Szkolenie dotyczące lekcji z cyklu „Przygotowanie do życia”

Zarys

Po pochwaleniu nauczycieli za ich wysiłki na rzecz błogosławienia młodzieży Prezydent Henry B. Eyring z Pierwszego Prezydium powiedział: „Ale [nasi uczniowie] potrzebują czegoś więcej. Zbyt wielu absolwentów seminarium nie kwalifikuje się do służby na misji. Zbyt wielu naszych wiernych uczniów nigdy nie otrzymuje błogosławieństw obrzędów świątynnych. Jeśli czegoś nie zmienimy, proporcja tych tragedii wśród nich wzrośnie” („We Must Raise Our Sights” [Konferencja KSE, 14 sierpnia 2001], Biblioteka ewangelii).

Minęło ponad 20 lat od chwili, gdy Prezydent Eyring wygłosił to oświadczenie. Nasza młodzież stoi w obliczu jeszcze większych wyzwań i przeciwności — nie tylko w kwestii wiary, ale także w innych obszarach życia. Lekcje z cyklu „Przygotowanie do życia” mają za zadanie trafić w potrzeby młodzieży tego pokolenia. Te lekcje dają uczniom możliwość zastosowania nauk Zbawiciela, aby:

• Radzić sobie z trudnymi pytaniami i sytuacjami w życiu.

• Budować samowystarczalność, w celu zapewnienia bytu sobie i swojej rodzinie.

• Polepszyć zdrowie fizyczne i emocjonalne.

• Rozwijać umiejętności w celu odniesienia sukcesu w szkole.

• Tworzyć plany w celu przygotowania się do zdobycia w przyszłości wykształcenia i zatrudnienia.

• Przygotować się do służby na misji i w Kościele.

• Przygotować się do zawarcia przymierzy świątynnych i dotrzymania ich.

Lekcje te pomogą młodzieży stawiać czoła wyzwaniom w skupiony na Chrystusie, oparty na pismach i skupiony na uczniu sposób, który jest kierowany przez Ducha. Poza lekcjami z kursu pism świętych lekcje z cyklu „Przygotowanie do życia” mogą pomóc uczniom pogłębić ich nawrócenie do Jezusa Chrystusa i Jego przywróconej ewangelii.

Lekcje przygotowujące do życia i ich cel

Podczas tego szkolenia dowiesz się, w jaki sposób zostały przygotowane lekcje z cyklu „Przygotowanie do życia”, aby osiągnąć cel SI, podobnie jak lekcje z kursu z pism świętych. Każda lekcja z cyklu „Przygotowanie do życia” została napisana zgodnie z następującymi normami z akapitu „Nauczaj” w celu SI:

Przy każdym doświadczeniu związanym z uczeniem się skupiamy się na Jezusie Chrystusie i Jego przykładzie, atrybutach i odkupicielskiej mocy. Umożliwiamy uczniom naukę o przywróconej ewangelii Jezusa Chrystusa, jak została ona podana w pismach świętych i słowach proroków. Służymy pomocą, gdy uczniowie wypełniają swą rolę polegającą na samodzielnym uczeniu się. Usilnie zabiegamy o obecność Ducha Świętego, aby wypełniał Swoją rolę w każdym doświadczeniu związanym z uczeniem się.

Lekcje „Przygotowanie do życia” pomagają w osiągnięciu celu SI

Zdefiniuj

Podczas przygotowywania lekcji, w tym lekcji z cyklu „Przygotowanie do życia”, pomocne może okazać się zwrócenie uwagi na to, w jaki sposób dana lekcja wypełnia każde ze zdań z akapitu „Nauczaj” w celu.

Wzór

Poniżej znajdują się dwa fragmenty lekcji z cyklu „Przygotowanie do życia” na rok 2025. Pierwsza z ich, zatytułowana „Rozwijanie zdrowych wzorców myślenia” dotyczy zdrowia fizycznego i emocjonalnego. Druga lekcja dotyczy odnoszenia sukcesów w szkole i jest zatytułowana „Odkrywanie twoich mocnych stron i zdolności”. Zwróć uwagę na to, w jaki sposób te ćwiczenia, które koncentrują się na bardzo różnych tematach, pomagają w osiągnięciu celów SI.

