2021
’Ua ’oa’oa ’o Jane i roto i te tere
Māti 2020


Te mau vahine mātāmua o te fa’aho’i-fa’ahou-ra’a mai

’Ua ’oa’oa ’o Jane i roto i te tere

Mai ia Jane Manning James ānei tātou, i te hina’aro mau e fa’aoti i tō tātou tere ma te fa’aro’o ?

illustration of Jane Manning James

Fa’ahōho’ara’a nā Toni Oka

’Ua rohirohi roa ’o Jane Manning James i te haere-’āvae-ra’a, ’aita rā i hina’aro e fa’aea.

’Ua nava’i te pa’ari ’o Sylvester, tāna tamaiti matahiapo, nō te haere nā pīha’i iho i te pere’o’o pua’arehenua. ’O te ’aiū Silas rā, tei fānauhia i te roara’a o te ’ē’a, e tītau-noa-hia ïa e amo. ’O te matahiti 1847 teie, ’e ’ua fātata roa te ’utuāfare James i te ’āmui atu i te mau pionie mātāmua e tae atu i te ’āfa’a nō Roto Miti rahi.

’Ua mātau maita’i Jane i te rāterera’a roa.

E maha matahiti nā mua atu, ’ua fa’aru’e tōna ’utuāfare i tō rātou fare i roto i te hō’ē ’oire i te pae hiti’a o te rā nō te ’āmui atu i te feiā mo’a i Nauvoo, i ni’a i te ’ōti’a fenua i te pae tō’o’a o te rā. Tau mahana noa e ti’a nō te rātere nā ni’a i te ’ānavai. Nō te mea rā e rave rahi mau ta’ata ’ere’ere tei riro ’ei tītī i te mau Hau ’Āmui nō Marite, e tītau-pinepine-hia i te ’utuāfare ’o Jane e fa’a’ite i te parau fa’a’itera’a i tō rātou ti’amāra’a. I te tahi mau vāhi tē vai ra te mau ture ’eta’eta e ’ōpani i te feiā ’ere’ere ’ia rātere nā roto i te fenua—’oia ato’a i te fa’a’aufaura’a i te tino moni e 500 tara marite i te ta’ata.

Penei a’e nō teie mau ha’amāu’ara’a fifi rahi ’aore rā nō te tahi atu mau fa’ataupupura’a, ’ua pāto’i te mau ihitai o te pahī i te fa’auta ātea atu ia Jane ’e te mau melo o tōna ’utuāfare. Ma te ha’aparuparu ’ore, ’ua vaiiho rātou e rave rahi o tā rātou mau tauiha’a i muri ’e ’ua haere nā te ’āvae ’e te mau mea tā rātou e nehenehe e amo.

’Ua haere ’āvae te ’utuāfare ’o Jane hau atu i te 800 maile (1 287 km). ’Ua haere rātou nā roto i te mau mahana rarirari ’e te mau pō pōiri mau I te hō’ē taime ’a haere ai rātou ma te ’atā nā roto i te hō’ē uru rā’au, te ta’otora’a i raro a’e i te ra’i mahora. ’A ti’a mai ai rātou i ni’a, ’ua ’uo’uo roa tō rātou ’ahu i te rehu hiona.

« ’Ua ta’ahi mātou e tae roa ’ua ’ino roa tō mātou mau tia’a, ’e ’ua māuiui roa ’e ’ua ’āfāfā roa tō mātou mau ’āvae » tē ha’amana’o ra ’o Jane. « …’Ua ani mātou i te Atua te Metua mure ore ’ia fa’aora i tō mātou ’āvae, ’e ’ua pāhonohia tā mātou mau pure ».1

I roto i te fa’arurura’a i teie tere ’eta’eta mau, ’ua hīmene ’o Jane ’e tōna nā metua ’e te mau taea’e ’e mau tuahine i te mau hīmene, nō te ’āruera’a i te Atua. I te pae hope’a, i muri a’e fātata e toru ’āva’e i te haere-’āvae-ra’a, ’ua tae rātou i Nauvoo. Te mau matahiti i muri mai, i te taime ’a haere ai te feiā mo’a ha’apa’o maita’i nā roto i te ’āfa’a, tei roto ’o Jane i te mau pionie mātāmua tei ha’amata i te haere ’āvae nā te arati’a.