Na iVola i Momani
Vakaqaqacotaki ni Noda Vakabauti Jisu Karisito
Na iVola i Momani e sureti keda kei na noda matavuvale meda vakabauta na Turaga o Jisu Karisito, ka wasea na ivakavuvuli ka na vukea na noda matavuvale me rawa-ka vakalevu
E cokonaki vata ena nodra veivakavulici na parofita ena vica vata na senitiuri ka sa volai kina na iVola i Momani me baleta na noda gauna ka ni na vakalesui mai na ki na matabete, vakakina na nodra vakasoqoni vata na yavusa Isireli ka vakarautaka na vuravura me baleta na nona lesu mai ki vuravura na iVakabula (raica na 2 Nifai 25; 27; 3 Nifai 21). E vakamacalataka o Nifai na itukutuku oqo me “na domona e dua sa tagi mai na kuvu ni soso” (2 Nifai 33:13). Kaya o Moronai: Ia, au sa vosa sara tikoga oqo vei kemudou. Raica sa vakatakilai kemudou vei au ko Jisu Karisito” (Momani 8:35).
E a volai na iVola i Momani me baleti keda kei ira era muri tiko mai. Rauta ni dua na milioni na ilavelave ni iVola i Momani e a tabaki ena imatai ni dua na drau na yabaki mai na gauna ni Veivakalesuimai. Qo e wili kina e 15 na mataqali vosa, ka sa dua na isausau vakasakiti. Ena yabaki 50 e tarava mai (1930–80), sivia na 25 na milioni na ilavelave sa tabaki rawa ena 41 na veimataqali vosa. Mai na gauna o ya, kina 30 na yabaki sa oti, 125 na milioni tale na ilavelave ni iVola i Momani sa tabaki rawa ena 107 na veimataqali vosa wili kina na Veidigidigi e so mai na iVola i Momani. Na tatara kei na laulau ni iVola i Momani ena tasoro tiko yani ni sa tubu tiko na matanitu ni Kalou ka sa dewa yani kina veivanua, veimataqali, duivosavosa, kei na veimatatamata.
Na Tabana ni Ulutaga e vola o Momani ka vakaraitaka tiko na inaki levu ni iVola. Na imatai ni inaki e tukuni tiko vei ira na kawa i Liai. Na iotioti ni inaki sa ikoya me “vakadreti vei ira na tamata ni o Jisu na Karisito, na Kalou Tawamudu (tabana ni iulutaga ni iVola i Momani).
E Bibi Baleta na Noda Gauna
Na cava na vuna me bibi kina ena noda gauna e dua tale na veiyalayalati kei Jisu Karisito? Na cava na vuna me vakavuna tale kina na Turaga me dua tale mai na ivakadinadina me vaqaqacotaka na kaukauwa ni veika sa kacivaka tiko na iVola Tabu?
Eda sa bula donuya e dua na gauna sa duatani sara. Na veika sa rawata na veiqaravi vakavuniwai, gaunisala ni veilakoyaki, veika me veivakacegui, ka veivukei, ka ra sega ni bau tadra na veitabatamata era sa biuti keda. Sa luvuci o vuravura ena veika vakatekinolaji, ka sa vakatorocaketaka sara na cakacaka ni kawa ni matavuvale kei na wasei ni kosipeli, vakakina na veivakamatabokotaki ni iyaloyalo vakasisila, na veivakararawataki, kei na veika tale e so “ni veika ca kei na nodra inaki ca na tamata ena gauna oqo” (V&V 89:4). Ena levu sara na vanua, eda sa bula tiko ena gauna e vakabibitaki kina na veika vakavuravura.
Na veika oqo, kevaka meda sega ni qaqarauni, ena rawa ni rawai keda, meda lako tani mai na veika dina ka tawamudu ena veitabatamata.
Niu a kaulotu voli mai Iurope ena 1970, e dau tekivu na veivakavulici ena Vukitani, baleta ni veika dina baleti Jisu Karisito sa kilai levu tu. Niu lesu meu laki peresitedi ni kaulotu ni oti e 20 na yabaki, sa tekivu ena duatani tale na soli lesoni, baleta ni sa yali sara ga na vakabauta ni o Jisu Karisito e Luve ni Kalou ka a solia na nona bula me baleta na noda ivalavala ca, ka tucaketale ena ikatolu ni siga.
