‘Inisititiuti
Lēsoni 13: Ko Hono Akoʻi e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí (Konga 1)


13

Ko Hono Akoʻi e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí (Konga 1)

Talateú

ʻOku kau ʻi he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻa e ngaahi tokāteline, ngaahi tefitoʻi moʻoni, ngaahi fono, ngaahi fuakava, mo e ngaahi ouau taʻengata ʻoku fie maʻu maʻá e faʻahinga ʻo e tangatá ke nau toe hū ai ki he ʻao ʻo e ʻOtuá mo hakeakiʻi ʻi he puleʻanga fakasilesitialé. Ko e ngaahi ʻuluaki tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ouau ʻo e ongoongoleleí ko e tui kia Sīsū Kalaisi, fakatomala, papitaiso ʻi he fakauku, mo e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku totonu ke mateuteu ʻa e kau teuteu ngāue fakafaifekaú ke tokoniʻi ʻa e kau fiefanongó ke nau tui kia Sīsū Kalaisí mo fakatomala mei heʻenau ngaahi angahalá kimuʻa pea nau toki papitaiso mo maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní.

Tomuʻa Teuteu

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻE lava ʻo Fakamaʻa Kitautolu mei he Angahalá Tuʻunga ʻia Kalaisi

Hiki ʻa e foʻi fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé kimuʻa pea toki kamata ʻa e kalasí, ke tokoni ke mateuteu ʻa e kau akó ke nau ako mei he lēsoní:

ʻOku kehe fēfē ʻa e tuʻunga ʻulungaanga ki he meʻa ʻoku totonu mo hala ʻa e māmaní mei he ngaahi tuʻunga ʻulungaanga ʻo e Tamai Hēvaní?

Kamata e kalasí ʻaki hano fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau tali ʻa e fehuʻi ʻi he palakipoé. Ka hili ha tali ʻa ha kau ako ʻe niʻihi, pea ʻai ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e kiʻi puha ʻoku ui “Ko e Faiangahalá” ʻi he peesi 69 ʻo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí. Hili ia pea fehuʻi ange:

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke mahino ki he kau fiefanongó ʻa e angahalá pea mo hono ngaahi nunuʻá kimuʻa pea nau toki ako ki he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí?

Hiki ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau kumi ʻa e talí ʻi heʻenau ako ʻa e konga ko e “ʻE Lava ke Fakamaʻa Kitautolu mei he Angahalá ʻo Fakafou ʻia Kalaisi” he peesi 68–69 ʻo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí:

Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻi he konga ko ʻení ʻe ala tokoni ki he fie maʻu ʻa e kau fiefanongó ke nau ʻunu ʻo ofi ange kia Sīsū Kalaisí?

Ka hili hano tuku ange ha taimi feʻunga ke laukonga ai e kau akó, fakaafeʻi ke nau vahevahe ʻa e meʻa ne nau maʻú. ʻE ala kau ʻi heʻenau talí ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení:

  • Naʻe fekau mai ʻe he ʻOtuá Hono ʻAlo ʻOfaʻanga ko Sīsū Kalaisí ki māmani koeʻuhí ke tau lava ʻo maʻu e faingamālie ke foki ʻo nofo ʻi Hono ʻaó ʻi he hili ʻetau maté.

  • Te tau toki lava pē ʻo maʻa mei he angahalá ʻi he ʻaloʻofa mo e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí.

  • ʻE fakafoki mai ‘a e faʻahinga kotoa ‘o e tangatá ‘i he Fakalelei mo e Toetuʻu ‘a Sīsū Kalaisí, ki he ʻao ʻo e ʻEikí ke fakamāuʻi.

  • He ʻikai ke hū ha meʻa taʻemaʻa ki he ʻao ʻo e ʻOtuá.

  • Naʻe fetongi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ʻo ne fuesia ʻa e tautea ʻo ʻetau ngaahi angahalá.

  • ʻOku fakamolemoleʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻetau ngaahi angahalá ʻi he taimi ʻoku tau tali ai Ia, fakatomala, mo talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú.

