Nauka — maksymalny czas: 60 minut

1. Zrozumienie gniewu

Do przeczytania:

Każdy odczuwa gniew. Jest wiele powodów do gniewu. Nie zawsze możemy kontrolować uczucia gniewu i łatwo jest nam usprawiedliwiać nasz gniew. Możemy nawet czuć się lepiej w chwilę po tym, gdy w agresywny sposób wyrazimy nasz gniew. Jednak wyrażanie gniewu nie pomaga nam czuć się lepiej w dłuższej perspektywie, a może skutkować napiętymi relacjami, chorobami fizycznymi, stratami finansowymi oraz duchowymi, a nawet fizycznymi szkodami u nas i u innych ludzi.

Zbawiciel nauczał Nefitów: „Nie będzie między wami żadnych dysput […]. Bowiem, zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam, że ten, kto ma ducha niezgody, nie jest ode mnie, ale od diabła, który jest ojcem sporów i podburza serca ludzi, aby gniewnie spierali się między sobą. Oto moją doktryną nie jest pobudzanie serc ludzi do gniewu, jednych przeciwko drugim; lecz jest moją doktryną, aby zaprzestano takich rzeczy” (III Nefi 11:28–30).

Do rozważenia:

Przypomnij sobie sytuację, w której czułeś gniew. Następnie wypełnij poniższą tabelę.

Sytuacja	Jak zareagowałem?	Jaki był wynik?
Sytuacja Przykład Kupiłem nowe buty dla mojego syna. Zostawił je wczoraj wieczorem przed domem i zostały skradzione.	Jak zareagowałem? Zdenerwowałem się na mojego syna i krzyknąłem na niego, że jest nieodpowiedzialny i zostawia buty na zewnątrz.	Jaki był wynik? Mój syn bał się mnie i nie chciał ze mną rozmawiać. Uwielbiał te buty i czuje się jeszcze gorzej z powodu swojego błędu.
Sytuacja	Jak zareagowałem?	Jaki był wynik?

Do omówienia:

W jaki sposób radzenie sobie z gniewem sprawia, że stajemy się lepszymi uczniami Jezusa Chrystusa?

2. Uświadomienie sobie, w jaki sposób gniew się nasila

Do przeczytania:

Kiedy pozwalamy rozgniewanym myślom zamieszkać w nas, nasze ciało również na to reaguje. Reakcje fizyczne w ciele zwiększają poziom naszej „temperatury emocjonalnej”. Pewne zachowania mogą nasilać nasz gniew, więc zdobywanie umiejętności, dzięki którym możemy „ochłonąć”, jest ważną częścią radzenia sobie z gniewem

Do omówienia:

Jakie inne rzeczy sprawiły, że mogłeś „ochłonąć”?

3. Zrozumienie emocji towarzyszących gniewowi

Do przeczytania:

Aby radzić sobie z gniewem, rozpoznaj różne emocje leżące u jego podstaw. Często łatwiej się rozgniewać niż mieć do czynienia z prawdziwymi uczuciami, które leżą u podstaw gniewu. Poniżej znajduje się lista emocji i doświadczeń, które mogą spowodować, że poczujesz złość.

Emocje i odczucia leżące u podstaw gniewu				Emocje i odczucia leżące u podstaw gniewu				Emocje i odczucia leżące u podstaw gniewu				Emocje i odczucia leżące u podstaw gniewu
Emocje i odczucia leżące u podstaw gniewu Rozżalenie Rozczarowanie Wstyd Poczucie beznadziei Wina Przytłoczenie	Emocje i odczucia leżące u podstaw gniewu Zakłopotanie Frustracja Kompleks niższości Żal po stracie Brak wrażliwości Załamanie Strach	Emocje i odczucia leżące u podstaw gniewu Niepokój Zmartwienie Poczucie zagrożenia Zdenerwowanie Odrzucenie Postawa roszczeniowa Krzywda	Emocje i odczucia leżące u podstaw gniewu Obraza Bycie ofiarą Samotność Niesprawiedliwość Głód Zmęczenie Niezaspokojone oczekiwania

Zadanie (5 minut)

Krok 1.: Przeczytajcie wspólnie jako grupa poniższe scenariusze i zwróćcie uwagę na to, w jaki sposób można zmniejszyć gniew poprzez rozpoznawanie emocji leżących u jego podstaw

Krok 2.: Samodzielnie pomyśl o sytuacji, w której możesz czuć gniew. W poniższej tabeli opisz sytuację i reakcję, która może rozgrzewać gniew. Następnie rozpoznaj towarzyszące mu emocje i opisz reakcję, która może ochłodzić gniew.

