Krok 4.

Prawda

Kluczowa Zasada: Zrób gruntowny i odważny osobisty obrachunek moralny w formie pisemnej.

Kiedy podjąłeś krok 3., zdecydowałeś, że zaufasz Panu. Powierzyłeś swoją wolę i życie Jego opiece. Podczas kroku 4. pokażesz swą gotowość do zaufania Bogu. Przygotujesz na piśmie wnikliwy i odważny obrachunek swojego życia, dokonując przeglądu lub podsumowania myśli, wydarzeń, emocji i działań ze swojego życia, czyniąc owo zestawienie na tyle pełnym, na ile jest to możliwe.

Przygotowywanie odważnego i gruntownego obrachunku własnego życia nie będzie łatwe. Kiedy mówimy odważne, nie mówimy, że będziesz odważny i że nie będziesz odczuwał strachu. Prawdopodobnie podczas badania swojego życia doświadczysz wielu emocji, łącznie z poczuciem zażenowania, wstydu lub strachu. Odważnie oznacza, że nie pozwolisz, aby twój strach powstrzymał cię przed zrobieniem gruntownego obrachunku. Podczas kroku 4. oznacza to, że zobowiązujesz się do rygorystycznej uczciwości, kiedy będziesz koncentrować się na wydarzeniach ze swojego życia — również na własnych słabościach, a nie na słabościach innych.

W przeszłości prawdopodobnie usprawiedliwiałeś złe zachowanie i obwiniałeś innych ludzi, miejsca czy rzeczy za problemy, które sam powodowałeś. Teraz zaczniesz brać odpowiedzialność za przeszłe i obecne działania, nawet jeśli będziesz musiał przyznać się do bolesnych, zawstydzających czy trudnych wydarzeń, myśli, emocji lub działań.

Jeśli myśl o zrobieniu dogłębnego i odważnego osobistego obrachunku sprawia, że czujesz się przytłoczony, wiedz, że nie jesteś sam. Jesteśmy z tobą. Pamiętamy, jak zmagaliśmy się, by znaleźć w sobie chęć do ukończenia tego kroku. Wielu z nas zastanawiało się, czy można by ominąć krok 4. i mimo to przezwyciężyć nasze uzależnienia. W końcu musieliśmy uwierzyć słowom tych, którzy szli tą drogą przed nami: „Bez dogłębnego i odważnego przeprowadzenia obrachunku moralnego […] wiara, która tak naprawdę przejawia się w codziennym życiu, nadal jest poza zasięgiem” (Twelve Steps and Twelve Traditions [1981], 43).

Uzależnienie upośledza naszą zdolność do uczciwego zastanawiania się nad naszym życiem. Ogranicza naszą zdolność do zrozumienia szkód i spustoszenia — obciążeń — powstałych we wszystkich naszych relacjach międzyludzkich. Zanim mogliśmy z ufnością polegać na Zbawicielu, potrzebowaliśmy pewnej konstrukcji, dzięki której mógłby On nam pomóc w uczciwym uporządkowaniu naszej przeszłości. Krok 4. zapewnił taką konstrukcję. Był nią „żarliwy i skrupulatny wysiłek zmierzający do odkrycia, jakie z tych ciężarów tkwiły i tkwią w nas” (Twelve Steps and Twelve Traditions, 42).

Owo zestawienie było też krokiem, który pomógł nam dostosować nasze życie do woli Boga. Dzięki niemu rozpoznaliśmy negatywne myśli, emocje i działania, które rządziły naszym życiem. Dzięki odkryciu tych destrukcyjnych elementów w naszym życiu zrobiliśmy pierwszy krok ku naprawieniu ich. Zrobienie tego zestawienia było trudne, lecz krok ten otworzył drzwi do większej wiary i nadziei, których potrzebowaliśmy, aby kontynuować proces zdrowienia i przezwyciężyć uzależnienie.

Jak zrobić obrachunek

Kiedy już przyznaliśmy, że powinniśmy zrobić krok 4., pojawiło się następne pytanie: „Ale jak mam zrobić taki obrachunek? Jakich narzędzi potrzebuję?” Przygotowanie obrachunku to bardzo osobisty proces i nie ma jednego właściwego sposobu na zrobienie go. Możesz naradzić się z innymi, którzy już go przygotowali i poprosić Pana o przewodnictwo w przygotowaniu własnego obrachunku. On pomoże ci być szczerym i pełnym miłości, kiedy będziesz dokonywać przeglądu swoich wspomnień i uczuć.

