Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 37–40

Fa’a’oroma’i i te mau fifi o te ao nei

Nā Elder Hans T. Boom

Nō te Hitu ’Ahuru

’Eiaha te mau fifi o te ao nei e tāhemo iā’u i te ha’apa’ora’a i te parau a te Atua.

Nā ni’a i tō’u pere’o’o tāta’ahi, ’ua rave au i te avatea tā’āto’a nō te haere i terā taiete ’e terā taiete, nō te ’imi i te ’ohipa.

Fa’ahōho’ara’a nā Liam O’Farrell

Noa atu ’ua fafauhia mai ia tātou i te mau ha’amaita’ira’a rahi, mai te mea e ha’ape’ape’a tātou nō te mau fifi o te ao nei ’oi i te hina’aro o te Fatu, e ’ere tātou i te reira mau ha’amaita’ira’a. ’Ua fa’a’ite-pāpū-hia mai te reira nā te ’ohipa i tupu i te hō’ē ta’ata i te mau mahana mātāmua o te fa’aho’i-fa’ahou-ra’a mai.

’Ua riro na ’o James Covel ’ei ’orometua i roto i te tahi atu fa’aro’o e 40 matahiti, i muri a’e rā i te fa’aro’ora’a i te ’evanelia tei fa’aho’i-fa’ahou-hia mai, ’ua fafau ’oia i te Fatu ē, « e ha’apa’o ’oia i te fa’auera’a tā te Fatu e hōro’a mai iāna nā roto mai ia Iosepha, te peropheta ».(Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 39, te tuha’a upo’o parau) Nā roto ia Iosepha, ’ua parau te Fatu ia Covel, « e ha’apa’o ’oe i tō’u nei reo, ’o te parau atu nei ia ’oe nā : ’A ti’a mai ’e ’ia bāpetizohia ra, ’e ’a tāmā atu i tā ’oe ra mau hara, ma te ti’aoro mai i tō’u nei i’oa, ’e e fāri’i ïa ’oe i tō’u nei Vārua, ’e te hō’ē ha’amaita’ira’a rahi mai te ’ore i ’itea ia ’oe na ».(Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 39:10)

’Āre’a rā, roa iti a’e « ’ua pāto’i ’o Covel i te parau a te Fatu, ’e ’ua ho’i atura ’oia i tāna mau mana’o tumu i muta’a iho ’e i tāna mau ta’ata ho’i ».(Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 40, te tuha’a upo’o parau) Nō ni’a ia Covel, ’ua parau te Fatu ē, « ’ua fāri’i ’oia i te parau ma te ’oa’oa, terā rā, ’ua fa’ahema atu ra Sātane iāna ; ’e nā te māta’u i te fa’a’inora’a ’e te mau pe’ape’a o teie nei ao i fa’atupu ai i tāna pāto’ira’a i te parau ».(Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 40:2). Nō tōna pe’ape’a i te mau fifi o te ao nei, ’ua ’ere Covel i te ha’amaita’ira’a tei fafauhia iāna e te Fatu.

E fa’aea ānei au ’aore rā, e haere ?

I roto i tō’u iho orara’a, ’ua ha’api’i mai au ē, ’eiaha roa tātou e vaiiho i te fifi o te ao nei e ’ōpani ia tātou i te ha’apa’o i te parau a te Fatu. ’Ua pa’ari au i roto i te hō’ē fare fa’ahiahia ’e te here, i reira tō’u nā metua i te ha’api’i-maita’i-ra’a ia mātou i roto i te ’evanelia, ’e tō rāua here nō mātou e fa’a’ite ra i te here o te Metua i te ao ra nō tāna mau tamari’i.

I te 16ra’a o tō’u matahiti, ’ua anihia vau e rave i te ’ohipa i roto i te hō’ē vāhi fa’a’apura’a i te fenua Marite, ma te rāve’a e hāmani i tō’u fare i te hō’ē mahana. ’Ua fa’ahiahia vau i te reira, nō te mea i tō’u fenua ’āi’a, i Hōlane, e fenua na’ina’i roa tei ’ī i te ta’ata.