E vuravura ena gauna oqo, sa vaka me rogo vinaka mai kina daliga na itukutuku nei Korio, na meca iKarisito:
A cava dou sa vakanuinui kina vei Karisito? Raica sa sega na tamata sa kila rawa na ka sa bera ni yaco.
“Dou sa vakatoka na ivakavuvuli oqo me parofisai … na nodra ivakavuvuli lasu walega na nomuni qase.
“… Dou sa sega ni kila na ka sa bera ni yaco. …
“… Era sa rawa iyau na tamata ena [nodra] sasaga, ka na vakatau na ka era rawata ena [nodra] kaukauwa” (Alama 30:13–15, 17).
Eda na gadreva me dei na vakabauta na Turaga o Jisu Karisito, eda gadreva na veivuke me vaqaqacotaki na noda matavuvale, me rawa ni drodrovi ira yani na luveda kei na makubuda na vakabauta oqo. Na vakabauti Jisu Karisito, ni sa vakadeitaki ena vu ni yaloda ena vakadeitaki keda, ka na muria mai na veivutuni dina, bula dina vakatisaipeli, na cakamana, isolisoli vakayalo, kei na vosoti ni buladodonu. Oqo e dua tiko na tiki ni lalawa vakalou ni iVola i Momani.
Niu se gone ena gauna ni noqu kaulotu, au a sotava e dua na liuliu ni lotu ka veitalanoa vata kei koya.Tukuna vei keirau ni sega ni rawa ni taura na iVola i Momani baleta ni tukuni Jisu Karisito tu vakamatata, vakayagataki ni Yacana kei na veika ena yaco ena Nona bula, ena drau na yabaki mai na Nona sucu. E raica o koya ni oqo e sega ni salavata kei na ituvatuva mai na Veiyalayalati Makawa ka via maroroya toka na ka e baleta na iVakabula.
Vei au na kena tukuni vakamatata na yaca i Jisu Karisito sa ikoya sara ga na itakele ni iVola i Momani. Sa dodonu ga meda na ciqoma na ivakadinadina vakayalo me kilai kina ni ivola oqo e baleta na Kalou. Ia, ni sa rawati o ya, sa na matata sara vei keda na inaki i Karisito, na dina ni Nona bula kei na Tucaketale kei na matata ni kena kilai na muri Koya ka yaco kina bula tawamudu.
iVakadinadina kei Jisu Karisito
Ni wiliki ka vakasamataki na ivunau totoka kei Jisu Karisito ena iVola i Momani ka salavata kei na kaukauwa ni Yalo Tabu ena kauta mai na vakadinadinataki ni dina na veika oqo. Au taleitaka meu dau vakararai ena iVola i Momani, meu vakamamautaki mai na ivunau momona i Karisito, na rai nei Nifai baleta na vunikau ni bula, ka taroga kina na agilosi, “Ko sa kila li na levu ni Nona loloma na Kalou?” (1 Nifai 11:16); iVakadinadina i Liai “ni sa yaco mai ena vukui Koya na Mesaia Yalosavasava ni sa sinai ena loloma kei na dina” (2 Nifai 2:6); Kuria o Jekope ka kaya ni o Koya na ivakatawa ni matamata … ka sa sega ni lesia e dua tale na tamata” (2 Nifai 9:41).
Me da qai muri Tui o Penijamini ena nona vakavulici keda meda tisaipeli, ena nona yalayala ni na “sega tale ni dua na yaca se na sala se ivakarau sa soli mera bula rawa kina na luve ni tamata na yaca duadua ga i Karisito na Turaga Kaukauwa Sara” (Mosaia 3:17).
Eda sa vakarau sota qo kei Apinatai, ni sa vakarau solia na nona bula ena vuku ni nona vakabauta.
“Ia, sa yaco na tucaketakle mai na mate ka sa sega kina na kaukauwa ni ibulubulu ia sa vakaotia sara ko Karisito na batigaga nei mate.
