K’ad Nihaa Hoolzhiizh!
Diyin God k’ad kwe’é, hoolzhizhgo, aláahdi baa ntsáhákeesgo bá yoołkaałjį’ anihííł’a’.
1978 yę́ę́dą́ą́’, jooł yitalí bee nda’anéhédí sézį́įgo hast’ą́ą́diin dóó bi’aan ashdla’ dimiil yázhí dabinááł. Shilą́ąjį’ ayóó dantsx’aaz lei’ t’óó shik’indoojah ndahalin. Quarterback nishłǫ́ǫ National Football Leaguedi ts’ídá ałtsé ndiine’go, ałtséédą́ą́’ Super Bowldi dahoneesnánę́ę́ bił ndeinéego. T’áá áníí daats’í bíínishghah nisingo baa ntséskees. Jooł ahideeshghááłgo t’áá hidéyá, dóó jooł ahííłhango, háíshį́į́ yéigo shídeezgoh t’áhdoo ła’ ákóshílééh da ńt’éé’. Áko baa ákoniidzíí’, ayóó dantsx’aaz yę́ę́ shik’iniidee’go, ha’at’íísh biniyé atah naashnéh niidzį́į́’. Ádeeshníłígíí baa tsédíkeez. Shił naaki nilinígíí daats’í shik’eh didoodleeł, doodaii’ daats’í doo nasdzidgo shidziilgo bił nídideeshnah dóó náás yiishááł doo?
Atseezį́ Yaadahalne’ígíí
Doo baa ákónisin da lá akóhoodzaa yę́ę́dą́ą́’ náásgóó ánísht’ée doo’ígíí biká hasht’e’shiilaa’ígíí. Díí bits’ą́ą́dóó ach’įnahwii’ná bich’į’ shidziil dóó doo binásdzidgo bóhodeeshááł.
Jooł yitalí na’a’néhígíí éí iiná bich’į’ na’adzilígíí doo biláahdi át’ée da. Díí át’éhígíí, doo diné t’óó ahayóí ha’deezbingo binááł da. Ákondi doo binánildzidgóó bik’éé dahdiniyáhígíí hool’áágóó ílı̨́įgo baa nitsiníkees doo.
Łahda shį́į́ ílínígíí doo bidziilgo baa ntsiikees łeh. Ákot’ée ndi nihiTaa’ Yá’ąąshdi Hólóonii Bił haz’ą́ądi doo ńdeildzidgo áda’iilį́įgo yee nihéhósin. Éí biniinaa k’ad ahooniłígíí bii’jį’ aniHííła’. K’ad Nihá Oo’ááł!
President Russell M. Nelson sodizin báhooghan yá naat’áanii silį́į́go dahneezdah yę́ę́dą́ą́’ ánihídííniid : “NihiYisdá’iinííłii dóó Nihánina’nídleii, Jesus Christ, k’ad dóó Nináánídzáádi ts’ídá ałáahdi át’áo bina’anishígíí íídoolííł. Álílee k’ehgo Diyin God aTaa’ nilíinii dóó BiYe’, Jesus Christ, biSodizin ayóó’at’éego dóó ayóó’ánoolníngo yik’ihoo’ááł doo” (“Revelation for the Church, Revelation for Our Lives,” Liahona, May 2018, 96).
Da’ ndaanish ayóó’ánoolninígíí? Da’ álílee bee yit’į́? Éíísh haashnóolnin doo? Ha’át’íí lá baa neilnish doo, dóó hait’áo ádadiilníłígíí bik’ida’didiitį́į́ł? Doo éí t’áá át’é bee shił ééhózin da, ákondi Diyin Bóhólníihii éí hasht’e’áda’doołzin nihóóní! Diyin God bibe’adziilii bee na’anishgo t’áá íiyisíí t’áá ákonéehee.
Da’ Diyin God bá yáłti’í deiniidlą́? Biniyé anhi’diilyaa’ígíí bik’í diikah dóó ádadiilnííłísh? Aoo’ t’áá bídeiyinííghah, dóó ádadiilnííł, éí k’ad bee nihá oo’ááł!
Diyin God ayóó át’áo bándaashnish yę́ę́ baa dahane’ dahidiits’į́į́hgo—Moses, Mary, Moroni, Alma, Esther, Joseph, dóó lą’ígo nááná ła’—éí iiná ílį́įgo bee danííl’į́. Ákot’ée ndi nihi’gi’ át’áo doo łahgo ádaat’ée da ńt’éé’. Iiná bich’į’ na’adzilígíí bee dahólǫ́ǫ ńt’éé’ t’áá nihigi’ át’áo. Diyin Bóhólníihii yada’ólíi ńt’éé’. Iiná ílíinii hólǫ́ǫgo nídeidiilá. Áádóó, Jesus Christ deiyoodlą́ągo, íídą́ą́’ binaanish ałtso ádeiyiilaa.