’Oia ïa, ’ua fāri’i ato’a tō’u mau tupuna i te pae o tō’u metua tāne i teie mana’o e haere e ora i te tahi atu vāhi. ’Ua fa’anu’u atu rātou i ’Ītōnetia, tei riro nā i te mātāmua ra ’ei tuha’a fenua Hōlane. E nehenehe au e ta’a pāpū roa nō te aha. I ’Ītōnetia, e mea maita’i te mahana, mea nehenehe roa te mau hurufenua, ’e e mea rahi mau te vāhi. Tō’u mau natura tē vai ato’a rā teie ā hina’aro e rātere ’o tei fa’auru i tō’u mau tupuna. E ti’a ato’a ānei iā’u e fa’aru’e i tō’u fenua ’āi’a nō te mā’imi i te manuia ’e te pāpū ’ore ?

I te roara’a o te reira taime nō te rave i te fa’aotira’a, ’ua hōro’a mai tō’u metua tāne i te hō’ē hōho’a nō te hō’ē rata tei pāpa’īhia nāna ’e nā tōna mau tuahine e rave rahi matahiti i ma’iri e tō rātou peresideni misiōni, ’o Donovan van Dam ’Ua ani te peresideni van Dam ia rātou e fa’aea noa i Hōlane ’e ’ia patu i te ’Ēkālesia i reira. ’Ua parau mai tō’u pāpā iā’u ē ’ua fa’aoti ’oia e rave mau i te reira. ’E nō te mea tei ni’a te i’oa o te ’utuāfare Boom i te rata, tei tō’u taime teienei i te fa’aoti e aha te rave.

I roto i te mau matahiti i muri mai i te Tama’i Rahi II, e rave rahi mau melo o te ’Ēkālesia tei fa’aru’e i tō rātou fenua nō te haere i Marite ’e i Canada. ’Ua tupu fa’ahou te reira i te mau matahiti 1970, noa atu te mau fa’aitoitora’a a te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia i te mau melo ’ia fa’aea i tō rātou iho fenua ’e ’ia ha’apūai i te ’Ēkālesia i reira rātou e ora ai. I roto i te pure, ’ua rave ato’a vau i te fa’aotira’a e fa’aea ’e e patu i te ’Ēkālesia i Hōlane, ma te ta’a ’ore i te tā’āto’ara’a e aha tō te reira aura’a i muri nei.

’Ā, te ravera’a i te mau fa’aotira’a

I te fa’aotira’a vau i tā’u ha’api’ira’a tuatoru i te hope’a o te mau matahiti 1970, tei roto te ’imira’a faufa’a a te fenua Hōlane i te ’ārepurepu. ’Ua mara’a te fāito o te feiā ’ohipa ’ore i ni’a. Te tā’āto’ara’a, e au ra ē e ’ere i te mea fa’ahiahia roa. E mea fifi roa nō te feiā e parau tu’ite ’ia fa’aoti e aha te rave i muri iho.

E peresideni ’āma’a tō’u metua tāne. I te tahi taime, e tāu’aparau ’oia iā’u nō te rāve’a e tāvini i te hō’ē misiōni rave tāmau. ’Oia mau, e ’ohipa fa’ahiahia mau te reira ’ia rave. E ’oa’oa rahi tō’u ’ia tupu te reira nō te tā’āto’ara’a o tō’u orara’a.

’Aita rā vau e ’ite ra nāhea te tāvinira’a i te hō’ē misiōni i te tauturu iā’u ’ia pāturu i tō’u ’utuāfare ananahi. Mai tō’u na’inai’ra’a, tē vai noa rā tō’u hina’aro rahi i te hō’ē mahana e ’ite mai i te here o tō’u orara’a ’e ’ia patu ’āmui i tō māua ’utuāfare.

E 17 matahiti tō’u i te reira taime, ’e ma te ’ite ’ore e aha te rave i muri iho, ’ua ha’amata vau i tā’u tuha’a fāito ha’api’ira’a nō muri iho. I muri mai rā e rave rahi hepetoma, ’ua ’ite au ē e ’aita teie tuha’a ha’api’ira’a e fa’a’oa’oa mai iā’u. ’Ua uiui au, e hōro’a ato’a mai ānei te reira i te hō’ē ’ohipa pāpū. ’Ua mana’o vau e fa’aru’e i te ha’api’ira’a.

