Josefa Simici—Ai Tukutuku

1 Sa levu sara na itukutuku era veikauyaka voli na tamata dau taleitaka na ca ka inaki ca, me baleta na tubu kei na toso ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, sa kena inaki kece mai vei ira era vakavuna me saqati ka vakarogorogocataki kina na Lotu kei na kena itosotoso e vuravura—Au sa vakauqeti me’u vola na itukutuku oqo, me’u vakadodonutaka kina na nodra rai na tamata, me ra kila kina na dina ko ira era vakasaqara voli, me vaka sa yaco tiko, me baleti au kei na Lotu, ena veigauna kece e tu kina vei au na dina oqori.

2 Ena itukutuku oqo au sa na vakaraitaka kina na veika eso ka yaco me baleta na Lotu, ena dina kei na dodonu, me vaka sa yaco oti, se ena kedra itutu ena gauna oqo, me vaka ni oqo na yabaki [1838] na ikawalu ni yabaki mai na gauna a tauyavutaki kina na Lotu e tukuni tiko oqo.

3 Au a sucu ena ikadua na udolu walu na drau kalima ni yabaki ni noda Turaga, ena ikaruasagavulu katolu ni siga ni vula ko Tiseba, ena koro ko Saroni ena yasayasa vaka-Winisa, ena yasana ko Vemoni. … A biuta ko Josefa Simici Levu na tamaqu, na yasana ko Vemoni, ka toki ki Palamaira e Onitario ena yasayasa (sa yacana nikua ko Weini) ena yasana ko Niu Ioka, ena gauna au yabaki tini kina, se volekata. Ni oti e rauta ni va na yabaki mai na gauna e tadu yani kina ki Palamaira ko tamaqu, a toki vata sara kei na nona matavuvale ki Menijesita ena yasayasa vata ko Onitario.

4 E tinikadua na lewe ni vuvale nei tamaqu, ko ya ko Josefa Simici na tamaqu; ko Lusi Simici, na tinaqu, (ka yacana, ni se bera ni vakamau, ko Meki, na luvei Solomoni Meki); ko iratou na taciqu, ko Alaveni (ka a mate ena ika 19 ni Noveba, 1823, ni sa yabaki 26), o Airame, o au, Samuela Erisoni, ko Viliame, Toni Kalosi, kei iratou na ganei keitou; ko Soforonia, Kacarini kei Lusi.

5 Ena dua na gauna ena ikarua ni yabaki ni keitou sa tiko mai Menijesita, sa tubu cake sara ena vanua keitou tiko kina na veiletitaki ni lotu. A tekivu mai vei ira na Lotu Wesele, sega ni dede sa tarai ira raraba na veimatalotu kecega ena vanua ko ya. A sa tara na vanua taucoko, era sa totovata na ilala ni veimatalotu ka vakauqeti ira vakalevu na tamata me ra curu ki na nodra lotu, sa basika kina e dua na yavavala kei na tawase, e sega ni ka lailai, ena kedra maliwa na tamata, a ra sa kaya eso: Dou curu mai ki ke! Ka so tale, Dou curu mai ki ke! E so era boletaka na vakabauta vaka-Wesele, eso tale era boletaka na Lotu vaka-Sikoteladi; ka so era boletaka na Lotu Papitaiso.

6 Ia, e dina ni ra a taleitaka sara vakalevu o ira era saumaki mai ki na veivakabauta duidui oqo na gauna era se qai saumaki mai kina, kei na sasaga levu era a vakaraitaka na iliuliu eso ni veimatalotu, ka ra a vakaitavi sara vakalevu ena kena vakavurei na gagadre vakalotu matalia oqo, me rawa kina ni ra saumaki mai na tamata kecega, era dau taleitaka me ra kaya, me ra curu ga ki na matavakabauta era vinakata; ia ni sa tekivu me ra dui gole ko ira era sa saumaki mai, eso ki na dua na vakabauta ka so ki na dua tale, sa kune votu ni a sega ni ka dina na yalovinaka era a vakaraitaka na italatala kei ira na saumaki mai, ni sa tekivu basika mai e dua na veilecayaki kei na yalo ca—era sa veiqati vakataki ira na italatala, kei ira na saumaki mai ki na lotu; sa yali kina vakadua na nodra veiyaloni, kevaka a tu e dua, ki na veisa vosa kei na nodra dui surevaka na nodra dui nanuma.

7 Au sa yabaki tinikava tiko ena gauna oqo. Sa vakalotutaki na matavuvale nei tamaqu ki na vakabauta ni Lotu vaka-Sikoteladi, ka lewe va vei keitou eratou sa curu sara kina, oqori ko Lusi na tinaqu; koi rau na tuakaqu ko Airame kei Samuela Erisoni; kei Soforonia na ganequ.

8 Ni sa yaco tiko na veiqati levu oqo au sa dau vakasama sara vakatitobu ka veilecayaki vakalevu; ia e dina niu dau vakanananu vakatitobu ka vakabibi vakawasoma, au a vagalalataki au tikoga mai na veimatalotu kece oqo, e dina niu dau lakova na nodra soqoni ena veigauna kece e rawa kina. Ni toso tiko na gauna sa gole vakalailai na noqu vakasama ki na vakabauta vaka-Wesele, kau gadreva meu laki duavata kei ira; ia sa rui levu na veilecayaki kei na veilecalecavi vei ira na veimatavakabauta, sa dredre kina vua e dua na tamata gone me vakataki au, kau se vulagi vakalevu vei ira na tamata kei na veika kecega, meu vakadeitaka se ko cei e dina kei cei e lasu.

9 Sa vusolo vakalevu na noqu vakasama ena so na gauna, sa rogolevu ka sega ni mudu rawa na ue kei na kosakosa. Sa gumatua sara na lotu vaka-Sikoteladi ena nona saqata na Lotu Papitaiso kei na Lotu Wesele, sa vakayagataka tiko na kaukauwa kece sara ni iulubale kei na ile me vakacalai rau, se, kevaka mada ga e rawa, me ra nanuma na tamata ni rau cala tiko. Ena yasana kadua, erau sa cakacaka tale tikoga vagumatua na Lotu Papitaiso kei na Lotu Wesele ena nodrau sasaga me rau tura na yavu ni nodrau ivakavuvuli ka vakacala na ivakavuvuli kece tale.

