Eb’ li Obiisp—aj ilol reheb’ lix karneer li Qaawa’

Xb’aan li Elder Quentin L. Cook

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Li obiisp jwal nim xk’anjel sa’ xk’amb’aleb’ xb’e li tasal tenamit toj yookeb’ chi k’iik rik’in li Jesukristo.

Ex was wiitz’in sa’ li tijonelil, jun reheb’ li b’ich li q’axal raaro natikla rik’in jun xpatz’omeb’ li saaj: “Sa’ Sion ma tooluktaaq sa’ xkolb’al li tiikilal?”¹ Laa’in kaw inch’ool chixsumenkil li patz’om a’an: “Ink’a’!”

Re taaruuq taawanq chi yaal lin sumehom, ninch’olob’ xyaalal anajwan naq xtenq’ankil li tasal tenamit li yookeb’ chi nimank sa’ li kutan a’in re nimla ch’a’ajkilal ut aleek, a’an jun k’anjel k’eeb’il reheb’ li na’b’ej yuwa’b’ej ut reheb’ li obispil xb’aan li qaChoxahil Yuwa’.² Nawaj xk’utb’al cheru chan ru xnimal ru jun li obispil, rik’in jun li na’leb’ xink’ul laa’in.

Naq toj aj tenq’anelin, lin junkab’al xq’axon sa’ jun ak’ ochoch sa’ jalan chik teep. Laa’in yookin chixtikib’ankil li secundaria, ut xin’ok ajwi’ sa’ jun ak’ eskweel. Naab’aleb’ ut chaab’ileb’ li saaj winq li wankeb’ sa’ lix molameb’ laj tenq’anel. Lix k’ihaleb’ wankeb’ xna’ xyuwa’ li neke’wulak sa’ li Iglees rajlal xamaan. Lin na’ nawulak rajlal; lin yuwa’ q’axal chaab’il winq, a’ut ink’a’ nawulak sa’ iglees.

Li xkab’ aj tenq’ aj k’ehol na’leb’ sa’ li obispil,³ laj Dean Eyre xk’ab’a’, a’an jun chaaab’il aj k’utunel. Naq toj yookin chi k’ayk rik’in li ak’ teep, xyeeman naq taawanq jun k’anjel choq’ reheb’ li yuwa’b’ej ut alalb’ej sa’ jun na’ajej Bear Lake xk’ab’a’—65 kiloom xnajtil qik’in. Xink’oxla naq ink’a’ tinxik wi ink’a’ taaxik inyuwa’. A’ut li Hermano Eyre kichal chixpatz’b’al naq laa’in tinxik wochb’een. A’an ki’aatinak rik’in chaab’ilal ut oxloq’ chirix lin yuwa’, ut kixye naq mas us naq tinwanq aran wochb’eeneb’ li wech komonil sa’ li molam reheb’ laj tenq’anel. Jo’kan naq xink’e inch’ool naq tinxik chirix li Hermano Eyre, ut k’a’jo’ naq xwulak chiwu.

Li Hermano Eyre kixk’ut rik’in xb’aanuhom li rahok jo’ li Kristo sa’ xb’aanunkil lix k’anjel li obispil re xtenq’ankileb’ li na’b’ej yuwa’b’ej sa’ rilb’aleb’ ut xch’olaninkileb’ li saaj. A’an kinixtenq’a naq kin’ok sa’ li ak’ teep a’an, ut kiwan jo’ aj k’amol b’e chiwu.

Ka’ch’in chik rub’elaj naq kin’ok sa’ li mision sa’ 1960, li Hermano Eyre kikam xb’aan li cancer naq 39 chihab’ xyu’am. Kixkanab’ li rixaqil ut oob’eb’ li ralal xk’ajol, ut li asb’ej maji’ naxket 16 chihab’. Eb’ li ralal li asb’ejeb’, laj Richard ut laj Kris Eyre, xe’xye we naq chirix xkamik lix yuwa’eb’, li komon sa’ li obispil ke’xtenq’aheb’ ut ke’rileb’ a’an ut eb’ li riitz’in rik’in li rahok jo’ li Kristo, ut ninb’antioxi li rahok a’an.