Hokó, ʻoange ha kiʻi taimi ki he kau akó ke nau ako ai pe fakaʻilongaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofola kuo ʻosi lisi ʻi he ngaahi palakalafi ne nau toki laú pe ʻi he puha Ako Folofolá he peesi 69 ʻokú ne ʻomi ha taha ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ne nau toki ʻiló. Fakakaukau ke ʻai ha vaheua ʻe taha ʻo e kalasí ke nau fili ha ngaahi potufolofola ʻi he ngaahi palakalafi naʻa nau toki laú pea mo e vaheua ʻe tahá ke nau fili ha ngaahi potufolofola ʻi he puha Ako Folofolá. Kole ki he kau akó ke nau mateuteu ke fakamatalaʻi ha founga te nau ala fakaʻaongaʻi ai ha taha pe toe lahi ange ʻo e ngaahi potufolofola ko iá ke tokoni ke mahino ki he fiefanongó mo ne fakahoungaʻi ʻa e meʻa kuo fai ʻe he Tamai Hēvaní mo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí maʻatautolu ke tokoni ke tau ikunaʻi ai ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e angahalá. Ka hili ha ngaahi miniti siʻi, pea fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau fakamatalaʻi ʻa e meʻa ne nau akó.

Tui kia Sīsū Kalaisí

Fakamanatu mo e kau akó ʻa e fakamatala ki he taumuʻa ʻo e ngāue fakafaifekaú ʻi he puha ʻoku ui “Ko Hoʻo Taumuʻá” ʻi he peesi 1 ʻo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí. Hili ia pea fehuʻi ange:

  • Ko e hā ʻa e faikehekehe ʻi hono (1) tokoniʻi ha taha ke “haʻu kia Kalaisí” pea ului ki Heʻene ongoongolelei kuo fakafoki maí mo hono (2) tokoniʻi pē ha taha ke hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí?

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ange ai ke tokoniʻi ʻe he kau faifekaú ʻa e kakaí ke nau haʻu kia Kalaisí ʻi hano tokoniʻi kinautolu ke nau hoko ko e kāingalotu ʻo e Siasí?

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau ako ʻa e ʻuluaki palakalafi ʻi he konga ʻoku ui ko e “Tui kia Sīsū Kalaisi” ʻi he peesi 70 ʻo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí. ʻAi ke kumi ʻe he kau akó ʻi heʻenau akó ha ngaahi founga ʻe lava ai e tui kia Sīsū Kalaisí ʻo tokoniʻi ha taha ke ului ki Heʻene ongoongolelei kuo fakafoki maí. Hili ia pea fehuʻi ange leva:

  • Mei he meʻa naʻá ke laú, ʻoku ʻuhinga ki he hā hono maʻu ha tui kia Sīsū Kalaisi?

  • ʻOku taki fēfē ʻe he tui kia Sīsū Kalaisí ha taha ke ului ki Heʻene ongoongolelei kuo fakafoki maí?

Tohi ʻi he palakipoé: ʻOku fakaiku ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí ki he ngāue. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lau e toenga ʻo e konga ʻo e “Tui kia Sīsū Kalaisí” he peesi 70 ʻo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí. Fakaafeʻi kinautolu ʻi heʻenau laú ke nau fakaʻilongaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi ngāue ʻokú ne fakahaaʻi e tui ʻa ha taha kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí. Ka hili ha ngaahi miniti siʻi, pea fehuʻi ange:

  • Ko e hā ha ngaahi ngāue te ne ala fakahaaʻi ʻoku fakatupulaki ʻe ha fiefanongo ha tui kia Sīsū Kalaisi? (ʻE ala kau ʻi he ngaahi talí ʻa e: fakatomalá, ako pea mo hoko ʻo tatau mo e Fakamoʻuí, talangofua ki he ngaahi fekaú, fakaʻehiʻehi mei he faiangahalá, lotua ha ivi ke ikunaʻi ʻa e ʻahiʻahí, ako e folofola ʻa e ʻOtuá, mo tauhi ʻa e tukupā ke muimui ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.)

