Hartzeer en hoop: wanneer een huwelijkspartner zich met pornografie inlaat
Zeven manieren waarop de huwelijkspartner van een pornografiegebruiker hartzeer niet alleen te boven kan komen maar ook een belofte van hoop kan ontwaren.
Detail, Het verlorene zullen zij vinden en Uit het hoofd meten, Brian Kershisnik
Amy maakte de keuzes die iedere ouder zich voor een zoon of dochter wenst. Nadat ze een sterke geestelijke bevestiging gekregen had om met haar echtgenoot te trouwen, liet ze zich in de tempel aan hem verzegelen.
Vóór hun huwelijk maakte haar aanstaande echtgenoot ook een moedige keuze: hij vertrouwde haar toe dat hij zich met pornografie ingelaten had.
Nog geen jaar later moest Amy vaststellen dat zijn worsteling met pornografie niet tot het verleden behoorde. Na drie jaar huwelijk — met een baby van acht maanden — kreeg Amy de onvoorstelbare pijn te verduren dat haar man een buitenechtelijke relatie had en vervolgens geëxcommuniceerd werd.
Hoe kwam Amy dat hartzeer te boven? Hoe komen de vele andere vrouwen en mannen in soortgelijke omstandigheden hun verdriet te boven?
Veel huwelijkspartners en familieleden van pornografiegebruikers hebben in hun eigen genezingsproces, en dat van anderen, nuttige en hoopvolle strategieën ontdekt. En zij hebben moedig hun verhaal gedaan.
De kerkwebsite OvercomingPornography.org noemt zeven van die gemeenschappelijke ‘basisstrategieën’. Deze strategieën, toegepast volgens ieders eigen tempo en eigen volgorde, zijn bij velen voor emotionele, mentale en geestelijke genezing noodzakelijk gebleken.
Basisstrategie 1: Het trauma van verraad aanpakken
Het trauma, de zelfverwijten en andere reacties bij zichzelf onderkennen en aanpakken wanneer iemand ontdekt dat zijn of haar huwelijkspartner zich met pornografie inlaat.
Toen Eva merkte dat haar man zich met pornografie inliet, voelde ze ‘intense pijn, woede, verdriet, depressie en obsessie.’ Obsessie is een veel voorkomend gevoel bij iemand die het trauma van verraad ervaart als gevolg van het pornografiegebruik van de partner. Eva’s reactie op deze intense emoties is evenmin ongebruikelijk. Ze kreeg dwanggedachten over haar man en zijn daden. Waar was hij? Met wie sprak hij? Wat deed hij? Alles in haar leven begon om zijn pornografie- en seksverslaving te draaien. Ze wilde hem wanhopig ‘ontslaven’ in de hoop dat ze gelukkig zouden zijn als ze zijn probleem onder controle kon krijgen.
Toen Jamie erachter kwam dat haar man zich met pornografie inliet, reageerde ze met een begrijpelijk verlangen om over zoveel mogelijk de controle te houden. Ze dacht dat ze het leven van haar man, Jon, zo kon bepalen dat hij geen onmiddellijke bevrediging in pornografie meer zou zoeken. Dan zou er voor hem geen andere keus meer zijn dan voor rechtschapenheid te kiezen. Ze stelde dagelijkse lijstjes voor hem op: wat voor leuke dingen hij kon doen en welke klusjes hij aan moest pakken.
Er kwam een keerpunt in Jamie’s zoektocht naar oplossingen toen haar bisschop geïnspireerd en met klem tegen haar zei: ‘Jamie, het ligt niet aan jou. Niets wat jij doet, zorgt ervoor dat hij naar pornografie kijkt. Hij kiest ervoor.’ En net zoals zij er niet de oorzaak van was dat hij naar pornografie keek, kon zij er evenmin de oorzaak van zijn dat hij ermee zou stoppen. Verstandelijk wist Jamie al wel wat de bisschop haar vertelde, maar na die woorden van de bisschop hield ze op met de lijstjes. ‘Ik stopte ermee om te proberen zijn gedrag te bepalen en hem tot rechtschapenheid te dwingen — en ik ging met mezelf aan de slag.’ In feite stond Jamie zichzelf toe om haar eigen pijn te voelen en aan haar eigen genezing te werken.
