2021
Ko ha Fakatātā ʻo e Uouangatahá
ʻEpeleli 2021


“Ko ha Fakatātā ʻo e Uouangatahá,” Ki Hono Fakamālohia ‘o e Toʻu Tupú, ʻEpeleli 2021, 6–8.

Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au

Ko ha Fakatātā ʻo e Uouangatahá

ʻOku tau kehekehe kotoa pē, ʻo hangē ko e ngaahi foʻi toti lanu kehekehe ʻi ha fakatātā. Ka ko ha meʻa fakaʻofoʻofa ʻa e taimi ʻoku tau taha kotoa ai ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá.

ʻĪmisi
tā valivali poinitilisí (pointillist)

View of Crotoy (Fōtunga ʻo e Kolōtoí), fai ‘e Georges Seurat

Ko e taimi ʻokú ke fanongo ai ki he foʻi lea uouangatahá ko e hā ʻokú ke fakakaukau ki aí? Mahalo ko ha hiva fakatahataha ha kuaea pe ko e timi sipoti ʻokú ke saiʻia taha aí ʻoku nau vaʻinga fakataha ko ha ʻiuniti. ʻE lava ke mou maʻu ʻa e uouangatahá ʻi he ngaahi fāmilí, tukui koló, naʻa mo natula!

Ko e uouangatahá ʻoku fekauʻaki ia mo e omi fakatahá mo e ngāue fakakātoá. Neongo ʻoku tau omi mei he ngaahi puipuituʻa kehekehe, ngaahi anga fakafonua kehekehe, mo maʻu ha ngaahi ivi malava kehekehe, ka ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke tau feʻofaʻaki pea tau “taha pē” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:27). Ka te tau taha fēfē ʻoku tau kehekehe kotoa peé?

Uouangataha ʻi he ʻĀtÍ

ʻOku tau talanoa ki he uouangataha ʻi he mūsiká mo e sipotí, ka ʻokú ke ʻiloʻi nai ʻe lava ke tau ako ʻo kau ki he uouangatahá mei he ʻātí foki? ʻOku ʻi ai ha sīpinga ʻo e tā valivalí ʻoku ui ko e tā valivali poinitilisí (pointillism) ʻa ia ʻoku fakaʻilongaʻi ʻe he kau ʻātí ha fanga kiʻi foʻi toti lanu kehekehe ʻi ha funga pepa ʻaati ke faʻu ʻaki ha ʻīmisi kae ʻikai ko hano fio fakataha ʻo e ngaahi lanú ʻi ha funga papa tukuʻanga vali mo hono fakaʻaongaʻi ʻo e polosi tāvalivalí. ʻI hoʻo tuʻu ʻo ofi ki he ngaahi tā valivali ko ʻení, ko e meʻa pē te ke lava ʻo sio ki aí ko ha ngaahi foʻi toti fakafoʻituitui ʻoku lanu kehekehe.

Ka, ʻi he taimi ʻokú ke kiʻi ʻunu ai ki muí, ʻoku fio fakataha leva ʻa e ngaahi foʻi totí ʻo ʻasi mai ha fakatātā.

ʻOku ngāue fakataha ʻa e ngaahi foʻi toti lanu kehekehe fakafoʻituitui kotoa pē ke faʻu ha meʻa fakaʻofoʻofa. ʻOku tau hangē tofu pē ko e ngaahi foʻi totí, ko e kakai fakafoʻituitui makehe kotoa pē kitautolu. ʻOku ʻafioʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e “fakatātā kakató.” ʻOkú Ne ʻafioʻi kitautolu kotoa ko Hono ngaahi foha mo Hono ngaahi ʻofefine, “ko e kau ʻea hoko ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá” (4 Nīfai 1:17). Kapau te tau lava ʻo ako foki ke ʻunu ki mui ʻo vakai ki he ʻata lahi angé, ʻe lava ke tau ako ʻa e founga ke tau ʻofa mo ngāue ai mo e kakai ʻoku kehe meiate kitautolú. Ko ha ngaahi meʻa ʻeni ʻe lava ke tau fakahoko ke tau ngāue uouangataha ai.