Sytuacja	Reakcje, które rozgrzewają gniew	Leżące u podstaw gniewu emocje i doświadczenia	Reakcje, które chłodzą gniew
Sytuacja Przykład Jedziesz samochodem z pracy do domu. To był długi dzień. Ruch jest bardzo natężony. Jesteś spóźniony na spotkanie. Jakiś kierowca prawie spowodował wypadek, a następnie pokazuje ci obraźliwy gest.	Reakcje, które rozgrzewają gniew Krzyk Rozwodzenie się nad zranionymi uczuciami Myślenie: „Jak on może uważać, że to moja wina! Dlaczego pozwala się takim ludziom jeździć po drogach?”.	Leżące u podstaw gniewu emocje i doświadczenia Stres Niesprawiedliwość Zmęczenie Strach	Reakcje, które chłodzą gniew Posłuchaj spokojnej muzyki lub skup się na oddechu, aby przypomnieć sobie: „Mogę pogorszyć sprawę, albo odpuścić. Nie wiem, dlaczego on tak jedzie. Muszę zachować spokój i przyjąć, że tak musi być”. Myślenie: „Zdenerwowanie podczas jazdy może sprawić, że dojdzie do wypadku”.
Sytuacja Przykład Powiedziałeś swojemu synowi, żeby posprzątał swój pokój przed rozpoczęciem zabawy z przyjaciółmi, ale on cię zignorował i zaczął się z nimi bawić.	Reakcje, które rozgrzewają gniew Myślenie: „To dziecko nigdy mnie nie posłucha! Nie lubię być rodzicem! Bez względu na to, co robię, nie mogę dotrzeć do mojego dziecka”.	Leżące u podstaw gniewu emocje i doświadczenia Niezaspokojone oczekiwania Rozczarowanie Obwinianie Krzywda	Reakcje, które chłodzą gniew Myślenie: „Jest jeszcze młody i uczy się, dlaczego ważne jest, aby mieć czysty pokój i słuchać rodziców. Może muszę pomóc mu zrozumieć, dlaczego dbamy o nasze rzeczy. Spokojnie porozmawiam z nim o tym, jak możemy to zrobić”.
Sytuacja	Reakcje, które rozgrzewają gniew	Leżące u podstaw gniewu emocje i doświadczenia	Reakcje, które chłodzą gniew

Do omówienia:

W jaki sposób modlitwa może sprawić, że ochłodzimy nasz gniew?

4. Decyzja o reakcji na gniew na różne sposoby

Do przeczytania:

Ważne jest, aby zrozumieć związek pomiędzy gniewem a wolną wolą. Kiedy coś się dzieje w naszym życiu, możemy odczuwać gniew, ale możemy podjąć decyzję, jak zareagować na to uczucie: rozgniewać się czy okazać miłosierdzie, życzliwość i wspaniałomyślność.

Starszy Lynn G. Robbins opisał sytuację, w której utalentowany sportowo młody mężczyzna ubiegał się o miejsce w drużynie sportowej i się do niej dostał. Pierwszego dnia treningów trener wybrał tego młodego mężczyznę, aby zagrał przeciwko innemu zawodnikowi, podczas gdy drużyna obserwowała zmagania. „Kiedy chybił celu w łatwym rzucie, rozgniewał się, kopał i wył. Trener podszedł do niego i powiedział: ‘Jeśli jeszcze raz wykręcisz taki numer, już nigdy więcej nie zagrasz w mojej drużynie’. Przez następne trzy lata już nigdy więcej nie stracił panowania nad sobą. Po latach, kiedy rozmyślał nad tym zdarzeniem, zdał sobie sprawę, że jego trener nauczył go tego dnia zasady, która zmieniła jego życie: gniew może być kontrolowany” („Agency and Anger” [Wolna wola i gniew], Ensign, maj 1998, str. 80).

Do omówienia:

W jakiej sytuacji postanowiłeś nie reagować gniewem?

Zadanie (2 minuty)

Uświadomienie odczuwanego gniewu może sprawić, że lepiej sobie z nim poradzisz. Przejrzyj z partnerem tabelę pt. „Ćwiczenie uświadamiające mi mój gniew” z dalszej części tego rozdziału. Wypełnijcie ją w nadchodzącym tygodniu, abyście byli bardziej świadomi tego, kiedy odczuwacie gniew.

