Ha’íí Bíhwiił’ááh doo Baa Yidiyíi’ná Da
Jó sodizin bee nihe’íina’ nół’į́, t’óó ahayói ał’ąą át’áo yidóołsélii yinishdlá jo’éí Bóhólníihii díí nahóntł’áh hazlí’íi yiníí’ yee nihóo’ish.
Shik’iské shił danóhłį́, shí díí yah iijée’gi wot’áadę́ę́’ nihich’į’ ninálkid biká desht’íi’. Nihí T’ą́ą́chil 2019 ntsáago áłah áleeh biyi’ akéedi Diyin be’ádziil yah iijée’. naaki náahai biyi’jį’ lą’í ádahoodzaa! Nihi ła’ ayóó ádeinóh’níi nááhidiilyá. Nááná ła’ bináanish, yee ák’ihalta’, doodáii’ bíiyis ne’kódaadzaa. Nááná ła’ yee’ nee’níjį’ bił hóozyeel dood/aii’ yee ha’ólní ásdįįd. Díidí t’áała’í noozínígo bik’ee ti’dahosóonii’ doodáii’ ła’ nihits’áa’ anáheeskai. Shí áłahjį’ biká sodisziníi eíí Bóhólníihii t’ááh shǫǫdí nihił ní. Nihi bíne’dii Diyin God nihe’íina’ yiyi’ ak’eh didéh, shił bééhózingo eíí Bí lá t’ah nee’níjį’ nihá yaa bíł hásih.
Biníi’ nihí ts’á’iidéél nihí ałdó’ t’áa doole’é ákwii bik’ídaníikai. Ła’ ga’ Yá’ąąshdi nihiZhé’é nilį́į dóó BíYe’, Jesus Christ yee dayoodlá yik’éheeskai. T’óó ahayói yik’ékai iiná aníidii yee deinéł’į́—índa hool’áo iit’íi yee deinéł’į́. Nihi dah ayóó ádeinóh’níi dóó Bóhólníihii hazhó’í bitse’go ahił nidáshidółnish. Shi síh hásin bik’inóotá’ii binahjį’ Bí doohts’į́į́h dóó t’áa nihi nihił íishją́ áda’ál’į́. Na’ídantááh nantł’áii ahą́ą́h bee dahólónii nihi dínsééh áko doo nááná ła’ nidi’díilyáa da.
Naaki náahaigóó baa tsíndóhkees. Nihíísh hait’áo bee dinóosą́? Nihíísh ha’íí bóhooł’ą́ą́’? Nihi dah 2019 jígo nat’ą́ą’ nánhi’ne’ dóó t’áá áadi naahsáadoo nóhsin! Ndi nihe’íina’ jó sodizin bee nół’ǫ́ǫ, nihi lá ałąą’ át’áo Bóhólníihii tóó ahayói díí ndantł’áii yitah ch’ínhiizh’eezhíi deidóołtséełgo yinishdlą́, nihi yiwóhgo hodílzin yee nihiká éelwod, yiwóhgo íinóhdlá—diné Diyin God t’áá aaníí bee soozí.
Shił bééhózin Bóhólníihii ayóó át’é dóó ádanóolnin nahat’á nihá—ła’ niizíngo dóó t’áá áníitso. Aa jóoba’ dóó ha’jólnóo bee, Bí koní:
“Áłchíní yázhí danóhlį́, dóó t’ahdóó yik’i’dóohtį́įh da Azhé’é yee’ ak’ihojídlí ayóó at’éi bee hóló …nihá hasht’eh yiilaa;
“Dóó k’ad doo t’áa’ ałtsoní bee hinóhná bíighah da; akót’ée ndi, t’áá nihił hózhǫ́, háálá náásjį’ nihees’ísh.”1
Shił danóhłį́ shik’is, t’áá aaníí ádishnóo eíí Bí t’áa iidáá’, dóó lá, ts’ídá nihwoolóós, Bí yisíilts’áá’ hait’ǫ́ǫ. Bí dinóosééł dóó íhwiidooł’ááł nihwo’ní, azhą shį́į́—t’áá íiyisíí binahjį’ na’íntaahí
Na’íntaahí lá ayóó na’nítin. Ha’íísh bó hwooł’áá’ naaki náahai biyi’jį’ benéilníih doo nóhsin? Nat’ą́ą́’ bee haahdzí’íi lá ał’ąą ádaat’é, ndi dį́į́’ bee nda’ntíníi dah t’áá níidlah bóhwiil’áá’ dóó doo baa diyíi’ná da.