’Aita tō’u nā metua i ’oa’oa nō te reira. ’Ua parau rāua iā’u, e fa’aru’e au i te ha’api’ira’a mai te mea e ’ohipa tā’u. ’Ua mana’o paha ïa rāua ē, e’ita e ’itehia iā’u te hō’ē ’ohipa nō te fifi i te pae faufa’a. Nā ni’a i tō’u pere’o’o tāta’ahi, ’ua rave au i te avatea tā’āto’a nō te haere i terā taiete ’e terā taiete. I te pae hope’a, ’ua tihepuhia vau i roto i te hō’ē taiete nō te ’ohipa i roto i te vāhi vaira’a tauiha’a.

Tā’u ’ōpuara’a

Noa atu ’ua rave au i teie ti’ara’a nō te hō’ē tau poto, e ’ōpuara’a tā’u. E riro mai au ’ei muto’i. Te ravera’a i te ’ohipa i roto i te fa’aterera’a hau e rāve’a pāpū te reira nō te ha’amaita’i i tō’u ’utuāfare i muri nei ’e e tupu maita’i te reira.

Tē ha’amana’o nei au i te mahana ’a haere ai au i te hi’opo’ara’a nō te tomo i roto i te fare ha’api’ira’a nō te mau muto’i. ’Ua rave au i te pere’o’o auahi i te po’ipo’i roa ’e i te mahana tā’āto’a, ’ua ha’a e rave rahi huru hi’opo’ara’a. I te hope’a o te mahana, ’ua pi’ihia vau i roto i te piha tōro’a. ’Ua parau mai rātou iā’u, ’ua manuia vau i te mau hi’opo’ara’a ato’a, nō te mea rā e 17 noa tō’u matahiti, e mea ’āpī roa vau. ’Ua parau mai rātou iā’u e tāmata fa’ahou i roto hō’ē matahiti.

’Ua pāpararī tō’u ao, ’e i te roara’a o te ’ē’a ho’ira’a ’ua feruri au, « e aha tō muri mai » ? I te fare, ’ua fa’aro’o tō’u pāpā i tō’u māuruuru ’ore ’e ’ua ani mai e hōro’a i te hō’ē ha’amaita’ira’a nō’u. ’Ua mana’o vau ē, e parau mai te Fatu e tere maita’i te mau mea ato’a ’e e manuia vau nō te fare ha’api’ira’a nō te mau muto’i ma te rāve’a temeio. ’Ātirē i te reira, ’ua parau mai te Fatu iā’u ē, mai te mea e mā’iti au e tu’u iāna nā mua roa, e vai noa te faraoa i ni’a i tā’u ’aira’a mā’a ’e te rāve’a nō te ha’amaita’i i tō’u ’utuāfare nō muri iho.

Hō’ē ’ōpuara’a maita’i a’e

’Ei pāhonora’a i tā’u mau pure, ’ua fāri’i au i te pāhonora’a ē, nō’u, te tu’ura’a i te Fatu nā mua te aura’a ’o te tāvinira’a ïa i te hō’ē misiōni rave tāmau. ’Ua hina’aro noa iho ā vau e rave i te reira, ’aita rā vau i ’ite nāhea te hō’ē ta’ahira’a e arata’i atu ai i te tahi ta’ahira’a. I teienei, ’ua ’ite au ē te tāvinira’a i te hō’ē misiōni ’o te mea ïa tā’u e rave, ’e ’ua hina’aro vau e rave i te reira i te ’oi’oira’a e ti’a ai.

I te reira tau, te moni nō te hō’ē misiōni e 10 000 te moni tahito hōlane, fātata hō’ē matahiti te moni ’āva’e. ’Ua tāmau noa vau i te rave i te ’ohipa i roto i te vāhi vaira’a tauiha’a ’e i te tau ve’ave’a nō te matahiti 1981, ’ua ti’a tā’u e 10 000 moni tahito hōlane. E 18 ato’a tō’u matahiti. ’Ua parau mai tō’u metua tāne, te peresideni ’āma’a, iā’u e mea ’āpī roa vau nō te hō’ē misiōni, ’oia ato’a te peresideni mata’eina’a ’e te peresideni misiōni. I teie taime, e tītauhia e 19 matahiti tō ’outou. Terā rā, i tō’u mahana fānaura’a nō te 18ra’a o tō’u matahiti, ’ua haere au i te taote ’e i te taote niho vau ana’e ’e ’ua ani ia rāua e fa’a’ī i tā rāua tuha’a nō tā’u parau anira’a misiōni.