Jednym ze sposobów na zrobienie takiego obrachunku jest wypisanie wspomnień o ludziach, instytucjach czy organizacjach, zasadach, ideach lub wierzeniach, a nawet wydarzeniach, sytuacjach czy okolicznościach, które wywołują pozytywne lub negatywne uczucia (takie jak smutek, żal, złość, chowanie urazy, strach, zgorzknienie). Niektóre pozycje na liście mogą pojawiać się wiele razy. Może tak się stać. Na tym etapie nie próbuj klasyfikować, osądzać czy analizować. Teraz najważniejszą rzeczą jest to, byś był na tyle dokładny, na ile jest to możliwe.

Kiedy będziesz przygotowywał obrachunek, spójrz ponad swe przeszłe zachowania i zbadaj myśli, uczucia i przekonania, które doprowadziły do takiego zachowania. Twoje myśli, uczucia i przekonania są tak naprawdę źródłem twoich zachowań uzależniających. Jeśli nie zbadasz wszystkich swoich skłonności do odczuwania strachu, dumy, urazów, złości, uporu i użalania się nad sobą, twoja abstynencja w najlepszym razie będzie wątpliwa. Będziesz nadal ulegał swojemu pierwotnemu uzależnieniu lub popadniesz w kolejne. Twoje uzależnienie jest symptomem innych „przyczyn i warunków” (Alcoholics Anonymous [2001], 64).

Niektórzy ludzie systematyzują swoje życie według wieku, klas w szkole, miejsc zamieszkania lub związków z innymi ludźmi. Inni zaczynają po prostu od burzy mózgu. Zapewne nie przypomnisz sobie wszystkiego na raz. Miej cały czas modlitwę w sercu i pozwól, aby Pan ci wszystko przypomniał. Niech ten proces będzie zadaniem otwartym, podczas którego będziesz dodawał pozycje, w miarę jak będą ci się przypominały.

Kiedy zakończysz swą listę, szukaj wskazówek Pana, podczas gdy będziesz uczył się z każdego wspomnienia. Niektórzy ludzie porządkują tę część zestawienia w postaci tabeli lub wykresu, wpisując dane pod pięcioma nagłówkami wymienionymi poniżej. Ograniczają swoje notatki do krótkich stwierdzeń. Inni rezerwują stronę na każdy wpis ze swojej listy, a następnie zapisują odpowiedzi w każdej z pięciu kategorii.

Wydarzenie: Co się stało? Dosłownie w kilku słowach zrób krótki opis tego, co pamiętasz z danego wydarzenia. Myśl raczej w kategoriach podsumowania niż spisywania długiej historii.

Skutek: Jak to wpłynęło na ciebie lub innych?

Uczucia: Jak się czułeś podczas tego wydarzenia? Jakie są twoje uczucia obecnie? Zastanów się, jaki udział mógł mieć w tym twój strach.

Samoocena: W jaki sposób twoje wady lub zalety wpłynęły na sytuację? Czy widzisz jakiekolwiek przejawy dumy, użalania się nad sobą, samooszukiwania się lub uporu w swojej postawie i działaniach? Nie zapomnij zapisać także tych sytuacji, kiedy postępowałeś we właściwy sposób.

Duch Święty może pomóc ci ukorzyć się i stawić czoła prawdzie, nawet jeśli jest ona bolesna. Z pomocą Pana możesz rozpoznać swoje mocne strony i słabości (Eter 12:27). Pomocne mogą być poniższe pytania:

• Jakiego rezultatu oczekiwałem w tej sytuacji i dlaczego?

• W jaki sposób próbowałem kontrolować sytuację?

• Czy ta sprawa dotyczyła mnie?

• Jakie podejmowałem działania lub czego nie robiłem, aby dostać to, czego chciałem?

• Czy ignorowałem rzeczywistość?

• Czy moje oczekiwania wobec siebie i innych były realne?

