Li k’anjel re li santil ochoch ut li k’anjel re li resilal li junkab’al—a’an jun chi k’anjel
Jun xcha’al lix k’uub’anb’il k’anjel li qaChoxahil Yuwa’ a’an xtz’apb’aleb’ li junkab’alej sa’ junajil sa’ li yu’am a’in ut sa’ li yu’am chi junelik.
Jwal nim lin b’antioxihom xb’aan naq yookeb’ chi kab’laak li santil ochoch saʼ li kutan aʼin, “lix kʼojlajik lix tzʼaqalil ru li kutan” (Tzol’leb’ ut Sumwank 128:18). Chalen chaq xk’ojlajik wi’chik li evangelio, eb’ laj santil paab’anel naab’al li mayejank-ib’ ke’xb’aanu re te’xk’ul li k’ojob’anb’il k’anjel ut eb’ li sumwank sa’ li santil ochoch. Sa’ xtaaqenkil li eetalil ke’xk’e, sa’ 1975, chirix xb’aanunkil li mayejank-ib’ li wixaqil xEvelia ut laa’in, qochb’eeneb’ li qana’ qayuwa’, kootz’ape’ sa’ junajil sa’ li santil ochoch re Mesa, Arizona. Sa’ li kutan a’an, naq kootz’ape’ rik’in lix wankil li tijonelil sa’ rochoch li Qaawa’, chi yaal naq kiqil li choxa.
Li rajomeb’ ut xk’anjeleb’ li santil ochoch
Li numsihom a’an nikinxtenq’a chixyalb’al xsahil chi us, chirix oxib’ chihab’ chi kawil k’anjel, chan ru naq eb’ laj santil paab’anel re Kirtland, Ohio, ke’xchoy xkab’lankil li ch’ina-usil santil ochoch, sa’ 1836—li xb’een sa’eb’ li qakutankil. Chiru marzo re ajwi’ li chihab’ a’an, numenaq jun mil chi kristiaan ke’xch’utub’ rib’ sa’ li santil ochoch ut chire li santil ochoch sa’ li rosob’tesinkil. Li profeet aj Jose Smith kixaqli re xk’eeb’al li tij li kixk’ul sa’ k’utb’esinb’il na’leb’ re rosob’tesinkil li santil ochoch (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 109). Sa’ li tij a’an kixye naab’al li yeechi’ihom keeb’ileb’ re li te’ok sa’ lix santil ochoch li Qaawa’ chi tiikeb’ xch’ool. Chirix a’an li coro kixb’icha “Lix Musiq’ li Dios” ut eb’ li komon ke’xaqli ut ke’xb’aanu li Japok-e re Hosanna “chi jwal kaw wi’chik … chanchan naq kiwakli xb’een li santil ochoch” (Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: José Smith [2007], 325).
Jun xamaan chik chirix a’an li profeet kixye naq li Qaawa’ kik’ulun sa’ li santil ochoch, kixye:
“Xbʼaan naq kʼehomaq reetal, laaʼin xinkʼulubʼa li ochoch aʼin, ut lin kʼabʼaʼ taawanq arin; ut laaʼin tinkʼutbʼesi wibʼ chiru lin tenamit rikʼin uxtaan saʼ li ochoch aʼin. …
“Ut taawulaq resil lix naʼnookil ru li ochoch aʼin toj saʼ jalanil chʼochʼ; ut aʼin xtiklajik li osobʼtesink li taahoymanq saʼ xbʼeen xjolomebʼ lin tenamit” (Tzol’leb’ ut Sumwank 110:7, 10).
Chirix li k’utb’esinb’il na’leb’ a’in, laj Elias li profeet, li kik’ame’ sa’ choxa chi ink’a’ kixyal li kamk, kixk’ut rib’ chiru li profeet aj Jose Smith ut laj Oliver Cowdery ut kixye:
“Kʼehomaq reetal, ak xtaw tzʼaqal xqʼehil li yeebʼil xbʼaan xtzʼuumal re laj Malakias—li kixchʼolobʼ xyaalal naq aʼan [laj Elias] [li profeet] taataqlamanq, rubʼelaj naq taachalq li xnimal ru ut xuwajel xkutan li Qaawaʼ—
“Re xsutqʼisinkil xchʼoolebʼ li yuwaʼbʼej rikʼinebʼ li alal kʼajolbʼej, ut li alal kʼajolbʼej rikʼinebʼ li yuwaʼbʼej, maare anchal taasakʼeʼq chixjunil li ruchichʼochʼ rikʼin jun majewank—
“Joʼkan ut, lix laawil li jun kʼojlajik aʼin qʼaxtesinbʼil saʼ lee ruqʼ; ut rikʼin aʼin naru teenaw naq li xnimal ru ut xuwajel xkutan li Qaawaʼ nachʼ wan, chire ajwiʼ li okebʼaal” (Tzol’leb’ ut Sumwank 110:14–16).