Nā roto i te mau rāve’a ta’a ’ē, ’ua ti’a iā’u i te fa’ataui i te mana’o o tō’u feiā fa’atere ’ia uiui iā’u ’e ’ia hāpono i tā’u parau anira’a. I muri iho ’ua tīa’i mātou. ’Aita vau i ’ite ē, ’ua fāri’i tō’u metua tāne, te peresideni ’āma’a, i te hō’ē rata. ’Ua fa’aho’ihia mai te parau anira’a iāna ma te parau pāpa’i ē e mea ’āpī roa vau. ’Aita rā ’oia i hina’aro e fa’a’ite mai ā i te reira iā’u, nō reira, ’ua ’āfa’i noa ’oia i te reira nā roto i tōna pūtē e rave rahi hepetoma, ma te ’ore e parau mai iā’u. ’Aua’a a’e, i roto i te ārea taime, ’ua fāri’i ’oia i te tahi atu parau pāpa’i. Tē parau ra te reira ē i roto i te tahi huru tupura’a, ’ua ineine te mau taea’e i te vaiiho i te feiā ’āpī ’ia haere ’oi’oi mai te mea ’ua ineine maita’i rātou. ’Aita i maoro roa, ’ua pi’ihia vau ’ia tāvini ’e ’ua tonohia i te misiōni nō Lonedona hiti’a o te rā i te fenua Peretāne. ’Ua riro tā’u misiōni ’ei ha’amaita’ira’a nō te hō’ē orara’a.

Mau ha’amaita’ira’a nō ō mai i te Fatu ra

Toru ’āva’e i muri mai tō’u ho’ira’a mai nā tā’u misiōni, ’ua fārerei atu vau i te here o tō’u orara’a. Hō’ē matahiti i muri mai, ’ua fa’aipoipohia māua ’e ’ua tā’atihia i roto i te hiero nō Lonedona, Peretāne. ’Aita iho ā te ’imira’a faufa’a i maita’i mai, ’ua ti’a noa rā iā’u ’ia fāri’i i te hō’ē ’ohipa ’e ’ia fa’a’amu i tō’u ’utuāfare. Tē vai noa ra te faraoa i ni’a i te ’aira’a mā’a ’e te hō’ē punu i ni’a i tō mātou upo’o.

’Ei misiōnare, teie te hō’ē o tā’u mau pāpa’ira’a mo’a au roa : « ’Ia ha’apa’o māite ’oe i te mau fa’aue a te Atua, e manuia ïa ’oe i te fenua ».(Alama 36:1) Ma te reira ’ei arata’i, ’ua fa’aoti au e rave i te mea tā tō’u metua tāne i rave—’ia fa’aea i Hōlane ’e ’ia patu i te ’Ēkālesia i tō’u fenua ’āi’a.

Te ’utuāfare ’o Elder ’e te tuahine Boom i te matahiti 2019. Mai te reira taime, ’ua fanauhia mai hō’ē fa’ahou mo’otua tamāhine.

I teie mahana, te ’āma’a na’ina’i roa i reira tō’u pa’arira’a, ’ua riro i teienei ’ei pāroita nehenehe i reira tā māua mau mo’otua e fana’o ai i te ’āmui i te mau hoa e rave rahi, ’ia putuputuhia i roto i te hō’ē Paraimere rahi. E tōro’a maita’i tō tā māua mau tamaiti ’e ’ua ha’amaita’ihia i te faraoa i ni’a i te ’aira’a mā’a. Tē ’ite nei au ē, ’ua riro tā’u mau fa’aotira’a ’ei maita’i nō te u’i nō muri iho, ’o tē hina’aro ato’a nei i te tu’u i te Fatu nā mua roa i roto i tō rātou orara’a.

Tē ’oa’oa nei au i te ha’api’i-’oi’oi-ra’a mai i roto i tō’u orara’a ē, te fa’aotira’a maita’i ’o te fa’a’oroma’ira’a i te mau fifi o te ao nei ’e ’ia tu’u i te Metua i te ao ra nā mua roa. ’Ua hōro’a mai ’oia iā’u i te mau ha’amaita’ira’a ’o te ’ore roa e ’itehia iā’u.