7

Tokoniʻi e Fānaú ke Nau Akoako Laukonga, Tohi, mo Faifika

Ngaahi Fehuʻi ke Talanoaʻí

1. Vakai ki he ngaahi fakatātā ko ʻení. Ko e hā ʻokú ke sio ki aí?

2. ʻOkú ke pehē ko e hā e ongoʻi ʻa e fānaú fekauʻaki mo e akó?

3. Te ke tokoniʻi fēfē hoʻo fānaú ke nau ako ʻi he ʻaho kotoa pē?

Ako

ʻOku ako ʻe he fānaú ha ngaahi meʻa lahi ʻi he akó. Te nau lava ʻo akoako ʻi ʻapi ke tokoni ke nau manatuʻi ʻa e meʻa kuo nau akó. Ko ha ngaahi founga ʻeni ke tokoniʻi ai hoʻo fānaú ke nau akoako laukonga, tohi, mo faifika ʻi he ʻaho kotoa pē:

Laukonga

Ko e laukongá ko ha founga mahuʻinga ʻaupito ia ʻoku ako ai e fānaú. ʻE lava ke tokoni ʻa e mātuʻá ke mahino ki heʻenau fānaú ʻa e founga ʻe tokoniʻi ai kinautolu ʻe he laukongá ʻi he akó pea ʻi heʻenau moʻuí. ʻE lava ke ako lelei ange ʻa e fānaú ke laukonga ʻaki ʻenau laukonga kiate kinautolu pē pe lau leʻolahi ki he niʻihi kehé ʻi he ʻaho kotoa pē. Te ke lava ʻo kole ki hoʻo fānaú ke nau laukonga atu kiate koe lolotonga hoʻo ngaohi ha meʻakai pe ngāue ʻi homou ʻapí. Te ke lava foki ʻo kole ange ke nau lau ʻa e ngaahi foʻi lea pe ngaahi veesi ʻi he folofolá. ʻE lava ke laukonga ʻa e fānau lalahi angé ki honau ngaahi tokoua/tuongaʻane/tuofāfine iiki angé.

Tohi

ʻE lava ke tokoni ʻa e tohí ki he fānaú ke nau fakakaukau mo ako. ʻI heʻenau tohí, ʻoku lava ke vahevahe ʻe he fānaú ʻenau ngaahi fakakaukaú mo fakaʻaongaʻi ha ngaahi lea foʻou. Te ke lava ʻo kole ki hoʻo fānaú ke nau tohi ha kiʻi meʻa siʻi ʻi he ʻaho kotoa pē. ʻOku ʻi ai ha fānau ʻe niʻihi ʻoku nau saiʻia ʻi he tohi ha ngaahi talanoá. ʻOku ʻi ai ha niʻihi ʻoku nau saiʻia ke tohi fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻoku hoko kiate kinautolú. Kole ki hoʻo fānaú ke nau lau atu e meʻa ʻoku nau tohí kiate koé.

Fika

ʻOku mahuʻinga ʻaupito ke ako ʻa e ngaahi taukei fakafiká. ʻOku fakaʻaongaʻi e ngaahi taukei ko ʻení ʻi he ngāue langá, feimeʻatokoní, mo e ngaahi konga kehe ʻo e moʻui fakaʻahó. ʻOku fakakaukau e fānau tokolahi ʻoku faingataʻa ʻa e fiká. Ka ʻoku ʻikai totonu ia ke pehē. Te ke lava ʻo tokoniʻi hoʻo fānaú ke nau ako e fiká he ʻaho kotoa pē. Kole ki hoʻo fānaú ke nau lau ha paʻanga pe totongi ha ngaahi meʻa ʻi he māketí. Kole ange ke nau lau ʻa e ngaahi meʻa ʻi ʻapí pe ʻi he taimi ʻokú ke feimeʻatokoni aí. ʻE tokoni ʻeni ke nau fakakaukau ki he ngaahi mataʻifiká mo e founga ʻoku nau fakaʻaongaʻi ai e fiká he ʻaho kotoa pē.

Fakaukau mo Lotu

Fakakaukau ki he meʻa kuó ke akó. Hiki ha faʻahinga fakakaukau pē ʻokú ke maʻu pe fakakaukau ʻoku haʻu mei he Laumālié. ʻOkú ke tokoniʻi fēfē hoʻo fānaú ke nau akoako laukonga, tohi, mo faifika ʻi he ʻaho kotoa pē?

ʻEkitivitī

Vakai ki he ngaahi lisi ʻi laló. Tā ha fakaʻilonga tonu (✓) ʻi he puha he tafaʻaki ʻo e ngaahi meʻa ʻokú ke fie fakahoko mo hoʻo fānaú.

Laukonga ʻi ʻApi

Mo hoʻo fānaú:

• Lau leʻolahi ha tohi.

• Lau ʻa e ngaahi fakamatala ʻoku ʻasi he ngaahi meʻa ʻokú ke sio ki aí.

• Taufetongi ʻi hono lau ʻo e folofolá.

• Lau ʻa e ngaahi papa fakaʻilonga ʻi he ngaahi halá.

• Puʻaki e ngaahi hingoa ʻo e ngaahi mataʻitohi ʻoku nau sio ki aí.

Tohi ʻi ʻApí

Kole ki hoʻo fānaú ke nau:

• Tā ha ngaahi fakatātā pea fakamatalaʻi atu kiate koe.

• Tohi ha ngaahi mataʻitohi.

• Tohi ha ngaahi talanoa.

• Tohi e ngaahi hingoa ʻo e kau mēmipa ʻo e fāmilí.

• Tohi ʻi ha tohinoa.

Faifika ʻi ʻApi

Mo hoʻo fānaú:

• Fakalau e ngaahi meʻa ʻi he māketí.

• Fakafuofuaʻi e ngaahi meʻa ʻoku ngāue ʻaki ki he feimeʻatokoní.

• Tānaki mo kole ʻa e ngaahi mataʻifiká.

• Akoako fakataha ha palopalema fakafika.

• Tala e taimí ʻi ha uasi.

Talanoa mo Ho Fāmilí

Talanoa mo ho fāmilí fekauʻaki mo e meʻa kuó ke akó. Aleaʻi ʻa e ngaahi fehuʻi ʻi laló. Kole ki he kau mēmipa ho fāmilí ke nau fevahevaheʻaki ʻenau ngaahi fakakaukaú pea nau fefanongoʻaki.

• Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻokú ke ako ʻi he ʻapiakó?

• Te tau lava fēfē ʻo fetokoniʻaki ke laukonga mo tohi ʻi he ʻaho kotoa pē?

• Te tau lava fēfē ʻo fetokoniʻaki ke faifika he ʻaho kotoa pē?