Ni na Laurai e Matamumi
Ko na vakacilava na Nona rarama. Na nomu ivakaraitaki ena cakamana kaukauwa sara ni veika vinaka e vuravura oqo.
E sega mada ni se bau dua na gauna ni bula ena vuravura oqo me vinaka cake mai na gauna oqo. Ena “sega ni guilecavi rawa na gauna oqo.”1 Oqo na nomuni siga, ka sa rui talei. Ko ni sa rui taleitaki! Niu raica na matamuni ka raica na kena serau, au qoroqoro ni ko ni rawa ni vinaka sara, kaukauwa, ka rui savasava ena dua na vuravura ka rui veibolei vakalevu sara. Au nanuma rawa kina e dua na serekali e dau cavuta vei au o tukaqu niu a se vakataki kemuni. E a kaya o koya:
Mo kakua ni boletaka na nomu bula ni veisiga;
Mo kakua ni boletaka se ko a qito se cakacaka;
Na ivakarau e vakatovolei ka donu tu ga e dina sara—
Mo kakua ni boletaka, ni na laurai e matamu… .
Ni ko volekata na Kalou kei na Nona loloma tawamudu—
Ena sega ni yaga mo boletaka, ni na laurai e matamu.2
Au sega vakadua ni guilecava na serekali o ya, kau dau saga vagumatua meu bulataka e dua na ivakarau me na laurai e mataqu. Au sa raica rawa ni o ni sa vakayacora tale tikoga. Na rarama mai na kemuni irairai e laurai mai baleta ni ko ni sa vakayacora ka maroroya na veiyalayalati kei Tamamuni Vakalomalagi kei na Luvena, o Jisu Karisito, ka vakayacora eso na digidigi ka sa kilikili kina mo ni nona itokani na Yalo Tabu. Sa dua na ka na noqu dau qoroi kemuni yadudua.
E kaya o Peresitedi Gordon B. Hinckley me baleti kemuni ni: “Sai kemuni … na itabatamata gone savasava [ka kaukauwa duadua] ena itukutuku ni veigauna ni Lotu oqo.”3 Au vakabauta ni ko ni sa vakarautaki oti tu ka maroroi tiko mai ki na siga oqo ena gauna ena ca vakalevu ka veilecayaki kina ko vuravura. Au vakabauta ni sa kila tu na Turaga ni sa nuitaki kemuni mo ni iliuliu ni bula savasava, mo ni tu ka ivakadinadina “ena veigauna kecega ena veika kecega, kei na veivanua kecega.”4 Sa dina sara ni sa rawa mo ni vakatokai me sai kemuni “na inuinui makualiliva” ni veisiga ni mataka.5
Au vakabauta ni o ni sa okati talega vata kei ira e a vakamacalataka tiko na Apositolo o Pita ena nona kaya: “Ia koi kemudou na itabatamata digitaki, a matabete vakaturaga, a matanitu yalo savasava, a tamata sa taukena na Kalou, mo dou vakaraitaka kina na nona vinaka sara o koya ka kacivi kemudou mai na butobuto ki nona rarama e veivakurabuitaki.”6
Na rarama oqo sai koya na rarama ni iVakabula. Sai koya na rarama ni kosipeli vakalesui mai i Jisu Karisito. Mai na ivakarau ni nomu bulataka na kosipeli, ko na vakacilava na Nona rarama. Na nomu ivakaraitaki ni cakamana kaukauwa sara ena veika vinaka e vuravura oqo. “Dou tucake ka rarama mai; io me cila yani na nomudou rarama me ivakaraitaki vei ira na veimatanitu”7 sa dua oqo na veikacivi vei kemuni yadua. Oqo na veikacivi mo ni cabe yani ki na vanua cecere. Oqo na veikacivi ni veiliutaki—mo ni veiliutaki ena rakorako, savasava, dodonu ka vakalou. Oqo na veikacivi ni kena wasei yani na rarama oqo kivei ira na tamata. Oqo na gauna ni “tucake ka rarama mai.”
Ena rawa beka ni dua walega na goneyalewa ivalavala dodonu me veisautaka na vuravura oqo? Na kena isau e kilai levu, “Io!” Sa tiko vei iko na Yalo Tabu me dusimaki iko, ka na “vakaraitaka vei kemudou ko Koya … na veika kece … mo dou kitaka.”8 Oqo na ivakarau tudei ni veika mo cakava ena veisiga—na masu ena veisiga, na vulici ni ivolanikalou ena veisiga, na talairawarawa ena veisiga, kei na qaravi ira na tamata ena veisiga. Ni ko vakayacora na veika oqo, ko na toso voleka yani vua na iVakabula ka yaco mo sa na vakataki Koya tikoga mai. Me vakataki Mosese kei Apinatai kei ira tale eso na iliuliu yalodina,9 ena serau na matamu ena bukawaqa ni nomu vakabauta. “Sa vakararamataki kemudou tikoga na iserau ni matana?”10 “Tucake ka rarama mai.”
