Ana Mwakuri ni Kamaiu te Tia Kamaiu: Aan te Kiritian ni Koaua
Man te taetae, “Te Mwakuri ni Kamaiu,” are e kanakoaki n tain te tiemina ibukiia beretitenti n te mition aika boou n te Tabo Ni Kataneiai ni Mitinare i Provo n Tuun 24, 2008.
Ti na bane ni mangauti ao n riki n aki mamate ibukin ana mwakuri ni kamaiu Iesu Kristo.
Keketemane, iroun J. Kirk Richards
Te Burabeti Ioteba Timiti (1805–44) e titirakinaki, “Tera aan koaua n reirein am aro?” E kaeka, “Ann koaua n reirein ara aro bon aia kakoaua Abotoro ao Burabeti, ibukin Iesu Kristo bwa E mate, taunaki, ao e manga uti n te kateniua ni bong, ao e waerake nako karawa; ao bwaai ni kabane ake a irekereke ma ara aro bon ti rongorongona riki tabeua”1
I tangiria n anga naba au koaua iaon ana rongorongo Ioteba Tiimiti. Boton ara koaua ni kabane bon ara Tia Kamaiu ao Ana mwakuri ni kamaiu—“ruon te Atua ni kamangoria” (1 Nibwaai 11:16) Mangaia are te Tama e kanakoa Natina nako aonteaba ni katia te Mwakuri ni Kamaiu. Boton te kaantaninga ibukin maiun Iesu Kristo bon katian te mwakuri ni kamaiu. Te Mwakuri ni Kamaiu bon boton raoi te maiu ni Kiritian.
Bukin tera Ana Mwakuri ni Kamaiu te Tia Kamaiu moan te kakawaki n reirein te Ekaretia ao inanon maiura?
Taekan te Onimaki 1:3
Te kateniua n taekan te onimaki e e kangai taekana, “Ti kakoaua bwa rinanon ana mwakuri ni Kamaiu Kristo, ni kabane aomata a konaa iai ni kamaiuaki, n te ongeaba nakon tuua ao otenanti n te Euangkerio.”
“Kamaiuaki” n te iango aei e kaeti nakon te roko n te kabanea n rietaata ni mimitong n te abanuea ae te tiretio. Te mangauti a anganaki naake a roko nakoaon te aba, ma ni karekea te maiu akea tokina, bwaninin kakabwaia n te waaki nakon te maiu ae akea tokina, aomata n tatabemaniia nako a riai n ongotaeka nakon tuua, karekei otenanti, ao ni karaoi berita aika tabu n te euangkerio.
Bukin tera Iesu Kristo e kona, ao ti Ngaia, n anga maiuna ibukin buren te aonaaba? Iai irouna bwaai ni kabane aika kainnanoaki.
Te Atua e Tangiria ao E Onimakinna
Iesu e bungiaki irouia ana Karo i Karawa n te aonaaba imwain te maiu aei. Ngaia bon Moan Natin Tamara i Karawa. Boni Ngaia e a kaman rineaki mai moana. E ongotaeka nakon ana kantaninga Tamana. Booki aika tabu e taekinaki kimwareirein te Tama i Karawa iroun Natina.
Ni Mataio ti warekia, “Ao noria te bwana mai karawa, ae kangai, Natiu ae tangiraki Teuaei, ae I kakatonga Irouna” (Mataio 3:17).
Ruka e koroia, “Ao e roko te bwanaa man te nang, ae kangai, Bon Natiu aei, Ae rineaki i Rou: kam na ongo Irouna” (Ruka 9:35).
Ao n te tembora inanon te Aba ni Mari n rimwin Mangautin te Tia Kamaiu, aomata a ongo bwanaan te Tama: “Noora Natiu ae Moan te Tangiraki, are I kakatonga Irouna” (3 Nibwaai 11:7).
E riinga nanou ngke I wareka are ngke e karawawataaki Iesu i Keketamane, te Tama, ibukin Ana tangira ae korakora ao ana nanoanga ibukin Natina ae tangiraki, ao e kanakoa te anera ni kabebetea ao ni kakorakora (taraa Ruka 22:43).