10 Ena loma ni ivalu vosa oqo kei na sosa ni vakasama eso, au sa dau kaya vakavuqa e lomaqu: A cava beka me caka? Na matalotu cava vei ira kece oqo e dina; se, era lasu taucoko li? Kevaka e dua vei ira e dina, ia ko cei, kau na kila beka vakacava?

11 Niu sotava tiko na gauna dredre sara oqo ka vu mai na nodra veisisivi na veimatavakabauta, au a wilika tiko ena dua na siga na iVola i Jemesa, ena imatai ni kena wase ena tikina e lima, ka kaya vakaoqo: Ia kevaka sa lailai na vuku vua e dua vei kemudou, me kerea vua na Kalou, o koya sa solia vakalevu kivei ira kecega na tamata, a sa sega ni veivakadirideini; ia ena solia ga vua.

12 E sa sega mada ni dua na tiki ni ivolanikalou me tara vakaukauwa na yalo ni tamata me vaka na kena tara na yaloqu na kena oqo ena gauna oqo. E laubasikata vakalevu sara na veitiki ni yaloqu. Au vakasamataka lesu vakavica, ka kila ni kevaka e dua na tamata e gadreva na vuku mai vua na Kalou, o au; ia na kena icakacaka au sega ni kila, vakavo sara kevaka au na rawata vakalevu cake na vuku mai na kena e sa tu rawa vei au ena gauna ko ya, au na sega sara ni kila; ni duatani sara na veika era vakabauta ena vuku ni ivolanikalou oqo ko ira na qasenivuli ni lotu ena veivakabauta duidui ka sa vakamatea kina na yalo ni via vakasaqaqara ena iVolatabu me baleta na isau ni taro ko ya.

13 Ni sa oti e dua na gauna sa qai votu vei au ni na dua ga vei rau, me’u sa na tu ga ena butobuto kei na veilecayaki, se meu cakava na veika sa dusia ko Jemesa, oya, me’u kerekere vua na Kalou. Ni sa oti e dua na gauna au sa qai lewa me’u kerekere vua na Kalou, niu kila ni kevaka ena solia ko koya na vuku vei ira e lailai vei ira na vuku, me solia ga, ka sega ni veivakadirideini, sa na rawa ni toso na noqu sasaga.

14 Ia, ena vuku ni ka oqo, na noqu sa nakita me’u kerekere vua na Kalou, au sa mani lako yani kina ki veikau me’u tovolea. Oqo ena mataka ni dua na siga totoka, ka makare, ena itekivu ni vulaitubutubu ni tinikawalu ruasagavulu. Oqo na imatai ni gauna ena noqu bula meu qai tovolea kina e dua na mataqali ka vakaoqo, ni, ena gauna kece ni noqu lomatarotaro au se sega mada niu bau tovolea vakadua me’u masu votu.

15 Ni’u sa yaco ki na vanua au sa nakita oti me’u lako kina, ni’u sa veiraiyaki wavokiti au, ka raica ni’u sa tiko duadua, au qai tekiduru sobu ka tekivu me’u cabora cake na gagadre ni yaloqu vua na Kalou. Au se qai tekivu ga, sa vakasauri na kena vesuki au e dua na kaukauwa ka vakamalumalumutaki au sara, e veivakurabuitaki sara na kena cakacaka vei au ni vesuka na yamequ me’u sega ni vosa rawa. Sa vakavolivoliti au na butobuto loaloa, ka sa votu mai vei au vakalailai ni’u sa vakarau vakarusai.

16 Ia, au sa segata ena noqu igu taucoko me’u masuta na Kalou me sereki au mai na nona kaukauwa na meca oqo ka sa vesuki au tu, ia ena gauna sara ga sa vakarau kina meu luvuci ena yaluma ka soli au yani me’u vakarusai—sega ni rusa ena vakasama walega, io me vakarusai au e dua na kaukauwa vuni mai na vuravura tani, ka tu vua na kaukauwa veivakurabuitaki kau se bera vakadua ni bau vakila ni tu ena dua na ka bula—ena gauna sara ga ni rere vakaitamera oqori, au sa raica kina e dua na duru bukawaqa ka donumaka sara tu ga na uluqu, e sivia sara na rarama ni matanisiga, sa lako sobu tiko ga mai vakamalua me yacova ni sa serauni au.

17 Ena gauna ga e basika mai kina au vakila sara niu sa sereki mai vua na meca ka vesuki au tu. Ni sa mai cilavi au na rarama au sa raica e rua na Tamata, ka sega ni vakamacalataki rawa na kedrau iserau kei na lagilagi, e rau tucake tu e macawa donumaki au. A vosa mai vei au e dua vei rau, e kaciva na yacaqu ka kaya, ni dusi koya na kena ikarua—Oqo na Luvequ Lomani. Mo rogoci Koya!

18 Na inaki ni noqu la’ki taroga na Turaga me’u kila se matalotu cava e dodonu, me’u kila kina o koya meu lewena. E sega ni dede, ena gauna ga sa dei kina na yaloqu, ka sa rawa ni’u vosa, au sa tarogi rau sara na Tamata ka rau duri tu e macawa donumaki au ena rarama, ko cei vei ira na veimatalotu kece oqo e dina (ni ena gauna oqori e se sega vakadua ni bau votu mai ki lomaqu ni ra lasu kece)—kei na kena me’u na curu kina.

19 A tukuni vei au me’u kakua ni curu ki na dua vei ira, ni ra sa sega kece ni dina; ka kaya ko Koya e vosa tiko mai ni nodra yavu ni vakabauta sa vakasisila kece e matana; ko ira kece na nodra ivakavuvuli era sa tawadodonu kecega; “era sa toro voleka ga vei au ena tebe ni gusudra, ia na lomadra sa yawa tani vei au, era vakatavulica me ivunau na ivakavuvuli ni tamata, era sa viavia vakalou ena nodra ivalavala, ia era sa cakitaka ga na nona kaukauwa.”

