Makapungot nga Pagkadili Makiangayon

Ni Elder Dale G. Renlund

Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles

Si Jesukristo makasabot sa pagkadili makiangayon ug adunay gahom sa paghatag og paagi nga kini mahimong mas makiangayon.

Niadtong 1994, usa ka tinuyo nga pagpamatay sa pundok sa kaliwatan nahitabo sa Sidlakan nga bahin sa Afrikanhong nasod sa Rwanda nga ang usa sa hinungdan mao ang dugay nang dili pagsinabtanay sa mga tribo. Gibanabana nga kapin sa katunga sa milyon ka mga tawo ang namatay.¹ Sa dili komon nga paagi, ang katawhan sa Rwanda, sa dakong bahin nagkasabot na,² apan kini nga mga hitabo padayon gihapong nag-impluwensya sa katilingban.

Usa ka dekadang milabay, samtang nagbisita sa Rwanda, ang akong asawa ug ako adunay gikaistoryang laing pasahero didto sa Kigali airport. Gikasubo niya ang pagkadili makiangayon nga pagpatay sa kaliwatan ug mahinuklogong nangutana, “Kon adunay Dios, dili ba Siya unta adunay gibuhat bahin niini?” Alang niining tawhana—ug sa daghan kanato—ang pag-antos ug ang kalampingasan sa pagkadili makiangayon daw dili mohaom sa reyalidad sa usa ka mabination, mahigugmaong Langitnong Amahan. Apan anaa gayod Siya, Siya mabination, ug Siya nahigugma sa matag usa sa Iyang mga anak sa hingpit. Kining daw magkalahi nga ideya ingon og karaan na kaayo ug dili mapasabot sa daklit lang nga pag-asoy o pagbasa.

Aron masugdan ang paghatag og panabot niini, atong suhiron ang managlahing matang sa pagkadili makiangayon. Hunahunaa ang usa ka pamilya diin ang matag anak nakadawat og sinemana nga allowance tungod sa pagbuhat sa kasagarang mga buluhaton sa panimalay. Ang usa ka anak, si John, gipamalit ra og kendi; ang usa ka anak, si Anna, mitigom sa iyang kwarta. Sa kadugayan, si Anna mipalit og kaugalingon niyang bisikleta. Si John nagtuo nga hingpit ang pagkadili makiangayon nga si Anna adunay bisikleta samtang siya wala. Apan ang mga pagpili ni John maoy nagmugna sa pagkadili makiangayon, dili ang gibuhat sa mga ginikanan. Ang desisyon ni Anna nga dili palabihon ang kahidlaw sa pagkaon og kendi wala magdalit og pagkadili makiangayon ngadto kang John kay siya aduna may susamang oportunidad sa iyang igsoon.

Ang atong mga desisyon makamugna usab og molungtad nga mga bintaha o mga disbentaha. Sama sa gipadayag sa Ginoo, “Kon ang usa ka tawo makakab-ot og daghan pa nga kahibalo ug salabutan dinhi niini nga kinabuhi pinaagi sa iyang kakugi ug pagkamasulundon kay sa uban nga tawo, siya adunay daghan nga kahigayonan didto sa kalibotan nga umaab[o]t.”³ Kon ang uban makadawat og mga kaayohan tungod sa ilang makugihon nga mga pagpili, dili kita makaingon nga kita gitratar sa dili makiangayon nga paagi kon kita aduna nianang sama nga oportunidad.

Laing ehemplo sa pagkadili makiangayon naggikan sa sitwasyon nga nasugatan sa akong asawa, nga si Ruth, sa bata pa. Usa ka adlaw, nahibaloan ni Ruth nga ang iyang inahan midala sa iyang manghod, si Merla, aron mopalit og bag-ong sapatos. Mireklamo si Ruth, “Ma, dili g’yod kini makiangayon! Si Merla dunay pinakabag-ong parisan sa sapatos.”

Nangutana ang mama ni Ruth, “Ruth, sakar pa ba nimo ang imong sapatos?”

Mitubag si Ruth, “Ah, oo.”

Ang inahan ni Ruth dayon miingon, “Ang sapatos ni Merla dili na mosakar.”

Miuyon si Ruth nga ang matag anak sa pamilya angay nga dunay sakar nga sapatos. Bisan og si Ruth ganahan unta og bag-ong sapatos, ang iyang nakita nga pagkadili makiangayong pagtratar nawala dihang nakita niya ang mga kahimtang diha sa mga mata sa iyang inahan.