Lekcja 186. Rozwijanie zdrowych wzorców myślenia

Skupienie na Chrystusie: Oto kilka przykładów z tej lekcji, które pomagają skupić doświadczenia edukacyjne na Jezusie Chrystusie. Zwróć uwagę na to, że w tych sytuacjach uczniowie proszeni są o to, aby szukać pomocy Zbawiciela i uczyć się z Jego przykładu oraz nauk.

• Możesz powiedzieć uczniom, że przećwiczą zabieganie o pomoc Zbawiciela, aby korygować niewłaściwe lub niezdrowe myśli.

• Jak sądzisz, co to znaczy zwracać się do Zbawiciela z naszymi myślami? (Oto kilka przykładów: rozważanie, jak mógłby zachować się Zbawiciel w sytuacji, z którą się mierzymy; szukanie sposobu, w jaki Jego nauki mogą odnosić się do danej sytuacji, pamiętanie o Jego miłości).

Oparcie się na pismach świętych: Oto kilka przykładów z tej lekcji, które pomogą uczniom uczyć się na podstawie pism świętych i słów proroków. Zauważ, że uczniowie mają możliwość studiowania pism świętych i że słowa Prezydenta Russella M. Nelsona mogą pomóc im je zrozumieć.

• Przeczytaj Doktrynę i Przymierza 6:36 i odszukaj, do zrobienia czego zaprasza nas Pan.

• Mówiąc o tym wersecie Prezydent Nelson nauczał: „Musimy całkowicie koncentrować się na Zbawicielu i Jego ewangelii. Naśladowanie Go w każdej myśli wymaga umysłowej dyscypliny, Jednak kiedy to robimy, nasze wątpliwości i strach znikają” (Russell M. Nelson, „Czerpanie z mocy Jezusa Chrystusa w swoim życiu”, Liahona, maj 2017, str. 41).

Skoncentrowane na uczniu: Oto kilka przykładów z tej lekcji, które pomogą uczniom wypełnić ich rolę polegającą na samodzielnym uczeniu się. Zwróć uwagę na to, że uczniowie są proszeni o rozpoznanie własnych potrzeb, co ma zmotywować ich do zaangażowania się w zdobywanie wiedzy. Uczniowie są również zachęcani do dzielenia się własnymi, wyjątkowymi przemyśleniami i pomysłami.

• Poproś uczniów, aby zastanowili się, jak często zwracają uwagę na własne wzorce myślenia i czy te wzorce są pomocne lub poprawne.

• Co zwraca twoją uwagę w wypowiedzi Prezydenta Nelsona?

Kierowane przez Ducha: Oto przykład tego, w jaki sposób lekcja może przywołać Ducha Świętego, aby wypełnił Swoją rolę w procesie nauczania. Nauczyciele są zachęcani, aby w przemyślany sposób zapraszali uczniów do poszukiwania przewodnictwa Ducha Świętego. Tego rodzaju zaproszenia mogą pomóc uczniom w ich dążeniach do otrzymywania natchnienia od Ducha Świętego podczas nauki.

• Zachęć uczniów, aby zabiegali o przewodnictwo Ducha Świętego, by lepiej zrozumieć własne wzorce myślenia, szczególnie gdy reagują na trudne sytuacje.

Lekcja 193.: Odkrywanie twoich mocnych stron i zdolności

Skupienie na Chrystusie: Oto kilka przykładów z tej lekcji, które pomagają skoncentrować naukę na Jezusie Chrystusie. Zwróć uwagę na to, jak prawdy wyróżnione w tej lekcji są powiązane z Chrystusem i poproś uczniów, aby zwracali się do Niego o pomoc. Przypomnij uczniom również o ich boskiej tożsamości oraz o tym, że siły i zdolności, które posiadają, są przejawem Bożej miłości i miłosierdzia.

• Uczniowie mogą na przykład zdefiniować następującą prawdę: Pan nie patrzy na wygląd zewnętrzny, ale na serce (zob. I Ks. Samuela 16:7). Możemy wszystko w Chrystusie, który może nas wzmacniać (zob. List do Filipian 4:13; Ks. Almy 26:12). Wielka jest wartość dusz w oczach Boga (Doktryna i Przymierza 18:10).