  • Fakatatau mo e meʻa ʻokú ke laú, ko e taimi ʻoku tau tui ai kia Sīsū Kalaisí, ʻokú Ne tāpuakiʻi fēfē kitautolu ʻi heʻetau moʻui fakaʻahó? (ʻE ala kau ʻeni ʻi he ngaahi talí: ʻOkú Ne foaki mai ʻa e mālohi ke feau ʻa e ngaahi faingataʻa ʻo e moʻuí; ʻokú Ne tokoni mai ke liliu ʻa e ngaahi holi hotau lotó; ʻokú Ne fakamoʻui fakaesino mo fakalaumālie kitautolu.)

ʻAi ke hiki ʻe he kau akó e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa akó:

  • Kuo fakaʻaiʻai fēfē koe ʻe hoʻo tui kia Sīsū Kalaisí ke ke ngāue ʻi he ngaahi founga kuo fakamatalaʻi atu ʻi he konga ko ʻení?

  • Ko e hā mo ha meʻa kehe te ke ala fai ke fakahaaʻi lahi ange ai hoʻo tui kia Sīsū Kalaisí?

Vahevahe ʻa e kau akó ke nau tautau toko ua pe tauhoa. Fakaafeʻi ʻa e ngaahi hoá ke nau teuteuʻi ha lēsoni miniti ʻe ua pe tolu fekauʻaki mo e tui kia Sīsū Kalaisí. ʻAi ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó, ʻi heʻenau teuteú, ʻa e fakamatala mei he Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí, peesi 70, kau ai ha potufolofola ʻe taha pe ua mei he puha Ako Folofolá. ʻE ala fakaʻaongaʻi foki ʻe he kau akó ʻa e tohitufa ʻa e faifekaú ʻoku ui Ko e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. Ka hili hano maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke teuteu ai, fokotuʻutuʻu e ngaahi hoá ki ha ngaahi kulupu tautau toko fā (hoa ʻe ua ʻi he kulupu takitaha). Vahe ha hoa ʻe taha ke na akoʻi e hoa ʻe tahá. Fakamatalaʻi ange ʻoku totonu ke nau ngāue ʻaki ʻenau lea pē ʻanautolú pea ʻai ke nounou mo mahinongofua ʻenau faiakó.

ʻI he ʻosi ko ia e faiako ʻa e kau akó, ʻai ke aleaʻi ʻe he fanga kiʻi kulupú ʻiate kinautolu pē ʻa e meʻa naʻe leleí, meʻa ne nau ongoʻi naʻe faingataʻa ke akoʻí mo hono ʻuhingá, mo e founga naʻe tokoniʻi ai heʻenau faiakó ʻa kinautolu naʻe akoʻí ke nau ongoʻi hono mahuʻinga ʻo e tui kia Sīsū Kalaisí.

Ka hili ia, pea fetongi ke lava ʻa e ongo hoa ʻe tahá ʻo faiako. Fakapapauʻi ʻoku ʻi ai ha taimi feʻunga ke nau maʻu ai ha fakamatala tokoni.

ʻEke ange ki he kau akó, ʻi he fakaʻosinga ʻo e ʻekitivitī akoako ko ʻení, pe ko e hā haʻanau fehuʻi pe ngaahi ʻilo makehe naʻa nau maʻu. Kapau ʻe momou ʻa e kau akó ke lea, te ke ala fehuʻi ange, “Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa naʻa mou saiʻia ai, naʻa mou ongona meiate kinautolu naʻa nau akoʻi koé?” Fehuʻi ange pe ʻoku ʻi ai ha niʻihi ʻo e kau akó te nau fie vahevahe mo e kalasí ha aʻusia ʻi heʻenau moʻuí, naʻe tāpuekina ai kinautolu ʻe he tui kia Sīsū Kalaisí.

Fakatomalá

Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ʻo ʻAlamā mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, 77), pea fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne fakamatalaʻi nounou ʻa e ului ʻa ʻAlamā ko e Siʻí (vakai, ʻAlamā 36:6–24). Ka hili ia pea ʻai ha kau ako ʻe niʻihi ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻolahi e ʻAlamā 36:13, 17–21, mo e 23–25.

