En Kamwauihla Sampah
Ohla kan oh wekipeseng kan kak pwungila oh mwahula ansou me kitail kin wauneki Koht, me wia Samatail koaros, oh Sises Krais, Sapwelime Ieroso.
Riei ohl oh lihoko, nan Ihster kaselel wet, kitail inenen pai pwe kitail tuheng oh pil ale kaweid sang Sapwelimen Koht tohn papah kan.
Sapwelimen Kauno kaweid oh padahk sarawi kan kin sewesei kitail oh kaluwai kitail nan mour apwal wet. Kokohp akan, “kisiniei, oh melimel,” “mahwin, rongen mahwin, oh rerer en sahpw,” “oh songen sakanakan teikan,”1 “soumwahu,”2 “duhpek, oh soumwahu me doar kan”3 mwerpeseng en peneinei, kousapw akan oh pil wehi kan.
Mie pil ehu sahl me kohkohseli nan sampah: me kin kawekawe iuk oh ahi ieiang mwomwohdiso. Ape wet wie lalaudla oh kin songosong en kasorehlasang aramas akan mwomwohdiso oh pwoson Koht, wasahn sukuhl kan, koasondi en kousapw akan, oh dahme kousapw kosoia. Irailko me kin uhwong sarawi kin rapahki ahl en wiahda kosoned kan ong dahme arail mongiong kan kin kamehlele. Re pil kin kawe oh kouruhrki wiepen pwoson kan.
Songen mwekidko kin kasalehda mwomwen aramas, karakarahkala, pahrek, wahun, me pid pali ngehn, oh ahniki madamadau mwahu.
Dahkot saledek en pilada mehnia mwomwohdiso ke pahn iang?
Iei saledek en pwongih ni sohng en mwohmw kei, saledek en kapokon, saledek en kapahrek, saledek en mwekid ong ni pein omw kamelele, oh saledek en meteikan en pil wia ni songen mwohmwohte. Saledek en sarawi mweidohng emen emen en pein medewehda dahme kitail kamelele, ia mwomwen atail pahn mour oh mwekidki atail pwoson, oh dahme Koht kupwuriki ong kitail.
Inengin katikala songen lamalam wet sohte kapw. Nan poadoapoad kan, aramas me ahneki pwoson alehdier kahpwal laud sang meteikan. Tohn Mwomwohdiso en Sises Krais en Souleng en Imwin Rahn-akan sohte wekisang.
Sang ni tapio, koaros kin rapahki Koht kin kohdo ni Mwomwodiso wet pwehki sang ni padahk kan en mehlelo, me iangahki pwoson ni mwaren Sises Krais oh Sapwelime Tomwo, koluhla, pilahn en peren soutuk, oh Ketido Keriau en atail Kaun.
Uhwong, kamala, oh lemei en aramas akan atail soukohp en imwin-rahn-akan, Sosep Smith, oh irail akan me kin idahwen ih.
Nan ansoun kahpwal laud nan [kid welipwiki pahisek riau]1842, Sosep intingidahr poasohn 13 en kekeirdahn Mwomwodiso wet, me iangahki met: “Se kamelele pwung en pwongih Koht Lapalap ong ni pein at lamalam, oh mweidohng aramas en pil wia ni mwohmwohte, mweidohng irail en kaudek ni mwohmw, iawasa, de dahme irail men wia.”4
Sapwellime mahseno me inenen audapan, saledek, oh wahu. Met iei wahn saledek en pilada mehnia mwomwodiso me ke pahn iang.
Soukohp Soseph Smith pil masanih:
Ih kak en padahkiwei mwohn Nanleng me ih onopadahr ien mehkila doarehla pwung kan en mehn Presbyter men, Baptist emen, de aramas mwahu en ehu pali; ong songen mehlelohte me kawehla pwung kan en Souleng kan pahn kesehdi pwung kan en Catholic en mehn Rohm, de pali teikan me sohte kin nohk dehde oh inenen luwet pwe en kak pein doarehla pein irail.
“Limpok en saledek [me] kaperenih pali ngeniet—meleilei oh mwahupene en palien lamalam akan ong aramas koarosie.”5
Apw duduwehte, re wiewiahte tohn mwomwohdiso en mahsoko oh pwakih iraila ki mwail kid kei, sang New York, kohla Ohio pil kohla Missouri, wasa me koperment wiahda kosonned ehu me tohn Mwomwohdiso “pahn epwel duwehte imwintihti oh pahn anahne kamakamala de pokousang nan weio.”6 Re tangala Illinois, apw kalokoloko wiewiawihte. Aramas kei kemehla Soukohp Sosep, pwe re medemedewe me arail kemehlau pahn kawehla mwomwohdisou oh katangapeseng toweh kan. Apw me pwosonko kolokol tengeteng. Weliepen Sohsep, Brigham Young, kaluwe aramas kid kei ki mail [kid silipwiki]1,300 pali eihr lel wasa me rahn pwukat adaneki Utah.7 Peihn ai keineko iang pwihn en paionihrko.