• Przypomnij uczniom, że jako dzieci Boga, stworzone na Jego obraz, jesteśmy błogosławieni różnymi zdolnościami i mocnymi stronami. Niektórzy uczniowie mogą mieć trudności z rozpoznaniem mocnych stron i zdolności, jakimi Bóg ich pobłogosławił.

Oparte na pismach świętych: Oto kilka przykładów z tej lekcji, które pomogą uczniom uczyć się na podstawie pism świętych i słów proroków. Zwróć uwagę na to, że fragmenty pism świętych, które uczniowie będą studiować, zostały wybrane tak, aby zwrócić ich ku Jezusowi Chrystusowi w celu uzyskania pomocy. Następnie uczniowie mają okazję przestudiować rady Apostoła na temat tego, jak mogą odkryć niektóre z darów danych im przez Boga.

• Przestudiuj kilka z poniższych fragmentów i odszukaj wieczne prawdy, które mogą pomóc nam rozpoznać naszą zdolność do osiągnięcia naszego potencjału dzięki Jezusowi Chrystusowi. I Ks. Samuela 16:7; List do Filipian 4:13; Ks. Jakuba 4:7; Ks. Almy 26:12; Doktryna i Przymierza 18:10.

• Starszy Ronald A. Rasband z Kworum Dwunastu Apostołów opowiedział o tym, w jaki sposób możemy rozpoznać talenty, mocne strony i zdolności, którymi pobłogosławił nas Ojciec Niebieski: „Talenty, którymi obdarzył nas Bóg, ujawniają się przede wszystkim w naszych zainteresowaniach. Jeśli zastanawiasz się nad swoimi talentami, przygotuj listę rzeczy, które lubisz robić. Uwzględnij wszystkie ulubione zajęcia z różnych dziedzin twojego życia — duchowe, muzyczne, teatralne, akademickie, sportowe, itp. Studiuj i rozważaj swoje błogosławieństwo patriarchalne, aby uzyskać natchnienie i zauważyć w nim coś, czego do tej pory nie dostrzegałeś. Konsultuj się z członkami rodziny, zaufanymi przyjaciółmi, nauczycielami i przywódcami; inni ludzie często dostrzegają w nas to, co trudno jest nam dostrzec w nas samych” (Ronald A. Rasband, „Parables of Jesus: The Parable of the Talents”, Ensign, sierpień 2003, str. 34).

Skoncentrowanie na uczniu: Oto kilka przykładów z tej lekcji, które pomogą uczniom wypełnić ich rolę polegającą na samodzielnym uczeniu się. Zwróć uwagę na to, jak te ćwiczenia pomagają uczniom przeanalizować ich własne doświadczenia i sytuację. Mają one zmotywować uczniów do zaangażowania serc i umysłów w proces uczenia się, aby zaspokoić ich aktualne potrzeby. Uczniowie będą mieli również okazję, aby pomyśleć o prawdziwych wyzwaniach, z jakimi się zmagają, oraz o tym, w jaki sposób prawdy znajdujące się w pismach świętych mogą im pomóc.

• Pomyśl o obowiązkach lub możliwościach zatrudnienia, które mogą cię interesować w przyszłości. Postaraj się także rozpoznać umiejętności i zdolności, które musisz jeszcze rozwinąć, aby lepiej przygotować się na przyszłość.

• W jaki sposób prawdy te mogą nam pomóc, gdy czujemy się niezadowoleni z naszych umiejętności?

Kierowane przez Ducha: Oto przykład tego, w jaki sposób lekcja może przywołać Ducha Świętego, aby wypełnił Swoją rolę w procesie nauczania. Zauważ, że uczniowie są zachęcani do poszukiwania natchnienia od Ducha Świętego, aby wyraźniej dostrzegać swoje obecne potrzeby i kolejne kroki, które należy wykonać, by lepiej przygotować się do życia.

• Podczas dzisiejszego studiowania zabiegaj o przewodnictwo Ojca Niebieskiego za pośrednictwem Ducha Świętego, aby pomógł ci rozpoznać posiadane przez ciebie mocne strony i umiejętności, które mogą przygotować cię do wypełnienia tych obowiązków.

Stosuj w praktyce

W oparciu o lokalne tempo studiowania wybierz lekcję z cyklu „Przygotowanie do życia”, którą wkrótce przeprowadzisz. Przejrzyj jej treść i poszukaj odpowiedzi na następujące pytania:

• W jaki sposób to doświadczenie edukacyjne skupia się na Jezusie Chrystusie?