Do przeczytania:

Jednym ze sposobów, w jaki możesz reagować, jest humor. Starszy Jeffrey R. Holland nauczał: „Jezus znajdował szczególną radość i szczęście w dzieciach, i powiedział, że wszyscy powinniśmy być do nich podobni — niewinni i czyści, skorzy do śmiechu, kochania i wybaczania” („This Do in Remembrance of Me” [To czyńcie na pamiątkę moją], Ensign, listopad 1995, str. 68–69). Umiejętność śmiania się z siebie czy obracania sytuacji w żart sprawia, że lepiej radzisz sobie w życiu z nieoczekiwanymi frustracjami i rozczarowaniami. Podnoszące na duchu poczucie humoru może poprawić twoje nastawienie, relacje i stan zdrowia. Ten rodzaj humoru nie obraża ani nie zawstydza innych osób. W Przypowieściach Salomona czytamy: „Wesołe serce jest najlepszym lekarstwem” (Przypowieści Salomona 17:22). Chociaż nie jest właściwe, aby śmiać się przez cały czas, większość ludzi odniosłaby korzyści, gdyby śmiała się częściej.

Do omówienia:

W jaki sposób właściwa dawka humoru może pomóc nam radzić sobie z gniewem?

5. Radzenie sobie z gniewem, kiedy jest się uczniem Jezusa Chrystusa

Do przeczytania:

Życie w jedności z Jezusem Chrystusem może sprawić, że będziesz odczuwać spokój zamiast gniewu. Dzięki tej „wielkiej przemianie” serca (Ks. Almy 5:14), która wynika ze zjednoczenia z Jezusem Chrystusem, może ci być łatwiej chcieć wybaczać bliźnim, „czynić zawsze dobro” (Ks. Mosjasza 5:2) i „pokładać nadzieję w Panu” (Ks. Psalmów 37:9). Duch Święty napełni cię „miłością, radością, pokojem, cierpliwością, uprzejmością, dobrocią, wiernością, łagodnością [i] wstrzemięźliwością” (List do Galacjan 5:22–23).

Do obejrzenia:

Film pt. „Przebaczenie: moje brzemię stało się lekkie”, dostępny na stronie https://churchofjesuschrist.org/study/video/self-reliance-videos [8:24].

Do omówienia:

W jaki sposób jesteśmy błogosławieni, gdy zwracamy się do Zbawiciela, aby poradzić sobie z gniewem?

Do przeczytania:

Gniew może prowadzić do zachowań agresywnych lub obraźliwych. Przemoc domowa to coś innego niż drobne nieporozumienia. Nikt nie musi znosić obraźliwych zachowań lub agresji. Zob. stronę abuse.ChurchofJesusChrist.org, aby poznać numery infolinii kryzysowych (dostępnych tylko w języku angielskim) oraz uzyskać dostęp do innych materiałów.

Jeśli jesteś ofiarą przemocy domowej, natychmiast zwróć się o pomoc oraz powiadom odpowiednie władze. Kościół nie toleruje przemocy w żadnej postaci. Prezydent Gordon B. Hinckley powiedział: „W najsurowszy sposób potępiamy przemoc w każdej formie. Potępiamy wszelkie fizyczne, seksualne, słowne i emocjonalne formy przemocy wobec współmałżonków i dzieci” („What Are People Asking about Us?” [Co chcą wiedzieć ludzie na nasz temat], Ensign, listopad 1998, str. 72). Niezależnie od tego, czy jesteś ofiarą przemocy, czy jej sprawcą, szukaj pomocy teraz, gdy wpadłeś w sieć przemocy. Twój biskup lub inni przywódcy kościelni mogą pomóc ci w uzdrowieniu.

Ćwiczenie uświadamiające mi mój gniew

Opisz niektóre sytuacje, które wywołują twój gniew. (Na przykład: kłótnia ze współmałżonkiem lub przyjacielem, stawianie czoła problemom finansowym lub zabałaganiony dom).
Opisz argumentację lub myśli, które pogłębiają twój gniew. (Na przykład: „Troszczą się tylko o siebie” lub „Mój przyjaciel jest taki lekkomyślny”).
Opisz uczucia, będące u podłoża twojego gniewu. (Na przykład: poczucie braku szacunku, poczucie bycia wykorzystywanym lub ignorowanym).
Opisz odczuwane przez ciebie fizyczne reakcje, które są oznakami narastania gniewu. (Na przykład: spocone dłonie, szybkie bicie serca, napięcie lub drażliwość).
Opisz, jak zachowujesz się w gniewie, włączając w to swoje najgorsze zachowanie. (Na przykład: krzyk, trzaskanie drzwiami lub bicie).
Opisz umiejętność, która chłodzi twój gniew. (Na przykład: liczenie do 10 lub wykonywanie ćwiczeń oddechowych).
Opisz, w jaki sposób zareagujesz następnym razem, gdy poczujesz gniew.