• Czy okłamywałem siebie lub innych?

• Czy ignorowałem uczucia innych i myślałem tylko o sobie?

• Czy zachowywałem się jak ofiara, aby móc kontrolować innych, zyskać ich uwagę i współczucie, być kimś wyjątkowym itp. ?

• Czy odrzucałem pomoc ze strony Boga i innych ludzi?

• Czy upierałem się, że mam rację?

• Czy czułem się urażony brakiem uznania czy pochwały?

Natchniona rada: Jakiej rady udziela Pan w kwestii tego wydarzenia? Pamiętaj, że nie masz się czego bać, kiedy podporządkujesz się Zbawicielowi. Jesteś tutaj, aby nauczyć się rozróżniania dobra od zła, a Zbawiciel może pomóc ci wybaczyć sobie i innym. Zapisuj swoje przemyślenia i spostrzeżenia, podczas gdy będziesz zastanawiał się nad natchnioną radą znalezioną w pismach świętych i naukach przywódców Kościoła.

Cztery konieczne elementy

O sukcesie sporządzenia obrachunku moralnego decydują cztery elementy: zapisywanie, uczciwość, wsparcie i modlitwa. Te elementy obrachunku moralnego pomogą ci rozpoznać i przezwyciężyć grzechy i wady.

Zapisywanie: Obrachunek twojego życia będzie najskuteczniejszy, jeśli go zapiszesz. Możesz mieć w ręku spisaną listę, przeglądać ją i do niej zaglądać, kiedy będzie to konieczne. Niezapisane myśli łatwo zapomnieć, a chwila nieuwagi łatwo może ci przeszkodzić. Kiedy zapiszesz swój obrachunek moralny, będziesz mógł jaśniej myśleć o wydarzeniach swojego życia i będziesz mógł skupić się na nich, nie rozpraszając się.

Niektórzy ludzie chcą uniknąć spisywania obrachunku moralnego, czując zażenowanie lub obawę, że nie potrafią pisać lub że ktoś przeczyta ich notatki. Nie pozwól, by powstrzymały cię takie obawy. Nie jest ważna ortografia, gramatyka, charakter pisma czy umiejętność pisania na klawiaturze. Możesz rysować proste ludziki, jeśli musisz, lecz sporządź swój obrachunek na papierze. Jeśli nie nadasz temu formy namacalnej, nie zrobisz kroku czwartego. Kiedy będziesz realizować krok 4., pamiętaj, że perfekcjonizm — czyli próba przygotowania doskonałego obrachunku i próba zadowolenia innych — może uniemożliwić ci jego ukończenie.

Obawa, że ktoś przeczyta twoje zapiski może być prawdziwym zmartwieniem, lecz jesteś w stanie przezwyciężyć ten problem. Ci z nas, którzy przygotowali obrachunek, musieli zmierzyć się z tą samą obawą. Musieliśmy uczynić wszystko co w naszej mocy, aby zapewnić naszemu zestawieniu bezpieczne miejsce, a następnie zaufać Bogu. Musieliśmy bardziej troszczyć się o wyzdrowienie niż o nasze ego czy reputację. Sam obrachunek wymagał od nas ciągłego zwracania się do Boga o pomoc, proszenia Go o ochronę i przewodnictwo, podczas gdy go tworzyliśmy. Musisz pamiętać, że krok 4. jest tak naprawdę aktem wystąpienia z cienia wstydu i przyznania, że potrzebujesz pokuty Jeśli z modlitwą w sercu zdecydujesz, w jaki sposób i gdzie przechowywać swój obrachunek, Pan poprowadzi cię, byś zrobił to jak najlepiej.

Uczciwość: Uczciwość względem siebie w kwestii grzesznych obszarów twego życia może być przerażająca. Często ludzie unikają zbyt bliskiego przyglądania się sobie samym w lustrze przeszłości, bojąc się, że ukazany obraz może przedstawić prawdę o tym, jak wygląda ich życie. Teraz, kiedy robisz czwarty krok, musisz uczciwie zmierzyć się z prawdą na temat swojego życia i ze swoimi lękami.