Hoewel Jon na Jamie’s inzicht met pornografie bleef worstelen en vaak in herhaling verviel, nam hij wel verantwoording voor zijn eigen daden. Door ieder aan hun eigen genezing te werken, merkten Jon en Jamie dat ze beter als persoon en als echtpaar konden genezen.
Basisstrategie 2: Veilig praten
Begrip, steun en erkenning zoeken door er op gepaste wijze over te praten.
Een ander keerpunt voor Jamie en Jon deed zich voor toen een van hun kinderen een zegen nodig had. Ze belden hun huisonderwijzer, die moedig uitlegde dat hij hulp zocht voor zijn eigen worsteling met pornografie. Hij bood aan om iemand anders te vinden die de zegen kon geven. Die openheid temperde de schaamte die Jon en Jamie over hun eigen situatie voelden. Jon voelde zich eindelijk veilig genoeg om met iemand anders naast Jamie over zijn verslaving te praten.
Toen de vrouw van de huisonderwijzer aanbood om met Jamie te praten, zag Jamie daar eerst het nut niet van in. Hun gepraat zou Jon immers niet van zijn verslaving afhelpen, wat op dat moment nog altijd haar doel was. Toch voelde ze zich na haar gesprek met de vrouw van de huisonderwijzer wat opgeluchter. Er was niets veranderd. Jon kampte nog steeds met zijn verslaving. Maar ze was opgelucht dat iemand anders wist wat ze doormaakte en dat haar wereld niet ingestort was.
Basisstrategie 3: Geestelijk vertrouwen opbouwen
De ingevingen van de Heilige Geest voelen en volgen, en hersteld vertrouwen in God krijgen.
Toen Amy met de excommunicatie van haar man geconfronteerd werd, wist ze dat de Heiland het antwoord kon bieden op de loodzware last die ze voelde. Maar, zegt ze, ze wist niet precies hoe ze ‘die kloof tussen waar ik mij bevond en de genezende kracht van Jezus Christus moest overbruggen’. Hoe, vroeg ze zich af, kon ze deze brug ooit vinden of zelf slaan?
Aanvankelijk probeerde ze haar pijn te verzachten door haar man volop in de gaten te houden en smeekte ze de Heer om hem te genezen. Maar op een dag veranderde een geestelijke ingeving alles: Amy besefte dat het controleren van iemands gedrag geen deel van het plan van onze hemelse Vader uitmaakt. Het hielp haar ook niet om dichter bij de Heiland te komen. Dus was het belangrijkste dat ze moest doen: zelf haar eigen zoektocht naar genezing beginnen. De zoektocht van haar man moest ze aan hem overlaten. Ze zag in, door de inspiratie van de Geest, dat ze op moest houden haar leven in het teken van pornografie te stellen. Ze moest op de instaatstellende kracht van Jezus Christus en zijn verzoening gaan vertrouwen om haar te sterken en tot zegen te zijn.
Nu ze terugkijkt, zegt Amy dat al haar pogingen om haar man in de gaten te houden geen greintje gemoedsrust opgeleverd hadden. Het leven ‘was een en al onrust’, zegt ze. ‘De enige gemoedsrust die ik vond, was toen ik inzag dat onze hemelse Vader een plan had’ voor haar man en haar. Toen ze haar eigen keuzevrijheid gebruikte om zich tot God te wenden en zijn hulp te zoeken, ‘kwam de hulp’ en voelde de kloof tussen haar verdriet en de hulp van de Heiland niet meer zo groot en de last niet meer zo zwaar.
Basisstrategie 4: Hulp zoeken
Een weg naar genezing vinden via hulpbronnen zoals lectuur, een bekwame therapeut, een mentor of een beproefd herstelprogramma.
Detail, ZE zal het verlorene vinden, Brian Kershisnik
Na 25 jaar huwelijk kwam Gina achter het pornografiegebruik en de ontrouw van haar man. Gina belde getraumatiseerd haar bisschop op. Ze merkte al snel dat hij begripvol kon luisteren en haar liet huilen wanneer ze dat nodig had — wat volgens haar niet iedere huwelijkspartner in haar situatie kan zeggen.
Gina weet nog dat haar bisschop haar in een van hun eerste gesprekken ‘adviseerde onmiddellijk therapeutische hulp in te roepen, niet voor mijn huwelijk of voor mijn man, maar zodat ik degelijke steun zou hebben bij de uitdagingen die voor me lagen. Hij wilde me laten voelen dat er naar me omgekeken werd, en hij wist dat hij de achtergrond niet had die wellicht nodig was. Hij zag mijn depressie en angst, en adviseerde me om met mijn arts over eventueel benodigde medische hulp te praten.’