ʻĪmisi
angel with Alma and the sons of Mosiah

Ka hili ia pea fehuʻi ange:

  • Naʻe fakahaaʻi fēfē ʻe ʻAlamā naʻá ne maʻu ha tui kia Sīsū Kalaisi?

  • Ko e hā naʻe hoko tupu mei hono fakahaaʻi ʻe ʻAlamā ʻene tuí?

  • Ko e hā e ola ʻo e fakatomala fakamātoato ʻa ʻAlamaá?

ʻOange ki he kau akó ha miniti ʻe taha ke tohi ai ʻi heʻenau tohinoa akó ha ʻuhinga ʻo e fakatomalá ʻi ha foʻi sētesi pē ʻe taha. Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau lau ʻenau ngaahi sētesí ki he kalasí. Fakaʻaliʻali ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Niila L. ʻEnitasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ke tokoni ke fakapapauʻi ʻe he kau akó ha ʻuhinga mahinongofua ʻo e fakatomalá, pea kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ia:

ʻĪmisi
Elder Neil L. Andersen

“ ʻOku tau mamaʻo mei he ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku tau fai angahala aí. ʻI he taimi ʻoku tau fakatomala aí, ʻoku tau tafoki ai ki he ʻOtuá. …

“… Ko e fakatomalá ko e tafoki mei he ngaahi meʻa, hangē ko e taʻe-faitotonú, hīkisiá, loto lilí mo e ngaahi fakakaukau ʻulí, pea hanga atu ki ha meʻa kehe hangē ko e manavaʻofá, taʻe-siokitá, faʻa-kātakí, mo e anga fakalaumālié. Ko e ʻtoe tafoki ia ki he ʻOtuá” (“Fakatomala … Koeʻuhí Ke u Fakamoʻui ʻa Kimoutolu,” Ensign mo e Liahona, Nōv. 2009, 40–41.

  • ʻE tokoniʻi fēfē koe ʻe he ʻuhinga mahinongofua ko ʻení ke ke fakamatalaʻi ai e ʻuhinga ʻo e fakatomalá? (Ka hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e meʻa ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko e fakatomalá ko e tafoki ki he ʻOtuá.)

Koeʻuhí ke tokoni ke mahino lelei ange ki he kau akó ʻa e founga pea mo e ola ʻo e fakatomalá, fakakaukau ke ako ʻe he kau akó ʻa e Mōsaia 3:19; 4:1–3; mo e 5:2. ʻAi ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó, ʻi heʻenau akó, ha ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku tokoni ʻi hono fakamatalaʻi e ʻuhinga ʻo e fakatomalá. Ka hili hano tukuange ha taimi feʻunga, pea ʻai ha kau ako ʻe niʻihi ke nau fakamatalaʻi ki he kalasí e meʻa ne nau maʻú. Ka hili ia pea fehuʻi ange leva:

  • Ko e hā ha fakamoʻoni ʻokú ke fakatokangaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení naʻe tui e kakai ʻa e Tuʻi ko Penisimaní kia Sīsū Kalaisi ke nau iku maʻu ai ha fakamolemole ʻo ʻenau ngaahi angahalá?

Tufa ʻa e lauʻi pepa ʻoku ʻi ai ʻa e tēpile ko ʻení, pe tā ia ʻi he palakipoé pea toki ʻai ke hiki ia ʻe he kau akó ki heʻenau tohinoa akó:

ʻĪmisi
Repentance handout

Ko e hā ʻa e fakatomala?

‘Oku anga fefē ʻetau fakatomalá?

Ko e hā ʻa e ngaahi fua pe fakamoʻoni ʻo e fakatomalá?