Ang uban nga pagkadili makiangayon dili mapasabot; ang dili ikapasabot nga pagkadili makiangayon makapungot. Ang pagkadili makiangayon maggikan sa pagpakabuhi uban sa imperpekto, naangol, o adunay sakit nga mga lawas. Ang kinabuhi aduna gayoy pagkadili makiangayon. Ang ubang tawo natawo sa kabuhong; ang uban wala. Ang uban adunay mahigugmaong mga ginikanan; ang uban wala. Ang uban taas og kinabuhi; ang uban mubo ra. Ug may daghan pa niini. Ang uban mohimo og makadaot nga mga sayop bisan og naningkamot sila sa paghimo og maayo. Ang uban maningkamot sa pagwagtang sa pagkadili makiangayon kutob sa ilang mahimo. Makapasubo lang, ang ubang mga tawo mogamit sa hinatag sa Dios nga kabubut-on sa pagpasakit sa uban nga dili unta nila angayang buhaton.

Ang managlahing matang sa pagkadili makiangayon pweding maghiusa, nga magmugna og hilabihan nga pagkadili makiangayon. Sama pananglit, ang COVID-19 nga pandemya mas grabing nakaapekto sa uban niadtong mga nagsagobang og lain laing mga kalisdanan. Ang akong kasingkasing nagbangotan alang niadtong nagsagobang niana nga pagkadili makiangayon, apan ako mopahayag uban sa nagbangotan nakong tibuok kasingkasing nga si Jesukristo makasabot sa pagkadili makiangayon ug adunay gahom sa paghatag og paagi nga mahimo kining mas makiangayon. Walay ikatandi sa pagkadili makiangayon nga Iyang giantos. Dili makiangayon nga Siya misinati sa tanang mga kangutngot ug mga kasakit sa tawo. Dili makiangayon nga Siya nag-antos alang sa akong mga sala ug sa imong mga sala ug mga sayop. Apan Siya mipili sa paghimo niini tungod sa Iyang gugma alang kanato ug sa Langitnong Amahan. Siya nakasabot sa hingpit unsay atong gisinati.⁴

Ang mga kasulatan nagtala nga ang karaang mga Israelite nagmulo nga ang Dios nagtagad kanila sa dili makiangayong paagi. Agig tubag, nangutana si Jehova, “Mahimo ba sa usa ka inahan sa pagkalimot sa iyang masuso nga anak, nga siya walay kalooy diha sa iyang anak nga lalaki sa iyang sabakan?” Sama nga dili mahitabo nga ang mahigugmaong inahan mahikalimot sa iyang masuso nga anak, si Jehova mipahayag nga ang Iyang debosyon mas nagmakanunayon. Siya mipamatuod, “Oo, sila mahimo nga makalimot, apan Ako dili makalimot kaninyo. … Tan-awa, Ako mikulit kaninyo diha sa mga palad sa akong mga kamot; ang inyong mga paril anaa kanunay sa akong atubangan.”⁵ Tungod kay si Jesukristo milahutay sa walay katapusan matubsanon nga sakripisyo, Siya hingpit nga makasabot kanato.⁶ Siya sa kanunay nasayod bahin kanato ug sa atong mga kahimtang.

Dinhi sa mortalidad, kita “uban sa pagsalig makaduol” sa Manluluwas ug makadawat og kalooy, pagkaayo, ug tabang.⁷ Bisan kon kita nag-antos sa dili mapasabot nga paagi, ang Dios makapanalangin kanato sa yano, ordinaryo, ug sa makahuluganong mga paagi. Samtang kita magkat-on sa pag-ila niini nga mga panalangin, ang atong pagsalig sa Dios molambo. Didto sa kahangtoran, ang Langitnong Amahan ug si Jesukristo mosulbad sa tanan nga pagkadili makiangayon. Atong masabtan nga kita gustong mahibalo unsaon kaha ug kanus-a kaha. Unsaon kaha Nila sa paghimo niana? Kanus-a kaha Sila mohimo niini? Sa akong nahibaloan, Sila wala motug-an kon unsaon kaha o kanus-a kaha.⁸ Ang akong nahibaloan mao nga Sila mohimo niini.

