laki veiqaravi ki Jiamani, me vakataki tamaqu, tuakaqu, kei na tavalequ. Au sega ni via waraka me dua e yaco mai ki vale, au cici ki na katonimeli ka dolava na noqu kaci. Au wilika niu sa kacivi ki na Tabana ni Kaulotu ena Veiyasana ena Tokalau, ka tiko na kena itikotiko liu mai na Korolevu ko Niu Ioka. Au a yalolailai, kau gole ki loma kau dolava na noqu ivolanikalou meu kune vakacegu. Au tekivu wilika na Vunau kei na Veiyalayalati: “Raica, era sa lewe vuqa sara na noqu tamata ena vanua oqo, kei na veiyasana vakavolivolita; ia ena dolavi e dua na katuba sa yaga vakalevu ena vanua oqo kei na veivanua kei na veiyasana vakavolivolita kei na veivanua ki na tokalau oqo.”17 Na parofisai oya, ka soli vei Josefa Simici ena 1833, e ivakatakila vei au. Au qai kila ekea, niu sa kacivi ki na tabana sara ga ka vinakata na Turaga meu veiqaravi kina. Au vakatavulica na Veivakalesui mai kei na kena itekitekivu vakaitukutuku ni a vosa na Tamada Vakalomalagi vei Josefa Simici ka kaya, “Oqo na Luvequ Lomani. Mo Rogoci Koya!”18
E ka matalia cecere ki na Lotu raraba na parofisai nei Aisea, ena sivia e 700 na yabaki ni bera ni sucu ko Jisu Karisito: “Ka na qai yaco ena veisiga maimuri, ni na vakataudeitaki na ulunivanua ni vale ni Turaga … , [ka] ra na drodro yani kina na veimatanitu kecega”19
Ena noqu vakasama nikua, au raitayaloyalotaki ira na milioni na noda lewenilotu kei na itokani ka semati ena soqoni oqo ena livaliva mai na televiseni, initaneti, kei na so tale na sala. Eda dabe vata me vaka “ena vei ulunivanua.”20 Sai Brigham Young ka a cavuta na vosa ni parofisai “Oqo na vanua dodonu.”21 O ira na Yalododonu, eso ka ra noqu qase painia, era cakacaka mera tauyavutaki Saioni ena Ulunivanua Veivatu “mai na lewa kei na loma i koya sa vakatulewataka na vei matanitu e vuravura.”22
Au tucake nikua ena rara tabu ka sa dreti ira mai na vulagi era milioni. Ena 2002, ko Salt Lake City e a qarava na Winter Olympic Games (Qito Olimapika ni Vulai Batabata). E a lagasere ena kena dolavi na Matasere ni Tabernacle, ka cakava na Lotu na vakatasuasua kei na soqo eso vei ira na vulagi kei ira na vakaitavi mai na vuqa vakavuqa na veimatanitu. Au na dau nanuma tu ga noqu raica na valetabu mai na daku ni itukutuku kaburaki ki vuravura raraba e veiyakavi.
Ena veiyabaki ko ira na peresitedi kei Amerika, ira na tui, turaganilewa, paraiminisita, mata, kei na vakailesilesi mai na vuqa na vanua era lako mai ki Salt Lake City ka sotavi ira noda iliuliu. Ko Peresitedi Nelson e a ciqomi ira na iliuliu ni National Association for the Advancement of Colored People, e dua na isoqosoqo e Amerika ka tutaka na tautauvata ni dodonu ka sega kina na veivakaduiduitaki vaka kawatamata. Au nanuma noqu tucake tikivi ira tu na iliuliu o Peresitedi Nelson, kara kacivaka me levu cake na veirokorokovi kei na veilomani vaka kawatamata e vuravura.23
E vuqa vakavuqa tale era sa lako mai ki Temple Square ka sota ena veivakasalataki kei ira na iliuliu ni Lotu. Me ivakaraitaki, ena yabaki sa oti, me cavuti ga e vica, keimami a kidavaka kina na United Nations 68th Civil Society Conference (ka 68 ni Koniferedi ni iTikotiko Raraba ni Matabose Cokovata), a soqoni vakavuravura, a imatai ni kena vata oqo me vakayacori e taudaku ni Korolevu o Niu Yoka. Keimami sa sota kei na Vietnam’s Committee for Religious Affairs (Komiti ni Veika Vakalotu e Vietnam), na mata ni matanitu o Cuba, na Filipaina, Ajenitina, Romania, Sudan, Qatar, kei Saudi Arabia. Keimami a kidavaka talega na vunivola levu ni Muslim World League (Nai Soqosoqo ni Musolomani e Vuravura).