20 A vakatabui au tale me’u kakua ni curu ki na dua vei ira; ia sa vuqa tale na ka e tukuna vei au, kau na sega ni rawa ni vola ena gauna oqo. Ia ni’u sa kilai yaloqu tale, au sa davo vakatadraicake koto, ka dagava na lomalagi. Ni sa takali na rarama, sa sega na noqu kaukauwa; ia vakalailai ni’u sa vinaka cake mai, au sa lako ki vale. Ia ni’u laki ravi tu ena yasa ni irara qai taroga ko tinaqu se cava e manati au. Au a sauma ka vaka, “ni sega ni dua na leqa—e sega ni dua na leqa vei au.” Au qai kaya vei tinaqu, “ni’u sa kila vakataki au ni sega ni dina na Lotu vaka-Sikoteladi.” Sa kena irairai ni sa kila rawa na meca, ni’u se tamata gone sara, ni’u sa lesi meu na vakacacana ka vakasosataka na nona matanitu; se cava beka me ra sa duavata kina na kaukauwa ni butobuto me ra vorati au? Na cava era tubu mai kina na veisaqasaqa kei na veivakacacani me baleti au, e voleka ni gauna ga au se qai sucu kina?

21 Sa oti e vica na siga mai na noqu a raica na raivotu ko ya, keirau a veitalanoa tiko kei na dua na dauvunau ni Lotu Wesele, ka a vakaitavi sara vakalevu ena maqusa vakalotu sa tukuni oti; ia, ni keirau veitalanoa tiko ena veika vakalotu, au a mani tukuna vua na raivotu au a raica. Au a kurabuitaka dina na nona itovo; a sega walega ni vakamamadataka na veika au tukuna, ia a raica ena veibeci levu, ka kaya ni sa ka vakatevoro kecega, ni sega ni dua na ka e vakatokai ena gauna oqo me raivotu se ivakatakila; ni veika kece oqori sa mai mudu vata kei ira na iapositolo, ka ni sa na sega tale ni ra yaco.

22 Au a qai kila, ni ena noqu talanoataka sa vakavuna na nodra sevaki au na ivakavuvuli ni veimatalotu, ka sa vu ni veivakacacani levu, sa tubu tiko ga; e dina niu gonetagane sega soti ni kilai levu, ka’u se qai yabaki tinikava se tinikalima, e sega soti ni dau kauwaitaki na ka e tukuna se kitaka e dua na gonetagane ena itabayabaki oqori, ia vei au sa sega ni vakakina era sa kauwaitaki au vakalevu sara na vakailesilesi torocake kei ira na turaga lelevu, ka ra sa vakauqeti ira na tamata kecega me ra saqati au; ka vakavuna na veivakacacani ca sara; ka ni sa matau oqo ena veimatalotu oqori—era sa duavata me ra vakacacani au.

23 Au a vakasamataka vakabibi sara ena gauna ko ya, ka dau vakakina ena vuqa na gauna, sa dua na ka matalia dina me dua na gonetagane sega ni kilai, yabaki tinikava vakacaca, ka dua talega, e dau cakacaka vakaukauwa ena veisiga me rawata na veika lalai me bula kina, ka me nanumi ni dua na tamata bibi ka vesuka kina na nodra rai na vakaitutu lelevu ni veimatalotu kilai ena gauna ko ya, sa basika e lomadra e dua na yalo ni veivakacacani ca sara kei na vosa vakacaca. Ia se matalia se sega, sa vaka tu kina, ka sa vu ni rarawa levu vei au.

24 Ia, e sega ni rawa ni vakalasui ni’u a raica dina ga e dua na raivotu. Au dau vakasamataka tu me tekivu mai na gauna ko ya, niu tautauvata kei Paula, ena nona taqomaki koya e matai Akaripa na Tui, ka tukuna na nona raivotu ena nona raica e dua na rarama, ka rogoca e dua na domo; ia a lewe vica walega era vakabauti koya; eso era kaya ni lasu, eso tale era kaya ni sa lialia; a veiwalitaki ka vosa vakacacani. Ia na veika kece oqori a sega ni vakarusa na dina ni nona raivotu. A raica e dua na raivotu, e kila ni vaka dina kina, ka na sega ni rawa ni veisautaka na tikina oqori na veivakacacani kece ena rukui lomalagi; e dina ni ra na vakacacani koya beka me yacova na mate, ia e kila tu, ka na kila tiko me yacova na iotioti ni nona icegu, ni a raica e dua na rarama ka rogoca e dua na domo ni vosa mai vua, ka na sega ni rawa ki vuravura taucoko me veisautaka na nona vakasama se na nona vakabauta.

25 E vakatale ga kina koi au. Au a raica dina e dua na rarama, ka rau sikavotu mai kina e rua na Tamata, io erau a vosa vakaidina vei au; e dina ni’u a cati ka vosa vakacacani ena noqu tukuna ni’u raica e dua na raivotu, ia e dina; ia ni ra vakacacani au, veiwalitaki au, ka ra tukuna vakailasu na veika ca kecega me baleti au ena noqu tukuna na veika oqo, sa vakavuna meu tukuna e yaloqu: Na cava meu vakacacani kina ena noqu tukuna na ka dina? Au a raica dina e dua na raivotu; ia ko cei ko au me’u vorata na Kalou, se na cava e nanuma kina ko vuravura me’u vakalasuya na veika dina au a raica? Ni’u a raica e dua na raivotu; au kila, ka’u kila ni kila na Kalou, ka’u sega ni rawa ni cakitaka, au sega sara ga ni via cakava; au kila ni ena noqu vakayacora vakakina au na vakararawataka na Kalou, ka’u na cudruvi kina.

26 Ia sa dei na lomaqu ena vuku ni vuravura ni veimatalotu—ni sega ni noqu itavi me’u curuma e dua vei ira, ia me’u tu ga vaqo me yacova ni sa soli tale mai eso na ivakaro. Au kila ni sa dina sara na ivakadinadina nei Jemesa—io kevaka e dua na tamata sa lailai vua na vuku me kerea vua na Kalou; io ena soli vua, ka sega ni veivakadirideini.

27 Au sa qarava tiko ga na noqu cakacaka ni veisiga me yacova na ika ruasagavulu kadua ni Sepiteba, dua na udolu walunadrau ruasagavulu katolu, ena veigauna kece oqori au sotava tiko kina na veivakacacani ca sara mai na ligadra na tamata kecega, o ira na lotu kei ira era sega ni lotu, baleta ni’u sa vakadeitaka tikoga niu a raica e dua na raivotu.