Liliu ʻi he fakakaukaú, tuí, mo e ʻulungāngá



Ongoʻi loto mamahi pe mamahi faka-ʻOtua



Maʻu e ʻaloʻofa ʻa Kalaisí



Kole ki he kau akó ke nau ako ʻa e konga ʻoku ui ko e “Fakatomalá” ʻi he peesi 71 ʻo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí. ʻAi ke fakafonu ʻe he kau akó ʻi he lolotonga ʻenau laukongá, ʻa e ngaahi kōlomu ʻi heʻenau sātí pe lauʻi pepa tufá, ʻo ngāueʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea, kupuʻi lea, pe sētesi mei he Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí. ʻOku ʻoatu ha sīpinga ʻi he kōlomu takitaha ke tokoni ke fakatokangaʻi ʻe he kau akó ʻa e faʻahinga kupuʻi lea te nau ala fakaʻaongaʻí. ʻE ala fōtunga peheni ʻenau sātí, ʻi he taimi ʻe ʻosi aí:

Ko e hā ʻa e fakatomala?

‘Oku anga fefē ʻetau fakatomalá?

Ko e hā ʻa e ngaahi fua pe fakamoʻoni ʻo e fakatomalá?

Liliu ʻi he fakakaukaú, tuí, mo e ʻulungāngá

ʻOku foʻou hoʻo vakai kiate koé, ʻOtuá, mo e māmaní.

ʻAi ke tatau ʻetau moʻuí mo e finangalo ʻo e ʻOtuá.

Tafoki mei he angahalá pea ʻoua naʻa toe fai ia

Feinga taʻetuku ke fakatonutonu ʻa e ngaahi maumaufonó pea fakalakalaka

Ongoʻi loto mamahi pe mamahi faka-ʻOtua

Tuku hono fai e ngaahi meʻa ʻoku halá

Hokohoko atu hono fai ʻo e ngaahi meʻa ʻoku totonú

Fakatokangaʻi ʻa e angahalá

Vete ʻa e angahalá

Kole fakamolemole ki he ʻOtuá.

Fakatonutonu ʻa e ngaahi palopalema naʻe fakatupu heʻetau tōʻongá

Matuʻuaki ha toe faʻahinga holi ke faiangahala

Fakatupulaki ha ngaahi ʻulungaanga faka-Kalaisi, tupulaki ʻi he ʻiló, tokoni

Fakahaaʻi e ʻofa ki he ʻOtuá ʻaki e talangofua

Maʻu e ʻaloʻofa ʻa Kalaisí

Liliu ʻete vakai kiate kitá mo e māmaní

Mahino ʻetau fetuʻutaki mo e ʻOtuá

Fakaʻau ke mālohi ange ʻa e holi ke muimui ki he ʻOtuá

Ongoʻi e fakamolemole ʻa e ʻOtuá

Ongoʻi e nonga ʻa e ʻOtuá

Mahuʻi atu ʻa e ongoʻi halaiá mo e mamahí

Ongoʻi lahi ange e Laumālié

Mateuteu lahi ange ke nofo mo e ʻOtuá mo Sīsū Kalaisi

Hoko ʻo tatau ange mo Sīsū

Ongoʻi fiefia

Ka hili hano ʻoange ha taimi feʻunga ke fakakakato ai ʻe he kau akó ʻenau sātí, fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau aleaʻi mo ha mēmipa ʻe taha ʻo e kalasí ʻa e ngaahi kupuʻi lea mo e ngaahi foʻi lea naʻa nau fakakau ʻi heʻenau sātí. Fakakaukau ke fai ange ki he kalasí ha niʻihi pe kotoa ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke fakaloloto e mahino ʻa e kau akó ki he ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻa nau laú:

  • ʻE tokoniʻi fēfē koe ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻá ke fokotuʻu ʻi he kōlomu ʻuluakí mo e uá ke ke ʻiloʻi pe ʻoku fakatomala moʻoni ha fiefanongo?

  • Fakatatau mo e meʻa naʻá ke hiki ʻi he kōlomu hono tolú, ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei he fakatomalá, ʻo kehe mei hano maʻu ha fakamolemole ʻo e ngaahi angahalá?

  • Fakakaukauʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻi he kōlomu ʻuluakí mo e tolú. Ko e hā kuo pau ke tau tui ai kia Kalaisi kae hoko ʻo moʻoni ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení?