• W jaki sposób ta lekcja pomaga uczniom poznać ewangelię Jezusa Chrystusa zawartą w pismach świętych i słowach proroków?

• W jaki sposób ta lekcja pomaga uczniom wypełnić ich rolę polegającą na samodzielnym uczeniu się?

• W jaki sposób ta lekcja pomaga zaprosić Ducha Świętego, aby wypełnił Swoją rolę w procesie nauki?

Jasne przedstawianie harmonogramu lekcji

Uczniowie mogą czuć się zdezorientowani, jednego dnia mając lekcję z kursu pism świętych, a następnego — lekcję z cyklu „Przygotowanie do życia”. Kiedy uczniowie mają szerszą wizję tego, co będą studiować w ciągu tygodnia, może pomóc im to lepiej przygotować się do nauki. Możesz to zrobić na kilka sposobów, korzystając z poniższych umiejętności. Jeśli zauważysz, że twoi uczniowie są zdezorientowani, kiedy przechodzisz od jednego rodzaju lekcji do drugiego, możesz wypróbować jedną lub kilka z tych propozycji lub zaproponować własny sposób. To szkolenie pomoże ci:

• Jasno komunikować, co będzie nauczane w ciągu tygodnia i dlaczego.

• Jasno komunikować w ciągu tygodnia, kiedy lekcja lub temat przechodzi z lekcji kursu z pism świętych do lekcji z cyklu „Przygotowanie do życia”.

Jasno komunikuj, co będzie nauczane w ciągu tygodnia i dlaczego

Zdefiniuj

Na początku każdego tygodnia możesz przedstawić lekcje i tematy zaplanowane na każdy dzień danego tygodnia. Kiedy uczniowie zrozumieją kierunek wyznaczony na dany tydzień, a także cele lekcji, będą lepiej przygotowani, by angażować się w proces uczenia się. Jednym ze sposobów, w jaki możesz przedstawić to, co będzie nauczane w ciągu tygodnia, jest umieszczenie na widoku tytułów każdej lekcji na dany tydzień wraz z krótkim podsumowaniem, czego uczniowie mogą się spodziewać podczas tych lekcji.

Wzór

Drodzy uczniowie, nie mogę doczekać się zajęć, które odbędą się w tym tygodniu. [Nauczyciel pokazuje grafikę z następującą tabelą]

poniedziałek	Doktryna i Przymierza 3
wtorek	Doktryna i Przymierza 4
środa	Doktryna i Przymierza 5
czwartek	Lekcja z cyklu „Ocena nauki”
piątek	Radzenie sobie ze stresem i niepokojem

W tym tygodniu od poniedziałku do środy będziemy studiować rozdziały 3–5 Doktryny i Przymierzy. Były to stresujące czasy dla Proroka Józefa Smitha, ponieważ przechodził przez bardzo trudne próby. Z tych rozdziałów poznamy objawione przez Boga ważne prawdy, które pomogą nam zwracać się do Jezusa Chrystusa i pozostać niewzruszonymi w stresujących chwilach. W czwartek będziecie mieli okazję zastanowić się nad tym, czego się nauczyliście, podczas lekcji z cyklu „Ocena nauki”. W piątek omówimy, jak radzić sobie ze stresem i niepokojem z pomocą i siłą Ojca Niebieskiego i Jezusa Chrystusa.

Stosuj w praktyce

Zajrzyj do rozkładu tempa zajęć na następny tydzień oraz do zarysu lekcji. Zapisz, co możesz zrobić, aby jasno przekazać to, co będzie nauczane w ciągu tygodnia.

Jasno komunikuj w ciągu tygodnia, kiedy lekcja lub temat przechodzi z lekcji kursu z pism świętych do lekcji z cyklu „Przygotowanie do życia”

Zdefiniuj

Podczas przechodzenia z lekcji z kursu pism świętych do lekcji z cyklu „Przygotowanie do życia” możesz poinformować uczniów o temacie i celu lekcji w danym dniu. Pomocne może być opowiedzenie o tym, w jaki sposób dana lekcja i jej treść są podobne lub różnią się od poprzedniej lekcji. Nie jest konieczne, aby robić to za każdym razem, ale czasami pomocne może być zrozumienie celu i kierunku przez uczniów.

