Ana Nanoanga te Tia Kamaiu ae Teimatoa
Kaotan te nanoanga nakoia aomata bon aan raoi ana euangkerio Iesu Kristo.
Teuana te reirei ae moan te kakawaki are e reiakinaki irouni te Tia Kamaiu iaon te aba bon tabeakinaia tabeman ma te nanoanga. Ti na kauringa te reirei aei ao aron karaoana man iangoan rongorongon Iesu ni mweengan Timon, te Bwaretaio.
Ana euangkerio Ruka e taekinna bwa temanna te aine, ae te tia bure, e rin n ana auti Timon ngke e mena Iesu ikekei. N arona n nanokawaaki ibukin ana bure, te aine e nakon Iesu, e teboki waena n rannimatana, ao e kaoi n iran atuna, ao e kaboria ma waena, ao e kabirii n te kabira.1 Te tia kakairuwa, are e iangoia bwa e raka riki arona nakon te aine, e iango i bon irouna ma te kainikatonga ao te kamoamoa, “Ngke te burabeti teuaei, ao e ata te aine ae ringnga: bwa te aine ae buakaka.”2
Anuan te Bwaretaio ni kan mimitong riki nakon temanna e kairia nakon te motibuaka ibukin Iesu ao te aine. Ma n Ana atatai ae akea tokina, te Tia Kamaiu e ata ana iango Timon ao, ni wanawanana ae korakora, e kaewenakoa Timon n anuana ni kakerikakiia tabeman, ao ni boaia ibukin akean a na kakairuwa nakon te Tia Kamaiu inanon mweengana. Ni koauana, a na mwakuri Iesu ni boaia Bwaretaio a riki bwa te kakoaua ae iai iroun raoi Iesu te mwaaka ni burabeti ao bwa te aine aei, ma nanona ae nanorinano ao n uruaki, e rairananona ao e kabwaraaki ana bure.3
N aron naba ake a riki n ana tai Iesu iaon te aba, te rongorongo aei e manga kakoaua riki bwa te Tia Kamaiu e kaota te nano n nanoanga nakoia ni kabane ake a nako Ina—n akea ae kaokoroaki—ao riki nakoia ake a rangi ni kainnanoa Ana ibuobuoki. Te rawawata ao te tangira ni karinerine nakon Iesu iroun te aine bon kaotan ana rairannano ae korakora ao nanona ni kan karekea kamaunaan ana bure. E ngae n anne, nanon Timon ni karietata, n raonaki ma matoan nanona,4 e a totokoa kaotan ana nanoanga ibukin te aomata ae rairananona, ao e karaoia naba nakon te Tia Kamaiua te aonaaba ma te riribai ao teaki karinerine. Anuana e kaotia bwa tein maiuna akea bwa ti iran te tua ae akea nanona ao ni kaotan arona ni kamoamoa ao n anga te karinerine ae kairua.5
Ana mwakuri n nanoanga ao ni ibuobuoki Iesu n te rongorongo aei e kaota te katooto ae kororaoi n arora are ti riai ni karaoia ma kaain rarikira. N koroboki aika a tabu iai katooto aika a mwaiti n aron te Tia Kamaiu, n ringaki man Ana nanoanga ae bati, arona n reitaki ma aomata n Ana bong ao ni buokiia ake a korakai ao a “rawawata, ao a maenako, n aroia tiibu aika akea te tia kawakiniia.”6 E kanakoa baina n nanoanga nakoia naake a kainnanoa kabebetean rawawataia, n rabwata ao n tamnei.7
Anuan Iesu n nanoanga e oioi iaon te tangira ae itiaki,8 are aranaki, n Ana tangira ae itiaki ao ni kororaoi, are e nako man Ana mwakuri ni kamaiu. Te nanoanga bon te anua ae kakawaki irouia naake a kataia ni kaitiakiia ao te anua ae rine aio e irekereke ma katein te Kiritian ake tabeua n aron te tang ma ake a tang ao ni karekean aia namakin tabeman, nanoanga, ao n akoi.9 Kaotan te nanoanga nakoia tabeman, ni koauana, e boboto n ana euangkerio Iesu Kristo ao ni kakoauaki ni maiura n tamnei ao n namakin ni kaan riki nakon te Tia Kamaiu. Irarikin anne, e kaota tian Ana kairoro iaon maiura ao ni kaota mwaitin konabwaira n tamnei.