Te ke lava ke fakamahino ange, ʻi he tali ʻa e kau akó, ʻoku akoʻi ʻe he kau faifekaú ʻa e ongoongoleleí ke tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau tui kia Sīsū Kalaisi pea mo fakaʻaiʻai kinautolu ke nau fakatomala. Ko e tui kia Sīsū Kalaisí mo e fakatomalá ko ha ongo tuʻunga ia ke maʻu ai ʻa e Fakaleleí. ʻE toe tokoni foki ʻa e fakatomalá ke ofi ange ai ʻa e kau fiefanongó ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. Vahevahe ʻa e meʻa ko ʻeni naʻe hokó mo e kalasí, ke teuteuʻi ʻa e kau akó ke nau akoako hono akoʻi ʻa e fakatomalá:

Kuó ke akoʻi mo ho hoá ha ongo kaungā-loki ʻi ha uike nai ʻe tolu. Kuo fakalakalaka lelei ʻaupito ha taha ʻo kinaua. ʻOku hangē kuo ʻikai ke toe tokanga mai e kaungā-loki ia e tahá, pea mavahe ia mei he lokí he taimi ʻoku kamata ai hoʻomou lēsoní ʻI he faifai peá ke maʻu ha faingamālie ke fakaʻekeʻeke ai e kaungā-loki ʻoku ʻikai toe tokanga maí, ʻokú ne pehē ʻoku ʻikai ke ne moʻui ʻo fakatatau mo e finangalo ʻo e ʻOtuá, ka kuo pehē maʻu pē ʻene moʻuí ʻo ne fakakaukau ko hono tuʻunga totonú pē ia, pea he ʻikai ha toe meʻa ia te ne liliu hono tūkungá.

Vahevahe ke tautau toko ua pe tauhoa ʻa e kau akó. ʻOange ki he ngaahi hoá ha taimi feʻunga ke nau teuteu ai ha founga ke nau ngāue fakataha ke akoʻi ha ongo hoa kehe ʻi ha lēsoni nounou miniti ʻe tolu ki he fā fekauʻaki mo e fakatomalá. Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau teuteu ke fakatātaaʻi hano akoʻi ʻa e ongo kaungā-loki ʻi he talanoá. Fakamatalaʻi ange ʻoku totonu ke mahinongofua, mahino mo fakatefito ʻena faiakó ʻi he ngaahi fiemaʻu ʻa e ongo kaungā-lokí. ʻOku totonu ke na fakakaukauʻi ha founga te na ala tokoniʻi ai ʻa e tokotaha ʻoku ʻikai toe mahuʻingaʻiá ke mahino ʻa e ʻuhinga ʻoku fie maʻu ai ke liliú mo e founga ke tokoniʻi ai ke ne fakatokangaʻi ʻoku malava ʻa e fakatomalá, ʻi he tokoni ʻa e Fakamoʻuí. ʻAi ke fakaʻaongaaʻi ʻe he kau akó ʻa e fakamatala ʻi he Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí, peesi 71, pe tohi tufa fakafaifekau ʻoku ui Ko e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. Poupouʻi kinautolu ke nau fakakau ha potufolofola ʻe taha pe ua ke fakamahino hono mahuʻinga ʻo e fakatomalá.

Fokotuʻutuʻu ʻa e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu, ʻo hoa ʻe ua ʻi he kulupu. Vahe ki ha ongo hoa ke na akoʻi ʻa e ongo hoa ʻe tahá, ʻa ia te na fakatātaaʻi ʻa e ongo kaungā-loki naʻe fakamatalaʻi ʻi he talanoá. Fakamatalaʻi ange ki he kau akó ko e taimi te na fakatātaaʻi ai ʻa e ongo fiefanongó, ʻoku totonu ke na ongoʻi tauʻatāina pē ke fakahaaʻi moʻoni ha ngaahi palopalema kae ʻoua te na feinga ke fuʻu hohaʻa pe fakafepaki ki he ongo tamaiki ako ʻokú na akoʻí.

ʻI he fakaʻosi ko ia ʻe he kau akó ʻenau faiakó, ʻai ke aleaʻi ʻe he kulupu takitaha ʻiate kinautolu pē pe ko e hā naʻe lele leleí mo e meʻa naʻe mei fakahoko lelei ange ʻe he ongo faiakó.