Ena 1856, ni se qai yabaki 13, e a lewena na Lotu ko Mary vata kei na nona matavuvale mai Igiladi, gade yani ki Amerika, ka laki tomani ira na iLawalawa ni Qiqidreti nei Martin. Ena nona ivolaitukutuku e nanuma lesu kina o koya na dredre ni ilakolako o ya—erau a mate kina o ganena gone kei ganena qase, na kena a wadokau batabata tu na yavana, ka yaco talega me a vakasucumate vei tacina lailai o tinana ka mate talega kina. Ena gauna sa yaco yani kina ki na Buca o Salt Lake, e a qai musuka laivi o vuniwai na iqaqalo ni yavana, ka qai yalataka kina vei Parofita Brigham Young, ni sa na sega tale ni musu e dua na tiki ni yavana. E vakananuma lesu o koya ni: “Ena dua na siga au a dabe ka … tagi toka. Sa mosi sara tikoga kina vei au na yavaqu—ka sa tukituki mai ena katuba e dua na buinigone lailai. E a kaya ni vakila ni dua e vinakata tiko na nona veivuke e kea me vica na siga… . Au a vakaraitaka sara vua na yavaqu… . E a kaya sara, ‘Io, ena veivuke ga ni Turaga daru na taqomaka kina.’ E a vakarautaka sara e dua na ivakarara ka tabaka kina na yavaqu ka ni veisiga ni lesu o vuniwai e qai dau veisautaka na ivakarara o ya. Ni qai oti e tolu na vula sa vinaka na yavaqu.”11
Ia sa dede na nona dabe voli ena idabedabe o Mary ka sa wadokau mai na ua ni yavana ka sa sega ni rawa me dodoka yani. Ni sa mai raici koya o tamana sa tagicaki koya. E a masiraka na yavana ena waiwai ka tovolea me vakadodonutaka ia sa sega ni yaga. Ena dua na siga sa kaya vua o tamana, “Mary au sa vakasamataka rawa e dua na ka me na vukei iko. Au na vakota e dua na vatavata e lalaga, na gauna ga au na laki cakacaka kina mo tovolea sara mo na tara.” E a tukuna o koya ni a saga tiko ena siga taucoko me vica vata na siga sa qai tara rawa na vatavata o ya. Sa mani tosoya cake tale o tamana na vatavata o ya. E a vakayacori tiko na ka oqo me tolu na vula, ena nona gugumatua tiko ena veisiga sa dodoka rawa kina na yavana ka tekivu me kalawa rawa yani.12
Au vakabauta ni ko ni sa vuli tiko me vakataki Mary Goble, me da dodoka vakalailai cake tale yani na ligada ki na vatavata era sa vakatikora vei keda o ira na noda iliuliu, ni na nomuni rawa ni yacova na veituvatuva cecere o ya, sa na qai rawa kina mo ni curuma yani na veisiga ni mataka ena nuidei.
Na matadra na goneyalewa ni Ra kei Aferika e serau mai ena rarama lagilagi ni Yalo Tabu. Era bulataka tu na ivakarau ka tiko ena ivolalailai Me iSakisaki ni iTabagone, ka sa dusimaki ira tiko na Yalotabu ka ra sa vakarautaki ira tiko me ra iliuliu. Era lomana na Turaga ka ra vakavinavinakataka tiko na Nona rarama ena nodra dui bula. Eso vei ira na goneyalewa oqo era taubale me tolu na auwa me ra mai wasea vei au na nodra ivakadinadina. Ena vukudra, sa yaco na veisau ena noqu bula.
Ena noqu a se tiko mai na Ceva kei Amerika, era a lagata kina na goneyalewa kei ira na nodra iliuliu, “Meu Ucui Kemuni Jisu”13 (I’m Trying to Be like Jesus). Era sega walega ni lagata na qaqana, ia sa vakaibalebale dina vei ira. Mai Esia kei Idia, era ivakaraitaki ni vakabauta na goneyalewa, na isulusulu vinaka, kei na savasava. E serau na matadra ka ra mamarau. O ira na goneyalewa mai Igiladi, Ailadi, kei Welesi era tutaka na dina kei na ivalavala dodonu ena nodra koronivuli. Ena butobuto tawamudu ni vuravura oqo, sa vakamawe tiko na nodra cakacaka. Eso vei kemuni ko ni lewenilotu duadua ga ena nomuni matavuvale se e koronivuli. Sa laurai na nomuni cakacaka. Ko ni sa veimuataki tiko ena salatu dodonu.
