Ko e Fakalaloa ko Sīsū Kalaisí
Mei he “The Mediator,” Ensign, May 1977, 54–56.
ʻOku totongi ʻe Sīsū Kalaisi, ko hotau Fakalaloá, ʻa e meʻa ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo totongí koeʻuhí ke tau lava ke toe foki ʻo nofo mo ʻetau Tamai Hēvaní.
Tuku muʻa ke u fai atu ha kiʻi talanoa—ko ha kiʻi talanoa fakatātā.
Tokua naʻe ʻi ai ha tangata naʻá ne fuʻu fie maʻu ha meʻa. Ne ngali mahuʻinga ange ia ʻi ha toe faʻahinga meʻa ʻi heʻene moʻuí. Naʻá ne fai ha fakamoʻua lahi ke maʻu ʻaki ʻa e meʻa naʻá ne holi ki aí.
Ne ʻosi fai ha fakatokanga kiate ia fekauʻaki mo e fakamoʻua lahi ko iá, kae tautautefito ki he tokotaha naʻá ne fakamoʻua mei aí. Ka naʻe fuʻu mahuʻinga fau kiate ia ke ne fakahoko mo maʻu mai pē he taimi ko iá ʻa e meʻa naʻá ne fakaʻamu ki aí. Naʻá ne ʻosi fakapapauʻi pē te ne lava ʻo totongi fakafoki ange ia ʻamuiange.
Ko ia naʻá ne fakamoʻoni ai ʻi ha aleapau. Te ne toki totongi fakafoki ʻamuiange. Naʻe ʻikai ke ne fuʻu hohaʻa ki ai he naʻe ngali mamaʻo e ʻaho ke ʻosi ki ai ʻa hono totongi fakafokí. Kuó ne maʻu he taimí ni ʻa e meʻa naʻá ne fie maʻú pea ko e meʻa pē ia ne ngali mahuʻingá.
Naʻá ne faʻa fakakaukau maʻu pē ki he tokotaha naʻá ne fakamoʻua mei aí pea naʻá ne faʻa fai ha fanga kiʻi totongi mo ne fakakaukau pē he ʻikai teitei hoko mai ʻa e ʻaho ʻo e tānakí [ʻa e ʻaho ko ia te ne totongi kotoa ai ʻa e paʻangá].
Fakamaau Totonú pe ʻAloʻofa?
“Kae hangē ko ia ʻoku hoko maʻu peé, naʻe hokosia e ʻahó mo e taimi ke fakahoko ai e aleapaú. Kuo teʻeki ai ʻosi e moʻuá hono totongi. Naʻe haʻu e tokotaha naʻe fai mei ai e fakamoʻuá, ʻo fie maʻu ke totongi ʻosi ange ʻa e moʻuá.
“Ko e toki taimi ia naʻá ne ʻiloʻi ai ʻoku ʻikai ngata pē ʻi hono maʻu ʻe he tokotaha naʻe fakamoʻua mei aí, ʻa e mafai ke puke kotoa ʻene koloá, ka ʻokú ne toe mafai foki ke fakahū pōpula ia.
Naʻá ne vete ange, “‘He ʻikai ke u lava ʻo totongi atu, he ʻoku ʻikai haku mālohi ke fai ia.’
Naʻe talaange leva ʻe he tokotaha ne fakamoʻua mei aí, “Sai, te ta fai leva ki he aleapaú, ʻo ʻave hoʻo koloá pea fakahū pōpula koe. Ko e meʻa ia naʻá ke loto fiemālie ki aí. Ko hoʻo fili pē. Naʻá ke fakamoʻoni hingoa he aleapaú pea kuo pau ke fai leva ia.”
Naʻe kōlenga ange ʻa e tokotaha fakamoʻuá, “‘Fēfē ke toe tuku mai ha taimi pe fakamolemoleʻi ā muʻa e moʻuá. Fokotuʻutuʻu ha founga ke u kei tauhi ai pē ʻeku koloá mo ʻikai fakahū pōpula au. ʻOku ou tui pē ʻokú ke tui ki he ʻaloʻofá? He ʻikai nai ke ke ʻaloʻofa mai kiate au?’
Naʻe tali ange ʻa e tokotaha ne fakamoʻua mei aí, “ ʻOku faʻa fakatafaʻaki taha maʻu pē ʻa e ʻaloʻofá. ʻE lelei pē ia kiate koe tokotaha. Kapau te u ʻaloʻofa atu kiate koe, he ʻikai maʻu ai ʻeku totongí ʻaʻaku. ʻOku ou fie maʻu ʻe au ʻa e fakamaau totonú. ʻOkú ke tui koā ki he fakamaau totonú?”