Manatuʻi ʻa e Ngaahi Fuakavá

ʻOku tokoni ʻetau manatu ki heʻetau ngaahi fuakava ʻi he papitaisó ke tau ngāue fāitaha ai mo e niʻihi kehé. ‘I he Mōsaia 18:10 ʻoku tau lau ai ko e konga o e papitaisó ko e loto-fiemālie ke tauhi ki he ʻOtuá mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú. Ko e founga ʻe taha ʻoku tau fakahoko ai ʻení ko ʻetau “fefuaʻaki ʻa hoʻomou ngaahi kavengá, … tangi mo kinautolu ʻoku tangí; io, pea fakafiemālieʻi ʻa kinautolu ʻoku ʻaonga ki ai ʻa e fakafiemālié”(Mōsaia 18:8–9).

ʻI heʻetau ala atu ʻo tokoni ki hatau kaungāmeʻa ʻoku loto-mamahi, tokoni ki heʻetau mātuʻá ʻi hono tokangaʻi ʻo e ngaahi ngāue ʻi ʻapí, pe tokoni ki ha taha haʻu foʻou ki he akó, ʻoku tau feinga ke fakaava hotau lotó kiate kinautolu pea “ke taha [hotau] lotó ʻi he uouangataha mo e feʻofoʻofani” (Mōsaia 18:21). Ko e hā ha ngaahi founga kehe te ke lava ai ʻo tauhi hoʻo fuakava ʻi he papitaisó ke ke tauhi ai ki he ʻOtuá? Mahalo pē te ke fehuʻi kiate koe ʻa e fehuʻí ni ʻi he taimi hono hoko te ke maʻu ai ʻa e sākalamēnití. ʻI hoʻo fekumi ki ha ngaahi founga kehe ke langaki ai ʻa e uouangatahá mo e niʻihi kehé, ʻe tokoniʻi koe ʻe he Tamai Hēvaní.

Faka‘ehiʻehi mei hono Ngāue ʻaki ‘o e “-kakai kehe ʻe taha”

ʻI he Tohi ʻa Molomoná, naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kakaí ʻa e ngaahi hingoá ko ha founga ke nau vahevahe mo fakafaikehekeheʻi ai kinautolu. Naʻa nau ui ʻa kinautolu ko e kau Nīfai, kau Leimana, kau Sōlami, mo e kau ʻAmalekai—ke fakahingoa pē ha niʻihi tokosiʻi. Taimi ʻe niʻihi naʻa nau maʻu foki ha ngaahi fakaʻilonga makehe ke fakahaaʻi fakatuʻasino ʻa e kulupu naʻa nau kau ki aí (vakai, ʻAlamā 3:4). Naʻa nau fiefia taha pē ʻi he ʻikai haʻanau “-kakai kehe ‘e tahá” (vakai, 4 Nīfai 1:16–17).

Fakakaukau ki hoʻo ngāué, ʻapiakó, pe kaungāʻapí. Mahalo pē he ʻikai ke tau ngāue ʻaki ʻa e ngaahi hingoa hangē ko e “Kau Nīfaí” pe “Kau Sōlamí,” ka te ke lava nai ʻo fakakaukau ki ha ngaahi hingoa kehe ʻe ala fakaʻaongaʻi ʻe he kakaí? ʻOku feinga ha kakai ʻe niʻihi ʻi he māmaní ke fakamavahevaheʻi kitautolu ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi meʻa hangē ko e ngaahi malava fakatuʻasinó, ko e lanu hotau kilí, pe ko e lahi ʻo e paʻanga ʻoku tau maʻú. ʻOku ʻikai ko e founga ia ne akoʻi ʻaki kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau fakahokó. Naʻá Ne akoʻi kitautolu ke tau “‘ofa ki ho kaungāʻapí ʻo hangē pē ko koé” (Māʻake 12:31). Ke hoko ʻo hangē ange ko Sīsū Kalaisí, fakaʻehiʻehi mei hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi hingoa ʻoku nau fakamavahevaheʻi kitautolú.

