Te Tembora ao Aan Maiun Tamneim

Iroun Beretitenti Russell M. Nelson

Beretitenti n ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira

N taainako, ngkana iai kangaanga aika a kuba ni kaoti inanon maiumi, te kabane n tabo ae mano n te maiu n tamnei bon maiuakinana ami berita aika tabu n te tembora!

Tariu ao mwaaneu aika kam tangiraki, I kakaitau ngkai I mena ibuakomi n te ingabong aei n tibwaa au namakin mai inanou.

N aron ae kam ataia, ti karaoa te onobwai iaon te Salt Lake Tembora ae kakannato rongorongona. Te mwakuri ae kangaanga aei e kaairaki ma kamatoaakin moan katean aana, are e a tia ni kateimatoaa inanon te maan ae tebubua n ririki. Ma te tembora aei e na riai n tei n te tai ae na rangi ni maan. Ni Meei ae nako, I tuoa waakin te mwakuri ae rangi ni korakora aei. I taku bwa kam na kukurei n noora te bwai are e nooria kaainabau Wendy ao Ngai. I taku bwa kam na nooria bwa bukin tera te kuna n taromauri ae “Ai Matoara Nanoia aika Raraoi”¹ e roko ma nanona ae boou nakoira.

Witeo man te tabo are e onobwaiaki iai te Salt Lake Tembora: “Ti tara ngkai moan aan te Salt Lake Tembora. I tei iaan te tabo are e aranaki bwa te Ruu n te Onaroka. Ngke I ukebwaia aron te rabakau ni katean te kateitei ae bwanin aei, I mimii n te bwai are a tia ni kakoroa nanona bwaeoniia. E rang korakora mimiiu ngke I iangoia ae a tia ni katea te tembora ae koro tamaroana man tii bwaai ni mwakuri ao taian rabakau ake a tauraoi irouia ae riaon tebubua te ririki n nako.

“Inanon ririki aika a mwaiti imwiina, ma n aron anne, ngkana ti kaniira n tuoa aan te kateitei, ti kona n noori mwiin baike a kanakinako, iai te marena ni katean moan atibuna, ao katean nako burikina e aki rangi ni matoatoa.

“Ngkai n aron ae I kakoaua n aron are a kona ni karaoia intinia n taai aikai, taan korobanna, ao taan kateitei a kona ni buoka kamatoatoa moan aan te kateitei anne, I rangi ni miimi iai. Moan te kamiimi aia mwakuri!

“Aan taian kateitei nako, riki teuana n ai aron buburan aio, e riai ni korakora ao n teimatoa ni kaitarai mwaiei, tabwena, angibuaka, ao kangaanga aika riki mai inano are a na kona n rooti taian kateitei. Kangaangan te mwakuri ni kakorakoraan bwaai e a waaki karaoana ibukin kamatoaan te tembora ae tabu aei ma aana are e na kona n teimatoa inanon taai ni kakatai.”

Ti a kabanea ngkai ara konabwai ni mwakuri nakon te tembora ae kai rootaki aei, are e rikirake kai rootakina, bwa aana e na kona n tei ni kaitarai angibuaka aika a bon ririiki ni karokoa te Mireniam. N ai aron aei, ngkai bon te tai bwa ti na karini baike a na kona ni kateimatoai arora—tao baike ti bon tuai ni kabonganai mai imwaaina—ni kakorakorai aan maiun tamneira. Arora ni katauraoi ni kaitarai taai ni kangaanga.

Tariu ao mwaaneu, aikai bon boong aika kaitira. Ngkana I kona Ngai ma ngkami n totokoi kangaanga aika a na kaoti ao karawawata, bon ara mwakuri bwa ti riai ni karekea aara ae matoa aan maiun tamneira ae kateaki iaon te bwaa are ara Tia Kabooira, Iesu Kristo.²

Ngaia are, I titirakini ngkami, a uara matoatoan aami? Ao tera ae e kainnanoaki ni kamatoatoakin am kakoaua ma am atatai ibukin te euangkerio?

Te tembora e boboto iaon kakorakoraakin ara onimaki ao kamanoan tamneira ibukina bwa te Tia Kamaiu ao Ana reirei bon aan raoi te tembora. Bwaai ni kabane ake a reiakinaki n te tembora, rinanon kaetieti ao rinanon te Tamnei, e karikirakea ara atatai ibukin Iesu Kristo. Ana otenanti aika a rang kakawaki a kabaeira Nakoina rinanon berita aika tabu n te nakoanibonga. Ngkanne, ngkai ti kawakin ara berita aika tabu, E anganiira te mwaka n Ana kamaiu, ao mwaakana ni kakorakoraira.³ Ao eng, ti rangi ni kainnanoa mwaakana inanon boong aika imwaaira.