Wzór

Poniżej znajdziesz przykłady, gdy cele lekcji kursu z pism świętych i lekcji z cyklu „Przygotowanie do życia” są ze sobą zbieżne, a także takie, gdy się ze sobą nie wiążą.

1. W tym tygodniu uczyliśmy się o pewnych bardzo stresujących sytuacjach, z którymi mierzył się Prorok Józef. Czy pamiętacie, jakie były niektóre z nich? [Odpowiedzi uczniów] Teraz przejdziemy od studiowania tych historii w Doktrynie i Przymierzach do studiowania pism świętych i słów przywódców Kościoła, co pomoże wam znaleźć siłę od Ojca Niebieskiego i Jezusa Chrystusa, gdy stawiacie czoła własnym stresującym sytuacjom.

2. Gdy studiowaliśmy te historie w Doktrynie i Przymierzach, dowiedzieliśmy się, w jaki sposób możemy czerpać siłę od Pana, aby stawiać czoła stresującym sytuacjom. Teraz będziemy uczyć się, w jaki sposób możemy czerpać siłę od Pana, aby stać się godnymi wejścia do Jego świątyni i oddawania mu w niej czci.

Stosuj w praktyce

Przyjrzyj się programowi nauczania na ten tydzień. Napisz, jak jasno zakomunikować, na czym uczniowie będą skupiać się każdego dnia.

Ostrzeżenia

Lekcje z cyklu „Przygotowanie do życia” dają uczniom seminarium okazje, aby dowiedzieć się, w jaki sposób Ojciec Niebieski i Jezus Chrystus mogą pomóc im przejść przez wyzwania życia doczesnego. Gdy nauczasz tych lekcji, pamiętaj o następujących ostrzeżeniach:

Każde doświadczenie edukacyjne powinno skupiać się na Chrystusie, opierać na pismach świętych i koncentrować na uczniu

Każde doświadczenie edukacyjne w seminarium powinno przyczynić się do wypełnienia zadań seminariów i instytutów religii. Oznacza to, że zawsze będą skupiać się na Chrystusie, będą skoncentrowane na uczniu, będą opierać się na pismach świętych i będą prowadzone przez Ducha. Łatwo można zachwiać równowagę lekcji z cyklu „Przygotowanie do życia”. Na przykład, nauczyciel może mieć duże doświadczenie w jednej z dziedzin i postanowić, że skupi się głównie na tym, aby to doświadczenie było skoncentrowane na uczniu, kładąc nacisk na wiele umiejętności i strategii pozwalających zaspokoić potrzeby uczniów. Jednakże w trakcie tego procesu nauczyciel może łatwo przeoczyć potrzebę połączenia uczniów z Chrystusem i nauczania ich na podstawie pism świętych i słów proroków.

Studium przypadku: Siostra Jones ma duże doświadczenie w planowaniu finansowym. Postanawia nauczyć swoich uczniów wielu umiejętności związanych z planowaniem finansowym w sposób bardzo ukierunkowany na ucznia.

Jakie są potencjalne konsekwencje takiego podejścia Siostry Jones do lekcji?

Zrównoważ liczbę lekcji z cyklu „Przygotowanie doi życia”, jak to zostało określone w programie nauczania

Mogą być pewne rodzaje lekcji lub tematy, na które niektórzy nauczyciele chcieliby poświęcić więcej lub mniej czasu niż na inne. Pamiętaj, że wiele osób, również z innych departamentów Kościoła, naradzało się, aby ustalić liczbę lekcji w każdej kategorii. Temat, który może wydawać się mniej interesujący dla nauczyciela, może być bardzo cenny dla niektórych uczniów. Poświęcanie na niektóre lekcje większej ilości czasu, niż jest to przewidziane w planie nauczania, może prowadzić do niedostatecznego podkreślania innych ważnych efektów uczenia się. „Szkolenie dotyczące rozkładu tempa studiowania” zaleca, aby w twoim rozkładzie znalazło się więcej lekcji z kursu pism świętych niż lekcji z cyklu „Przygotowanie do życia”. Liczba lekcji dla każdej kategorii lekcji z cyklu „Przygotowanie do życia” wskazuje również sugerowaną równowagę. Poza bardzo nielicznymi wyjątkami, postępuj zgodnie z tymi wskazówkami.