28 Ena maliwa ni gauna mai na noqu raica na raivotu ki na yabaki dua na udolu walunadrau ruasagavulu katolu—ni sa vakatabui me’u curu ki na dua vei ira na lotu sa tu ena gauna ko ya, ka vakakina ni’u se gone sara, ka dau vakacacani mai vei ira e dodonu me ra noqu itokani vinaka ka me ra dau lomani au, ia kevaka era nanuma ni’u cala me ra segata ena dua na sala dodonu me ra vakadodonutaki au—au sa biu tu me’u sota kaya na veivakatovolei kecega; ka veimaliwai kei na veimatatamata kecega, ka dau vakayacora e vuqa na ka lialia, ka vakaraitaka vakavuqa na ivalavala vagonegonea, kei na gagadre ca vakatamata; ka sa ka ni madua vei au me’u tukuna eke, ni sa kauti au ki na veivakatovolei ca sara, ka sa vakasisila ena mata ni Kalou. Ia ni’u vakatutusa tiko oqo me kakua ni nanumi ni’u a vakayacora na ivalavala ca lelevu sara ka bibi. E sega ni vakakina na noqu ivakarau ni bula. Ia au sa dau vakawelewele ka vakamamadataka na veika eso, na marau vakalialia, kei na veika e sega ni kilikili me vakayacora e dua sa kacivi koya na Kalou me vakataki au. Ia na yaco rawa ni ka oqori era na sega ni kurabui kina ko ira era kila vinaka na gauna ni noqu bula vakacauravou, kei na noqu itovo mamarau.

29 Ena vuku ni veika oqo, au sa beitaki au vakaiau ga ena noqu malumalumu ka itovo tawakilikili; ia ena yakavi ni ika ruasagavulu kadua ni Sepiteba sa tukuni koto e cake, ni’u sa laki davo ena noqu idavodavo meu moce, au sa tekivu masu ka vakatakekere vua na Kalou Kaukauwa meu vosoti ena noqu ivalavala ca kei na noqu malumalumu, io me vakatakilai tale ga vei au, na vanua au tu kina e matana; au sa vakadinata ena vu ni yaloqu taucoko ni na vakatakilai vakaidina vei au me vaka na raivotu au a raica e liu.

30 Ia niu sa masu tiko ga vua na Kalou, au sa raica e dua na rarama ni sa basika mai ki na loma ni noqu rumu, a sa rarama cake tiko ga me yacova ni sa uasivia na rarama ena sigalevu tutu, ena gauna au raica kina vakasauri e dua na tamata ena yasa ni noqu idavodavo, e tu voli ga e maliwa lala, ni sega ni tara na yavana na buturara ni vale.

31 Sa vakaisulu tu ena dua na icurucuru balavu ka sa vakasakiti sara na kena vulavula. Na kena vulavula sa uasivia na veika vulavula kecega au sa raica oti e vuravura; au sega talega ni vakabauta ni rawa ni dua na ka vakavuravura e caka me uasivia na kena vulavula kei na kena uasivi. E sega ni vakaisulu na qeteqete ni ligana, kei na tolo ni ligana, me sivia vakalailai na nona ilabeniika; sa vakatalega kina na yavana, ena dela ni nona qurulasawa. E sega talega ni vakasulumi na uluna kei na domona. Au raica rawa talega ni sega tale ni dua na isulu e daramaka tu ia na icurucuru balavu ga oqo, me vaka ni tadola tu, ka rawa niu raica yani na lomaserena.

32 E sega walega ni uasivi sara na vulavula ni nona icurucuru balavu, ia na kena ivatuka kece sara ga e sega ni vakamacalataki rawa na kena lagilagi, ia na kena irairai sa vaka na tibi ni liva. Sa rarama sara na loma ni rumu, ia sa sega ni vaka na kena iserau kei na iserau ni vanua e tu kina. Ena imatai ni gauna au raici koya yani kina, au a rere; ia e sega ni dede sa seyavu yani na rere oqori.

33 A kacivi au ena yacaqu, ka kaya vei au ni sa italai mai na iserau ni Kalou ki vei au, ka yacana ko Moronai; ni sa digitaki au na Kalou me’u qarava e dua na cakacaka; a kaya ni na rogo na yacaqu vei ira na veimatanitu, veimataqali kei na duivosavosa; e so era na taleitaka, ka so era na vosacataka.

34 E mai kaya ni sa maroroi tu e dua na ivola, ka volai ena peleti koula, ka tukuni kina na kedra itukutuku o ira era a tawana tu e liu na vanua oqo, kei na vanua era vu mai kina. E kaya tale ga ni sa tu ena ivola ko ya na taucoko ni Kosipeli tawamudu, me vaka a solia na iVakabula vei ira era a tawana tu e liu na vanua oqo.

35 Ka vakakina, ni sa maroroi vata tu kei na rua na vatu ena vucu siliva—ia na vatu e rua oqo, ka rau qasoti ki na dua na peleti ni sere, sai koya na ka sa vakatokai me Urimi kei na Cumimi—sa maroroi vata tu kei na peleti; ia na kena taukeni ka vakayagataki na vatu oqo sai koya sa vakatokai me “daurairai” ena veigauna e liu; ka sa vakarautaka na Kalou me baleta na kena vakadewataki na ivola.

36 Ni sa tukuna oti vei au na veika oqo, sa tekivu me cavuta mai na parofisai eso ni Veiyalayalati Makawa. A cavuta e liu e dua na tiki ni ikatolu ni wase ni Malakai; ka qai cavuta talega na ikava se iotioti ni wase ni parofisai vata oya, e dina ni duidui vakalailai mai na kena e volai ena noda iVolatabu. A sega ni wilika na imatai ni tikina me vaka ka volai ena noda ivola; ia a cavuta ga vakaoqo:

37 Ia raica, sa lako mai na siga ko ya ena waqa me vaka na lovo, ia ko ira kece sa viavialevu, kei ira kece sa caka ca era na kama me vaka na vu ni co; Ia ko ira sa lako mai era na vakamai ira, sa kaya na Turaga ni Lewevuqa, me kakua kina ni vo vei ira na wakana se na tabana.