Goodsalt
Diyin God Bizaad biyi’dóó ła’ ayóó át’áo i’iiláa’ígíí éí Joshua. Éí t’áá íiyisíí Moses yikéé’ sizį́į ńt’éé’, éí ayóó át’áo naat’áanii nilíi ńt’éé’. Moses dahnídiidzáádóó bik’ijį’, Joshua baa hoolzhiizh. Éí Israel ba’áłchíní kéyah adeet’ánéego yidoo’ish. Háísh yit’áo akǫ́ǫ́’yidoo’ish? Joshua éí Egyptdi yizhchį́į́ dóó bidi’neesdzą́h. Naaltsoos dóó na’alkidígíí bik’ehgo i’doolníłígíí bee ádin ńt’éé’. Béésh bee hane’é ndi bee ádin ńt’éé’! Ákondi Diyin Bóhólníihii díí bee báha’oodzíí’:
“Moses bił hónishłó néé’gi’ át’áo, nił honishłóo doo: doo niładeesih da, doodaii’ doo nik’idideeshááł da.
“Yéigo nidziil dóó yéigo ha’íínilní” (Joshua 1:5–6).
Tsosts’idíín dah nahazt’ą́ anííd dóó doo yéigo ééhósingo, Áláahjį’ Naat’áanii Dahnahaztanígíí bił haz’ą́ądéé’ shich’į’ hoone’, Diyin yá yáłti’í bá sinízį́į́go tsíłkéí azee’álínídi baadíínááł dashidííniid—t’áá k’ad. Tsíłkéí éí Zach wolyé. Diyin yá na’nitinii yiniyé yich’į’ hasht’e’ádilnééh ńt’éé’ ákondi átídiidzaa dóó bitsiits’iin yéigo átídzaa.
Azeeálínígóó shił oolwołgo, ła’ ałyóígo tsédíkees. Diyin yá yáłti’í bá ashi’doolaad—t’áásh áníí? Há’íísh bits’áádóó bóhwiidéesh’ááł? Háásh yít’áo éí díí tséłkéí biká adeeshwoł? She’oodlą́’ísh t’áá bííghah? Yéigo sodiszingo dóó Diyin God bibe’adziilii shą́ą́ siláago yéigo shiká’alwod.
Azee’ál’íídi níyáago, Zach tsésk’eh yikáá’ sitį́h. Bitsiighą́ą́’ bindoo’nishgo azee’íłíní bił adoołbąsígíí ákǫ́ǫ́ biba’ sizį́. Bimá binékeshto’ náalį́įgo néshį́ dóó bik’is naldzidgo bits’íígi sízį́, áádóó t’áá bééhózinígo Zazh Diyin bibe’adziilii bee bik’ih sohodidoozįįłgo nidzin. Bi’kis t’áá ániidígo Melchizedek Priesthood baa yílyá, áko shiká’anilyeed bidííniid. Diyin bibe’adziil bidziilgo baa ákóniidzį́į́’ hajooba’ niidzingo Zach bá sodiilzin. Áádóó bindoonishígóó tsxįįłgo bił i’ííbąąz, áádóó áhoodeezyéél shii’ hólǫ́ǫgo Yisdá’iinííłii be’hódzáanii bik’ehgo í’doolííłgo shił ííshją́ą́’ ályaa.
Azee’ííłíní t’áá áłáhídi yiníkah náádeesdláád t’ahdoo bidi’nííshgóó. Yik’ee dadeesyiz, doo bindoonishgóó, bił béédahoozin.
Yéigo bił na’azhnishgo, Zach na’adá dóó ya’áti’ yínáhoołáá’. Diyin yá na’nitiní nilį́įgo yá’át’ééhgo áyiilaa, k’ad éí t’áá bí nizhónígo ba’áłchíní hólǫ́.
Ákot’ée ndi, doo éí t’áá ałahjį’ ákot’áo da łeh. Nááná łah Diyin bibe’adziilii choisiłįįdgo she’ooldą’ ałdó’ t’áá ákot’áo bee, dóó Diyin Bóhólníihii t’áadoo ałtso nayííłdzíí’ da. Bi biniyéí bee bóhólníhígíí bada’ííniidlį́. Ádiilníłígíí bits’ą́ą́dóó hahodooníłígíí doo bee nihóholnííh da, ákondi adiilníłígíí bá hasht’e’ádíníílzin doo.
Doo shį́į́ Ts’ídá Alą́ąjį’ Bídahólníhígíí haada hoot’įgo bá soozį́į́go da dooleeł. Ákot’ée ndi t’áá ánííltso Diyin Bóhólníihii bá ndeila’go iina’ bii’ ahodooníłígíí bee nihik’idahodiinii’. Doo yóó’anihididoo’ááł da. K’ad Nihaa Hoolzhiizh!