Naʻe tali ange ʻe he tokotaha fakamoʻuá, “Naʻá ku tui ki he fakamaau totonú ʻi he taimi ne u fakamoʻoni ai he aleapaú. Ne ma faʻahi he taimi ko iá he naʻá ku fakakaukau te ne maluʻi au. Naʻe ʻikai ke u fie maʻu ʻa e ʻaloʻofá he taimi ko iá pe fakakaukau te u fie maʻu ia ha taimi. Ne u fakakaukau ʻe lelei kiate kitaua fakatouʻosi ʻa e fakamaau totonú pe fakakaukau ʻe ʻi ai ha taimi te u fie maʻu ai.”
Naʻe taliange ʻe he tokotaha ne fai mei ai e fakamoʻuá, “Ko e fakamaau totonú ʻokú ne tuʻutuʻuni atu ke ke totongi ʻa e aleapaú pe fua ʻa e tauteá. Ko e laó ia. Naʻá ke loto fiemālie ki ai pea ko e meʻa ia kuo pau ke faí. He ʻikai kaihaʻa e ʻaloʻofá ia mei he fakamaau totonú.”
Pea ko kinaua ē: Naʻe ʻoatu ʻe he tahá ʻa e fakamaau totonú kae tautapa e tahá ki he ʻaloʻofá. He ʻikai lava ke ikuna [mālohi] ha taha kae ʻoua kuo tukulolo ʻa e tahá.
Naʻe tautapa ange ʻa e tokotaha fakamoʻuá, “Ka ʻikai ke ke fakamolemoleʻi e moʻuá, he ʻikai ha ʻaloʻofa.”
Naʻe ongona e talí, “Kapau te u fai ia, he ʻikai ha fakamaau totonu.”
Ngalingali he ʻikai lava ke fakatou fakahoko e ongo fonó ni. Ko ha ongo fono taʻengata ia ʻoku ngalingali ke na tuʻu fehangahangai. Meʻa ní ʻoku ʻikai pē ha founga ia ke fakatou fakahoko kakato ai ʻa e fakamaau totonú mo e ʻaloʻofá?
ʻOku ʻi ai ha founga! ʻE lava ke fakahoko kakato e fono ʻo e fakamaau totonú pea ʻe lava ke fakahoko mo e ʻaloʻofá— ka ʻe fie maʻu ke fai ia ʻe ha taha kehe. Pea ko e meʻa ia ne hokó.
Ko ʻEne Fakalaloá
Naʻe ʻi ai ha kaungāmeʻa ʻo e tokotaha fakamoʻuá. Naʻá ne haʻu ke tokoni. Naʻá ne maheni lelei mo e tokotaha fakamoʻuá. Naʻá ne pehē ko ha tokotaha fakavalevale ia heʻene fai e faʻahinga meʻa ko iá. Ka naʻá ne kei fie tokoni pē he naʻá ne ʻofa ʻiate ia. Naʻá ne tuʻu ʻi hona vahaʻá, ʻo ne fehangahangai mo e tokotaha ne fai mei ai e fakamoʻuá, peá ne fai ange ʻa e fokotuʻu ko ʻení: “Te u totongi atu ʻa e moʻuá ʻo kapau te ke fakatauʻatāinaʻi e tokotaha moʻuá mei heʻene aleapaú ka ne lava pē ʻo tauhi ʻene koloá pea ʻikai fakahū pōpula ia.”
ʻI he kei fakakaukauʻi e fokotuʻú ʻe he tokotaha ne fai mei ai e fakamoʻuá, naʻe toe tānaki atu ʻe he fakalaloá, “Naʻá ke tuʻutuʻuni ke fai e fakamaau totonú. Neongo he ʻikai ke ne lava ʻo totongi koe, ka te u fai ia ʻe au. ʻE fakahoko totonu leva kiate koe pea he ʻikai lava ke ke toe fie maʻu ha meʻa. He ʻikai totonu ia.”
Pea naʻe loto ki ai e tokotaha ne fai mei ai e fakamoʻuá.
Naʻe tafoki leva e tokotaha fakalaloá ki he tokotaha moʻuá, “Kapau te u totongi ho moʻuá, te ke tali ke ke moʻua mai kiate au?