38 Sa cavuta talega na tikina e lima me vakaoqo: Raica, au na vakatakila vei iko na Matabete, ena ligai Ilaija na parofita ni se bera ni qai yaco mai na siga levu ka rerevaki ni Turaga.

39 A duatani talega na nona cavuta na tikina ka tarava: Ka na tea ko koya e lomadra na gone na yalayala a caka vei ira na qase, ka na gole na lomadra na gone vei ira na nodra qase. Kevaka e sega ni vakakina, sa na vakarusai sara na vuravura taucoko ena nona lako mai.

40 A cavuta tale ga na ikatinikadua ni wase ni ivola i Aisea, me ikuri ni tikina oqo, ka kaya ni sa vakarau me vakayacori. A cavuta tale ga na tikina e ruasagavulu karua kei na ruasagavulu katolu ni Cakacaka wase 3 me vaka sa volai tu ena noda Veiyalayalati Vou. A kaya ni sai Karisito na parofita ko ya; ia e sa bera ga ni yaco na siga a yalataki ni “tamata yadua sa sega ni rogoca na domona ena muduki tani mai vei ira na tamata,” ia sa voleka ga ni yaco.

41 A cavuta tale ga na ivola i Joeli wase rua, mai na ika ruasagavulu kawalu ki na iotioti ni tikina. A kaya talega ni sa bera ni vakayacori, ia sa voleka sara. A kaya tale ga ni sa voleka ni yaco mai na taucoko ni nodra gauna na kai Matanitu Tani. A cavuta talega eso na malanivosa ni ivolanikalou, ka vakamacalataka eso na ka ena sega ni tukuni eke.

42 A tukuna tale vei au, ni ena gauna au sa na taura kina na peleti oqori e mai tukuna tiko—ni se bera ni yaco mai na gauna me na tauri kina—meu na kakua sara ni vakaraitaka vua e dua tale na tamata; me kua talega na peleti ni sere kei na Urimi kei na Cumimi; ia vei ira ga ena vakaroti vei au meu vakaraitaka vei ira; kevaka e sega au na vakarusai. Ni keirau veivosaki tiko me baleta na peleti, a dolavi ki na noqu vakasama na raivotu kau raica na vanua e maroroi tu kina na peleti, e matata ka makare vinaka sara kau na kila na vanua oqori kevaka au na sikova.

43 Ni sa tinia na nona itukutuku, sa tekivu seyavu mai na rarama e loma ni vale, ka sa la’ki vakavolivoliti koya ga na italai a vosa tiko vei au; a sa vakatiko ga kina me yacova ni sa butobuto taucoko na loma ni vale, ka sa rarama duadua ga ko koya; sa qai dodo vakasauri cake ki lomalagi e dua na sala, sa lako cake kina ko koya me yacova ni sa yali yani vakadua, raica sa mai vakatale tu ga yani na kena irairai ena gauna e se bera ni rairai mai kina na rarama vakalomalagi oqo na noqu rumu.

44 Au davo koto ga ka vakasamataka na matata vinaka ni veika au a raica, ka’u sa vakasakita vakaidina na veika sa mai tukuna vei au na italai veivakurabuitaki oqo; ena noqu vakanananu tiko oqori, au kurabui vakalevu dina ni’u raica ni sa tekivu rarama tale mai na loma ni noqu rumu, ka sega ni dede sa tu tale ena yasa ni noqu idavodavo na italai mai lomalagi.

45 A tekivu tukutuku, ka taleva lesu tale na veika vata ga a cakava ena imatai ni nona veisiko mai, e sega sara ga na ka e duidui kina; ia ni sa oti, a qai tukuna ni na cudruvi sara ko vuravura, ka na lala mai ena vuku ni dausiga, na iseleiwau, kei na mate dauveitauvi; ia ena yaco na lewa veivakararawataki vei ira na itabatamata ga oqo. Ni sa tukuna oti na veika oqo, sa qai cabe cake tale me vaka a vakayacora e liu.

46 Ena gauna oqo, sa yavalati sara vakalevu na noqu vakasama, ka dredre kina me’u moce, au sa mani davo koto ga ka luvuci au na kurabui ena veika au sa raica ka rogoca. Ia sa qai toro cake ga na noqu kurabui ni’u raica ni sa tu tale ena yasa ni noqu imocemoce na italai vata ga oqo, ka’u rogoca na nona taleva ka tokaruataka tale vei au na veika vata ga me vaka e liu; a vakuria ena dua na ivakasala vei au, ka tukuna kina ni na tovolea ko Setani me temaki au (me vaka na ituvaki dravudravua ni matavuvale nei tamaqu), meu taura na peleti meu vutuniyau kina. E vakatabuya sara vei au na ka oqo, ka kaya meu kakua ni nanuma e dua tale na ka ena vuku ni peleti ia meu vakalagilagia ga kina na Kalou, ka me’u kakua ni vakauqeti ena dua tale na inaki, ia na tarai cake ga ni nona matanitu; kevaka e sega au na sega ni taura.

47 Ni sa oti na ikatolu ni nona rairai mai, sa lesu cake tale ki lomalagi me vaka e liu, ka’u sa mai biu tale koto me’u vakananuma na ka levu ka veivakurabuitaki au se qai sotava oti; ia e sa qai cabe ga ena ikatolu ni gauna mai vei au na italai mai lomalagi, sa tagi na toa, ka’u kila ni sa voleka ni kida na mataka, kena ibalebale oqo, ni voleka ni taura na bogi taucoko ko ya na neirau veivosaki tiko.

48 Oti ga vakalailai au sa duri mai, ka tekivu qarava na itavi e dodonu me’u dau qarava ena veisiga me vaka na kena ivakarau; ia, ni’u laki tovolea me’u cakacaka me vaka ena veigauna kecega, sa sega ni rawa ni sa wawale vakalevu sara na yagoqu ka sega ni rawa ni’u cakacaka. Keirau a cakacaka vata tiko kei tamaqu, ka sa siqema rawa ko koya ni dua na ka e sa manati au, ka tukuna me’u lesu tale ki vale. Au sa lako ka noqu inaki me’u lesu tale ki vale; ia, ni’u tovolea meu kosova na bai ni vanua keirau cakacaka tiko kina, sa malumalumu sara na yagoqu, au a bale sobu ki na qele ka lecai yaloqu sara koto.