Nantíníi 1: Haghangi Oodlą’ dóó Hodílzin Háát’i’
Bóhólníihii t’áá aghááh haahsííd íił káajį’ bee nitsidahodóodiłíi, Bí díí bee ch’íhoníti’ yíyii’ą́: “Diyingo nahaz’ą́ągi sóozį́, dóó hidóohnááh lágo.”2 Díidí “Diyingo ndáhaz’á” ts’ídá Bóhólníihii daBighaníi dóó bii’ áłah ńdeidléehíi da’átah. Ndi díidí ndahaz’ą́ biyi’jį’ ahą’ádii’níłíi bich’į’ haa shį́įníłtsogo ándahazti’, nihí ts’ídá nahasdzáá bikáá’góó nihighangi agháo hodiyiníi bóhwiil’áá’—aoo’, nléí nihi ghangi.
Shik’iské, nihi Diyin God be’ádziil nihaa yilyáii. “Bibee’ádziil dabi’áánínii yee’ yá’ąąsh bibee’ádziil bidiití’ii doo bił ałts’ádoolyéeł da.”3 Nihi dóó nihighandóó áłchíní God be’ádziil be’áda’óol’įįł adá ádóohłaa. Éí lá “[Diyin be’ádziiljí] be’áda’óol’įįł biyi’, [eíí] bibee’ádziilíi lá diyin díidlééł bee t’áá’íishjání.”4 Eíí bibee’ádziil lá nihi dóó niha’áłchíní nihaa doolyéełgo bíighah t’áa nihighan góne’ t’áa bee aha’díist’ą́ yiilyáii diníilzingo.5
T’óó 185 nááhaidáá’, díí kot’áo jį́, t’ą́ą́chil 3, 1836, Elijah bibee’ádziil bibee’ąąnídítį́hí nináheesyáhíi eíí binahjį’ niha’áłchíní ahwíis’áo bił ałhídanhi’díiljééh. Eíí lá biniiyé nihighan biyi’ bááh-tó yilzí’ii éí ayóó baa nihił hózhó. Éísh hait’áo niha’áłchíní dayiiłts’ą́ągo haa dabiiláa, bizhé’é, bichéí, báhastįį, aye’, doodáo biláh, díí bááh-tó bee ó’ool’įįł dayíisíi’go? Nihíísh haa doohníiłgo eíí nihighan biyi’ t’áá kóhoot’ée doolééł?
Nihi dah shį́į́ íinohsin nihi yiwóhgo hazhó’í adeil’į́įgo nihighan góne’ oodlą’ t’áá aaníí bił haz’ą́ą doo. Jó áko, t’áá shǫǫ éí óhłeeh! Jó da’óhkéehgo, nihich’óoní bił díí náanish ádoolníłii hazhó’í ádoołíiłgi baa yáłti’. T’áá dikwíhí díí biláahgo ádaat’éi náasjį’ ádadoołííł. K’ad dóó niléí Bóhólníihii nináá doodááł bitahgi, t’áá aníitso nihighan bił nahaz’ą́ą́góó dahóoyééł dóó bik’ih ha’óhsííd.6
Ajit’éhii dóó ajit’įnii eíí bee Ii’sizį́į báhojóol’áahgo lá haghan góne’ hodiyin hoolééł. T’áá akót’éego lá ahwíidoolííł eíí hodiyingi lá adoonį́įłjó t’áa doole’é baa nanináhíi doodáo nił haz’ą́ągi Diyin Ii’sizį́į yee yi’díił’áo, áajį’ “yá’ąąsh doo t’áabí nahjį’ kót’įįh.”7
Nihíísh ha’íi biniiyé Bóhólníihii nihi ghangi hane’ yá’át’éhii bíhwiił’ááh dóó bee hinii’ná yee hóoł’a’ nóhsin? Éí lá doo t’óó biká bee hast’eh diníit’é, dóó binahjį’ nihiká adóolwoł, náałniih biyi’. T’áá ahwíijį́ t’áá nahgóó nidááhkaaí lá hahgo shį́į́ nidóot’íh. Ákondi, nihi ghangi bee áhoot’ée dooígíí adá nóozíí’ nihi ghangi ayáhii oodlą’ ts’ídá doo ndóo t’íh da. T’áá oodlą’ dóó hodiyin ąą kwáaniił díí nihokáá’ deezgo’ biyi’, nihi hodiyingo nahaz’ą́ biká hait’į́į doo. T’áá shǫǫdí nihighangi t’áá aaníí hodiyin bił haz’ą́ą dooígíí bináałnish “dóó nahgóó hidóhnááh”8 biká óht’įníi bits’ą́ą́.
