“Au Rongorongo mairoun te Uea,” Riaona, Tianuare 2024.
Bannan te Onimaki
Au Rongorongo mairoun te Uea
I kunea bwa reirei man ana Boki Moomon bon te kawai ae tamaroa ni karekea am koaua ma iai.
Te Tamnei iroun Leslie Nilsson
N 1993, teniua te bong imwain ae N na mwaing nako Polokwane, i meangin Aberika Maeao, ao e roko te karebwerebwe n au mataroa. Ngke I a kaukia, ao a tei uoman mitinare man ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira.
I kaikawaki i nanon te maiu ni kiritian, ma au utu a aki toki n tuangai bwa N na kararoaai ma mitinare. Ma a rangi n tamaroa teia ao I unga ni kakarabakau ma ngaiia iaon taekan te aro, ai ngaia are I kariniia.
Imwiin aia kakawari ae rangi n tamaroa aei, a tuangai, “Ti kona n anganiko ana Boki Moomon?”
“Taua moa, ao anganai tabeua te miniti,” I kaekaia. “I taku bwa iai teuana irou”
A bon kubanako, ngke I a kaota nakoia au kaobi. Ao I a kabwarabwara nakoia ae n au kaawa ni mweengau ae Cape Town, ao I anganaki ana Boki Moomon irouia mitinare n tain te kaotibwai ae karaoaki. I bon kawakinna, ao n akean au baire n taratara kanoana I raibaea kanoan ana Boki Moomon n taai tabetai.
I mwiin rokoia anne, I a manga kaoia riki mitinare. I kaikawaakirake n te ekaretia ae kaokoro, ma n anne, ike bon te minita iai tamau te kauaei. Au iango ibukin manga bwabetitoakiu riki e a bon reke bwa te kangaanga nakon rairakiu. E ngae n anne, I moana rorokou n taromauri n teuana te mwaanga ae uarereke. I mwiin teuana ma te iterana te ririki, e a weteai nakon ana aobiti te beretitenti n te mwaanga.
“Ti Tangiria bwa ko na Karekea am Koaua”
“David, I tangiria bwa N na anganiko te kakaewenako,” e taetae te beretitenti n te mwaanga. “Ti rangi n tangiria bwa ko na karekea am koaua man ana Boki Moomon”. I namakinna bwa ko bon kona ni karaoia ngkana I weteiko bwa ko na riki bwa te tia anga reirei n Reirein te Euangkerio. Ko a tia n riki bwa te tia reirei ngkoe n te iuniwetiri, ao I ataia bwa bon akea angin te mwaaku ni kabwarabwara i mataia aomata.”
N taai aikai, ao taan reirei a na riai n iai aia membwatibu n te Ekaretia. 1 N taai aika nako, te beretitenti n te mwaanga e namakina te kairi mairoun te tamnei bwa N na riki bwa te tia reirei. I rangi ni kakaitau ibukin anne.
“E Tamaroa” I kaeka.
Ni katoa tairikin te Kaonobong ao I aki toki ni karaoa au kamatebwai i aon te reirei are N na kanakoa bwa I aonga n oota, n mataata raoi, ao ni kairekerekea ma karaki ao rongorongoia aomata man ana Boki Moomon. I bon irou, ao te angareirei ma te boki bon te kawai ae raoiroi ni ukeran am koaua mai iai.
N te Taabati teuana, imwiin, au tai n riki bwa te tia reirei inanon te tai ae kaaniia teuana te ririki, te beretitenti n te mition mai Prestoria e roko n ara tabo bwa e na kakioa ara maungatabu ao n reke ana tai n kaea au kiraati n te Reirei n Tabati.
“Ko rabwa, te Tari Baxter,” e taku imwiina. “E rangi n tamaroa am anga reirei. Ko roko mai ia?”
Ngke Ituanga bwa I roko man te kaawa ae Cape, ao e a manga tuangai bwa tera au uoote.
“Akea au uoote.”
“Ni kangaa iai?” e titiraki.
“Ngai are ko kona n kabotaua n ai aron teTientaire?” I kaekaa. “Tiaki ngai te membwa n te Ekaretia.”
E taraa ni mainarake moana ao ni katawe n nakon te beretitenti n te mwaanga.