Li santil ochoch ut resilal li junkabʼal
Chirix naq li Qaawa’ kixk’ojob’ wi’chik lix laawil li tz’apok sa’ junajil sa’ xb’een laj Jose Smith, li k’anjel re li kolb’a-ib’ sa’ xka’pak’alil li tz’apleb’ t’ikr kitikla sa’ li qakutankil a’in (chi’ilmanq 1 Korintios 15:22, 29; Tzol’leb’ ut Sumwank 128:8–18).
Li Awaʼbʼej Boyd K. Packer kixk’ut naq “li ruchich’och’ moko kiril ta li k’ojob’anb’il na’leb’ a’an, a’b’an taak’anjelaq sa’ xch’ool chixjunil li yo’yooq. Li k’anjel kitikla chi maak’a’ resil. Li Iglees ki’ok chixkab’lankileb’ li santil ochoch.
“Ki’ok chi tamk sa’ xb’een li ruchich’och’, ke’wulak xk’oxlankil naq a’an yal re junpaat, li kristiaan ut li ch’uut li wankeb’ rajom re xnawb’al li resilaleb’ li kristiaan. Chixjunil a’in kitikla chalen naq kik’ulun laj Elias sa’ li santil ochoch’ re Kirtland” (The Holy Temple [1980], 141).
“Chalen chaq li kutan a’an, li 3 re abril re 1836, li raameb’ li alalb’ej kʼajolbʼej ke’ok chi sutq’iik rik’ineb’ lix yuwa’. Chalen a’an, li k’ojob’anb’il k’anjel moko yal re ta junpaat, re b’an chi junelik. Li wankilal re tz’apok sa’ junajil wan qik’in. Maajun wankilal nim chiru. Li wankilal a’an naxk’e xwanjik chi junelik chixjunil li k’ojob’anb’il k’anjel b’aanunb’il rik’in xwankil li tijonelil jo’ choq’ reheb’ li yo’yookeb’ ut jo’ ajwi’ li ak kamenaqeb’” (Preparing to Enter the Holy Temple [2002], 28).
Ex was wiitz’in, lix kab’lankileb’ ut roksinkileb’ li santil ochoch a’an reetalil sa’ chixjunil li hoonal lix tz’aqal Iglees li Jesukristo. Chirix naq kik’ojob’aman li santil ochoch re Lago Salado sa’ 1893, li Awa’b’ej Wilford Woodruff kixb’oqeb’ li komon re li Iglees naq te’xsik’ resilaleb’ lix junkab’al ut naq te’xtz’iib’a re naq te’xk’am lix k’ab’a’eb’ sa’ li santil ochoch ut te’xb’aanu li k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’ ut taqenaqil loq’al (chi’ilmanq Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: Wilford Woodruff [2004], 180).
Li k’anjel re li santil ochoch ut li k’anjel re li resilal li junkab’al—a’an jun chi k’anjel
Jun chihab’ chik chirix a’an (1894), li Awa’b’ej Woodruff kiril lix yiib’ankil li Sociedad Genealogica re Utah. Jun cient chihab’ chik chirix, sa’ 1994 li Elder Russell M. Nelson, re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol, kixye, “Li kik’ulman chiru li hoonal a’an ke’xk’uub’ li xsik’b’al li resilal li junkab’al ut li k’anjelak sa’ li santil ochoch jo’ jun chi k’anjel sa’ li Iglees” (“El espiritu de Elias,” Liahona, noviembre 1994, 85).