E kakaawaki bwa tina taraia bwa ana mwakuri n tangira Iesu a bon aki ririki n tainako ke ko aki tuangaki bwa ko na karaoi, n aron rinanin mwakuri ake a na katiaki, ma kaotan koauan Ana tangira ae itiaki ni katoabong ibukin te Atua ao Natina ao nanona ni kabaeaki bwa e na buokiia.
Iesu e kona n ata kainnanoia aomata riki man te tabo ae raroanako. Ngaia ae, e aki kakubanako, n te katoto, bwa imwiin naba kamarurungan ana toro mataniwia taan buaka,10 Iesu e mwananga mai Kaberenaum nakon te kaawa ae aranaki bwa Nain. Ikekei are e karaoa teuana te kakai Iesu ae moan te kamimi n Ana mition iaon te aba ngke E tua nakon te roronga are mate, ana rikitemanna te tina ae mate buuna, bwa e na teirake ao e na maiu. Iesu e aki ti namakina korakain rawawatan te tina ae kakaawa ma aron naba te kangaanga ni maiuna, ao E onrake nanona man te nanoanga ni koaua ibukina.11
N ai aron te aine ae bure ao te tina ae mate buuna mai Nain, a mwaiti aomata inanon ara kamronron aika ti kona ni buokiia aika a ukoukora te karaunano, te tararuaki, raonakiia, ao ibuobuoki n aekaia nako are ti kona n anganiia. Ngaira ni kabane ti kona n riki bwa bwaai ni mwakuri ni bain te Uea ao ni karaoi mwakuri n nanoanga nakoia ake a kainnano, n ai aron are e karaoia Iesu.
I kina te ataeinnaine ae uarereke are e bungiaki ma te waraa ae korakora iaon riana. E tangiraki karaoan te korokoro ae e na reitinako karaoana n ana kauabong ni bong ni maiuna. Namakinan te nanoanga ni koaua ibukiia ake a rinanon te kakaewenako ae ai aron aei, te ataeinnaine aei ao ana karo a kakaai aanga ni boutoka, ni kamataata, ao te ibuobuoki n te namakin nakoia ake a rinanon te kangaanga aei. A tibwaia, n oin aia taeka: “Rinanon ana kangaanga natira, e reke ara tai ni kaitibo ma aomata aika raoiroi aika a kainnanoa te karaunano, boutoka, ao te kaungaaki. Tabeua te tai n nako, natira te aine, ae 11 ana ririki ngkai, e taetae ma ana karo te ataei ae titebo ma ana kangaanga. N tain te marooro aei, natira te aine e buuta rabunan ubuna are e kabongana ibukin te butinaoraki bwa aonga karo ni kona n nooria bwa iai te kantaninga, e ngae ngke te ataei e abwabwaki kawaina ae e na toua ibukin katokan te kangaanga. Ti namakina te kakaitau ibukin te tibwanga ni karababanakoa ara nanoanga nakoia ake a korakai, n aron are e karaoia te Tia Kamaiu ibukira. Ti namakina kabebetean marakira ni katoatai are ti kabebetea iai marakiia tebemaang.”