Eb’ li na’b’ej yuwa’b’ej junelik a’aneb’ wankeb’ xteneb’ankil chirix lix junkab’al.⁴ Eb’ li awa’b’ejil reheb’ li molam neke’xk’e ajwi’ xtenq’ankileb’ li komon sa’ li molam, ut neke’xtenq’aheb’ re naq li wankilal ut k’a’ru teneb’anb’il sa’ li tijonelil taawanq sa’ xch’oolil lix yu’ameb’.⁵

Anajwan nawaj aatinak chirixeb’ li obiisp ut eb’ lix tenq’ aj k’ehol na’leb’—naru nayeeman naq a’aneb’ aj ilol reheb’ lix karneer li Qaawa’, ut mas wi’chik aj iloleb’ re li ani yookeb’ chi k’iik.⁶ Sa’ li Santil Hu sa’ ingles, li apostol aj Pedro kixye naq li Jesukristo a’an “laj ilol karneer ut li obiisp re lee raam.”⁷

Oob’ xk’anjel li obiisp sa’ xjolominkil jun li teep:

A’an li jolomil taqenaqil aj tij sa’ li teep.⁸
A’an li aw’ab’ej re li Tijonelil re Aaron.⁹
A’an jun jolomil aj raqol aatin.¹⁰
A’an naxb’eresi li k’anjel re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al, sa’ li wan wi’ rilb’aleb’ li wankeb’ sa’ rajb’al ru.¹¹
Ut naxjolomi li tz’iib’anb’il esil, li tumin, ut chan ru na’oksiman li ch’utleb’aal.¹²

Sa’ lix k’anjel jo’ taqenaqil aj tij, li obiisp nak’anjelak jo’ “musiq’ejil aj b’eresinel” re li teep.¹³ A’an “jun xtzolom li Jesukristo li tiik xch’ool.”¹⁴

Jo’kan ajwi’, “li obiisp naxb’eresi li k’anjel re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al sa’ li teep.”¹⁵ Li obiisp naxk’e xtaqlankileb’ li awa’b’ejil re lix molameb’ li xb’eenil ut li Komonil re Tenq’ank re xb’aanunkil wulaj wulaj li k’anjel re xwotzb’al li evangelio, re xk’eeb’al xkawilaleb’ li ak’ komon ut li ani yookeb’ chi sutq’iik, ut re xb’aanunkil li k’anjel re li santil ochoch ut resilal li junkab’al.¹⁶ Li obiisp naxb’eresi li k’anjel a’in sa’ li ch’uut re teep ut sa’ li ch’uut reheb’ li saaj re teep.

Li obiisp jwal nim xk’anjel sa’ xk’amb’aleb’ xb’e li tasal tenamit toj yookeb’ chi k’iik rik’in li Jesukristo, sa’ li wankeb’ wi’ li komon li maji’ neke’sumla.¹⁷ Li Awa’b’ej Rusell M. Nelson xye resil lix k’anjel li obiisp ut eb’ lix tenq’ aj k’ehol na’leb’. A’an xye naq “li xb’eenil ut xnimal ru k’anjel teneb’anb’il sa’ xb’eeneb’, a’an rilb’aleb’ li saaj winq ut li saaj ixq sa’ lix teep.”¹⁸ Li obispil neke’xtenq’aheb’ li na’b’ej yuwa’b’ej chirilb’aleb’ ut chixch’olankileb’ li kok’al ut li saaj sa’ li teep. Li obiisp ut li awa’b’ej reheb’ li saaj ixq neke’xk’uub’ xna’leb’ sa’ komonil. Neke’xyal xq’e chixtenq’ankileb’ li saaj chixyu’aminkil li na’leb’ sa’ li hu Choq’ re Xkawilaleb’ li Saaj, re te’xk’uleb’ li k’ojob’anb’il k’anjel, ut re te’xk’ul ut te’xpaab’eb’ li loq’laj sumwank.

Maare teepatz’, “K’a’ut naq li obiisp taqlanb’il chixnumsinkil lix kutan rik’ineb’ li saaj?” Li Qaawa’ xk’uub’ lix Iglees re taab’aanumanq li k’a’ru mas aajel ru. Chi jo’kan, lix Iglees k’uub’anb’il re naq li obiisp wan wiib’ paay li teneb’ank sa’ xb’een. Sa’eb’ li loq’laj hu, k’eeb’il xteneb’ankil choq’ re chixjunil li teep, a’ut k’eeb’il ajwi’ xteneb’ankil choq’ re lix molameb’ laj tij.¹⁹