Ngāue ʻaki ʻa e Loto Fakatōkilaló

Ko e konga ʻo e uouangatahá ko e “ako [ke] fiefia ʻi he lavameʻa ʻa e ngaahi tokouá mo e tuofāfiné mo e ngaahi kaungāmeʻá. …Kuo pau ke tau feinga kotoa ke tau loto-fakatōkilalo ange.”1 Taimi ʻe niʻihi ʻe lava ke ongo faingataʻa ʻeni. Mahalo naʻe fokotuʻu ʻe hoʻo kaungāmeʻa mamaé ʻa e timí kae ʻikai ko koe, pe lelei ange ʻa e maaka ho tokouá ʻi he akó ʻiate koe. Te tau ala ongoʻi loto-mamahi pe loto-lavea ke vakai ki ha taha kehe ʻoku lavameʻa. Neongo ʻe faingataʻa ʻa e ongo ko iá, ka ke feinga ke fiefia fakataha mo kinautolu! ʻOku tau maʻu kotoa ha ngaahi meʻa-foaki mo ha ngaahi talēniti fakaʻofoʻofa pea ʻoku finangalo ʻetau Tamai Hēvaní ke tau takitaha kumi mo fakatupulaki ʻa e ngaahi meʻa-foaki leleí.

ʻE Lava ke Lelei ʻa e Ngaahi Faikehekehé

Taimi ʻe niʻihi ʻoku tau fakahehema pē ke fengāueʻaki mo kinautolu ʻoku tau fōtunga tataú, talanoa ʻo hangē pē ko kitautolú, pe fakakaukau tatau mo kitautolú. Ka naʻe faʻa fakahoko maʻu pē ʻe Sīsū Kalaisi ha meʻa lahi ange ke feohi mo kinautolu naʻe ʻiloa naʻa nau kehé. ʻE lava pē ke lelei ʻa e ngaahi faikehekehé pea ʻoku fie maʻu!

ʻĪmisi
kakai kei talavou kehekehe

Laʻitā mei he Getty Images

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Henry B. Eyring ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí, “Naʻa mo e … [ngaahi faikehekehé] ʻe lava ke vakai [ki ai] ko ha faingamālie. ʻE tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ke tau vakai ki ha faikehekehe ʻi ha taha kehe, ʻo ʻikai ko ha maʻuʻanga ʻo e ʻitá ka ko ha tokoni.”2 He ʻikai ke lava ʻa e taha kotoa ʻo vaʻinga ʻi he tuʻunga tatau ʻi ha timi sipoti pe hivaʻi ʻa e konga tatau ʻi ha kuaea. Naʻe mei taʻeoli ʻa e māmaní kapau naʻe lanu tatau pē ʻa e ngaahi matalaʻi ʻakaú kotoa pe ʻasi tatau pē ʻa e ʻulu ʻakaú. ʻE lava ʻe he ngaahi faikehekehé ʻo ʻai ʻa e māmaní ke lelei ange mo tokoni ke tau taha.

“Hoko ʻo Taha”

ʻI hoʻo ngāue ko ia ke langa hake ʻa e uouangatahá mo e niʻihi kehé, mahalo te ke lava ʻo ʻiloʻi ai ʻoku ʻikai ke tau kehekehe mei he niʻihi kehé ʻo hangē ko ʻetau fakakaukaú. ʻI heʻetau ako ke vakai ki he niʻihi kehé ʻo hangē ko e ʻafio mai ʻa e Tamai Hēvaní kiate kitautolú, ʻe mahino ai kiate kitautolu ʻoku fie maʻu ʻa e taha kotoa pea ʻoku kau ia ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá. ʻOku tau takitaha hoko ko ha foʻi toti lanu fakaʻofoʻofa ʻi ha ngaahi fakatātā fakaʻofoʻofa. Pea tau fehangahangai mo ia, he ʻikai pē ke tatau ka ʻikai ke ke kau ai.

Ngaahi maʻuʻanga fakamatalá

  1. Steven E. Snow, konifelenisi lahi ‘o ʻEpeleli 2016 (Ensign pe Liahona, Mē 2016, 36); vakai foki, ‘Alamā 29:14.

  2. Henry B. Eyring, “Ke Taha Hotau Lotó,” konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2008 (Ensign pe Liahona, Nōvema 2008, 70–71).

Paaki