Studium przypadku: Brat Hendricks jest zachwycony, że w seminarium wreszcie podjęto przemyślane wysiłki mające na celu przygotowanie młodzieży do misji. Zamiast nauczać tylko pięciu lekcji na temat przygotowania do misji, poświęca dwa tygodnie na nauczanie tych lekcji, dodając kilka własnych.

Jakie są potencjalne konsekwencje takiego podejścia Brata Hendricksa do nauczania lekcji przygotowujących misjonarzy?

Korzystaj z programu nauczania niezależnie od poziomu twojego doświadczenia

Podobnie jak w przypadku liczby lekcji, cel każdej lekcji został ustalony we współpracy z wieloma osobami, w tym z członkami innych departamentów Kościoła. Departamenty te często opierały się na badaniach prowadzonych przez kościelny Dział badań korelacyjnych. Podobnie jak w przypadku wszystkich lekcji programu nauczania SI, Departament ds. korelacji Kościoła dokonał starannej analizy lekcji z cyklu „Przygotowanie do życia” pod kątem doktrynalnej poprawności i stosowności. Lekcje te są przygotowane tak, aby w prosty sposób podchodziły do poruszanego tematu, a nie były kompleksowym kursem danego zagadnienia. Jeśli masz doświadczenie w konkretnym temacie, możesz odnieść wrażenie, że ważne pomysły zostały pominięte. Zachowaj rozwagę przy dodawaniu czegoś, co nie zostało jeszcze uwzględnione. Niezależnie od tego, jak duże lub małe masz doświadczenie w danym temacie, korzystaj z programu nauczania jako podstawy prowadzonych przez ciebie lekcji. Rozpocznij od zastosowania treści lekcji, zanim podejmiesz decyzję, co dostosować. Aby dowiedzieć się więcej na ten temat, zob. „Szkolenie dotyczące zastosowania i dostosowywania programu nauczania seminarium”, które znajduje się w publikacji Szkolenie dotyczące programu nauczania seminarium.

Studium przypadku: Siostra Benson jest pracownikiem socjalnym pracującym w poradni zdrowia. Obecnie odnosi wiele sukcesów dzięki nowemu podejściu do pomocy swoim uzależnionym pacjentom. Postanawia nauczyć swoich uczniów umiejętności związanych z tym nowym podejściem, pomijając w ten sposób jedną z lekcji o zdrowiu emocjonalnym.

Jakie są potencjalne konsekwencje takiego podejścia Siostry Benson do lekcji dotyczącej zdrowia emocjonalnego?

Pamiętaj o twojej roli jako nauczyciela

Kiedy prowadzisz lekcje z cyklu „Przygotowanie do życia”, pamiętaj o swojej roli jako nauczyciela seminarium. Uczniowie mogą opowiedzieć ci o trudnych sytuacjach, z którymi się mierzą. Twoim zadaniem jest skierowanie ich do rodziców i przywódców kapłańskich, którzy mogą zapewnić im potrzebną pomoc. Aby uzyskać pomoc w sytuacjach, które mogą wiązać się z przemocą, zobacz hasło „Abuse” [Przemoc] w publikacji Seminaries and Institutes Emergency Response Guide [Przewodnik postępowania w sytuacjach kryzysowych dla seminariów i instytutów].

Studium przypadku: Siostra Benson zauważyła, że wielu uczniów zostaje w klasie po zakończeniu lekcji. Chcą opowiadać jej o bardzo osobistych szczegółach z ich życia. Spotyka się z nimi indywidualnie w swoim gabinecie po zajęciach i po szkole.

Jakie są potencjalne konsekwencje takich interakcji Siostry Benson z jej uczniami?

Podsumowanie

W ciągu czterech lat seminarium uczniowie będą mieli wiele okazji, by uczyć się, jak stosować nauki Zbawiciela w najróżniejszych okolicznościach i sytuacjach. Doświadczenia edukacyjne, które lekcje z cyklu „Przygotowanie do życia” dodają do lekcji kursu z pism świętych, lepiej przygotują całe pokolenie, aby mogło sprostać wyzwaniom życia, czerpiąc z siły, nauk i ewangelii Zbawiciela. Będą lepiej wyposażeni, aby przygotować siebie, swoje rodziny i innych ludzi do życia wiecznego z Ojcem w Niebie.