Eb’ li saaj winq li wankeb’ choq’ aj tij, ut eb’ li saaj ixq li juntaq’eeteb’ xchihab’, wankeb’ sa’ jun kutan sa’ lix yu’ameb’ li mas nim xwankil. Sa’ junpaat chik te’ok chixsik’b’al ru li k’a’ru te’xb’aanu sa’ chixjunil li rela’ lix yu’ameb’. Te’xsik’ ru ma te’xkawresi rib’ chi ok sa’ li santil ochoch, ma te’xik sa’ jun li mision,²⁰ ma te’xyal xq’e chi sumlaak sa’ li santil ochoch, ut k’a’ru li trab’aaj te’xkawresi rib’ chixb’aanunkil. Li k’a’ru neke’xsik’ ru xb’aanunkil, k’a’jo’ naq taawanq xwankil sa’ chixjunil li rela’ lix yu’ameb’. Ex obiisp, chenaw naq wi nekenumsi b’ayaq li hoonal rik’in jun saaj aj tij, saaj ixq, malaj saaj komon naru teetenq’aheb’ chixtawb’al ru li wankilal taaruuq taawanq rik’ineb’ xb’aan lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo. Naru te’xtaw jun rilomeb’ li k’a’jo’ naq tixjal lix ch’ooleb’ chiru chixjunil lix yu’ameb’.

Li obiisp aj Moa Mahe ut eb’ lix tenq’ aj k’ehol na’leb’

Jun obiisp li k’a’jo’ naq kitenq’an chixk’eeb’al li ilom jo’ a’in, a’an li obiisp aj Moa Mahe xk’ab’a’. A’an kib’oqe’ jo’ li xb’een obiisp sa’ jun teep choq’ reheb’ laj Tonga sa’ li tenamit San Francisco.²¹ A’an yo’lajenaq chaq aran Vava’u, Tonga. Lix teep wan chi nach’ rik’in li aeropuerto re San Fancisco, California, b’ar wi’ natrab’ajik a’an.²²

Sa’ li teep wankeb’ naab’al li saaj, ut lix k’ihaleb’ wankeb’ sa’eb’ li junkab’al li toja’ xe’ok sa’ li ch’och’ Estados Unidos. Li obiisp aj Mahe kixk’ut rik’in li raatin ut lix b’aanuhom chan ru wank choq’ chaab’il xtzolom li Jesukristo, ut kixtenq’aheb’ ajwi’ chixtawb’al rilomeb’ chirix chan ru te’ruuq chi wank sa’ xyu’ameb’, ut kixkawresiheb’ choq’ re li santil ochoch, li mision, li tzolok, ut li trab’ajik. Kiwan chi obispil chiru waqxaqib’ chihab’, ut kiril chi tz’aqlok ru li k’a’ru kiraj choq’ reheb’ li saaj.

Li 90 por ciento reheb’ li saaj winq sa’eb’ li molam re li Tijonelil re Aaron ke’ok sa’ li mision. O’laju reheb’ li saaj winq ut saaj ixq ak okenaqeb’ sa’ universidad, us ta maajun re lix junkab’aleb’ xe’xb’aanu junxil.²³ A’an kich’utla rik’in laj b’eresinel re li escuela secundaria (li moko komon ta sa’ li Iglees), ut ke’xk’uub’ xna’leb’ sa’ wiib’al chirix chan ru xtenq’ankileb’ li saaj kristiaan chixb’aanunkil li k’a’ru chaab’il ut chixq’axb’al ru li ch’a’ajkilal. Laj b’eresinel eskweel kixye we naq li obiisp aj Mahe kixtenq’a chi k’anjelak rik’ineb’ li saaj kristiaan li jalan jalanq xpaab’aleb’, li wankeb’ sa’ ch’a’ajkilal. Eb’ li saaj komon ke’xnaw naq neke’rahe’ xb’aan li obiisp.