49 Na imatai ni ka au vakila mai ni vaka me vosa tiko e dua na domo ni tamata, ka cavuta mai na yacaqu. Au rai cake yani, ka raica na italai vata ga oqo ni tucake donuya tu na uluqu, ka vakavolivoliti koya na rarama me vaka e liu. A baci tukuna taucoko tale vei au na veika a sa tukuna mada vei au ena bogi, ka qai vakaroti au me’u lesu vei tamaqu ka tukuna vua na raivotu kei na ivakaro sa soli vei au.

50 Au a muria na nona ivakaro; ka lesu vei tamaqu ki na were, ka’u tukuna vua na veika kece. A kaya vei au ko koya ni oqori na veika va-Kalou, ka tukuna me’u lako ka kitaka me vaka sa vakaroti au kina na italai. Au biuta na were, ka lako ki na vanua a tukuna vei au na italai ni maroroi tu kina na peleti; ia me vaka na matata vinaka ni raivotu au a raica, au a kila na vanua ko ya ena gauna ga au yacova yani kina.

51 Ena yasa ni koro ko Menijesita, ena yasayasa vaka-Onitario mai Niu Ioka, e tu kina e dua na ulunivanua levu toka, oqo na ulunivanua cecere duadua ena vanua ko ya. Ena ra ni ulunivanua oqo, sega ni yawa mai delana, ena ruku ni dua na vatu levu, era tu kina na peleti, e tawa tu ena dua na kato vatu. E vavaku na vatu oqo ka rodu cake e loma donu, ka qai mamare sobu na batina, o koya sa votu tu mai kina e dela ni qele na kena loma donu ka tabulu tu na batibatina.

52 Ni’u sa qeva tani rawa na qele, au qai taura e dua na kau, vakaciqira e ruku ni vatu ka tulega cake. Au iro yani ki loma ni kato ka raica ni sa tu dina kina na peleti, na Urimi kei na Cumimi, kei na peleti ni sere, me vaka a tukuna vei au na italai. Na kato era tawa tu kina e caka ena kena kabiri vata na vatu ena dua na mataqali simede. Ena boto ni kato e rau davo vakababa koto kina e rua na vatu, ka ra qai dabe yani e deladrau na vatu oqori na peleti kei na veika tale eso.

53 Au sa segata sara me’u taura, qai vakatabui au ko koya na italai, a kaya tale vei au ni se bera mai na gauna me na tauri kina, ena sega tiko ni yaco mai, me yacova ni sa oti e va na yabaki mai na siga ko ya; ia e tukuna vei au me’u na lako tale mai ki kea ni oti e rauta ni dua na yabaki mai na gauna ko ya, me keirau na mai sota kina, ia me’u na dau vakayacora tiko vakakina me yacova na gauna me sa na tauri kina na peleti.

54 Me vaka, na ivakaro sa soli vei au, au dau lako ena mua ni veiyabaki, ena veigauna yadua oqori au dau raica e kea na italai vata oqo, kau sa dau vakasalataki ka vakavukui ena neirau veitalanoa yadua, me baleta na veika ena vakayacora na Turaga, ka vakakina na sala kei na iwalewale cava me na cicivaki kina na nona matanitu ena veisiga mai muri.

55 E sega soti ni tamata vutuniyau ena veika vakavuravura ko tamaqu, ka gadrevi vakalevu sara me keitou dau cakacaka vakalevu e ligai keitou, ka keitou dau cakacaka saumi e veisiga se dua tale na sala, ena veigauna e rawa kina. Ena so na gauna keitou dau tu ga e vale, ka so na gauna keitou tu tani, ia ni keitou cakacaka tikoga sa rawa kina na veika me keitou bula kina.

56 Ena yabaki 1832 a sotava kina na matavuvale nei tamaqu e dua na ka veivakararawataki levu ena nona mate na tuakaqu qase duadua, o Alaveni. Ena vula ko Okotova, ni 1825 au a la’ki cakacaka vua e dua na kena turaga na yacana ko Josaia Sitolu, ka vakaitikotiko mai na yasayasa vaka-Senago ena yasana ko Niu Ioka. E rogoca ko koya ni ra sa dolava e dua na qara ni siliva ko ira na kai Spain mai Amoni, ena yasayasa vaka-Sasukuena ena yasana ko Penisilivenia; ka a dau vakekeli voli, ni se bera ni’u laki cakacaka vua, me rawa kina ni, kevaka e rawa, me kunea na qara. Niu sa lako yani me’u tiko vata kei koya, a qai kauti au, vata kei ira na vo ni nona tamata cakacaka, me keimami vaqara na qara ni siliva, na vanua au a qai cakacaka tiko kina me rauta ni sivia na dua na vula, ka sega ga ni kune e dua na vuana, e muri, au qai vakatakekere vua na kena turaga oqo me sa rauta na kelikeli. Oqori na vanua ka vu mai kina na irogorogo, ni’u tamata domodomo ilavo.

57 Ena gauna au cakacaka tiko kina mai kea, au a la’ki vakaicili tiko ena vale nei Aisake Ele, mai na vanua ko ya; oqori na vanua au raica kina ena imatai ni gauna na yalewa a qai watiqu (na luvena yalewa), ko Ema Ele. Keirau a vakamau ena ika 18 ni Janueri 1827 ni’u se cakacaka tiko vei Misita Sitolu.

58 Ena noqu tukuna tikoga niu a raica e dua na raivotu, sa muri au voli ga kina na veivakacacani, ka ratou sa saqata kina na matavuvale nei tamai watiqu na neirau vakamau. Oqori na vuna sa na ka wale ga e rawa me’u kitaka me keirau sa toki tani ki na dua na vanua; keirau a mani lako ka la’ki vakamau ena vale nei Sikuwaia Tabili, ena Ceva ni Beniberiji, ena yasayasa vaka-Senago, mai Niu Ioka. Ia ni’u sa vakamau oti, au sa mani biuti Sitolu, ka lesu ki vale me keirau la’ki teitei vata kei tamaqu.