Ti tuangaki naba n te berita bwa “ngkana [ti] tauraoi ao [ti na] aki maaku.”⁴ Te koaua aei e korakora riaina ni maiura ni boong aikai. E taekinna te Uea bwa n aki tabe ma kangaanga aika a tuai ataaki taekaia, koraki ake a katea aaia iaon Iesu Kristo, ao n tia n reiakinaki aroia ni karokoa Mwaakana iaoia, a riai n aki taenikai nakon baike a katabeaianga n te tai aei.

Otenanti n te tembora ao berita bon bwaai ake ngkoa. Te Uea e tuanga Atam ao Ewa bwa a na tataro, karaoi otenanti, ao n anga karea.⁵ Ni koauana, “ngkana iai ana aomata te Uea ake a maeka iaon te aba ake a ongo Ana taeka, a kaman tuangaki bwa a na katei taian tembora.”⁶ Kainibaire n te mwakuri a kaonaki ni bwaai n ibuobuoki ibukin angareirei n te tembora, kunnikai, te taetae, ao a mwaiti riki.⁷ Bwaai ni kabane ake ti kakoauai ao taian berita ake e karaoi te Atua nakoia aomata ni berita a bane n roko n te tembora. N rooro nako, te tembora e katuruturui koaua aika onoti bwa naake a karaoi berita aika tabu ma te Atua ao ni kawakin bon naati ni berita.

N aron aei, n ana auti te Uea, ti kona ni karaoi berita naba akanne ma te Atua ake a tia ni karaoi Aberaam, Itaaka, ao Iakobwa. Ao ti kona ni karekei aekakin kakabwaia akanne!

Tembora bon mwakoron te bong aei man aia boong ake ngkoa.⁸ Eria e anga te kariaia ibukin kiing ni kabaebae nakon Iotebwa Timiti i Kirtland Tembora. E kaokaki bwaninin te nakoanibonga i Nauvoo Tembora.⁹

Ni karokoa te tai are e tiringaki iai, e teimatoa Iotebwa Timiti ni moantaai ni karekei kaotioti ibukin kaokan te entaumente ao otenanti ni kabaebae.¹⁰ E ataia, e ngae n anne, te moantai ni kaboouaki e bon kainnanoaki. Imwiin karaoan te entaumente nakon Brigham Young ni Meei 1842, Iotebwa e tuanga Brigham, “E tuai eti bairean aei, ma ti a tia ni karaoa ara kabanea n tamaroa n te aro are ti mena inanona ao au kantaninga bwa kona uota aei inanon baim ao ni bairei ao barongai raoi ni kaineti ma aron bukamaru aikai.”¹¹

Imwiin maten te Burabeti, Beretitenti Young e tararua katiaan Nauvoo Tembora¹² ao imwiina e katei taian tembora n Aban Utah. Ni katabuan karaki aika uarereke ibukin St. George Tembora, e kaumaka kawaekoan karaoan te mwakuri n te tembora ngke e taku, “Ngkana I tabe n iangoa te mwakuri aei, I tangira rebwen te baa ae itiua te tai bwa a aonga n uti iai aomata.”¹³

Man te tai anne ni karokoa ae waaki nako, otenanti n te tembora a karauaki ni kaboouaki. E kamataata Beretitenti Harold B. Lee bukin tera ngkai waakin te mwakuri, kaetieti, ao riki bairean mwakurin taian otenanti n te tembora a teimatoa ni bitaki inanon ana Ekaretia te Tia Kamaiu ae e a tia ni kaokaki. Beretitenti Lee e taku: “Reirei n ana euangkerio Iesu Kristo bon mairoun te Atua. Akea temanna ae biti taian reirei ao ana [tua] te Ekaretia ma bon tii te Uea man te kaotioti. Ma a bitaki aanga n aron rokon te kaetieti n ana kairi te tamnei nakoia naake a tararua n te tai are a anganaki.”¹⁴

Iangoia e kanga kabutan te toa n tia ni bitaki inanon ririki ma ririki. Ni boong ake ngkoa, te ran n te toa anganaki kaain te taromauri inanon teuana te beetin ae bubura. A bane ni mooi mai iai aomata. Ngkai ti a kabonganai mwangko ake a ononeaki ni kaboouaki. E bitaki aron wakinana, ma te berita e bon tiku n arona.