Xraho’ qach’ool naq li obiisp aj Mahe kikam naq toj wan chi obispil. Maajun wa taasachq sa’ inch’ool lix muqik a’an. Ke’wulak aran naab’al li kristiaan. Sa’ li coro ke’wan numenaq 35 li saaj komon li ak xe’wulak sa’ li mision malaj wankeb’ sa’ li universidad, li ke’wan jo’ saaj komon sa’ lix teep naq kiwan a’an choq’ obiisp. Jun reheb’ li xe’aatinak kixb’antioxi chi anchal xch’ool naq kixtenq’aheb’ li saaj ut eb’ li maji’ sumsuukeb’ sa’ lix teep. Kixye naq li obiisp aj Mahe k’a’jo’ naq kixk’e rilomeb’ chirix chan ru xkawresinkil rib’ choq’ re lix yu’ameb’, ut re te’k’anjelaq sa’ tiikilal. A’ut li mas aajel ru, a’an naq li obiisp aj Mahe kixtenq’aheb’ chixnimob’resinkil lix paab’aaleb’ chirix li Qaawa’ Jesukristo jo’ xk’ojleb’aal lix yu’ameb’.

Anajwan, ex obiisp, yalaq ta b’ar wankex, sa’eb’ li tz’ilok-ix ut sa’ chixjunil chik li nekeb’aanu, naru nekek’e li na’leb’ a’in, ut teekawob’resi li paab’aal chirix li Jesukristo. Naru nekek’e xb’oqb’aleb’ li saaj chixjalb’al lix na’leb’eb’, chixkawresinkil rib’ choq’ re lix yu’ameb’, ut naru teek’eheb’ xch’ool chi kanaak sa’ xb’ehil li sumwank.

Jo’kan ajwi’, naru neketenq’a junjunq li saaj li wankeb’ chi wech’ok rik’ineb’ lix na’ xyuwa’ chirix k’a’aq re ru li maak’a’ mas na’ok wi’.²⁴ Sa’eb’ li kutan sa’ xyu’ameb’ li saaj komon naq chanchan naq k’a’jo’ wankeb’ chi wech’ok rik’ineb’ lix na’ xyuwa’, li ani najolomin re lix molameb’ ut li wank xwankil sa’ xb’eeneb’ sa’ li Iglees a’an ajwi’ li te’xik wi’ li na’b’ej yuwa’b’ej re xk’ulb’al lix kok’ hu re ok sa’ li santil ochoch. Rik’in a’in, li obiisp naru naxk’e xna’leb’eb’ li saaj jo’ ajwi’ lix na’ xyuwa’eb’ naq wan ch’a’ajkilal xb’aan li wech’ok-ib’ sa’ xyanqeb’. Eb’ li obiisp naru neke’ril li ch’a’ajkilal a’in jo’ chanru wan sa’ li junelik q’e kutan, ut naru neke’xtuqub’eb’ li ch’a’ajkilal li kok’ jo’ ajwi’ li ninq. Naqapatz’ naq eb’ li obiisp ink’a’ te’k’eemanq xk’anjel jo’ aj ilol komon, re naq taaruuq te’xjayali lix kutankeb’ ut lix metz’eweb’ sa’ rilb’aleb’ li saaj ut eb’ lix junkab’aleb’ naq wankeb’ xkomon li ch’a’ajkilal a’in.²⁵

Ninnaw ru jun obiisp li kiru chixtuqub’ankil jun nimla wech’ok-ib’ wan wi’ jun alalb’ej rik’in lix na’ xyuwa’, ut kixk’am sa’ li ochoch a’an li tuqtuukilal, ut li jayalink rik’in li evangelio. Li obiisp kixtenq’aheb’ li na’b’ej yuwa’b’ej chixtawb’al ru naq li wank choq’ xtzolom li Jesukristo mas nim wi’chik xwankil chiru chan ru ut jo’q’e te’b’aanumanq li kok’ k’anjel sa’ li ochoch.

Re taaruuq te’xnumsi lix kutan chi mas wi’chik rik’ineb’ li saaj a’ yaal b’ar wankeb’ wi’, jo’ sa’eb’ li k’anjel re li eskweel, wankeb’ chik li komon naru neke’tenq’an re li obiisp chixk’eeb’al xna’leb’eb’ li komon ak ninqeb’. Us ta eb’ li obiisp naru neke’k’ehok na’leb’ wi mas aajel ru malaj wi wan li nimla maak xb’aanuman, naqatz’aama naq te’xk’anab’ li k’ehok na’leb’ li taa’uxq chiru naab’al kutan sa’ ruq’eb’ li komon sa’ lix molameb’ li xb’eenil malaj li Komonil re Tenq’ank—naru naq eb’ li awa’b’ejil malaj eb’ aj ilol komon. Li Musiq’ej tixk’am xb’eheb’ laj b’eresinel²⁶ re te’xsik’ ru ani taab’aanunq re li k’ehok na’leb’ a’in. Eb’ li neke’k’uluk re li k’anjel a’in naru neke’k’ehe’ xna’leb’ chi k’utb’esinb’il. Q’axal tento naq maamin te’xye resil li k’a’ru ink’a’ yeemank naraj.