“Ko wetea te aomata ae tiaki kain te Ekaretia bwa e na tia reirei iaon booki aika tabu?” e titirakinna te mition beretitenti.
“Ao e uara, e karaoia n tiaki angana?”
“Kai eaki.”
“Iai te tamnei ae raoiroi n ana anga rerei?”
“Eng iai.”
“E anga te reirei ae eti n te euangkerio?
“Eng.”
A booraoi n iango bwa N na reitanako au angareirei. Tabeua te namwakaina i mwiin, I oki ni kawaria au utu ao ni motirawa n te Kiritimati n au kaawa ae Cape. I nanon au tai ikekei, ao e a tuangai tinau bwa e nang kiitana ana ekaretia bwa e a tia ni mate buuna are tamau te kauaei. N te tai anne, e buokai te Uea ni kaakea namakinan te kaairua ake I karekea ibukin au kakaonimaki nakon tinau ma te ekaretia are I bwebwerake i nanona.
Ngke I a okira mwengau, I a tareboonia te beretitenti n te mwaanga.
“I tangiria bwa N na bwabetitoaki ningabong,” I tuangnga.
“Ko bon koaua, David?”
“Eng,” I taku. “I karekea te rongorongo mairoun te Uea.”
“ Iai te Bwai ae N na Anganiko”
Ngke I tuanga are bon oin raoi tamau bwa I a kaaina ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira, I aki koaua irouna bwa e aera ngkai e a bon aki kakarongoa.
“Anganai au tai bwa N na karakina teutana rongorongou rimoa,” e taku.
Tamau, e aki te roko n tataekinna nakoiu bwa tera ana ekaretia, ao ngkai e a tuangai bwa ngke te kairake n ataeinimwaane ngaia, ao e nanako n taromauri n te uoote ae Cumoral n te kaawa ae Cape. E a tia n riki bwa te tia takakaro n ana tiim n bwatiketibooro te uoote. E a tia ni karekeia raoraona Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira. Temanna mai ibuakoia raoraona ae rangi n tatangiria bon te mitinare are, i mwiin ana beku n te mition, ao e tiringaki i Vietnam.
N au iango ngke e aki bua raoraon tamau arei, e na kaman tia ni kaaina te Ekaretia. E bon rangi ni kaokoro maiuna. Ririki ake i mwiina, e bon teimatoa naba n iai ana karinerine ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira. Bon akea teuana te ekaretia ae e a tia ni kaainna, ma e korakora ana boutoka nakon au babaire ibukin kaainakin te Ekaretia.
Tabeua namwakaina n nako ao e mate tamau te kauaei, ao I a marooro ma tinau ibukin au bwabetiito. E bon aki nakoraoi ara marooro anne. Ao eng, ngke Ia nako n te Netherlands bwa N na kawariia au utu mairoun tinau, ao e reke au tai n tibwaua arou n rairaki ke ni bitaki nakoia. Ike I a manga kunea naba ae ngaia iai irekerekeia ma te Ekaretia.
N au tai irarikiia, ao ai tamau e tuangai. “Iai te bwai ae N na anganiko,” e taku. Imwiina ao e angan baiu ana Boki Moomon ae te moan karaobwai mai Dutch, are booretiaki n 1890.
“Bon aia boki ara utu n taai akekei,” e taekinna. “I tangiria bwa e na reke iroum”
Irekerekeia au utu aika uoua aikai ma te Ekaretia e bon anganai te unga n nano. Ni karokoa ngkai, ao I rangi n kakawakina raoi ana Boki Moomon n te taetae n Dutch aei. E kaoka au ururinga nakoia mitinare ake a moan kawarai. E kauringai kakawakin te anga reirei man ana Boki Moomon are karika bitakiu. E kauringai n aron tamau n tatangira te Ekaretia ae ngaia tabeman ara bakatibu a kona ni butimwaea te euangkerio ae kaokaki.
Ao e kauringai naba bwa bon iai te mwaaka n ana Boki Moomon ni kairiia “ Iutaia ao Tientaire bwa a na kakoaua ae Iesu bon te Kristo, te Atua ae Akea Tokina, are a kakoaua kain aonaaba ni kabane.”2