Diha sa dili makiangayong mga sitwasyon, usa sa atong mga tahas mao ang pagsalig nga “ang tanan nga pagkadili makiangayon kabahin sa kinabuhi mahimong mapahusto pinaagi sa Pag-ula ni Jesukristo.”⁹ Si Jesukristo mibuntog sa kalibotan ug “makapahiuli” sa tanan nga pagkadili makiangayon. Tungod Kaniya, makabaton kita og kalinaw dinhi sa kalibotan ug magmaya.¹⁰ Kon kita motugot Kaniya, ipahinungod ni Jesukristo ang pagkadili makiangayon alang sa atong kaayohan.¹¹ Siya dili lamang mohupay kanato ug mopahiuli sa unsay nawala;¹² Siya mogamit sa pagkadili makiangayon alang sa atong kaayohan. Kon hisgotan ang unsaon kaha ug kanus-a kaha, kinahanglan nga makaila ug modawat kita, sama sa gibuhat ni Alma, nga “kini dili igsapayan; kay ang Dios nasay[o]d sa tanan niini nga mga butang; ug kini igo na kanako nga masay[o]d nga kini mao ang mahitabo.”¹³

Kita pweding mopugong lang una sa atong mga pangutana bahin sa kon unsaon kaha ug kanus-a kaha ug magtutok sa pagpalambo sa hugot nga pagtuo diha kang Jesukristo, nga Siya adunay gahom sa paghimong husto sa tanang butang ug maghandom sa paghimo sa ingon.¹⁴ Ang atong pag-insister aron masayod kon unsaon kaha o kanus-a kaha usa ka dili mabungahon ug, sa kataposan, usa ka mubo ra nga panglantaw.¹⁵

Samtang kita mag-ugmad og hugot nga pagtuo kang Jesukristo, angay usab nga kita maningkamot sa pagkahimong sama Kaniya. Kita dayon moduol sa uban dala ang kamanggiloy-on ug maningkamot sa pagwagtang sa pagkadili makiangayon kon asa man nato kini hikaplagi;¹⁶ makapaningkamot kita sa paghimong makiangayon sa mga butang kutob sa mga tawo nga atong maimpluwensya. Sa pagkatinuod, ang Manluluwas misugo nga kita “kinahanglan nga [mag]matinguhaon nga moapil diha sa usa ka maayo nga katuyoan, ug mobuhat og daghan nga mga butang diha sa [atong] kaugalingon nga gawasnon nga kabubut-on, ug magpahinabo sa daghan nga pagkamatarung.”¹⁷

Usa ka tawo nga nagmatinguhaon nga moapil sa pakigbugno sa pagkadili makiangayon mao si attorney Bryan Stevenson. Ang iyang legal nga panarbaho sa Estados Unidos gipahinungod sa pagpanalipod sa tawong nasaypan sa pasangil, aron mosangpot sa makiangayon nga silot, ug pagpanalipod sa sukaranan nga tawhanong mga katungod. Pipila ka tuig ang milabay, si Mr. Stevenson nanalipod sa usa ka tawo kinsa nasaypan sa pasangil nga nakapatay ug gihukman nga patyon. Si Mr. Stevenson mihangyo og suporta sa lokal nga Christian nga simbahan sa maong tawo, bisan og ang maong tawo dili aktibo sa iyang simbahan ug gitamay sa komunidad tungod sa nabalita nga pagpangabit.

Aron makatutok ang kongregasyon kon unsa gayod ang importante, si Mr. Stevenson namulong kanila mahitungod sa babaye nga giakusahan og pagpanapaw kinsa gidala ngadto kang Jesus. Ang mga tigpasangil gustong mobato kaniya hangtod nga mamatay, apan si Jesus miingon, “Kinsa kaninyo ang walay sala … , maoy paunahag labay kaniyag bato.”¹⁸ Ang mga tigpasangil sa babaye nanglakaw. Si Jesus wala mohukom sa maong babaye apan misugo kaniya sa dili na pagpakasala.¹⁹

Human nga maasoy kini nga sugilanon, si Mr. Stevenson nakabantay nga ang pagpakaaron-ingnon nga tarong, kahadlok, ug kapungot maoy hinungdan nga bisan ang mga Christian mibato niadtong mga tawong nakasala. Siya dayon miingon, “Dili mahimong magtan-aw lang kita nga mahitabo kana,” ug giawhag niya ang kongregasyon sa pagkahimong “mga tigsalo sa bato.”²⁰ Mga kaigsoonan, ang dili pagbato maoy unang lakang sa pagtratar sa uban dala ang kamanggiloy-on. Ang ikaduhang lakang mao ang pagsulay og salo sa mga bato nga gibato sa uban.

Kon unsaon nato sa pag-atubang ang mga bintaha ug ang mga disbentaha kana usa ka bahin sa pagsulay sa kinabuhi. Kita hukman dili sa kon unsa ka daghan sa atong gisulti apan kon giunsa nato sa pagtratar ang tawo nga talandugon ug nagkalisod.²¹ Isip mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, magtinguha kita sa pagsunod sa ehemplo sa Manluluwas, sa pagpangadto-adto sa paghimo og kaayohan.²² Atong ipakita ang atong gugma sa atong silingan pinaagi sa paglihok nga masiguro ang dignidad sa tanang mga anak sa Langitnong Amahan.