Ka hili ia pea ʻai ʻa e kau akó ke nau fetongi koeʻuhí ke lava ʻa e ongo hoa ʻe tahá ʻo maʻu ha faingamālie ke akoako faiako ai. Fakapapauʻi ʻoku ʻi ai ha taimi feʻunga ke nau maʻu ai ha fakamatala tokoni.

Fehuʻi ange ki he kau akó ʻi he ʻosi hono fakatātāʻí pe ko e hā ha ngaahi fehuʻi pe ngaahi ʻilo makehe naʻa nau maʻu mei heʻenau faiakó.

Huluʻi ʻa e foʻi vitiō “Jesus Christ Is the Way” (5:02) ke tokoni ke ongoʻi ʻe he kau akó hono moʻoni mo e mahuʻinga ʻo e fakatomalá ko e founga ia ke tafoki ai ʻa e kakaí ki he ʻOtuá.

Ka hili ʻa e vitioó, pea fehuʻi ange:

  • Ko e hā ha fakamoʻoni naʻá ke fakatokangaʻi ʻi he vitioó ni naʻe liliu moʻoni ʻa e fefiné ni ʻo fakatomala pea kuó ne tafoki ki he ʻOtuá?

  • Ko e hā ha ongo naʻá ke maʻu ʻi hoʻo mamata ki he founga hono tokoniʻi ʻe he pōpoaki ʻo e ongoongoleleí ʻa e fefiné ni ke liliu mo tafoki ki he ʻOtuá?

Fakaʻosi ʻaki haʻo fehuʻi ki he kau akó pe ʻoku ʻi ai hanau taha te ne fie vahevahe ʻene fakamoʻoni ki he mālohi ʻo e tuí mo e fakatomalá pea mo fakahā ʻa e ʻuhinga ʻoku nau fie vahevahe ai ʻa e ongoongoleleí. Fakaʻosi ʻaki hano fai hoʻo fakamoʻoní.

Ngaahi Fakaafe ke Ngāué

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau ako lahi ange ki he ngaahi tāpuaki ʻo e tui kia Sīsū Kalaisí pea mo hono maʻu e fakamolemole ʻo e angahalá mo e fiefia ʻi he fakatomalá ʻaki hano fakahoko ha taha pe toe lahi ange ʻo e ngaahi ʻekitivitī kuo fokotuʻu maí:

  • Akoʻi ha lēsoni efiafi fakafāmili ʻi ʻapi ʻoku teu fakahoko ʻi he mahuʻinga ʻo e tui kia Sīsū Kalaisí mo e fakatomalá.

  • Ako ʻa e ngaahi potufolofola fekauʻaki mo e tuí ʻoku ʻi he puha Ako Folofola he peesi 71 ʻo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí. Fakaʻilongaʻi pe valivaliʻi ʻa e niʻihi te ke fie fakaʻaongaʻi ki hono akoʻi ha niʻihi kehe ʻi hoʻo ngāue fakafaifekaú.

  • Fakaʻaongaʻi ʻa e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfita mo e kau ʻaposetolo ʻo onopōní ke ako ki he tokāteline ʻo e fakatomalá. Hiki e meʻa ʻokú ke akó ʻi hoʻo tohinoa akó. Fakakaukau pe ʻoku ʻi ai haʻo fakamoʻoni ki he tokāteline ko ʻení te ke lava ʻo vahevahe mo ha niʻihi he lolotonga hoʻo ngāue fakafaifekaú. Fakamālohia hoʻo tui ki he tefitoʻi moʻoni ʻo e fakatomalá ʻaki haʻo feinga ke fakatomala fakaʻaho, pea hiki hoʻo aʻusiá ʻi hoʻo tohinoa akó.

  • Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi meʻangāue fakaʻinitanetí hangē ko e mītia fetuʻutakí ke fokotuʻu ai ʻa e foʻi vitiō ko e “Jesus Christ Is the Way” (pe ko ha foʻi vitiō kehe fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mo ʻEne Fakaleleí) ke mamata ai ha niʻihi kehe. Fakakau ai ha fakamatala fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e foʻi vitioó kiate koé.

Paaki