Sang ni rahn en kalokoloko, Sapwelimen Kauno Mwomwodiso keirda kereniong lel milien [eisek isuh]17 en towe kan, pil patehng elep en irail akan me kokouson likin nan United States.8
Nan Epreil 2020 atail Mwomwodiso kawawih ketemen [riekid] 2000 en Kapwurupwurdohn rongamwahuo iangahki kalohk ehu ong sampah, me kounopdahr sang atail Presidency Keieu oh Wahnparon Ehk Riemeno. E tepida, “Ni wahu, se kalohki me Koht ketin poakohng Sapwellime seri kan nan wehi koaros en Sampah.”9
Kempoakepahtail soukohp Russell M. Nelson doulahte oh mahsanih:
Kitail kamehlele ni saledek, kadek, oh pahrek ong ong sapwellimen Koht seri kan koaros.
“Kitail koaros wia perien ehu, emen emen wia seri en Sahm limpok Nanleng. Sapwelime Ieros, Kaun Sises Krais, luke kitail koaros en kohdo Reh, ‘me toantoal oh pwetepwet, me sensel oh saledek, ohl oh lih’ (2 Nephi 26:33).”10
Iang ie medewe sohng pahieu me pwihn ehu de aramas emen kin alehdi sang ni saledek en pilada mehnia mwomwodiso me ke men iang.
Keieu. Saledek en pilada amw mwomwodiso kin kawawih keieu oh keriau en kosonned o, kihdi Koht nan atail mour kan. Kitail kin wadek nan pwuhk en Madiu:
“Ke pahn poakohng Kauno omw Koht, sang nan kapehdomw unsek, sang ni ngenohmw unsek, sang ni omw lamalam koaros unsek.”11
“A me keriaun kesempwal, me rasehngete met, iei: ‘Ke pahn poakohng mehn mpomw duwen omw kin poakohng pein uhk.”12
Menda ma nan chapel, sinakoke ehu, moske ehu, de ihmw me oas mete, sapwelimen Krais werek kan oh koaros me madamadau-ehute kak kasalehda arail ehuong Koht sang ni arail kin pwongih Ih oh inengiong en sewese Sapwelime seri kan.
Sises Krais me wia keieu karasaras mwahu en songen limpok oh sawas wet. Nan Sapwelime doadoahk, E kin apwalih me semwehmweh kan,13 kamwauhila me soumwahu akan14 oh me maskun kan.15 E kamwenge me men mwengedahr kan,16 kihpeseng Sapwelime peh kan ong kisin seri kan,17 oh mahkong irail akan me kin kadipa Ih, oh pil kalopwuehla Ih.18
Nan pwuhk sarawi masanih me Sises “ketila wasa koaros wiewia mehkot mwahu.”19 Oh pil kitail.
Keriau. Saledek en pilada amw palien lamalam kin kasaleda duwen amw kamelele, kopworopwor, oh meleilei.
Ni atail wia mwomwodiso ehu, kitail kin ehuong palien lamalam teikang doarehla aramas akan koaros en lamalam teikan oh padahkiong irail oh arail pwung en kosoia arail sapwung kan koaros. Met sohte wewehki me kitail iangala arail lamalamo, de irail iangih kitailla, ahpw kitail duwepenehte sang irail akan me kin sohte men rong kitail.
I apwtehn welian Mwomwodiso ong G20 Interfaith Forum ehu nan Italy. I aledier kaweid, oh kehlailda, ansou me ih tuhwong palien kopwerment oh kaun en lamalam teikan nan sampah. I diarada me ohla kan oh wekipeseng kan kak pwungila oh mwahula ansou me kitail kin wauneki Koht, me wia Samatail koaros, oh Sises Krais, Sapwelime Ieroso. Soun Kamwahu Laud en koarusie iei atail Kaun oh Sounkomour, Sises Krais.
I ahneki ansou mwahu mwohn ai kaimwsekala ai padahko. Meh isimen me kapahrek mwohio sohte ahneki madamadau en kaimwsakala arail padahko ki tiahk en pwoson de ni mwaren Koht. Ansou me ih kapahreko, I medewe, “Iehn indahte kalahngan ngehi eri mwohndi, de iehn kaimwsengkihla ‘ni mwaren Sises Krais’?” I tamanda ihs ngehi, oh I ese me Kauno pahn kupwuriki iehn kosoia Mwareo ong ni keimwseklahn en ai kapahreko. Eri ngehi wia. Ni ai katamando, ih ahneki ansou mwahu en kasalehda dahme ih kamelele, oh ih ahneki saledek en pilada mehnia lamalam me ih iang oh wia ai kadehde ki Mwar sarawio.
Kesiluh. Sarawi kin koangongehki aramas akan en sewese meteikan.