Li k’anjel re resilal li junkab’al
Ex was wiitz’in, li Qaawa’ nokoxb’oq jo’ komon re lix Iglees naq taqak’uub’ resilal li qajunkab’al, naq tootzoloq chirixeb’ li qaxe’ qatoon, ut naq taqakawresi chixjunil re naq te’ruuq chixk’ulb’al li k’ojob’anb’il k’anjel re li evangelio sa’eb’ li santil ochoch re naq te’elq chi uub’ej sa’ xb’ehileb’ li sumwank, li taa’osob’tesinq reheb’ rik’in li junkab’al chi junelik. A’an xcha’al lix k’uub’anb’il k’anjel li qaChoxahil Yuwa’: xtz’apb’aleb’ li junkab’alej sa’ junajil sa’ li yu’am a’in ut sa’ li yu’am chi junelik.
Laa’ex li nekek’oxla naq ink’a’ texruuq chixb’aanunkil li k’anjel a’in, tento teenaw naq moko wankex ta eejunes. Chiqajunilo naru naqoksiheb’ li k’anjeleb’aal kawresinb’ileb’ xb’aan li Iglees li wan sa’ li centro FamilySearch, malaj li na’no ru junxil jo’ centro li resilal li junkab’al. Eb’ li centro a’in re FamilySearch xe’kawresiman re naq chixjunileb’ li kristiaan te’ruuq chixtawb’al resilal lix junkab’al ut te’ruuq chixtusb’al ru re xk’amb’al sa’ rochoch li Qaawa’. Aatinanqex rik’in junaq laj k’anjel chirix li resilal li junkab’al re li teep malaj uq’ej li taatenq’anq eere chiru li b’e.
Wi naqataaqe lix k’utumeb’ li profeet ut naqatzol k’anjelak chirix li resilal li qajunkab’al ut naqab’aanu li k’ojob’anb’il k’anjel sa’ li santil ochoch chirixeb’ li qaxe’ qatoon, taqeek’a xsahil qach’ool toj reetal naq ink’a’ taqaj xkanab’ankil xb’aanunkil. Li Musiq’ej tixnujob’resi li qach’ool, tooxtoch’ re xb’aanunkil, ut tooxb’eresi chixsik’b’al xk’ab’a’eb’ li qaxe’ qatoon. A’b’an chinaq sa’ qach’ool naq li resilal li junkab’al moko ka’aj ta wi’ xsik’b’al li k’ab’a’ej, li kutan, ut li na’ajej. A’an b’an xjunajinkileb’ li junkab’alej ut reek’ankil li sahil ch’oolejil li nachal sa’ xb’aanunkil li k’ojob’anb’il k’anjel re li evangelio choq’ reheb’.
Tz’aqal nawulak chiwu lix musiq’anb’il k’utum li qaraarookil profeet, li Awa’b’ej Russell M. Nelson, li kixye: “Li santil ochoch wan sa’ xch’oolil lix kawob’resinkil li qapaab’aal ut li qamusiq’ejil xaqxookilal, xb’aan naq li Kolonel ut lix tzol’leb’ wankeb’ sa’ xch’oolil li santil ochoch. Chixjunil li nak’utman sa’ li santil ochoch, rik’in li tzol’leb’ ut rik’in li Musiq’ej, naxnimob’resi li qanawom chirix li Jesukristo. Lix k’ojob’anb’il k’anjel nokoxb’ak’ rik’in a’an rik’ineb’ lix loq’laj sumwank re li tijonelil. Ut naq naqapaab’ li qasumwank, a’an naxq’axtesi qe lix wankilal aj k’irtesinel ut aj kawob’resinel” (“Li santil ochoch ut laa musiq’ejil k’ojleb’aal,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2021).
Relik chi yaal, li k’anjel re li santil ochoch ut li resilal li junkab’al a’aneb’ jun chi k’anjel sa’ li Iglees.
Ninch’olob’ xyaalal a’in. Ninnaw naq a’an a’in lix Iglees li Qaawa’ Jesukristo, laj Kolol qe ut aj Tojol qix, li nanaq sa’ qach’ool ut naqaloq’oni chiru li hoonal a’in re li Paswa. Ninnaw naq a’an nokoxra, ut naq wi naqayu’amiheb’ li qasumwank ut nawan qapaab’aal chirix a’an, a’an nokoxtiqib’ rik’in lix wankil re k’irtesink ut tuqub’ank. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.