Dzięki obrachunkowi nie tylko odkryjesz swoje słabości, ale też lepiej zrozumiesz i docenisz swoje mocne strony. Zamieść w nim swoje zalety i osiągnięte przez ciebie pozytywne rzeczy. Tak naprawdę jesteś kombinacją słabych i mocnych stron. Kiedy jesteś gotów ujrzeć całą prawdę na temat swojej przeszłości — dobre i złe aspekty — pozwalasz mocom niebiańskim na to, by objawiły prawdę i pomogły ci umieścić przeszłość w odpowiedniej perspektywie. Pan pomoże ci zmienić kurs twego życia i napełni cię boskim potencjałem. Dowiesz się, że jesteś taki jak inni ludzie, mający mocne i słabe strony. Będziesz mógł patrzeć na innych z równej pozycji.

Wsparcie: Pomóc ci na tej drodze może zachęta i wsparcie tych, którzy rozumieją proces leczenia. Mogą prowadzić cię w odkrywaniu metody, struktury czy podejścia, które najlepiej się sprawdzą w twoim przypadku, kiedy będziesz analizował przeszłość. Mogą cię wzmacniać, jeśli będziesz zniechęcony.

Modlitwa: Kiedy będziesz zastanawiał się nad wagą kroku 4. i wyzwań, jakie za sobą niesie, pomyśl 0 tym, jak Pan pomagał ci podczas każdego z poprzednich kroków. Kiedy zwracałeś się do Boga po pocieszenie, odwagę i przewodnictwo, znalazłeś pomoc, która będzie trwała także podczas przygotowywania przez ciebie obrachunku. Paweł nauczał, że Bóg jest „[Bogiem] wszelkiej pociechy, który pociesza nas we wszelkim utrapieniu naszym” (II List do Koryntian 1:3–4). Jeśli się modlisz za każdym razem, kiedy siadasz do spisywania swojego obrachunku, Bóg ci pomoże. Przekonasz się, że tak jest naprawdę, kiedy podejmiesz z pozoru niemożliwy krok — Bóg może być zawsze z tobą i będzie z tobą, jeśli tylko o to poprosisz.

Uwalnianie się od przeszłości

Niektórych ludzi martwi spoglądanie w przeszłość, ponieważ boją się tego, że nieumyślnie stworzą fałszywe wspomnienia na podstawie mglistych czy przesadnych wspomnień. Przygotowując swój obrachunek, bierz pod uwagę tylko te wspomnienia, które są na tyle proste, by właściwie umiejscowić je i posortować. 1 znowu odpowiedzią jest zaufanie Bogu. Jeśli przygotowywaniu obrachunku towarzyszy szczera modlitwa z prawdziwym zamiarem, z wiarą w Chrystusa, możesz Jemu zaufać, że przypomni ci to wszystko, co pomoże ci w wyzdrowieniu.

Jednym ze wspaniałych rezultatów ukończenia kroku 4. jest to, że robisz ogromny krok naprzód w kierunku uwolnienia się od zachowań, które definiowały twoją przeszłość. Twój obraz, jaki zobaczysz po ukończeniu tego kroku, może zainspirować cię do zmiany kierunku twojego życia, jeśli tylko na to pozwolisz. Dzięki miłości i łasce Zbawiciela, nie musisz już być tym, kim byłeś kiedyś. Kiedy będziesz prosił Pana o przewodnictwo podczas dokonywania przeglądu swojego życia, zaczniesz postrzegać swoje doświadczenia jako sytuacje, dzięki którym możesz się czegoś nauczyć. Dowiesz się, że odkrywanie słabości, przez które cierpiałeś od tak dawna, pozwoli ci iść naprzód ku nowemu życiu.

Kroki działania

Prowadź osobisty dziennik; staraj się o przewodnictwo Ducha Świętego

W przypadku wielu z nas obrachunek był naszą pierwszą próbą pisania o swoim życiu. Prowadzenie osobistego dziennika może być bardzo silnym narzędziem w procesie zdrowienia. Prorocy Pana często nauczali nas na temat ważności prowadzenia dzienników. Na przykład, Prezydent Spencer W Kimball radził: „Zapisz […] swoje codzienne zajęcia, najgłębsze myśli, swoje osiągnięcia i porażki, swoje wspomnienia i triumfy, swoje spostrzeżenia i świadectwa” („’The Angels May Quote from It’”, New Era, paźdz. 1975, 5).