E kabongana Ana Rinerine Iesu bwa E Na Ongotaeka
Ecce Homo, iroun J. Kirk Richards
Iesu E kukurei n anga maiuna ibukira.
N te bowi ae kakanato i Karawa, Rutibero, “natin te ingabong” (Itaia 14:12; D&C 76:26–27), e taku:
N te maiu imwain te maiu aei, e roko Tatan imwain te Tama are i Karawa ao e taku bwa E na kamaiuia aomata ni kabane n te aro bwa ana akea temanna te tamnei ae e na bua. Bukina bwa e na karaoa aei, e tangira karinean te Tama (Moses 4:1).
Ma ngkanne e taku Iesu Kristo bwa E tangira ana kantaninga te Tama bwa e na karaoaki ao te mimitong bwa e na riki bwa ana bwai te Tama n aki toki (Moses 4:1–2; taraa naba Abraham 3:27).
Ibukin ana tangira te Nati ae korakora ibukin te Tama ao ibukira n tatabemaniira, E taku, “Kanakoai.” Ngke E taku “kanakoai,” E kabongana Ana rinerine.
“Ngke te Tama e ataai, e ngae ngke I ataa te Tama: ao I anga maiu ibukiia tiibu. …
“Ma ngaiaae E tangirai Tamau, ba kioina I anga maiuu, ba N na manga anaia.
“Akea ane anaia mai Rou, ma I bon anga. Iai irou te mwaaka n anga, ao iai i Rou te mwaaka ni manga anaia. I anganaki te mwioko aei iroun Tamau” (Ioane 10:15, 17–18).
Ngke arona bwa e tangiria te Tia Kamaiu, a na kona anera aika uaanao n Anaia man te kaibangaki n oki nakon Tamana. Ma e kabongana Ana rinerine n anga Ngaia ibukira, ni katia Ana mwakuri n te maiu ae mamate, ao n teimatoa ni karokoa te toki, ni katia te mwakuri ni kamaiu.
Iesu e tangiria n roko iaon te aba, ao E tau. Ao ngke E roko, E taku, “Ba I ruo mai karawa, tiaki I bukin te karaoa oin nanou, ma bon i bukin te karaoa nanon Teuare kanakomaiai” (Ioane 6:38).
Iesu e bon kaman Katabuaki
Betero e reirei bwa Iesu “e a kaman katabuaki imwain karikan te aonaaba” (taraa 1 Betero 1:19–21).
Burabeti inanon koron boong a kaman ataa rokon Iesu Kristo ao bwa tera Ana mwakuri ae E na karaoia. Rinanon te onimaki ae korakora, e kaotaki nakon Enoka te mii ni burabeti ae kamiiimi ni bungiakin, maten, Waeraken, ao Kauaokin te Tia Kamaiu:
Enoka e noora te bong are e roko iai Natin te Aomata, riki n te iriko ao tamneina e kimwareirei. Ae e raraoi tabekaki rake, ao te tibu te teei e kammarakaki n tiringaki man moan karikan te aonaaba.
Te Uea e tuanga Enoka ao e noora Natin te Aomata n tabekakirake iaon te kaibangaki, imwin aia mwakuri aomata.
Enoka e ongo te bwanaa ae nene ao karawa a rabunaki ao ni kabane ana kariki bwai te Atua a tang ao te aonaaba e tanginiwenei a atiibu a bae ao aika itiaki a teiirake, ao a baunaki n te bauniuea n angatain Natin te Aomata, ma bauniuean te mimitong.
Enoko e noora Natin te Aomata ae e rierake nakon te Tama.
Enoka e noora te bong are e roko iai Natin te Aomata, ni kabanean boong, ni maeka iaon te aba inanon te raoiroi ibukin te mwaawa n te ngaa n ririki.” (Moses 7:47, 55–56, 59, 65)
Tao 75 te ririki imwain bungiakin Kristo, Amureki e anga ana kakoaua: “Nooria, I taku nakoimi, bwa I ataia ae Kristo e na roko ibuakoia natiia aomata, bwa e na katokaa iaona aia bure aomata, ao bwa e na kamaiu ibukin buren te aonaaba; bwa e a tia n taekinna te Uea ae te Atua. (Aramwa 34:8).