Iangoi raoi koaua aika teniua aikai:

1. Kaokan bwaai bon te waaki, tiaki te bwai ae riki, ao e na reitinako ni karokoa manga okin te Uea.

2. Oin te kantaninga ibukin ikoikotakin Iteraera¹⁵ bon uotan kakabwaia man te tembora nakoia natin te Atua ake a kakaonimaki.

3. Ngkai ti ukoria bwa ti na kanga ni kakoroa nanon raoi te kantaninga anne te Uea e na kaoti riki atatai aika a mwaiti. Ibukin teimatoan kaokan bwai e na riai n reitinako te kaotioti.

Te Moan Beretitentii ao te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman a butiia te Uea n tainako ngkana iai kawai aika a nakoraoi riki ibukin uotan ana kakabwaia te tembora nakoia natina aika a kakaonimaki. Ti ukora te kairi n tainako bwa ti na kanga ni kakoaua iaon te eti ni kabuta te aonaaba ao teimatoan kaetieti n te tembora, berita aika tabu, otenanti n aki tabe ma kaokoron te taetae ao te katei.

Iaan ana kaetieti te Uea ao ni kaekaan ara tataro, bitaki a karaoaki ni waakinan bwaai. Boni Ngaia are e tangiriko bwa kona ataia ma te mataata raoi tera berita aika tabu aika ko na karaoi. Boni Ngaia are e tangiriko karekea am atatai ae bwanin n Ana otenanti aika tabu. E tangiria bwa ko na ataa tibwangam, am berita ao tabem. E tangiria bwa ko na karekea te atatai ao te rabakau n tamnei ake ko tuai ni karekei mai imwaaina. Aio ae tangiria ibukiia ni kabane beituren n te tembora, e aki kakawaki bwa a maeka iaara.

Bitaki ake a karaoaki ngkai ni waakinan te tembora, ao tabeua akana imwiina, bon te kakoaua ae teimatoa bwa te Uea e kakaoninaki ni kaira Ana Ekaretia. E katauraoi tibwanga ibukira ni kabane ni kamatoatoai riki aan tamneira man kabotoan maiura Iaona ao iaon otenanti ao berita aika tabu n Ana tembora. Ngkana ko uota am beeba ni kariaia nakon te tembora, te nano ae uruaki ao te nano ni kan reirei koaua aika boou n ana auti te Uea n reiakinaki, E na reireiniko.

Tao te raroa, kangaanga ni marurungim, ke tabeua baike a tuka rokom n te tembora ibukin te tai. I kaoingkami bwa kam na bairea ami tai ni kamatenanoi n ami iango berita aika tabu ake kam karaoi.

Ngkana e tuai reke tangiran te kan nako n te tembora iroumi, kabatiaa riki nakomi—e na aki kee. Kariaia te Uea, rinanon Tamneina, n reireiningkami ao ni kaungai nanomi ikekei. I berita nakoimi, te tembora e na riki bwa te tabo ni kamanomano, kabebeteaki nanomi, ao te kaotioti.

Ngke arona bwa n na kona n taetae ma kairake n ikawai iaon temanna ma temanna, I butingkami kakaea raomi are kam na kabaeaki mangaia n te tembora. Kam na mimi tera te bitaki are e na riki inanon maiumi. I berita e na riki bwa te anainano ni kabane nakon maiumi! Ngkana kam mare n te tembora ao okiria n te tai ae mwaiti, kam na kakorakoraaki ao ni kairaki inanon ami babaire.

Ngkana I kona n taetae ma buumwaane ao buuaine ake a teimatoa n tuai ni kabaeaki n te tembora, I butingkami n toui mwaneka aikai ni karekea te otenanti ae te kabanea ni kakawaki, are e na biti maiumi.¹⁶ E na kona ni karaoa te bitaki? Tii ngkana kam kan rikirake n aki toki ao ni uaia ni maeka n akea tokina. Te kantaninga bwa te uaia ni bootaki e na kona n aki koro nanona. Akea riki bukamaru tabeua ke boraraoi ae a na kona ni karaoia.¹⁷

Ngkana I kona n taetae nakon te mwaane ke te aine kaka temanna are a tangiria ni kan mare ma a tuai man reke teuanne ke neienne toaia n aki toki, I kaumaki ngkami bwa kam na aki tataninga ni karokoa are kam mare ni kabaeaki n ana auti te Uea. Moanna mangkai n reirei ao ni karekei atatai bwa tera ae nanonaki n te kamanoaki ni mwaakan te nakoanibonga.