“Sa ikoya na rarama kei na vu ni bula kei vuravura, io na rarama sa tawamudu, ka sega ni tabonaki rawa” (Mosaia 16:8–9).
Alama e kauta mai na ivunau totoka ni Veisorovaki, na dodonu kei na loloma veivueti, me bula tale: “Sa rawa walega mera lomani kevaka sa sorovaki na nodra ivalavala ca, ia sa mani sorovaka na Kalou na nodra ivalavala ca na kai vuravura mera bula kina io me vakayacori kina na lewa dodonu ni Kalou ni sa yalododonu ka dauloloma talega ko Koya” (Alama 42:15).
Sa qai yaco mai na nona rairai na iVakabula vei ira na kawa i Liai. O keda talega eda vakila na Nona loloma, Nona yalololoma, Nona ivakavuvuli, Nona iVakadinadina:
“Raica au sa solia vei kemudou na noqu ivakavuvuli—au sa lako mai ki vuravura meu kitaka na loma iTamaqu. …
“A sa talai au mai ko Tamaqu meu mai laveti cake e na kauveilatai; ia au sa laveti cake ena kauveilatai meu kauti ira mai kina na tamata kecega kivei au, ia me vaka ni ra a laveti au cake na tamata, e na laveti ira cake talega vakakina ko Tamaqu, mera tu e mataqu ka lewai ena nodra ivalavala, se vinaka se ca—).
Kena iotioti na kerekere nei Momani kei Moronai: “Sa dodonu mo dou kila … dou veivutunitaka na nomudou ivalavala ca kei na nomudou caka cala, mo dou vakabauta ni sa i Jisu Karisito na Luve ni Kalou” (Momani 7:5). “Dou lako vei Karisito ka biuta tani na ivalavala sa sega ni vakalotu, mo dou vinaka kina, ia kevaka dou sa biuta tani na ivalavala sa sega ni vakalotu, ka lomana na Kalou ena lomamudou taucoko, kei na yalomudou taucoko, kei na nomudou igu taucoko, sa na qai rauti kemudou na nona loloma, ia na loloma dou sa vinaka kina ena vukui Karisito” (Moronai 10:32).
Viribaiti ena Loma ni Matavuvale
Na ivakadinadina kaukauwa ka veivakauqeti oqo ni o Jisu Karisito na Mesaia sa yalataki tu—na Luve ni Kalou sa talai mai ki vuravura me mai dolava na nodra tucaketale na tamata kei na nodra na vakasavasavataki o ira era sa veivutuni ka muri Koya—sa viribaiti tu ena Loma ni matavuvale.
E tekivu na iVola i Momani ena dua na matavuvale, dua na tama kei na dua na tina, luve tagane kei na luve yalewa ena nodra muria na ivakatakila ni tama-ka parofita mera biuta na nodra iyau ka muria na ivakasala ni Turaga. E tiko ena ivola na itukutuku ni nodra sasaga na itubutubu mera uqeti ira na luvedra mera nanuma na yalayala kei na vakanuinui vei Jisu Karisito. Ena dua na gauna au raica rawa kina e dua na ivakasala mai vei tama vei ira na luvedra—kena levu kece e 52 na draunipepa. Eda na raica ena iVola i Momani na nodra sasaga na itubutubu mera vakavulici ira na luvedra mera vakabauti Jisu Karisito ka talairawarawa kina ivunau ni Kalou, vei ira na gone era na talairawarawa mai na gauna ni nodra gone kei ira era na qai sasaga mai—ena so na gauna ena matavuvale vata ga. Oqo e dua na lesoni ni gauna oqo, baleti ira na luveda, kei ira na matavuvale.