Ena dua na gauna lekaleka sa oti, au a taubale vata kei na dua na ilawalawa itabagone ki na dela ni Uluinivanua o Ensign. Keimami a sarava mai kina na korolevu o Salt Lake kei na valetabu ka keimami veivosakitaka sara na solibula era a cakava e vuqa na tamata ena vuku ni kosipeli. Era a qai tevuka na itabagone e yadua na drotini. Ena nodra drotini oqo, era a droinitaka tu kina na ivakatakilakila ni nodra itukutuku ki vuravura—na veika era na tutaka ena ivakataotioti ni gauna oqo. E taleitaki dina ni da rogoca na nodra dui lalawa kei na ivakadinadina. Keimami a qai lagata “E Ulunivanua”14 ka ra kailavaka na itabagone: “Urei vei Isireli!”15 Meu voqataka na vosa o ya edaidai. Urei vei kemuni! Au sa nuitaka ni ko ni na sega ni lomalomaruataka me “caudre vakakina na nomudou rarama … me ra raica [na tamata] na nomudou ivalavala vinaka, ka vakarokorokotaka na Tamamudou sa tiko mai lomalagi.”16 Au sa nuitaka ni ko ni na vakarewataka talega ki lagi na nomuni drotini. Au kila ni kevaka ko ni sa veimuataki tiko ki na ivalavala dodonu, na ivolanikalou ena Aisea ena yaco vakaidina: “Ia, ena, … cadra mai vei iko ko Jiova, kei na nona serau, ena raici ni sa cilavi iko.”17 Ena qai laurai “na veimatanitu tani era na lako voli ena nomu rarama; kei ira na tui, ena serau ni kemui cadracadra.”18
Au sa raica rawa oqo na siga ena rai kina vei kemuni ko vuravura ka kaya: “O cei mada oi kemuni? O cei mada o ira na goneyalewa oqo era vakacaudreva mai na rarama oqo? Na cava ko ni sa rui mamarau kina vakalevu? Na cava ko ni kila vinaka tu kina na nomuni salatu ena vuravura veilecayaki oqo?” O ni na qai lamata ka tucake ka kaya ena qaqa: “Oi keimami na luvena goneyalewa na Tamada Vakalomalagi, ka sa daulomani keimami, ka keimami daulomani Koya talega. Keimami na ‘tu ka ivakadinadina ni Kalou ena veigauna kecega kei na veika kecega, kei na veivanua kecega.’”19
Na noqu kacivi kemuni sa tautauvata kei na veikacivi nei Moronai: “Mo yadra mai, ka tucake, … Oi kemuni na goneyalewa e Saioni.”20 E a raici kemuni. E a raica mai o koya na siga oqo. Oqo na nomuni veisiga. E sa na vakatau vei kemuni na nomuni na “tucake ka rarama mai.” Au sa vakabauta ni nomuni na tucake ka rarama mai, ena yaco kina na nomuni rarama me dua na ivakarau ki na veimatanitu, ia au sa vakabauta talega ni nomuni ivakarau oqo ena yaco me dua na rarama ki na veimatanitu. Ko ni sa tabaki oti. Ko ni sa vakatakilakilataki kemuni mai na vuravura taumada. E umanaki toka ena nomuni kawa e dua na veiyalayalati kei na veiyalayala eso. Ko ni sa taukena oqo na nodra iyau vakayalo na yalodina—o ya o Eparaama, Aisake, kei Jekope. Na nomuni bula ena laurai kina na nomuni iyau vakalou kei na nomuni ivotavota. Na vuna dina ni nomuni a sucu mai mo ni goneyalewa e sega ni ka vakacalaka. Na kemuni ituvaki vakalou ena vakamataliataki mai ni ko ni liutaki ira na tamata ka tacake ena veika vakalou ko ni rawa ni rawata. Mo ni kabita sara na iVakabula. E bula tiko o Koya! Sa i Koya ga na Rarama, Bula kei na iNuinui kei Vuravura. Ena liutaki kemuni o Koya ka na vakayaloqaqataki kemuni mo ni wasea yani na nomuni rarama. Me vaka ga a vakavulica vei au o tukaqu, “Ni ko bula volekata na Kalou kei na Nona loloma vakalou tawamudu, ena sega ni gadrevi mo tukuna, ni na laurai e matamu.” Ena yaca i Jisu Karisito, emeni.