Kiedy z modlitwą w sercu piszesz o swoim życiu, dajesz Duchowi Świętemu możliwość, by pomógł ci dostrzec i zrozumieć potencjalne lekcje, które wypływają z każdego twojego doświadczenia. Jeśli obecnie nie prowadzisz dziennika, zachęcamy cię, byś zaczął to robić. Jeśli już prowadzisz, zachęcamy cię, abyś podczas pisania napełnił się duchem modlitwy, by Pan mógł nauczać cię i wzbogacać twoje zrozumienie poprzez Swego Ducha.

Zrób rozliczenie ze swojego życia — przeszłego i obecnego

Uzupełnianie obrachunku wymaga czasu. Pośpiech nie jest potrzebny, ale musisz zacząć. Miejsce, od którego zaczniesz, nie ma takiego znaczenia, o ile przebadasz swoją przeszłość tak dalece, jak sięga twoja pamięć i jak daleko zabierze cię natchnienie Pana. Po prostu spisuj swoje wspomnienia, które przychodzą ci na myśl. To, co piszesz, jest sprawą prywatną i podzielisz się tym tylko z zaufaną i wspierającą cię osobą, którą wybierzesz z modlitwą podczas kroku 5. W twoim obrachunku chodzi o ciebie, twoje relacje z sobą samym, z Bogiem i z innymi ludźmi. Kiedy zbierzesz się na odwagę, by ujrzeć siebie takim, jakim naprawdę jesteś, Bóg otworzy ci oczy i zaczniesz postrzegać siebie takim, jakim On cię widzi — jako jedno z Jego dzieci o boskim pierworództwie. Zrób ten krok i nie trać z oczu swego pierworództwa.

Nie pamiętaj już o swoich grzechach

Po tym jak zakończysz spisywać swój obrachunek i kiedy nadejdzie właściwy czas, zniszcz te części, które zawierają negatywne lub pełne złości wyrażenia, opowieści o osobistych wykroczeniach i wszelkie inne delikatne sprawy, którymi nie powinieneś dzielić się z innymi ludźmi czy przekazywać ich przyszłym pokoleniom. Zniszczenie tych zapisków może być symbolem twojej pokuty oraz mocnym sposobem na to, by pozwolić odejść przeszłości. Pan obiecał Jeremiaszowi w odniesieniu do Jego ludu: „Odpuszczę bowiem ich winę, a ich grzechu nigdy nie wspomnę” (Ks. Jeremiasza 31:34). Powinniśmy naśladować przykład Pana w wybaczeniu sobie własnych grzechów i grzechów popełnionych przez innych ludzi.

Studiuj i zrozum

Poniższe fragmenty z pism świętych oraz wypowiedzi przywódców Kościoła mogą pomóc ci w ukończeniu kroku 4. Korzystaj z nich podczas medytacji, studiowania i sporządzania notatek. Pamiętaj, abyś był uczciwy i konkretny w swoich zapiskach.

Przegląd własnego życia

„Proszę każdego z was, aby dokonał uważnego przeglądu swego życia. Czy odstąpiłeś od norm, o których wiesz, że przyniosą ci szczęście? Czy jest jakiś ciemny kąt, który wymaga posprzątania? Czy teraz robisz coś, o czym wiesz, że jest złe? Czy wypełniasz swój umysł nieczystymi myślami? Czy w chwilach gdy panuje spokój i masz jasność myślenia, twoje sumienie mówi ci, byś odpokutował?

Prosimy, odpokutuj z uwagi na twój obecny spokój i wieczne szczęście. Otwórz swe serce przed Panem i poproś Go o pomoc. Uzyskasz błogosławieństwo wybaczenia, pokoju oraz wiedzy, że zostałeś oczyszczony i uzdrowiony. Odnajdź odwagę, by poprosić Pana o siłę do pokuty już teraz” (Richard G. Scott, w: Conference Report, kwiec. 1995, 103 lub Ensign, maj 1995, 77).