Naʻe kaila e tokotaha moʻuá, “ ʻIo, ʻio. ʻOkú ke fakahaofi au mei he falefakapōpulá mo fakahaaʻi ha ʻaloʻofa kiate au.”
Naʻe talaange leva ʻe he tokotaha fakalaloá [tokotaha ʻoku tokoní], “Sai, te ke totongi mai leva ʻa e moʻuá kiate au pea te u fokotuʻu pē ʻa e ngaahi fie maʻu ki aí. He ʻikai faingofua, ka ʻe lava pē ke fakahoko. Te u ʻoatu ha founga. He ʻikai fie maʻu ke fakahū pōpula koe.”
Pea ko ia naʻe totongi kakato ai e moʻuá ki he tokotaha ne fai mei ai e fakamoʻuá. Kuo fakahoko ʻa e meʻa totonú kiate ia. Kuo ʻikai maumauʻi ha aleapau. Ne ʻoatu e ʻaloʻofá ki he tokotaha fakamoʻuá. Kuo fakatou fakahoko e ongo fonó. Koeʻuhí ne ʻi ai ha fakalaloa ne maʻu kakato ʻe he fakamaau totonú ʻene fie maʻú pea fakafiemālieʻi mo e ʻaloʻofá.
Ko Hotau Fakalaloá
ʻOku tau takitaha moʻui mo ha faʻahinga moʻua fakalaumālie. ʻE ʻi ai e ʻaho ʻe ngata ai e moʻuá, pea ʻe fie maʻu ke fai hano totongi. Neongo ʻoku ngali maʻamaʻa ʻa ʻetau vakai ki ai he taimí ni, ka ko e taimi ʻe hokosia ai ʻa e ʻahó pea tuʻunuku [ofi] mo e taimi ke ngata ai, te tau hanga takai ʻi he loto mamahi hohaʻa ki ha taha, ha taha pē, ke tokoniʻi kitautolu.
Pea ʻi he fono taʻengatá, he ʻikai lava ʻo fakahoko ʻa e ʻaloʻofá tuku kehe ka toki ʻi ai ha taha ʻoku loto fiemālie peá ne lava ke toʻo kiate ia pea totongi hotau moʻuá pea fokotuʻutuʻu e ngaahi fie maʻu ke fakahoko ai hotau huhuʻí.
Kuo pau ke tau fua kakato ʻa e mamafa ʻo e fakamaau totonú tuku kehe ʻo kapau ʻe ʻi ai ha fakalaloa, pea tuku kehe kapau ʻe ʻi ai hatau kaungāmeʻa. Neongo pe ko e hā hono siʻisiʻi pe ko hono lahi ʻo e maumaufonó, ka kuo pau ke toʻo kakato meiate kitautolu ʻa e totongi kakato ʻo e maumaufono kotoa pē.
Kae ʻilo ʻa e meʻá ni: ʻOku fakahā mai ʻe he moʻoní, ʻa e moʻoni nāunauʻiá, ʻoku ʻi ai ha Fakalaloa. “He ʻoku taha pē ʻa e ʻOtuá mo e fakalaloa pē taha ʻi he vahaʻa ʻo e ʻOtuá mo e kakaí, ko e tangata ko Kalaisi Sīsuú” (1 Tīmote 2:5). ʻE lava ke fakahoko kakato kiate kitautolu takitaha ʻa e ʻaloʻofá ʻo fakafou ʻiate Ia taʻe maumauʻi e fono taʻengata ʻo e fakamaau totonú.
He ʻikai hoko e ʻaloʻofá ʻiate ia pē. ʻE fakafou ia ʻi ha fuakava mo Ia. ʻE fakahoko ia ʻo fakatatau mo ʻEne fokotuʻutuʻú, ʻEne ngaahi fokotuʻutuʻu ʻi he angaʻofá, ʻa ia ʻoku kau ai pea mātuʻaki fie maʻu ke fakahokó, ʻa e papitaiso ʻi he fakauku ke fakamolemoleʻi e ngaahi angahalá.
ʻE lava ke maluʻi ʻa e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ʻe he fono ʻo e fakamaau totonú, pea ʻe ala fakahoko kiate kitautolu takitaha ʻi he taimi pē ko iá ʻa e tāpuaki ʻo e fakamaau totonú ki he huhuʻí mo e fakamoʻuí.
Tā fakatātaaʻi ʻe Dan Burr