Iai Ana Reirei Iesu Ae Onoti
Ana Uota Nakea Rabwatana? iroun J. Kirk richards
Ti Iesu Kristo e konaa ni karaoa te angakarea ni kamaiu—ngkai e bungiaki iroun tinana ae mamate, Maria, ao n tia ni karekea te mwaaka ni maiu mairoun Tamana (taraa Ioane 5:26). Ibukin te mwaaka ni maiu aio, E tokanikai man te mate, akea mwaakan te ruanimate, ao E riki bwa ara Tia Kamaiu ao ara Tia Tei ao te Mataniwi n te Mangauti—te kawai are ti anganaki ngaira ni kabane te kamaiuaki ao te aki mamate. Ti na bane ni mangauti ao riki n aki mamate ibukin ana angakarea ni kamaiu Iesu Kristo.
Iesu E Kukurei N Anga Maiuna ibukin te Moan Bure
Te Kauoua n atikoro n taekan te onimaki, “Ti kakoauaa ae a na katuaeaki aomata nako ibukin oin aia bure, ao tiaki ibukin ana bure Atam.”
Rinanon kabonganaan inaomatara n rinerine, ti rineia n kamwakura ara onimaki. Ma te mwakuri korakora ti kona n rairinanora; n akea te Mwakuri ni Kamaiu, ti aki kona.
Ti reireinaki ni Moses bwa e a tia Natin te Atua ni kamaiura man ara moan ni bure, ike e aki kona ni kaekaaki iai aia bure kaaro iaon atuia natiia. (Moses 6:54)
N te 2 Nibwaai ti anganaki reirei aika tamaroa:
Ibukina ngkai e reke te mate nakon te aomata, ao bwa e aonga ni kakoroaki bukin ana baire n nanoanga te Tia Karikibwai, e riai n iai te mwaaka ni mangauti, ao e riai bwa e na reke te mangauti nakoia aomata ni kaitaraa te bwaka; ao e a roko te bwaka rinanon te bure; ao ngkai e rinanon te bwaka te aomata ao a na teweaki nako mai matan te Uea.
“Mangaia, ae e riai n akea tokin te mwakuri ni kamaiu—ma ngkana iai tokin te mwakuri ni kamaiu ao te rabwata ae mka aio e aki kona ni katoka te aki mka. Mangaia ae te moan motiki taeka are e bwakara te aomata e riai bwa e na tiku n aki totoki. Ao ngkana ngaia anne e na wene te iriko aio ni mka ao n tamruru n okira te aonaaba are e karikaki mai iai, ao n aki mangauti” (2 Nibwaai 9:6–7).
Iesu Bon Ti Ngaia te Aomata ae Tau
N te Doctrine ao Covenants, te Tia Kamaiu e titirakina te Tama bwa e na iangoa Korakaina ao matena, ae akea te bure ae karaoia, are e rangin ni kakatonga iai te Atua. Iesu e tuanga te Atua bwa e na iangoa wawanakon Raraana, raraan Iesu are e a tia te Atua ni kanakoa bwa e aonga ni Kamimitongaki” (taraa D&C 45:4).
Iesu bon ti ngaia te aomata are e kororaoi, n akea ana bure. Te angakarea n te O Tetamenti e nanonaki n te raraa—kanikinaean ana anganano ara Uea ao te Tia Kabooira iaon te kaibangaki ni kakoroa te anganano ni kamaiu. Ngkana te angakarea n te raraa e karaoaki n taai ngkoa n tembora, te ibonga e angakarea n te tibu te teei, ae kororaoi n arona nako. Te Tia Kamaiu e aki toki n taekinaki ni booki aika tabu bwa “Ana Tibutetei te Atua” ibukin Itiakina (taraa, te katooto, Ioane 1:29, 36; 1 Nibwaai 12:6; 14:10; D&C 88:106).