• Krok 4. jest jednym ze sposobów na podgżanie za radą Starszego Scotta. Znajdź spokojną chwilę, by pomodlić się o wskazówki i odwagę podczas dokonywania przeglądu własnego życia. Z modlitwą znajdź czas na dokonanie samooceny i zapisz pomysły, które przychodzą ci na myśl, kiedy będziesz zastanawiać się nad pytaniami Starszego Scotta.

Uznanie przeszłości

„Porzućcie swe grzechy, otrząśnijcie łańcuchy tego, który chce was przykuć do siebie, przystąpcie do Boga, który jest opoką waszego zbawienia” (2 Nefi 9:45).

• Odwrócenie się od grzechów i zrzucenie z siebie łańcuchów uzależnienia nie może się rozpocząć aż do chwili, gdy uznasz, że grzechy i łańcuchy naprawdę istnieją. Napisz o oporze, jaki odczuwasz, kiedy myślisz o byciu całkowicie uczciwym wobec swojej przeszłości.

Zastępowanie zaprzeczenia prawdą

„Jeśli mówimy, że grzechu nie mamy, sami siebie zwodzimy, i prawdy w nas nie ma” (I List Jana 1:8).

• Główną cechą charakterystyczną uzależnienia jest zaprzeczanie lub oszukiwanie samego siebie — wówczas dana osoba zaprzecza, że ma jakikolwiek problem ze sobą. Jakie mogą być skutki zastąpienia zaprzeczenia prawdą?

• W jaki sposób krok 4. może pomóc ci w ukończeniu takiego zadania?

Nadzieja na wyleczenie

„Przypomniałem sobie wtedy wszystkie swoje grzechy i występki, i cierpiałem za nie męki piekła. Wiedziałem, że działałem przeciwko memu Bogu i że nie przestrzegałem Jego świętych przykazań” (Alma 36:13).

• Przypominanie sobie własnych grzechów może być bolesne, lecz może popchnąć cię w stronę nowego życia wypełnionego pokojem (zob. Alma 36:19–21). Zapytaj kogoś, kto ukończył ten krok, w jaki sposób pomógł on tej osobie. W jaki sposób nadzieja na wyleczenie może pomóc ci przejść przez ból wyrzutów sumienia ku radości wybaczenia?

Prawda

„I przez Ducha Świętego możecie przekonać się o prawdzie wszystkiego” (Moroni 10:5).

• Niektórzy ludzie mają trudności z przypomnieniem sobie lub uznaniem bolesnej prawdy na temat przeszłości, lecz Duch Święty może pomóc ci przypomnieć ją sobie i może pocieszyć cię podczas robienia kroku 4. Możesz otrzymać te błogosławieństwa, nawet jeśli nie masz daru Ducha Świętego. Napisz o tym, w jaki sposób Duch Święty może cię prowadzić podczas procesu przygotowywania obrachunku.

• Dlaczego ważne jest, by poznać prawdę na temat swej obecnej sytuacji?

• Dlaczego ważne jest, by poznać prawdę na temat tego, że jesteś dzieckiem Boga?

Słabe i mocne strony

„Ludziom, którzy się do Mnie nawracają, ukazuję ich słabość. Oto daję ludziom słabość, aby byli pokornego ducha i wystarczy Mej łaski dla wszystkich, którzy się przede Mną ukorzą; albowiem jeśli się przede Mną ukorzą i mają wiarę we Mnie, uczynię, że to, co w nich słabe, stanie się mocne” (Eter 12:27).

• Zastosuj ten werset w swoim życiu, przepisując go i wpisując własne imię tak, jakby Pan mówił bezpośrednio do ciebie. Zapisz to, co przychodzi ci na myśl w kwestii tego fragmentu i jego osobistego zastosowania.

„Prawda was wyswobodzi”

„I poznacie prawdę, a prawda was wyswobodzi” (Ew. Jana 8:32).

• Pozostawanie uczciwym wobec siebie i Pana, który jest również zwany „Duchem Prawdy” (NiP 93:9), jest kluczem do uwolnienia się od kłamstw, które cię zniewoliły. Kiedy Go poznasz, Jego moc i obecność w twoim życiu uwolni cię od uzależnienia. W jaki sposób uznanie prawdy może poprawić twój związek z Jezusem Chrystusem?