Ao ngkami n tatabemani ngkami ake a tia ni karaoi berita aika tabu n te tembora, I butingkami n ukeuke—n tataromwaaka ao n teimatoa—n atai berita aika tabu ao otenanti n te tembora.¹⁸ A na kaukaki mataroa ibukin koaua n tamnei. Kam na ataia bwa kam na kanga ni kitana te rabuna imarenan karawa ao aon te aba, kam na kanga ni butiia ana anera te Atua bwa a na raoningkami, ao kam na kanga ni karekei kaetieti mai karawa. Ami nanomatoa ni mwakuri e na kamatoa ao ni kakorakora aan tamneimi.

Tariu ao mwaaneu, ngkana e tia te onobwai iaon te Salt Lake Tembora, a na akea te tabo ae mano n tain te mwaeiei i Salt Lake Valley nakon are inanon te tembora.

N ai arona naba, ngkana iai kangaanga aika a kuba ni kaoti inanon maiumi, te kabane n tabo ae mano n te maiu n tamnei bon maiuakinana inanomi ami berita aika tabu n te tembora!

Taiaoka kakoauai ngkana I taekinna ae ngkana kam katei maiun tamneimi iaon Iesu Kristo, kam na riai n aki maaku. Ngkai kam koaua nakon ami berita aika tabu ake kam karaoi n te tembora, kam na kakorakoraaki ni Mwaakana. Ngkanne, ngkana a kaoti taian mwaeiei n te maiu n tamnei, kam na kona n tei ni korakora ibukina bwa aan tamneimi a matoa ao n aki mwainging.

I tangiringkami, tariu ao mwaane aika tangiraki. Koaua aikai aika I atai: te Atua, Tamara are i Karawa, e tangiri ngkami bwa kam na rineia ni manga oki nakon Mweengana. Ana babaire ibukin te rikirake ae akea tokina e aki kangaanga, ao e karinei inaomatami. Kam inaomata ni rineia bwa kam na riki n aekakira—ao antai ane e na raoningkami—n te aonaaba ae na roko!

E maiu te Atua! Iesu bon te Kristo! Aio Ana Ekaretia, ae kaokaki ni buokiko ni kakoroa nanon tokin kawaim mairoun te Atua. I kakoaua n aran Iesu Kristo ae tabu, amen.

Bwaai aika a na taraaki

1. Taraa “Ai Matoara Nanoia Aika Raraoi,” Anene n Taromauri, nambwa. 85.

2. Bwa ngaia are “ngkana te riaboro e [kanakoa] te [ang] mai irouna ae korakora, … bon akea korakoraia [iaora] … ibukin te bwaa are [ti] kateaki iaona, are bon aan te kateitei ni koauaaan te kateitei are ngkana aomata a kateitei iaona ao aki kona ni bwaka” (Ereman 5:12; e kairaki ma katuruturuana).

3. Taraa Reirei ao Berita aika Tabu 109:15, 22.

4. Reirei ao Berita aika Tabu 38:30; taraa naba Reirei ao Berita aika Tabu10:55.

5. Taraa Mote 5:5–6.

6. Baibara Rikitionare, “Tembora.”

7. N aron te katoto, taraa Te Otinako 28; 29; Nakoaia Ibonga 8. Ana tabaenako Mote e ataaki n arana ae “umwan te tua” (Warekaia Iteraera 9:15) ao te “tabaenako ae umwan te tua” (Te Otinako 38:21). Ana tembora Toromon e uruakaki n 587 IK tabeua te ririki imwiin kitanan Ierutarem iroun Riaai. Aron kaokan te tembora aio iroun Terubabera e riki 70 tabun te ririki n nako. E uruanaki ngkanne n te ai inanon 37 IK. Erote e karababaa te tembora ni kaan n 16 IK. Ngkanne te tembora aio, ae kinaaki iroun Iesu, e uruakaki IM 70. N aban Amerika, iai naba ana taneiai Nibwaai n te tembora n “nanakon n te maunga ao n aki toki” n tataro (1 Nibwaai 18:3) ao imwiina e katea te tembora “n aiaron katean ana tembora Toromon,” ma akea taian atibu aika kakawaki (taraa 2 Nibwaai 5:16).

8. Taraa Reirei ao Berita aika Tabu 88:119; 124.

9. Taraa Reirei ao Berita aika Tabu 110:13–16; 124:28. Atibuun maninganingan te Nauvoo Tembora e kaweneaki n Eberi 6,1841, tabeua te namwakaina imwin reken te kaotioti iroun Iotebwa Timiti ni kateakina. The Nauvoo Tembora e karaoi mwakuri aika kakawaki. N aron te katoto, e kamataata te Uea bwa e kainnanoaki te nei ni bwabetito ibukiia Aika Itiaki bwa a na bwabetitoaki ibukiia ake a tia ni matee (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 124:29–30).