59 Ni sa toso tiko na gauna ka sa yaco mai na gauna me’u taura kina na peleti, na Urimi kei na Cumimi, kei na kena peleti ni sere. Ena ika ruasagavulu karua ni Sepiteba, dua na udolu walunadrau ruasagavulu kavitu, ni’u baci lako tale me vaka na kena ivakarau ni oti e dua na yabaki ki na vanua era maroroi tu kina, sa solia mai vei au na italai vakalomalagi vata ga ko ya, vata kei na kena ivakaro oqo: ni sa noqu itavi na kedra maroroi; kevaka au na laiva me kau tani vakailoa, se ena noqu vakawelewele, au na tamusuki tani; ia kevaka au na segata ena noqu igu meu maroroya, me yacova na gauna ena mai kauta kina ko koya, na italai, era na taqomaki tu.

60 A sega ni dede au sa kila na vuna ka vakaroti vakabibi tiko kina vei au me’u taqomaka ka maroroya vinaka na peleti, kei na kena ibalebale e tukuna kina na italai ni ena gauna au sa cakava oti kina na veika e gadrevi e ligaqu, ena qai lakova mai. Ena gauna ga e kilai kina ni sa tiko vei au na peleti, sa tekivu sagai sara vakaukauwa me kaliraki tani vei au. Era a taurivaka na ivadi kecega era vakasamataka rawa me baleta na inaki oqori. Sa qai gaga cake ga ka ca vakalevu na veivakacacani, ka ra sa qaqarauni sara toka e veigauna na lewevuqa me ra kauta tani mai vei au kevaka e rawa. Ia ena lewa vuku ni Kalou, era a taqomaki vinaka toka ga kina e ligaqu, me yacova niu sa rawata na veika a gadrevi kina mai ligaqu. Ena gauna, sa lesuva mai kina na italai, me vaka sa tuvai tu, au sa solia yani ki vua; ka sa koto ena nona lewa me yacova mai na gauna oqo, na ikarua ni siga ni vula ko Me, dua na udolu walunadrau tolusagavulu kawalu.

61 E toso ga na tiko yavavala, ia na dauvakau vosa ena yamena e udolu sa vakayagataki ga ena veigauna ena kena veikauyaki na itukutuku lasu me baleta na matavuvale nei tamaqu, ka baleti au tale ga. Ia ke’u vola e dua na kena iwase lailai sara, ena sinai kina e vica vata na ivola. Na veivakacacani, sa sega ni caka rawa kau sa gadreva kina me’u biuti Menijesita, ka lako vata kei na watiqu ki na yasayasa vaka-Sasukuena ena Yasana ko Penisilivenia. Ni sa vakarau tiko me keirau biubiu—me vaka ni keirau dravudravua, ka sa tarabi sara vei keirau na veivakacacani ka sega kina ni dua na vakanuinui ni na dua na veisau—ena loma ni neirau kune rarawa keirau a kunea na veitokani mai vua e dua na turaga ka yacana ko Matini Erisi, a lako mai vei keirau ka solia e limasagavulu na dola me vukea na neirau ilakolako. O Matini Erisi e vakaitikotiko ena koro ko Palamaira, ena yasayasa vaka-Weini ena Yasana ko Niu Ioka, ka dua na dauteitei dokai.

62 Ena veivuke taudonu oqori a rawa kina me’u yacova na vanua au lako tiko kina e Penisilivenia; ni’u yaco ga yani sa tekivu sara meu lavetaka na ivakatakilakila volai eso mai na peleti. Sa levu toka au lavetaka rawa, au sa qai tekivu vakadewataka eso ena noqu vakayagataka na Urimi kei na Cumimi, au cakava oqori ena maliwa ni gauna au yaco yani kina ki na vale nei tamai watiqu, ena vula ko Tiseba, kei na Feperueri ka tarava.

63 Ena dua na gauna ena vula oqo ko Feperueri, a lako mai kina ki na neitou itikotiko ko Matini Erisi ka sa cavuti oti na yacana, a taura na ivakatakilakila volai ka tauri mai na peleti, ka kauta ki na koro ko Niu Ioka. Na veika a yaco me baleti koya kei na ivakatakilakila volai, au na goleva kina na nona itukutuku sara ga o koya me baleta na veika a yaco, me vaka a tukuna vei au ena gauna e lesu mai kina:

64 “Au lako ki na koro ko Niu Ioka, ka la’ki vakaraitaka sara na ivakatakilakila volai sa vakadewataki oti, kei na kena ivakadewa, ki vei Parofesa Jale Enitoni, e dua na turaga ka kilai ena veika sa rawata me baleta na volavola kei na vosa. A kaya ko Parofesa Enitoni ni dodonu vinaka sara na vakavakadewa ko ya, e vinaka cake mai na veika kece e sa raica oti ni vakadewataki mai na vosa vaka-Ijipita. Au qai vakaraitaka vua na kena era se bera ni vakadewataki, ka qai kaya ko koya ni oqori na vosa vaka-Ijipita, Kalitia, Asiria, kei Arapea; ka kaya ni ra ivakatakilakila volai dina. A solia vei au ko koya e dua na sitivikiti, ka vakadinadinataka kina vei ira mai Palamaira ni ra sa ivakatakilakila volai dina, ka ni sa dodonu talega na ivakavakadewa ni kena era sa vakadewataki oti. Au taura na sitivikiti ka tawana ena noqu taga, kau se qai vakarau biuta sara ga na vale, sa kacivi au lesu yani ko Misita Enitoni, ka taroga se kila vakacava na gonetagane ko ya ni tu na peleti koula ena vanua a kunea kina. Au sauma ka kaya ni a vakatakila vua e dua na agilosi ni Kalou.

65 “A qai kaya vei au, ‘Meu raica tale mada na sitivikiti.’ Au a tara mai na noqu taga ka solia yani vua, a taura ko koya ka dresulaka vakamatailalai ka kaya ni sa oti na gauna ni nodra veiqaravi na agilosi, kevaka au na kauta yani vua na peleti ena vakadewataka ko koya. Au a tukuna vua ni dregati tu e dua na iwase ni peleti oqori, ka vakatabui au me’u kauta mai. A sauma ko koya ka vaka: ‘Sa sega ni rawa me’u wilika na ivola e dregati tu.’ Au a biuti koya ka lako vei Doketa Mijieli, a tokona ko koya na veika a kaya ko Parofesa Enitoni me baleta na ivakatakilakila volai kei na kena vakadewa.”