Eb’ li chaab’il aj b’eresinel junelik neke’xkub’si rib’ choq’ re li tasal tenamit li yoo chi nimank. A’an b’ar wi’ eb’ li obispil neke’xnumsi xk’ihal lix kutan sa’ lix k’anjel sa’ li Iglees.

Anajwan, nawaj xyeeb’al wiib’ oxib’ li aatin reheb’ li saaj, ut chirix a’an reheb’ li obiisp.

Naab’al eere li saaj komon maare ink’a’ saqen cheru anihex tz’aqal laa’ex ut k’a’ru naru nekeb’aanu. A’ut ok eere chixsik’b’aleb’ ru li b’e teek’am chiru chixjunil lee yu’am. Nintz’aama cheru naq chek’uub’ eena’leb’ rik’in eena’ eeyuwa’ ut rik’in lee obiisp chirix li k’a’ru teesik’ ru sa’eb’ li kutan chalel. Chek’e xna’aj li obiisp choq’ eeramiiw ut aj k’ehol eena’leb’.

Naqak’e reetal naq yalaq b’ar yoo chi chalk sa’ eeb’een li yalok-ix ut li aaleek. Chiqajunilo tento taqajal qak’a’uxl wulaj wulaj, jo’ xk’ut li Awa’b’ej Nelson. Nintz’aama naq tex’aatinaq rik’in lee obiisp chirix yalaq na’leb’ taa’ajmanq xjalb’al re xtuqub’ankil ru lee yu’am re taawanq sa’ chaab’ilal rik’in li Qaawa’, re naq texwanq chi kawresinb’il choq’ re li xnimal ru k’anjel naraj xk’eeb’al eere sa’eb’ li kutan a’in.²⁷ Jo’ xye li Awa’b’ej Nelson, kawresihomaq eerib’ re texwanq sa’ li teep aj pleet re li Qaawa’!²⁸

Anajwan nawaj xyeeb’al jun aatin reheb’ li obiisp, jo’ ruuchileb’ laj b’eresinel ut eb’ li komon sa’ li Iglees. K’a’jo’ naq naqab’antioxi lee k’anjel. Rik’in li jalok li xpatz’man naq teeb’aanu sa’eb’ li wiib’ oxib’ chihab’ xe’nume’, ex obiisp, chenaw naq k’a’jo’ nekexqara ut nokob’antioxin cherix. Maak’a’jo’ li k’a’ru nekeb’aanu choq’ re lix awa’b’ejihom li Dios. Sa’ li Iglees wankeb’ 30,900 chi obiisp ut awa’b’ej re uq’ej sa’ chixjunil li ruchich’och’.²⁹ Nekexqoxloq’i.

Sa’ li qaatinob’aal wan junjunqeb’ li aatin li q’axal taqenaqeb’ xloq’al ut xmusiq’ejil wankil. Li aatin obiisp a’an chi yaal jun reheb’ li taqenaqil aatin a’in. K’iila paay chan ru naq li k’anjelak chiru li Qaawa’ sa’ li k’anjel a’in a’an jwal aajel ru. Maamin nasachman sa’ ch’oolej naq nab’oqe’ jun obiisp, naq naxaqab’aak xwankil xb’aaneb’ li komon ut naq naxaqab’aak sa’ xk’anjel. Choq’ we laa’in, a’an jun reheb’ li na’leb’ q’axal nim sa’ lin yu’am ut k’a’jo’ naq naweek’a sa’ inch’ool. A’an jun reheb’ li xninqal ru hoonal sa’ li qayu’am, jo’ li qasumlajik ut li ok choq’ yuwa’b’ej, ut ink’a’ naru xyeeb’al tz’aqal resil yal rik’in kok’ aatin.³⁰

Ex obiisp, naqaxaqab’ eewankil! Ex obiisp, nekexqara. Yaal ajwi’ naq laa’ex aj ilolex reheb’ lix karneer li Qaawa’. Li Kolonel ink’a’ texxkanab’ eejunes sa’ li santil k’anjel a’in. Chirix a’in ninch’olob’ xyaalal sa’ li Paswa a’in, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.