De daaropvolgende paar jaar woonde Gina regelmatig steungroepen en counseling bij. Ook zocht ze de steun van familieleden — soms belde ze hen op haar moeilijkste dagen op met de vraag of ze voor haar wilden bidden. Ze is erachter gekomen, zegt ze, dat ‘mijn hemelse Vader me nooit in duisternis laat’.
Basisstrategie 5: Openhartig en eerlijk zijn
Regelmatig met dierbaren over het eigen genezings- en herstelproces spreken, eerlijk en openhartig.
Melissa besloot nog één poging te wagen om haar huwelijk te redden, dat afstandelijk en doodgebloed leek. Op dat moment vertelde haar man, Cameron, haar eerlijk over zijn pornografiegebruik. Op haar aandringen stemde hij ermee in de bisschop op de hoogte te stellen en uiteindelijk spraken ze allebei met hun ouders. Maar, zo legt hij uit, ‘pas na twee jaar zag ik uiteindelijk in dat bekering meer inhield dan een paar mensen op de hoogte stellen en een gebed uitspreken’. Hij moest leren inzien dat niet naar pornografie kijken niet genoeg was. Om echt tot herstel te komen, moest hij zich tot God wenden en gezonde manieren vinden om met de stress, angst, schaamte en spanning om te gaan die zijn verlangen naar pornografie aanwakkerden.
Na een terugval stemde Cameron ermee in om het verslavingsherstelprogramma bij te wonen. Na verloop van tijd kwam hij tot het besef dat de Heiland ons niet afschrijft zodra we een misstap begaan.
Door zelf ook het twaalfstappenprogramma te volgen, heeft Melissa eindelijk het gevoel dat haar gezin de hulpmiddelen heeft om voorwaarts te gaan. Ze herinnert zich nog hoe moeilijk de twaalfstappenbijeenkomsten in het begin waren, maar dat ze gemotiveerd werd door een begeleider die Melissa aanraadde ‘ons drie maanden uit te proberen. Als je het niets vindt, krijg je van ons je ellende terug.’ Melissa besefte uiteindelijk dat ze anderen misschien hoop kon bieden door over haar ervaringen te vertellen, net zoals zij hoop uit de verhalen van anderen putte.
Melissa dacht steeds dat door getrouwd te blijven ze alleen maar zou doen alsof ze gelukkig was. Haar kijk veranderde toen ze besefte dat de Heiland haar potentieel, en dat van Cameron en van alle kinderen van onze hemelse Vader zag. Hij steekt alles wat Hij is — het licht en het leven van de wereld — in onze redding en biedt ons maar wat graag nog een kans. Dankzij de Heiland, zegt Melissa, kan ze nu echt glimlachen, op een manier die levensvreugde uitstraalt.
Basisstrategie 6: Grenzen stellen
Samen met de pornografiegebruiker gepaste grenzen stellen en een structuur vastleggen waarbinnen ieder kan functioneren en genezen.
Jon en Jamie waren al een hele tijd bezig om pornografie te overwinnen, toen ze erachter kwamen hoe nuttig het was om grenzen te stellen. Die stellen ze vandaag de dag nog steeds, zelfs na een ruime periode zonder terugval, vanwege de gemoedsrust die grenzen verschaffen. Jamie zegt dat toen ze het kwetsbaarst was, grenzen stellen ‘mijn hart beschermde’.
Zij en Jon spraken af dat er gepaste momenten en manieren waren om kwesties rondom een terugval te bespreken. Ze spraken af geen ‘digitale strijd’ met elkaar te voeren, maar er onder vier ogen over te spreken. Ze spraken ook af dat ze een uit de hand lopende discussie konden afbreken en er later op terugkomen.
Veel grenzen die Jon en Jamie stelden, hebben met hun manier van communiceren te maken. Maar sommige andere grenzen nemen de vorm van als/dan-uitspraken aan waarbij ze het erover eens zijn dat bepaalde daden tot bepaalde gevolgen zullen leiden. Dat, zegt Jamie, geeft beiden het gevoel dat het leven niet meer zo chaotisch is.