10. Taraa Reirei ao Berita aika Tabu 131a; 132. Reirei ao Berita aika Tabu 128 iai inanona ana reta Iotebwa Timiti are e koreia nakoia Aika Itiaki ni kaineti ma te bwabetito ibukiia maate. Ikanne e kabwarabwara bwa te kamaiuaki ibukiia maate “e riai ao e kakawaki ibukin kamaiuakira, … [bwa] a na aki kona ni kakororaoaki raoi ngkana aki raonaki iroura—tiaki kona naba ngaira ni kakororaoaki n akean ara mate” (kibu 15).

11. Joseph Smith, in Saints: The Story of the Church of Jesus Christ in the Latter Days, vol. 1, The Standard of Truth, 1815–1846 (2018), 454.

12. “Te tia korea rongorongon te Ekaretia ae George A. Smith e kaina ana maroro bwa 5,634 taari mwaane ao aine a karekei aia entaumente ngke e bon kaan tia te Nauvoo Tembora n 1845 ao n Tianuare 1846. Kabaeakiia taanga e reitinako rinanon Beb. 7, [1846,] man te tai are e raka iaon 2,000 taanga ake a tia ni katiteuanaaki man te nakoanibonga ibukin ngkai ao akea tokina” (Taraa Bruce A. Van Orden, “Temple Finished before Exodus,” Deseret News, Ritembwa. 9, 1995, deseret.com; taraa naba Richard O. Cowan, “Endowments Bless the Living and Dead,” Church News, Aokati. 27, 1988, thechurchnews.com).

13. “Tera ae ko kantaningaia bwa a na taekinna kaaro ngkana a kona n taetae mai buakoia maate? A na aki taekinna, ‘Ti a tia ni wene ikaitenga n ririki, ikai inanon te auti ae te onikaikain, n tataninga koron te bong ae na roko’? … Bukin tera, ngkana iai mwaakan raoi te iti te baa mai karawa a na ongo taningara, ngkana ti kona n ataa kakawakin te mwakuri are ti kabaeaki iai. Anera aikai ni kabane i karawa a tarataraia aomata aikai, ao ni kauti nanoia nakon kamaiuaia utuia botanaomata. … Ngkana I tabe n iangoa te mwakuri aei, I tangira rebwen te baa ae itiua te tai bwa a aonga n uti iai aomata” (Discourses of Brigham Young, sel. John A. Widtsoe [1954], 403–4).

14. Harold B. Lee, “God’s Kingdom—a Kingdom of Order,” Ensign, Jan. 1971, 10. Taraa naba te rongorongo ae karaoaki iroun Beretitenti Wilford Woodruff n 1896; e katanoataan: “taekinna, n aron ae ngai te beretitenti n Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira, bwa ti riai ni waakinako ao n rikirake. E tuai toki [karerekean] te kaotioti. … Beretitenti [Brigham] Young, are e ririmwin Beretitenti Iotebwa Timiti, e kairiira nako ikai. E katei taian tembora aikai ao ni kakoroa bukin te kantaninga ni weteana ao n nakoana. … Aki bane n reke taian kaotioti irouna are bon bwain te mwakuri aei; ke tao iroun Beretitenti Taylor, ke Wilford Woodruff. A na akea tokin te mwakuri aio ni karokoa are e kakororaoaki” (The Discourses of Wilford Woodruff, sel. G. Homer Durham [1946], 153–54).

15. Taraa 2 Nibwaai 29:8–9.

16. Taraa Reirei ao Berita aika Tabu 131:2, 4.

17. Taraa Reirei ao Berita aika Tabu 132:7.

18. E koroboki Unimwaane John A. Widtsoe: “Nakon te mwaane ke te aine are e nanako n te tembora, ma nanona ni kan reirei ao n ongora, n atai nanon taian kanikina ao berita aika tabu, ao ni karaoan, te konabwai ae teimatoa, man reitinako n ota n nanona ae bwanin, te Atua e atong ana taeka, ao a roko taian kaotioti. Te entaumente ae kaonaki n taian kanikina ae bon ti ae burababa ae na kataia ni kabwarabwara; ae a kanoaaki ao ni kaonaki n taian kaotioti nakoia ake a kamwakura korakoraia n ukora ao n nooria, ae akea ana taeka te aomata ae kona ni kabwarabwara ane e tiku n te tembora ni karaoa ana mwakuri n ibuobuoki. Te entaumente are e nako man te kaotioti e kona ni mataata raoi te aba iai ti man te kaotioti” (in Archibald F. Bennett, Saviors on Mount Zion [Sunday School manual, 1950], 168).