Nantíníi 2: Nihí ałhíkwiilzááh
Diyin God ahił néełnish dóó ałká ana’ahinółkééh niwó’ní. Eíí lá biniiyé nahasdzáá yikáá’ hooghanjį’ ánhiis’a’ dóó wardjį’ dóó stakejį’ ahéekai. Eíí lá biniiyé ałká anáłwo’ dóó na’ahinóhtin nihił ní. Eíí lá biniiyé nihokáá’ biyi’ hinóhna nihił ní ndi t’áadoo nihokáá’ ádaa t’įnígi óht’įní.9 Nihí akó ahił néiilnishgo ts’ídá lą́ą́go ła díilnííł t’áá niisáhígo ayáhigo.10 Diyin God jó Ba’áłchíní ałts’ą́ą́ t’áá sádii nidáakaigo ił hózhó yinahaz’ąníi yidóołchǫ́ǫł.
Ániid niłnii’ígíí yee’ t’áa éí t’éiyá nihokáá’góó eíí t’áá aníiltso ahéełt’éego t’áá íiyisíí nihich’į’ anahóot’i’ ádanhiilaa. Ła’ éiyá yíwohgo yik’ee ti’dahóoznii’, t’áa aníiltso ał’ąą’ át’áo nihich’į’ ádahazt’i’ dasíidlíí’. Díí biniinaa, aheníilt’éego nanhinítahíi yee’ Diyin God ba’áłchíní ła’í danilíigo ábidóołíłii biká éelwod. Áko, na’idíshkid, díísh aheníilt’éego nanhinítahíi nihi náágóó dabighaníi béndahosíilzįįd—nihik’is dóó nihiláh náhgóó bighaníi dóó nihokáá’góó dabighaníi?
Díí bee nel’į́ biyi’, naaki agháo bee haz’áanii nihóoloos: áłtsé, Diyin God ayóó íinóh’ní dóó, naakii, nihináágóó dabighaníi ayóó íinóh’ní.11 Yíilnish bee nihe’ ayóó ó’ó’ní yit’į́.
Jó nihi ła’ t’áa sáhi naagáii nihił bééhózingo, biká anilkééd—azhą t’áa nisáhíndi! Doo biniináanígíí neehólóo da ndi doodáo bee bił hodíinih doodáo na’anishjí bidéeti’go dah. T’óó k’eh dóó ayóó ánóosh’ní bidiní. Bee ałch’į’ hane’é niká adóolwoł. Náalniih doodáo áden ndi, t’áa ła’í nizíngo Diyin God ba’áłchíní da’ílíníi ashkii doodáo at’ééd t’áa sáhi yigáał da!
Nantíníi 3: Nihi bibee’ádziil nołt’éego ałah nádleehígíi doo éí t’éí biká da
Náałniih níłnii’go, doo Damǫ́ǫ nołt’éego ałhinóohkahíi ne’kól yaa haashį́į́ nizáhjį’. K’ad ła’ nołt’éego nihíndáokah ndasóhdléé’. Akót’ée ndi, eíí Bóhólníihii bibee’ádziil yilt’éego bináanish bich’į’ kólyaaígíí áłah yiidléehjį’ niníti’ da. Áłah yiidléehgo náanish łahdéel’į́į́h dóó ha’íí éiyá á naadadiilnííł baa yá naanéiiltih.
