Ngaohikoviá
ʻOku Totonu Nai Ke U Kumi Ki Ha Tokoni Fakapalōfesinale?


“ʻOku Totonu Nai Ke U Kumi Ki Ha Tokoni Fakapalōfesinale?” Tokoni Maʻanautolu ne Ngaohikoviá (2018).

“ʻOku Totonu Nai Ke U Kumi Ki Ha Tokoni Fakapalōfesinale?” Tokoni Maʻanautolu ne Ngaohikoviá

‘Oku totonu nai ke u kumi ki ha tokoni fakapalōfesinale?

ʻI hono maʻu [ko ia] ha tokoní, ʻe lava ke fakalakalaka [ai] hoʻo moʻuí, fakatupulaki hoʻo mahuʻingaʻia ʻiate kitá, pea fakamālohia ho ngaahi vā fetuʻutakí. ʻOku ʻikai totonu ke ke fuesia tokotaha ha mamahi ne fakatupu ʻe he ngaohikoviá, pea ʻikai totonu ke ke fuesia ia ʻo taʻengata.

Mahalo ʻe faingataʻa ke ke ongoʻi fiefia koeʻuhí ko e ngaohikovia naʻe hoko kiate koé. Ka neongo iá, ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke ke aʻusia ʻa e fiefiá. Naʻe pehē ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi: “Ko e taha ʻo e ngaahi fakahā maʻongoʻonga taha ʻa e ʻOtuá ko e akonaki ʻa Līhai ʻʻoku ʻi ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá koeʻuhí ke nau maʻu ʻa e fiefiá.’ (2 Nīfai 2:25.) ʻOku mahulu hake ʻa e fiefiá ʻi he nekeneká. Ko e fiefiá ʻa e ongo taupotu taha ʻo e tuʻunga leleí.” (“Joy and Mercy,” Ensign, Nov. 1991, 73).

ʻE lava ke hoko mai e tokoní ʻi he ngaahi founga kehekehe. Mahalo ʻe kau ki ai hano maluʻi ʻe he kau maʻu mafai fakapuleʻangá, fakahinohino mei he kau faifaleʻi fakapalōfesinalé, pe tokoni mei he niʻihi kehé (vakai, “Te u kumi tokoni nai ki fē?”).

Tokoni Kapau ʻOkú Ke ʻI Ha Tuʻunga Fakatuʻutāmaki

Kapau naʻe ngaohikovia pe lolotonga ngaohikovia koe, pe kapau ʻokú ke ongoʻi ʻoku ʻikai ke ke malu, mahalo te ke fie maʻu ha tokoni fakavavevave mei he kau maʻu mafai fakapuleʻangá, ngaahi vaʻa tokoni ki he malu ʻa e fānaú pe kakai lalahí, pe kau toketā fakapalōfesinalé. Mahalo foki ʻe toe fie maʻu ke ke kumi tokoni mei ha loea pe taha ʻokú ne taukapoʻi kinautolu kuo ngaohikoviá. ʻE lava ke tokoni atu e ngaahi vaʻa tokoni ko ʻení ke maluʻi koe mo taʻofi ha toe hoko ha ngaohikovia (vakai ki he “ ʻI he Tuʻunga Fakatuʻutāmakí?” ki ha tokoni vave).

Tokoni mo e Fakafiemālie, Poupou, mo e Fakaakeake

ʻOku tatau ai pē pe naʻe ngaohikovia koe ʻanefē, ka te ke lava ʻo maʻu ha lelei mei he poupou mo e tokoni fakapalōfesinalé. Ko e lahi taha ʻo kinautolu ne ngaohikoviá ʻoku nau fakaakeake lelei taha ʻi he taimi ʻoku tui ange ai ha taha kiate kinautolú, fakapapauʻi ange ʻenau ngaahi ongó, ʻoku nau ongoʻi malu mo maluʻi kinautolu, pea mahino kiate kinautolu e founga kuo uesia ai kinautolu ʻe he ngaohikoviá. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e poupoú ke ke maʻu e melinó mo ʻikai ongoʻi tuenoa ʻi hoʻo feinga fakaakeaké.

ʻE lava foki ke ʻoatu ʻe he kumi tokoní e ngaahi meʻá ni kiate koe:

  • Ko ha fehokotaki mo e niʻihi kehé

  • Ko ha taha ʻe lava ʻo fanongo ʻi he manavaʻofa

  • Ko ha taha te ne lava ʻo poupouʻi koe

  • Ko ha tui ʻoku malava e fakaakeaké

  • Ngaahi ongo ʻo e ʻofa mo e tali kakato

  • Fakahinohino lolotonga e ngaahi tuʻunga ʻo e fakaakeaké

  • Loto-toʻa mo e malava ke laka ki muʻa ʻi he ngaahi tuʻunga ʻo e fakaakeaké

  • Ngaahi fakakaukau lelei lahi ange

ʻE lava ke tokoni atu e kumi tokoní ke ke kamata ongoʻi e ʻamanaki leleí. ʻE lava foki ke tokoni atu ke ke maʻu ai ʻa e nekeneká mo e fiefiá.

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni ʻa e Koló mo e Siasí

(ʻOku ʻi ai ha niʻihi ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻi laló, ʻoku ʻikai faʻu, tauhi, pe puleʻi ʻe he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. Neongo ʻoku fakataumuʻa ʻa e ngaahi naunau ko ʻení ke hoko ko ha ngaahi maʻuʻanga tokoni makehe, ka ʻoku ʻikai ke poupouʻi ʻe he Siasí ha kanoloto ʻoku ʻikai fenāpasi mo e ngaahi tokāteliné mo e akonakí.)

  • Ko Ha Hala Fakakavakava ki he ʻAmanaki Leleí mo e Fakamoʻuí,” Nanon Talley, Liahona, ʻEpeleli. 2017

  • Healing from Trauma and Moving On,” HelpGuide.org

  • Faleʻi ʻa e Vaʻa Tokoni ki he Fāmilí

  • The National Child Traumatic Stress NetworkFakamatala fekauʻaki mo e ngaahi fika telefoni ki he tuʻunga fakatuʻutāmakí, fakahinohino ki he moʻui lelei fakaeʻatamaí, tokoni ki he ngaohikoviá pe fānau liʻekiná, tokoni ki he fānau kuo ngaohikovia fakasekisualé, ko hono tali e ngaahi fakatamakí, mo e tokoni ki ha taha ne ngaohikovia mo e ngaahi polokalama totongi huhuʻí.

  • RAINN.org (Tokoni Fakalotofonua ki he Tohotohó, Ngaohikoviá & Hia Fakamalaʻiá): ngaahi polokalama ke tokoni ki he fakaʻehiʻehi mei he fakamālohi fakasekisualé, tokoniʻi ʻa kinautolu ne hao moʻuí, pea ʻomi ʻa e kau faihalá ki he fakamaau totonú.

  • ʻOkú ke Faingataʻaʻia Nai? Talanoa He Taimí Ni.

Ngaahi Fakamatala Fekauʻakí

Paaki