Peter, éí Yisdá’iinííłii hastói naakits’áadah yiláahjį’ yá sizíinii nilį́įgo, táłkáá’ yéigo nahałtingo tsinaa’eeł bił yii’ołgo Jesus táłkáá’ yigááłgo yiyiiłtsą́. Baa deeshááł niizį́į́’go, Yisdá’iinííłii “Hágo” bidííniid. Doo náldzidgóó dóó álíleek’ehgo, Peter tsinaa’eeł táłkáájį’ ádááyá dóó Yisdá’iinííłii yich’į’ dahdiiyá. Peter t’áh ńt’éé’ ayóó niyolgo yaa ákoniidzį́į́’, biniinaa be’oodlą yę́ę bi’oh silį́į́’. “Násdzííd; dóó yaah kwáániiłgo, Diyin Bóhólníihii, yisdáshiłteeh, níigo yich’į’ hadoolghaazh. Áádóó Jesus t’áá hooshch’į’ bich’į’ dahdiilnii’, dóó habííłtį́.” (See Matthew 14:22–33.)
Háílá’ bich’į’ dadíníít’į́į́ doo, nihe’iina’ bii’ niyol nahalingo? Béédaałnííh, t’ááła’í bee nihidziil dóó baa ííníídlíhígíí ałahjį’ nihee hólǫ́ǫ łeh. Jesus nihich’į’ dahdoolnih, Peter yich’į’ dahdoolnih yę́ęgi’ át’áo. Bich’į’ dahdiilnihgo, ayóó anihóó’níígo yisdá’nihidooł’tééł. Ba’áłchíní niidlį́. Ádííniid, “T’áadoo ndaałdzidí: háálá nihá nina’níshdlá, nihizhi’ bee danihíízhi’; sha’áłchíní danohłį́” (Isaiah 43:1). Nihe’iina yik’ih Bóhólnííh doo. Háájígo dáhdídíínałígíí éí t’áání beenóhólnííh! (See Russell M. Nelson, “Let God Prevail,” Liahona, Nov. 2020, 92–95.)
Haastihgo, Joshua bidine’é néíyoozkan, “Dį́į́jį́ bá nidaał’a’ dooleełígíí bik’idadoołnííh; … ákot’ée ndi shí dóó shighan haz’ą́ą́dóó, nihí éí Diyin Bóhólníihii bá ndeil’a’ doo” (Joshua 24:15). Diyin Bóhólníihii yik’ih diilnii’ígíí biniinaa, Joshua naat’áanii ayóó át’éíi sílį́į́’. Shikéí ayóó ánihíínishníínii, k’ad nihaa hoolzhiizh! Dóó bikéé’ dahdiidahígíí náásdi bee ééhózin (see Thomas S. Monson, “Decisions Determine Destiny” [Brigham Young University fireside, Nov. 6, 2005], speeches.byu.edu).
Bishop nishłínéedą́ą́’, yahandaajahígíí bił díí saad baa da’ííníídlí ńt’éé’: Bikéé’ dahdiidahígíí ił hózhǫ́ǫnii át’é—ahoolą́ą́góó. Noséłí shiighah dahdiighááhgo ádaanííłeh, “Bishop, yá’ádaat’éhígíí bikee’ yishááł!” Éí bishop t’áá íyíisíí deinízin!
“Yá’ádaat’éhígíí bikee’ yishááł” dinínígíí ha’át’íísh áłdiní? Łah Jesus nabi’deikid, “Beehazáanii biyi’ haidígíí ts’ída aláahdi át’é?” Kóníigo haadzíí’:
“NihiBóhólníihii Diyin God nihijéí t’áá át’éii ńt’éé’ bee, dóó nihiyi’siziíinii t’áá át’e bee, dóó níhini’ t’áá át’é bee ayóó’ádeyinohní.
“Díí ałtsé dóó aláahdi beehaz’ą́ąnii át’é.
Áádóó naaki góne’ígíí t’áá éigi ánáánát’é, T’áá ni ádíínínígi át’áo nihináago kéédahat’ínígíí ayóó ádeiyinóh’ní” (Matthew 22:36–39).
Ní shį́į́ nił hait’é, ákondi díí naakigo bééhaz’áanii yinisht’a’go, t’áágo, beehaz’áanii hólǫ́ niisįįh: t’áá ni ádííníní.
T’áá ni ádííníní beehaz’áanii át’éego’ísh łahdi baa ntsísiníkeez? Da’ Diyin God dóó Ba’áłchíníísh ayóó íínii’níidoo doo ádi’íínííniigóó?