· · · · · · ·

66 Ena ika 5 ni siga ni Epereli, 1829, a lako mai kina ki na noqu vale ko Oliva Kaudari, oqo na imatai ni gauna me’u raici koya kina. E kaya vei au ni a veivakavulici tiko voleka ki na vanua e vakaitikotiko kina ko tamaqu, ia ko tamaqu me vaka ni dua vei ira ka vuli tiko na luvena ena koronivuli ko ya, sa mani laki vakaitikotiko kina ena nona vale ena dua na gauna, ni tiko voli e kea eratou qai talanoataka vua na matavuvale na veika a yaco kau qai laki taura kina na peleti, o koya sa mani lako mai kina me vakatarogi au.

67 Ni oti e rua na siga ena nona yaco mai ko Misita Kaudari (ena ika 7 ni Epereli) sa tekivu me’u vakadewataka na iVola i Momani, ka tekivu me volavola vei au ko koya.

· · · · · · ·

68 Ni keirau se tomana tikoga na cakacaka ni vakavakadewa, ena vula ka tarava (Me, 1829), keirau a gole ki veikau ena dua na siga me keirau masu ka vakatataro vua na Turaga me baleta na papitaiso me bokoci kina na ivalavala ca, ni keirau a kunea ni tukuni ena ivakadewa ni peleti. Ni keirau ogaoga tiko, ena masu kei na kerekere vua na Turaga, sa siro sobu mai ena dua na o lumilumisa e dua na italai mai lomalagi, ia ni sa vakotora na ligana e buradelai keirau, sa tabaki keirau, ena nona kaya:

69 Vei kemudrau na noqu itokani dauveiqaravi, ena yaca ni Mesaia, au sa solia na Matabete i Eroni, sa koto kina na idola ni nodra veiqaravi na agilosi, kei na kosipeli ni veivutuni, kei na papitaiso ena tabadromuci me bokoci kina na ivalavala ca; ia oqo ena sega ni kau tani tale mai vuravura me yacova ni ra sa vakacabora tale na luvei Livai ena buladodonu e dua na ivakacacabo vua na Turaga.

70 E kaya ni Matabete i Eroni oqo e sega ni tiko kina na kaukauwa ni veitabaki ni liga me baleta na isolisoli ni Yalo Tabu, ia oqo ena qai soli malua vei keirau ena dua na gauna e muri; ka vakaroti keirau me keirau lako ka papitaisotaki, ka dusimaka me’u papitaisotaki Oliva Kaudari e liu, ka qai papitaisotaki au e muri ko koya.

71 Keirau sa mani lako yani ka papitaisotaki. Au a papitaisotaki koya taumada, qai papitaisotaki au ko koya—ni oti oya au qai tabaka na uluna ka lesi koya ki na Matabete i Eroni, sa qai tabaka na uluqu ko koya ka lesi au tale ga ki na Matabete vata oqori—ni keirau a vakaroti me vakakina.*

72 Na italai ka a sikovi keirau ena gauna oqo ka solia vei keirau na Matabete, e kaya ni yacana ko Joni, ko koya ga sa vakatokai ko Joni na Dauveipapitaiso ena Veiyalayalati Vou, ka ni veiqaravi ena nodratou vakatulewa ko Pita, Jemesa kei Joni, ni sa tu vei iratou na kaukauwa ni ilesilesi ni Matabete i Melikiseteki, na Matabete ka tukuna ko koya, ni na yaco mai na gauna me na qai soli kina vei keirau, ka me’u na qai vakatokai me isevu ni iTalatala Qase ni Lotu, ka ikarua ko koya (ko Oliva Kaudari). Oqo ena ika tinikawalu ni Me, 1829, keirau a tabaki kina mai ligana na italai oqo, ka papitaiso.

73 Ni keirau qai cabe ga mai wai ni oti na neirau veipapitaisotaki, keirau vakila na veivakalougatataki cecere ka lagilagi mai vei Tamada Vakalomalagi. Au sa qai papitaisotaki Oliva Kaudari oti ga, sa sobuti koya sara na Yalo Tabu; a tucake ka parofisaitaka na veika eso sa voleka ni yaco. E vakatale ga kina vei au. Ni’u sa papitaisotaki oti ga mai vua, sa tu talega vei au na yalo ni parofisai, ni’u sa tucake, au qai parofisaitaka na kena tubu na Lotu oqo, kei na veika tale e vuqa e baleta na Lotu, kei na nodra itabatamata oqo na luve ni tamata. Keirau sa vakasinaiti ena Yalo Tabu ka keirau vakavinavinaka vua na Kalou sa vakabulai keirau.

74 Sa vakararamataki na neirau vakasama, sa tevuki kina na neirau kila na ivolanikalou, ka vakatakilai vei keirau na kena ibalebale dina kei na kena inaki ena kena ivalavala keirau sega ni se bau sotava vakadua, ka sega talega ni keirau a bau vakasamataka vakadua e liu. Ena gauna oqo keirau sa vakasaurarataki me keirau kakua mada ni vakatakila na neirau sa ciqoma na Matabete kei na neirau sa papitaiso, ena vuku ni dua na yalo ni veivakacacani sa tekivu basika ena vanua keitou vakaitikotiko kina.

75 Keirau sa dau vakarerei ka tukuni me keirau buturaki, ena veigauna eso, oqo mai vei ira sara ga na iliuliu ni veimatalotu. Ia sa isa vinaka sara ni nodra vakarerei keirau na nodratou tokoni keirau ka lomani keirau sara na matavuvale nei tamai na watiqu (ena veivakarautaki Vakalou), eratou sa yalovinaka sara vei au, ka ratou saqati ira vakaukauwa na via veibuturaki, ka ratou tokona sara me’u sa biu ga ka kakua ni vakasosataki mai na cakacaka ni vakavakadewa, o koya eratou sa solia ka yalataka vei keirau na veitaqomaki kece eratou rawata mai na veika kecega e cala vakalawa.