Na ka au vakamacalataka tiko sai koya na yaco ni parofisai nei Aisea ni ena veisiga emuri, era na yau mai na veimatanitu ki “na ulunivanua ni vale ni Turaga.”24 Na Valetabu cecere e Salt Lake e tu e lomadonu ni vakaturaga kei na lagilagi oya.
E sega ni ibulibuli ni vanua e dreti ira mai na tamata, e dina ga ni ituvaki e matalia; sai koya ga na lotu savasava ka vakaraitaki ena yalo, tubu, vinaka, kei na lomasoli ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai kei ira na kena tamata; na noda loloma me vaka sa loloma na Kalou kei na noda lomadina ki na inaki cecere cake, na ka e a vakatoka o Josefa Simici me “inaki nei Karisito.”25
Eda sega ni kila na gauna ni lesu mai ni iVakabula, ia oqo na ka eda kila. E dodonu meda vakavakarau ena lomada kei na vakasama, ka kilikili meda ciqomi Koya, ka rokova meda tiki ni ka kece ka a parofisaitaki ena gauna makawa sara.
Au vakadinadinataka ni ko Peresitedi Russell M. Nelson e parofita ni Turaga e vuravura, ka ra tu e yasana na iApositolo kacivi mai vua na Kalou, era tokoni mera parofita, daurairai, ka dauvakatakila. Ia, kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, na Veivakalesuimai e se tomani tikoga.
Au na tinia ena parofisai nei Josefa Simici, na vosa kau vakadinadinataka ni dina: “E sega ni dua na liga ivalavala ca me tarova na cakacaka mai na kena toso ki liu; na veivakacacani ena rairai levu beka, era na cokovata beka na dauvakacaca, era na tuvaivalu beka na veimataivalu, ka veivakacacani na itukutuku vakailasu, ia na dina ni Kalou ena lako yani ena doudou, vakaturaga, ka tu vakaikoya, me yacova ni sa curubasikata yani na veiyasana yadudua, sikova na veivanua, curuma yani na veimatanitu, ka rogovaki ena veidaliga yadudua me yacova ni sa vakacavari na veinaki ni Kalou, ka na qai kaya ko Jiova sa Cecere ni sa qaravi oti na cakacaka.”26 Au vakadinadinataka oqo ni vei parofisai oqo nei Josefa Simici e sa vakayacori tiko.
Au yalataka ni ko ni muria na ivakasala vakauqeti nei noda parofita lomani, o Peresitedi Russell M. Nelson, o ira na iApositolo, kei na iliuliu tale eso ni Lotu, ka ni o ni rogoci ira na parofita makawa ka ra tukuna na noda gauna, ko ni na vakasinaiti, ena titobu ni lomamuni kei na yalomuni, ena yalo kei na cakacaka ni Veivakalesui mai. Au yalataka ni o ni na raica na liga ni Kalou ena nomuni bula, ni na rogoca na Nona veivauqeti, ka vakila na Nona loloma. Ena yacai Jisu Karisito, ena vakavinavinaka ena Vakalesuimai ni Nona kosipeli kei na Nona Lotu, me ivakaraitaki ni Nona loloma uasivi, emeni.