Na nodra itavi na marama kei ira na goneyalewa e sega ni tukuni me vaka na ivakarau ni volavola ena gauna makawa. Ia, ni da vakaraica yawa yani, e matata ni da na kunea na kena tawamudu na kena revurevu. Eda na maroroya na veika dredre ka tukuni kina ni o ira na yalewa kei na tina era sa na “yalolokomi, yalosavasava, ka yalomalumalumu e mata ni Kalou” (Jekope 2:7) se na nona vakamacalataka o Ilamani na vinaka ni nona mataivalu gone ka ra vakavulici ga mai vei ira na tinadra:
“Raica era sa talairawarawa ka muria vinaka sara na ivakaro kece ga, io sa yaco vei ira me vaka na nodra vakabauta raica au sa nanuma talega na vosa era a kaya ena vuku ni nodra ivakavuvuli na tinadra …
“Raica sa vakaoqo na nodra vakabauta na tamata au tukuni ira tiko, e dina era sa tamata gone ga, ia era sa yalodina sara ka dauqarava na Kalou. …
“… Era sa vakavulica vinaka vei ira ko ira na tinadra, kevaka era sa vakabauta sara na Kalou ena vakabulai ira dina ko Koya.
“Era a tukuna vei au na nodra vosa na tinadra ka ra kaya tale: Keimami sega ni vakatitiqataka na nodra ivakavuvuli na tinai keimami” (Alama 57:21, 27; 56:47–48).
Au na sureti iko mo vakasamataka mada na taro oqo me vukei iko mo vakatauvatana na ivakavuvuli ni iVola i Momani kina nomu matavuvale:
-
E vei na vanua ena iVola i Momani e vakavulici keda kina ni dodonu mera raica na gone na yalodina kei na buladodonu ena nodra vakabauta na nodra itubutubu?
-
Na ivakasala cava era solia na tama ena iVola i Momani vei ira na luvedra tagane ka da na gadreva meda solia vei ira na luveda?
-
Na cava eda vulica ena noda sasaga baleti ira na luveda ka ra sega ni talairawarawa?
-
Era vakavulica vakacava na itubutubu ena iVola i Momani na nodra vakabauta titobu vei ira na luvedra?
-
Na cava eda vulica baleta na vakabauta ni vakadewataki mai na dua na itabatamata kina dua tale?
Sa sega tale ni dua na ka e bibi cake meda wasea vua e dua tale ia na vakabauta ga na Turaga o Jisu Karisito. Ena kauta mai na kila na bolebole ni bula oqo, marau ena gauna ni dredre, kei na bulatawamudu ena bula sa bera mai.
Ena levu sara na veika vakavuravura ena dreti keda tani kei ira na noda matavuvale mai na matavakabauta oqo. Na iVola i Momani e sureti keda kei na noda matavuvale meda karona na vakabauti Jisu Karisito na Turaga, ka wasea na ivakavuvuli ka na vukei ira na noda matavuvale mera na rawa-ka vakalevu.
Au vakadinadinataka ni iVola i Momani e dina ka a soli dina vei na Parofita Josefa Simici mai vei agilosi Moronai ena veiliutaki nei Jisu Karisito. Sa baleti keda, ira na luveda, kei ira na makubuda. Ni da cega ena veisiga ena vakabauta, au yalataka ni na tiko vata kei keda na Yalo ni Turaga ka ra na kalougatata kina na noda matavuvale.
Na raivotu nei Nifai
Na ivakadinadina nei Liai
Na ivunau nei Tui Penijamini
Na iVakadinadina i Apinatai
Na rairai mai nei Jisu Karisito
Na iotioti ni kerekere nei Momani kei Moronai
iVakatakarakara kei Karisito, mai vei Heinrich Hofmann, iloloma mai vei C. Harrison Conroy Co.
SAQATI ALAMA O KORIO, mai vei Robert T. Barrett
Raivotu nei Nifai, mai vei Clark Kelley Price; kena matailalai ena Liaona, mai vei Arnold Friberg © 1951 IRI; Na iVunau nei Tui Penijamini, mai vei Jeremy Winborg, me kakua ni lavetaki; matailalai mai vei Rairai nei Apinatai e Matai Tui o Noa, mai vei Arnold Friberg © 1951; O Koya Mo Dou Qai Dau Nanumi Au Kina, mai vei Gary Kapp © 1998, kakua ni lavetaki; Vakamoce o Momani kina dua na Vanua Qaqa ena dua na Gauna, mai vei Arnold Friberg © 1951 IRI
Yaco o Liai kei Ira na Nona Tamata kina Vanua Yalataki, mai vei Arnold Friberg