Betero e reirei bwa ti a tia ni kaboaki “ma raraan Kristo ae kakawaki, n aron te tibu te teei ae akea buakakana ao akea baarekana” (1 Betero 1:19).
Iesu E Kamaunai Buren Aonaaba
A kamatataaki ni kiibu aikai bwa rinanon Ana Mwakuri ni Kamaiu, te Tia Kamaiu e kaboa boon ara bure:
“Ngaira ni kabane, ti a tia ni bua n ai aroia tiibu; ti a tia n rairi nako nanora nakon are oin kawaira; ao e a tia te Uea ni kawenei ara kairua ni kabane iaona” (Motiaea 14:6).
“Ma te Atua, e kaota oin ana tangira nako ira n aei, na ngke ti boni buakaka naba, ao e mate Kristo i bukira. …
“Ba ngke ti raoiakinaki ma te Atua ni maten Natina, ngke taan ribaia ngaira, ao a na kabatiaki riki iai kamiuara ni maiuna, ngkai ti raoiakinaki ma Ngaia.
“Ao tiaki ti aei, ma ti kimareirei naba iroun te Atua i nanon ara Uea are Iesu Kristo, are ti anganaki raoiakinara i Rouna ngkai. …
“Ba aroia aomata aika bati ngke a riki n atongaki ba tani bure n ana aki-ongeaba te aomata ae ti temanna, ao ai aroia naba aomata aika bati ba n na riki n raoiroi n ana ongeaba temanna” (I-Rom 5:8, 10–11, 19).
“Ba e na kakaouaki are atongaki iroun Itaia are te burabeti ngke e kangai, E anai mamarara, ao E uouoti aorakira” (Mataio 8:17).
Ma te Atua e aki toki arona bwa te Atua, ao te nanoanga e butimwaea taan raraoma, ao e reke te nanoanga man te mwakuri ni kamaiu; ao te mwakuri ni kamaiu e kakoroa bukin mangautiia maate; ao mangautiia maate e kaokiia aomata nako matan te Atua; ao ngaia are a kaokaki nako matana, bwa a na motikaki taekaia n aron aia mwakuri, ni kaineti ma te tua ao te momotiraoi.
Ao ngaia are te Atua e a kakoroa bukin ana kantaninga nako aika a korakora ao akea tokiia, are a katauraoaki ngke e karaoaki aan te aonaaba. Ao ngaia are e a koro bukin kamaiuakia ma kabooakia aomata, ma kamaunakia ao te kananokawaki” (Aramwa 42:23, 26).
Iesu E Teimatoa ni Karokoa te Toki
Gray Day Golgotha, iroun J. Kirk Richards
Iesu Kristo e teimatoa ni kataaki, kainnano, anga maiuna, ao karawawataaki i Keketemane, ai aron naba te kaangaanga i Korokota iaon te kaibangaki. Ngkanne, n tokina, E taku, “E a tia” (Ioane 19:30). E a tia Ana mwakuri n te maiu ae mamate ao n teimatoa ni karokoa te toki, ngaia are e a katia ana angakarea ni kamaiu.
Inanon te o n aroka E taku, “Tamau ngkana tao e konaki, ao e na nako mai Irou te mangko aei: ma akea au taeka, ma bon ane i Roum” (Mataio 26:39).
Inanon te Doctrinne ao Covenants, ti reireinaki:
Korakaina e karikia, riki ma te Atua, bwa aomata aika kabanea ni korakora, n ruru ibukin te maraki, ma raraana ae waanako mani bwangabwangan nako rabwatana, ao ni kainnano n rabwataia ao n tamneia—ao E kaririaki bwa E na aki mooi n te mwangko ae mao, ao n aki mangori—
“E ngae n anne, E anga te mimitong nakon te Tama. E anaia ao e katia Ana katauraoi ibukira” (taraa D&C 19:16–19).
Iesu e taku nakon Tamana, “I a tia n neboiko iaon te aba: I kabanea te mwakuri are ko anganai bwa N na karaoia” (Ioane 17:4).