Naat’áánii hóyáanii hastįį léí doo yá’át’ééhii ííł’į́į́góó yich’į’ yaałti’. Hastiin adaayánídzin, doo ayóó áshó’níní da nízingo.
Binaat’áanii ábiłní, “Diyin Bóhólníihii nehósin, ayóó ánóní, naa [bił] hózhǫ́ dóó bínítaahígíí ałdó.” Ákondi áhałní, “Beehaz’áanii [ni] ádííni’ninígíí didííts’į́į́ł áko [Diyin God] ayóó’áno’nínígíí baa ákodiníízįįł dóó bee łahgóó ayóó’ííni’níi doo.”
Hastiin díí naht’á yidiizts’ą́ągo, be’iina’ łah át’éego yiyiiłtsą́. Ńt’éé’ ání, “Ahodiizyééł dóó ádił nishdlį́ hanishtáago shiiníłką́. Doo yá’ádahoot’éehdi díí hádee’į́į́’. NihiTaa’ Yá’ąąshdi Hólóonii dóó Yisdá’iinííłii be’ayóó’o’óní t’éí shił hóóshǫǫd. Ayóó ádíínishní éí shá yinízingo baa ákoniizį́į́; díígi’ át’áo t’éi Be’ayóó o’óní bee ádiinishní.”
NihiTaa’ Yá’ąąshdi hólóonii ayóó áda’dínóhní nihá nízin—doo éí bee ádaadzíníídlí doodaii’ doo t’áá hó t’éiyá-ádaantséjíkees biniyé da, ákondi Bí nihoo’ínígi’ át’áo ádiníilį́į doo: Ba’áłchíní ayóó áyóó’ninígíí daniidlíigo. Díí t’áá áníinii nihijéí yéigo bii’ yileehgo Diyin God bee ayóó adéíníí’ninígíí dínísééh. Iłídlį́ bee ádinííl’į́įgo nihijéí bee nááná ła’ ákót’áo bił neildeeh doo. Hózhǫ́ Diyingo ádiłniidlį́ baa ákoniidzingo, hózhǫ́ díí diyingo t’áá áníinii baa ákoniidzįįh: Áko Diyin God kojį’ anihííł’a’, k’ad hoolzhishjį’, áko ayóó át’éí ádiilnííł bee nihik’ihodinii’ dóó nihaadahaasyéii bee. K’ad Nihaa Hoolzhiizh! (See Russell M. Nelson, “Becoming True Millennials” [worldwide devotional for young adults, Jan. 10, 2016], broadcasts.ChurchofJesusChrist.org.)
Joseph Smith na’neezt’ą́ą́’ t’áá ałtso Diyin yá yádaałti’ii t’áá ałtso dahweelzhiizhgo, “éí náas bił dahózhǫ́ǫ yíká dadeezį́į́’; … dííjį́į́di ahoot’éé dooleełígíí yee yá sin adeiyiilaa dóó yee dahoot’aal dóó diyingo ííshjáá áda’alyaa; … nihí diné yaa bił hózhǫ́ǫ́go [neyiizla’ígíí] daniidlį́įgo dííjį́į́di Diyin God be’ayóó át’éii ádeilnééh” (Teachings of Presidents of the Church: Joseph Smith [2007], 186).
Iiná bii’ nanihi’dinitaahgo, Elder Jeffrey R. Holland díí yaa ahónínígíí béédaołniih: “Lą’í nihiwosgi dahnaazlá, ákondi ayóó át’áo dóó hozhǫǫi bii’ tádidiikah. … T’áá íídą́ą́’ bee honeeznáago bee ha’oodzíí’. Honeezná t’áá íídą́ą́’ naaltsoos bii’ ndaháásdzo … , Diyin God bizaad bii’!” (“T’áadoo Nidaałdzidí, T’óó Da’iinóhdlą́” [address to Church Educational System religious educators, Feb. 6, 2015], broadcasts.ChurchofJesusChrist.org).
Díí Jesus Christ Bééhániih yoołkaałígíí bii’, t’áá ániiltso sodadiiłzingo baa ákódadíníídzįįł dóó bee nihik’ihdahodiinii’ígíí deidiiltsoł áko Yisdá’iinííłii nádáhígíí bijį́ ayóó át’éhígíí bich’į’ hasht’e’ádadiilnééh doo. Diyin Bóhólníihii tsídá doo bik’ida’didiitįįłgo ayóó ánihóó’ní, dóó nihisodizin yididoots’į́į́ł! Jooł yital, azee’ álį́, doodaii’ nááná łahgi, nihí łahdóó ayóó át’áo aniitah doo—háálá k’ad nihaahoolzhiizh! Jesus Christ bízhi’ bináhjį’, amen.