Uban sa paghunahuna sa atong kaugalingong mga bintaha ug disbentaha, makaayo ang paghinuklog. Alang kang John nga nakasabot nganong si Anna nakaangkon og bisikleta butang kana nga naghatag og katin-awan kon unsa siya. Alang kang Ruth ang pagkakita sa panginahanglan og sapatos ni Merla pinaagi sa mga mata sa iyang inahan nakatabang. Ang paningkamot nga makita ang mga butang pinaagi sa mahangturong panglantaw makahatag og katin-awan. Samtang maningkamot kita sa pagkahimong sama sa Manluluwas, makapalambo kita og dugang empatiya, panabot, ug gugmang putli.

Akong balikon ang gihatag nga pangutana sa kauban nakong pasahero sa Kigali kinsa nagsubo sa pagkadili makiangayon nga pagpatay sa mga Rwandan ug nangutana, “Kon adunay Dios, dili ba Siya unta adunay gibuhat bahin niini?”

Nga walay gihimong pagminos sa mga pag-antos nga nahimo tungod sa pagpamatay, ug human miangkon sa among kawalay katakos nga mosabot sa ingon niana nga pag-antos, kami mitubag nga si Jesukristo adunay gihimo mahitungod sa hilabihan nga pagkadili makiangayon.²³ Among gipasabot ang daghang mga lagda sa ebanghelyo mahitungod ni Jesukristo ug sa Pagpahiuli sa Iyang Simbahan.²⁴

Pagkahuman, ang among bag-ong kaila nangutana, nga may luha sa iyang mga mata, “Buot ba ninyong ipasabot nga ako adunay mahimo alang sa akong patay na nga mga ginikanan ug uyoan?”

Miingon kami, “Ah, oo!” Mipamatuod dayon kami nga ang tanan nga pagkadili makiangayon mahitungod sa kinabuhi mahimong mapahusto pinaagi sa Pag-ula ni Jesukristo ug nga pinaagi sa Iyang awtoridad ang mga pamilya magkauban hangtod sa hangtod.

Kon mag-atubang og pagkadili makiangayon, posible nga atong mapalayo ang atong kaugalingon ngadto sa Dios o kita moduol Kaniya alang sa tabang ug suporta. Sama pananglit, ang taas nga gubat tali sa mga Nephite ug mga Lamanite nakaapekto sa mga tawo sa lahi nga paagi. Naobserbahan ni Mormon nga “daghan ang nahimo nga tig-a” samtang ang uban “nahumok tungod sa ilang mga kasakit, nga sa ingon sila mipaubos sa ilang mga kaugalingon sa atubangan sa Dios.”²⁵

Ayaw itugot nga ang pagkadili makiangayon mopatig-a kaninyo o mopahuyang sa inyong hugot nga pagtuo sa Dios. Hinoon, pangayo og tabang sa Dios. Dugangi ang inyong pagpasalamat ug pagsalig sa Manluluwas. Kaysa mahimong mapungtanon, tugoti Siya nga motabang kaninyo nga mas momaayo.²⁶ Tugoti Siya nga motabang kaninyo nga magpadayon, sa pagtugot nga ang inyong mga kasakit “mabuntog diha sa hingpit nga kalipay ni Kristo.”²⁷ Pakig-uban Kaniya sa Iyang misyon “aron ayuhon ang nagmasulub-on nga kasingkasing,”²⁸ maningkamot nga mominos ang pagkadili makiangayon, ug mamahimong tigsalo sa bato.²⁹

Mopamatuod ko nga ang Manluluwas buhi. Nakasabot Siya sa pagkadili makiangayon. Ang mga marka sa mga palad sa Iyang mga kamot padayong nagpahinumdom Kaniya bahin kaninyo ug sa inyong mga kahimtang. Siya mangalagad kaninyo sa tanan ninyong kasakit. Alang niadtong moduol Kaniya, usa ka korona sa katahom mopuli sa kasubo; kamaya ug kalipay mopuli sa kagul-anan ug kasubo; kamapasalamaton ug kasaulogan mopuli sa pagkawalay kadasig ug kasagmuyo.³⁰ Ang inyong hugot nga pagtuo diha sa Langitnong Amahan ug ni Jesukristo pagagantihan labaw kay sa inyong mahunahuna. Ang tanang pagkadili makiangayon—labi na ang makapungot nga pagkadili makiangayon—igapahinungod alang sa inyong kaayohan. Niini ako mopamatuod sa ngalan ni Jesukristo, amen.