Ngkanne, iaon te kaibangaki, “Ao ngke e a tia ni katonga te wain ae mao Iesu, ao E taku, E a tia: ao E karara atuna, ao E anganako tamneina” (Ioane 19:30).
Iesu e roko nako aonteaba, e kawakina Arona bwa E na kona ni anganano ni maiuna, ao n teimatoa ni karokoa te toki.
Uringa Rinanon te Toa
Te bong aei ti uringa ana anganano ni kamaiu te Tia Kamaiu ma te kanikina te kariki ao te ran—n tei ibukin Rabwatana ao raraana—e moanaki n ana Kabanea n Amwarake ma Ana Abotoro.
“Ao e anaa te berena, ao e tataro ni katituaraoi, ao E tabeutaia, ao E anganiia, ao E kangai, Aio rabwatau ae i anga i bukimi: kam na karaoa aei bwa kanuringau.
“Ao E anaa naba te mangko i mwiin te amarake, ao E kangai, Te mangko aei te berita nabangkai i nanon rarau, ae kawawaeaki i bukimi” (Ruka 22:19–20).
N i Ioane 11:25–26 ti warekia:
“Boni Ngai te manga-uti, ao te maiu, ane e onimakinai, ngkana tao e boni mate, ao e na boni manga maiu:
“Ao ane maiu ma n onimakinai ao e na bon aki mate.”
Ti warekia naba: “Ngai te berena are kamaiu are e ruo mai karawa: ngkana e amarake n te berena aei te aomata, ao e na maiu n aki toki: ao te berena ae N nang anga bon irikou, ibukin kamaiuan te aba” (Ioane 6:51).
“Maiun te aonaaba” nanona te maiu akea tokina.
Ti kainanoa katauraoara ao ara utu ni katoa wiiki n tau ni kana te toa ao ni kaboua ara berita ma nanora n rairannano.
Te Tama ao te Nati A Tangiriira
Tai Nanououa, Thomas, iroun J. Kirk Richards
Te Tama e kanakoa Natina nako aonteaba—ni kamangoria—ni kariaia Ngaia n tauraki ao n rinanon ni kabane ake E na rinanona. N i Ioane ti warekia:
“E taku Iesu … , Boni Ngai te kawai, ao te koaua, ao te maiu: akea ane nako n te Tama, bwa ti i Rou” (Ioane 14:6).
“Ngke tao kam a tia n ataai, ao kam ata naba Tamau: ao imwin ngkai ao kam ataia, ao kam a tia n noria” (Ioane 14:6–7).
“aio te tangira, tiaki ngke ti tangira te Atua, ma E tangiriira, ao E kanakomaia Natina ba te kareanraoi ni kabara ara bure” (1 Ioane 4:10).
Kareanraoi ni Kabwarai Ara Burenanona te karea n rao ke te raunnano.
Kainana
Ni kabane ake a roko nako aonteaba ao ni karekea rabwataia ae mamate a na mangauti, ma ti na mwakuriia ni karekea kakabwaian te karietataaki rinanon ara kakaonimaki, inaomatara n rinerine, ongotaekara, ao ara rairannano. Te nanoanga e na anga te motiraoi, ni kariaia te rairannano.
Bukina ti a tia n rinea n tou mwin ao ni kariaia Iesu Kristo ngkai bwa ara Tia Kabooira, ti katoka arana iaora n te babwetito. Ti kariaia iaora te tua n Ongeaba Ti bertia bwa ti na teimatoa n Uringa ao ni kawakin Ana tua. Ti kabowi ara berita ngkana ti taua te toa
Man kabouan ara berita, ti a anganaki te berita bwa ti na teimatoa n raonaki iroun Tamneina n taainako. Ngkana ti kariaia Tamneina n roko inanon maiura ao ni kairi maiura, ti kona n oki nako matan Tamara i Karawa ao Natina, Iesu Kristo, are bon Aia babaire ni kakukurei ibukira—te baibaire ni kamaiu.