Ansou me palien lamalam akan kin alehdi ansou mwahu en saledek en sansalada, aramas akan kin kasalehda mehkot mengei kan oh ekei pak kin kak sawas ni eimah. Kosoi pen Jewish en mahs ehu “tikkun olam,” wehweki “wiahda oh kamwahuila sampah,” sansaladahr rahn pwukat sang aramas tohto. Kitail kin iang ih Catholic kan oh iang sawas, me dehdeki ni Caritas International, Islamic Releif; oh sohte lipilipil en mehn Jewish men, Hindu, Buddhist, Sikh, oh pwihn en Souleng teikan duwehte Salvation Army oh National Christian Foundation. Kitail koaros kin papah million en anahn akan, me apwtehn nekila sewese irail akan me mihla nan kahpwal en mahwin kiong irail arail tent kan, mehn meir kan, oh mwenge kan,20 oh kihda dok en silasil kan, me iangahki soumwahu en polio21 oh COVID.22 List en dahme anahne en wiawi me reirei, pil duwehte anahn akan.
Ni sohte peidek, aramas en pwoson, wie doadoahk pene, kak wiahda mwekid kalaimwun oh kaselel ehu. Ni ansouohte, emen-ong-emen ah sawas kin ekei pak sohte sansal ahpw e kin ekis ekis wekidala mour kei.
I medewehda duwen karasaras en Luhk ansou me Sises Krais kohla rehn lih Nain me sohte ah pwopwoudo. Sises, me iangahki aramas tohto me kin ideidawen kan, ketila wasa me nein liho pwutako seridi ie. Ni ah solahr mie, lihet ahneki insensuwed en paliwar, palingehn, oh pil sohte nah mwohni. Sises, ni ah kilang mesen lih, eh ahpw masanih, “Ke dehr sengiseng.”23 Ih eri doahke mehn wesik me weuwa paliwar o, oh sohng koaros uhdi.
“Mwanakapw,” E masanih, “I indaiong uhk, Pwourda.
“Eri me mehlaro mwohdada, oh tapiada kosoi. Eri [Sises] kahrela ih rehn ah nohno.”24
Kamourada me melahr akan ire kapwuriamwei ehu, ahpw mwekid en kadek oh poakehla emen me mihmi nan kahpwal iei inou ehu ong emen emen kitail en pil kak “[kohla] wiewia me mwahu,” ese me “Koht [iei] me ieiang [kitail].”25
Ohkapahieu. Mwekid en saledek en palien lamalam kan kin kihpenen oh ehupene ni mwekid laud me kin kamwahuila mehkot me kesempwal akan oh kak diarada dahme pwung oh sapwung.
Nan Kadehde Kapw kitail kin wadek duwen pali tohto ah sopeiweisang Sises Krais, kin lipahnede Sapwelime mehlel kan, “Met inenen apwal en kosoia; ihs me kak rong?”26
Sengisengo kak pil pwarada rahn wet sang irail ko me kin rapahki pwe en kawehla mwomwodiso sang nan arail ahl oh doadoahk. Ahpw ma mwomwodiso sohte pahn mie pwe en sewese kamwahuila aramas akan oh sewese irail nan kahpwal akan, ah ihs me pahn? Ihs me pahn padahngki duwen, mehlel, kaping, mahk, oh kanengamah? Ihs me pahn kihwei sawas, apwal, oh kadek ong irail akan me manoknoklahr oh dolahr akan? Ihs me pahn kin pwolehdi irail akan me wekisang kitail ahpw pil wia kisehn seri en Koht ekei? Ihs me pahn kasamwo irail akan me anahne sawas ahpw sohte kin rapahki? Ihs me pahn kihdo meleilei oh peikiong kosonned laud akan sang mwahu kan me kin pwarada nan ehu ehu rahn? Ihs me pahn peikiong sapwelimen Sounkomour o pekipek “Kohwei, oh wia dahme ke mwahuki en wiawiong uhk”?27
Kitail pahn! Ei, rioai mwanakapw akan oh peinakapw akan, kitail pahn.
Ih luke kumwail en nantieng wia amwail doadoak en mwomwohdiso Met e wia Sapwelimen Koht-koasoandi en pilipil.
Saledek en pilipil kin kaparekihla atail madamadau kan. Kamwahupen mwomwohdiso, audepeh kan, oh wiewiahn limpoak en ehu ehu rahn akan me palien lamalam kin kasalehda kak doupesengte ni ansou me kitail kin doarehla saledek en ehukiwei oh kasalehda ni wiewia ong dahme kitail kamehlele.
Ih kadehdeier me Russell M. Nelson iei soukohp en Koht emen me wie momour. Ih kadehde me Sises Krais me katanga oh kahluwa Mwomwodiso wet. E tomwkihla dipatail kan, kalopwuhla pohn lohpwuo, o pil iasadahr ni rahn kesiluh o.28 Pwehki Ih, kitail kak ahneki mour soutuk; oh koaros me inengieng kak mih rehn Samatail Nanleng. Mehlel wet ih kalohki ong sampah pwon. Ih inenen kapingki duwen saledek me kitail kak wia. Ni mwaren Sises Krais, amen.