Raou aika a tangiraki, ngkai ti kataia ma te nano ni koaua ni karekea te anua n nanoanga inanon maiura, n aron are e kaotaki iroun te Tia Kamaiu, ti na kona iai ni kai namakini kainnanoia aomata. Ma rikiraken te namakin anne, namakinan te kan atatai ni koaua ao te tangira e na karekea te bitaki iaon mwakuri nako ake ti karaoi. Te Uea e na noori ara kekeiaki, ao ti na bon kakabwaiaki n riki bwa bwaai n ibuobuoki ni Baina ni kamarauan naano ao ni uota te kabebeteaki nakoia ake a “tine … baia.”12
Ana kauring Iesu nakon Timon te Bwaretaio e kamataata naba bwa ti aki riai ni motiki taekaia kaain rarikira ibukina bwa ti bane ni kainnanoa te atatai ao te nanoanga ibukin aki kororaoira n ana tangira Tamara are i Karawa. Tiaki aio raoi are e reirei iai te Tia Kamaiu n te tai teuana ngke E kangai, “Ao e aera ngkai ko taratara te aneke ane i nanoni matan tarim, ao ko aki nora te oka ane i nanoni matam?”13
Ti riai n iangoia bwa e aki beebete ataakin aroaro ni kabane ake a riki iai anuaia tabeman ke aroia. Tein tarakiia e kona n aki kaota te koaua ao n angiin te tai aki kaota raoi anuan te aomata. Tiaki n ai arom ao arou, Kristo e ataibwai n noori ni kabane aro ake e mena inanon temanna ma temanna.14 Riki ataakin mamarara ni kabane ake E atai, te Tia Kamaiu e aki kabuakakaira ma e reitinako ni mwakuri ma ngaira ma te tangira n tainako, ni buokiira ni kanakoa te oka mai matara. Iesu n tainako e taratara te nano ao tiaki are i tinanikun te aomata.15 E taekinna, “Tai karekei nanomi n taraan te bwai ma karekei nanomi aika eti.”16
Ngkai, iangoa ana reirei ae wanawana te Tia Kamaiu nakoia ana reirei aika Nibwaite ni kaineti ma te titiraki aei:
“Ao kam ataia bwa kam na riki bwa taan motika taekaia te botanaomata aio, n aron te motikitaeka are N na angani ngkami, are e momotiraoi. Ngaia are, aekan aomata raa ngkami? E koaua ae I tuangkami, kam na riki n ai Arou.”17
“Mangaia are I tangiria bwa kam na kororaoi n arou, ke Tamami are i karawa ngkai e kororaoi.”18
N te koroboki aei, te Uea e kaeta motikan taekaia naake a karaoa te motikitaeka ni motika taekaia aomata n ae aki raoiroi. Arora ae tau ni karaoi motikitaeka aika raoiroi, ti riai n kataia n riki n ai aron te Tia Kamaiu ao n tarai aki kororaoia aomata ma te nanoanga, riki rinanon Ana taratara. N iangoia bwa e abwabwaki mwanangara ni karekea te kororaoi, tao e na riki n tamaroa ngkana ti tekateka i waen Iesu ni bubuti te nanoanga ibukin aki kororaoira, n aron are e karaoia te aine ae e rairananona n ana auti te Bwaretaio, n aki kabanea te tai ao te korakora n noori aki kororaoia tabeman.
Raou aika tangiraki, I kakoaua bwa ngkai ti kataia ni karekea ana banna ni katooto n nanoanga te Tia Kamaiu inanon maiura, ara kona ni kamoamoa raoiroiia ake irarikira e na rikirake ao arora ni motikitaeka n aroia n aki kororaoi e na keenako. Ara reitaki nakon te Atua e na rikirake, ao n tokina maiura e na rikirake ni karewerewe, ara namakin e na tatangira riki, ao ti na karekea te kakukurei ae akea tokina. Ti na kinaaki bwa taan raoi,19 are a beebete ana taeka n aron ranin te karaanga ni moaningabongin te tiburing.
I tataro bwa ti na kona n rangi n taotaon nanora ao ni mataata irouia tabeman ao bwa ana akoi te Uea e na, kororaoi, ni kamaraui ara aki tataonannano n aki kororaoia. Aio ana kakao te Tia Kamaiu nakoira. I kakoaua bwa E maiu. Ngaia te banna ni katooto ae koraraoi n te nanoanga ao ana reirei ae tataonakinnano. I kaota au koaua iIbukin koaua aikai n aran te Tia Kamaiu ae mimitong Iesu Kristo, amen.