Basisstrategie 7: Goed voor jezelf zorgen
Dagelijkse routines aanhouden die ons verstand, ons lichaam en onze geest genezen en voeden.
Detail, Herstel, Brian Kershisnik
Gina weet nog dat haar bisschop haar vlak na haar eerste gesprek met hem adviseerde een paar dingen te doen die op de standaardantwoorden leken. ‘Hij spoorde me vriendelijk aan,’ zegt ze, ‘om naar de tempel te gaan, in de Schriften te lezen en te blijven bidden.’
In de moeilijke jaren die volgden, merkte Gina dat de ‘standaardantwoorden’ haar middel waren om voor zichzelf te zorgen. Ze vond toevlucht in haar Schriften. ‘Ik las een vers, schreef het op en probeerde te overdenken wat het voor mijn situatie betekende. Daarna schreef ik die gedachten op’, legt ze uit. ‘Ik wist dat ik het woord van de Heer meer dan ooit moest horen en het dieper tot me door moest laten dringen. Ik snapte niet veel van wat er zich allemaal om me heen afspeelde, maar de tijd die ik aan Schriftstudie besteedde, leverde wel enige zingeving op — vers na vers.’
Ook gebed en tempelbezoek kregen een nieuwe betekenis. ‘Als ik mijn hart helemaal uitgestort had,’ vertelt Gina, ‘zei ik steevast: ‘Hemelse Vader, nu bent U aan zet.’ Zij wachtte dan rustig en oplettend af. ‘Zelfs in het donkerste uur,’ legt ze uit, besefte ze dat haar ‘geest aan het groeien was’.
Met hoop leven
Ieders pad naar genezing is anders. En het is voor iedereen een proces — niet een bestemming. Wat in vele verhalen echter terugkomt, is het besef dat geen enkele mate van pornografiegebruik oké of normaal is. Als iemand zich er dan ook met enige regelmaat of in enige mate mee inlaat, zal de huwelijkspartner gevoelens van verdriet, trauma wegens verraad, afwijzing, schaamte en twijfel aan zijn of haar eigenwaarde ervaren. Pornografiegebruik schaadt de verbondenheid, het vertrouwen en de communicatie die van wezenlijk belang zijn voor een gezonde relatie. Daarom is het essentieel dat de partner hoop en genezing zoekt.
Een andere rode draad is de troostrijke ontdekking dat huwelijkspartners zelfs tijdens deze bittere ervaring het zoete kunnen smaken — niet zozeer pas aan het eind van hun beproevingen, maar door zich midden in de moeilijkheden met hoop tot Jezus Christus te wenden.
Gina is inmiddels gescheiden en richt zich op haar eigen genezing en die van haar kinderen. Ze steekt ook vaak de helpende hand uit naar vrouwen in vergelijkbare omstandigheden om hen hoop in te spreken. Melissa en Cameron zijn nog steeds getrouwd en werken aan een verder leven zonder verslaving. Dat geldt ook voor Jamie en Jon. Zij staan andere echtparen actief bij om de genezing te vinden die zij zelf dankzij de Heiland en zijn verzoening gevonden hebben.
Eva is gescheiden en woont regelmatig twaalfstappenbijeenkomsten bij. Daar vindt ze de nodige veiligheid en erkenning terwijl ze aan haar herstel werkt. Ze is gaan inzien dat alles in haar leven weliswaar eens om de verslaving van haar man draaide, maar dat genezing komt als ze de Heiland tot het middelpunt van haar leven en bezigheden maakt.
Amy en haar man zijn nog steeds getrouwd, hoewel hij blijft terugvallen. Amy getuigt echter dat ze gemoedsrust ervaart wanneer ze naar de algemene conferentie kijkt met de gedachte: hoe kan ik van mijn pijn genezen? en niet: ik hoop dat mijn man dit hoort. Ze weet dat de genezende kracht van Jezus Christus en haar geloof in de oneindige aard van de verzoening hoop bieden — niet alleen voor haar man, maar ook voor haar.
Een zuster die met de gevolgen van pornografie te maken kreeg, spreekt wellicht voor allen wanneer ze zegt: ‘De Heiland wil niet dat we harder ons best doen; Hij wil dat we ons eerder tot Hem wenden.’ Deze zeven basisstrategieën bieden mannen en vrouwen daarbij de benodigde handvatten.