Shik’iské Aaron bibee’ádziil dóó eldir danłtéhii, biniiyé ahin dóohkahgóó, nihine’ hazlí’ii baa áko danóohsįįh. Bóhólníihiish hait’áo shináanish jilt’éhii bee ádazhdoolííł yee’ nihwó’ní—k’ad? Bóhólníihii nihił íishją́ íidoolíłii hanóhtah. Hajóoba’ i’dółnéeh! Na’ídółkid! Doohtsį́į́h! Jó nihi óot’ishjį’ nihi’déiiji’go, á bił nisínzíi dóó idíikai yilt’éhíi bił kojígo yíikah. Haa jiishį́į́ bibee’ádziil nihaa yilyá doodáo yee níizhi’, bíne’ Diyin God adéeshłííł bidiiníniidíi yee niká íilheedgo bił nilt’éhii dóó ni bináanish ánlééh. T’áa ákogi at’éii dine’é yaa bił dahózhó adanile’íi niłhóshǫǫ “náalnish áalíłii bee yá’áhoot’ééh.” Dayilt’éii t’áá íiyisíí na’níbaal t’áá ałch’ijí Israel ahą’ ándoolníłii náas kodooníiłgi bąąh ndáasya’.
Nantíníi 4: Áhodiníilzée’go Jesus Christ hazhó’í didíits’įįł
Ałk’idáá’ náasjį’ baa dahóone’ biyi’ dahinii’ná, áadi “t’áa ałtsoní bee hahóo’áá doo; dóó t’áá aaníí, bíla’ashdla’íi bijéí ndahidóoltłił; ał’ąą dine’é t’áá ńt’ę́ę́’ yik’ee ńdadoolzíił.”13 Náałniih bitsi’jį’ t’áá aaníí akót’é, dóó bik’ijį’ t’áá aaníí akót’é. Nihokáá’ biyi’góó tóó yíwohgo hahodóodlał. Bóhólníihii biiné’ii lá doo “iinéé’ ayóó hodóołdláłgo díits’a’ da, ndi … éí [lá] iinéé’ t’įįhdoo diits’a’íi niłtólí, diits’a’íi [konóolnin], dóó éí hagáál niléiijį’ [yinél] wo’.”14 Díí iinéé’ didiits’íiłgo, nihi dó’ áhodiníilzéé’!15
Bił hóo’a’jį’, náałniih yee’ ádaal’į́į ne’kódaalyáo eíí nihe’íina’ baa biyi’ nideikáłí ńt’ę́ę́’. Hodiináa’ígo shį́į́ nihokáa’gi ádeits’a’ dóó níizingóó eíí bitahgóó nináadeikai doolééł. Doodáo nihí bee nihá hóo’a’ígíí binahjį’ Bóhólníihii biinéé’ t’įįhdoo diits’a’íi didíits’į́łii Bí yee nihoolóós, ha’iiníilní, dóó nihił hóozyééł. Doo íitsa’ígi baa hasti’gi—oołkídgo eíí t’áábí íishją́ bił ádaal’į dóó bił hóozyeel dadóolééł.
Bee na’ídóhdlo’ t’áanihi dóó ayóó íinóhníi oolkíd yii’ adá nidahóol’aah. Diyin God sodizin bii’ nihijéí ąą’ óhłeeh. T’áanihí oolkíłgo saad dadiyiníi biyi’jį’ biih ádółt’e’ dóó Átaa’ bighan biyi’ hodinóhsin.
Shił danóhlį́ shik’iské, T’óó ahayói t’áa doole’é Bóhólníihii bóhwiidiil’ááł nihó’ní díí náałniih ahóoníiłgo ádeilyaa bits’ą́ą́ doo. Shí dį́į́’ t’éí dasézoh. T’áanihi náhidóosoh, hazhó’ó bee ntsókees, dóó ayóó ádeinóh’níi éí bił ch’ídadooh’ááł.
Diyin God lá dine’é yił aha’diist’ą́-deidóhziníi nee’níjį’ yá i’díiłdíín.16 Bóhólníihii lá bá nidáalnish’ígíí yiwóhgo bidanóoł’ą́ bibee’ádziil nihaa dáhaasyáii bee ak’ih dajiinóhdlí, ha’óníi, dóó bíla’ashdla’íi hada’ólní ádaahłe’ nihokáá’ dine’é dóó naakigi Bí nadáhii bibá’ hasht’eelnéehgi biká óohjeeh. Éí t’ááła’í niidzínígo éí nihąąh daaszíí’ baa hásti’go bee nihi’dóolzí’íi biyi’ niháa heesyáii beda’díilnííł. Nihí díí bííníghah! Shi áko, t’áała’í noozíngo t’áá aaníí ayóó ánhiiníshní díshní, Jesus Christ bízhi’ baa hasti’íi bináhjį’, áamen.