2021
Malu‘i ʻa e Ngaahi Momeniti Fakatāutahá
ʻEpeleli 2021


“Malu‘i ʻa e Ngaahi Momeniti Fakatāutahá,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e To‘u Tupú, ʻEpeleli 2021, 22–25.

Malu‘i ʻa e Ngaahi Momeniti Fakatāutahá

Naʻe akoʻi kiate au ʻe heʻeku tangataʻeikí ʻa e mahuʻinga hono fakaʻaongaʻi hoku taimí ke fakahoko ha ngaahi ngāue lelei kae ʻikai ko e fakaʻehiʻehi pē mei he ngaahi meʻa ʻoku koví.

ʻĪmisi
tamai mo e foha

Faitaaʻi ʻe Cody Bell

ʻI heʻeku taʻu 13, naʻe nofo hoku fāmilí ʻi ha ʻapi ʻi Kulenisā, ʻIutā, pea ʻi he pongipongi Tokonaki kotoa pē, naʻá ku ʻā pongipongia mo hoku tokouá ke kamata ʻema ngaahi ngāué. ʻI ha ʻaho Tokonaki ʻe taha, ko ʻeku ngāué ko hono kosi e musié. Naʻe fālahi ʻaupito homau loto ʻataʻatā ʻi mui homau ʻapí, ko ia naʻe pau ke u ʻā pongipongia ange ke lava e meʻa kotoa pē kimuʻa naʻa fuʻu vela.

ʻI heʻeku fakafoki ʻa e mīsini kosí ki he fale tukuʻanga meʻangāué hili ʻeku ngāue ʻakí, ne u fanongo atu ki he matapā ki he tafaʻaki ki mui homau ʻapí ʻoku tāpuniʻi. Naʻá ku sio hake ʻo vakai atu ki heʻeku tamaí ʻoku taʻalo mai ke u ʻalu ange ʻo tangutu mo ia ʻi he sitepu ʻi mui he fakafaletolo ʻi homau ʻapí. Naʻá ma tangutu uma ki he uma, ʻo fakaʻofoʻofaʻia he hopo hake ʻa e laʻaá, ʻi heʻeku tatali ke ne lea mai kiate aú.

Hanganaki Atu ki he Kahaʻú

Hili ha kiʻi taimi siʻi naʻá ne fehuʻi mai, “Foha, fakamatala mai kau ki he meʻa ʻokú ke fie fakahoko ʻi hoʻo moʻuí. Ko e hā hoʻo ngaahi taumuʻá? Ko e hā hoʻo ngaahi fakakaukau ki he kahaʻú?”

Naʻá ku fakahā ki ai ʻeku ngaahi taumuʻá mo ʻeku ngaahi fakaʻānauá, kau ai ʻa e ngaahi meʻa hangē ko e ngaahi lavameʻa makehe he sipotí pea mo hoko ko ha loea. ʻI he ʻosi ʻeku fakamatalá naʻá ne pehē mai, “ʻOku fakaʻofoʻofa ʻaupito ia. Te ke lava ʻo fakahoko ha faʻahinga meʻa pē ʻi he moʻuí ni ʻaki ʻa e tokoni ʻa ʻetau Tamai Hēvaní.”

Naʻá ne pehē mai leva, “ʻE hoku foha, ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻoku ou fie talanoa atu ki ai, pea ʻoku ou loto ke ke ʻilo ne u lotua ʻa e meʻa te u vahevahe mo koe ʻi he taimi ní. Pea naʻá ku lotua ʻe tohitongi ʻi ho lotó ʻa e pōpoaki te u ʻoatu kiate koé.

“ʻE kaunga lahi ʻa e meʻa te u lea ʻaki kiate koé ki he founga te ke feangai ai mo e ngaahi faingataʻa mo e ngaahi loto-mamahi te ke fehangahangai mo ia ʻi hoʻo moʻuí. Pea ʻe hoko ia ke ne tākiekina e anga hoʻo fehangahangai mo e ngaahi lavameʻa ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo moʻuí ʻo laka ange ia ʻi ha toe meʻa ʻoku ou ʻilo ke tala atu kiate koe.”

Faleʻi ʻa e Tangataʻeikí: Maluʻi ʻa e Ngaahi Momeniti Fakatāutahá

Naʻá ne kiʻi longo, peá u tatali ʻi he fieʻilo ke ʻilo pe ko e hā ʻa e faleʻi makehe ko ʻení.

Naʻá ne pehē mai, “Maluʻi ʻa e ngaahi taimi fakatāutaha ʻi hoʻo moʻuí” “Ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi momeniti ko ia ʻi hoʻo moʻuí ʻokú ke fakakaukau ai, ʻʻOku ʻikai nai ha toe taha ia ʻe ʻi ai, ʻoku ʻikai nai ʻilo ʻe ha taha ʻa e meʻa ʻoku ou fakahokó, pea ʻoku ʻikai nai ha meʻa te u fakahoko he momeniti ko ʻení te ne uesia ha taha keheʼ? ʻOkú ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi taimi ko iá?

“Ko e meʻa te ke fakahoko ʻi he ngaahi momeniti ko iá, lolotonga ʻa e ngaahi taimi fakatāutaha ko ʻeni ʻo hoʻo moʻuí, te ne fakapapauʻi atu ʻa e tuʻunga ʻo e loto-falala te ke maʻu ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá mo e tangatá. Te ne fakapapauʻi hoʻo malava ke tukutaha hoʻo tokangá mo nofotaha ʻi he ngaahi pole faingataʻa mo fakapuputuʻu ʻi hoʻo moʻuí ʻo laka ange ia ʻi ha toe meʻa te u lava ʻo akoʻi atu. Pea ʻe kaunga lahi ange ia ki he founga hoʻo tupulaki mo ʻohake ho fāmili pē ʻoʻoú pea mo e founga ʻokú ke feinga ke ofi ange ai ki heʻetau Tamai Hēvaní ʻi ha toe meʻa te u lea atu ʻaki kiate koe. Foha, maluʻi ʻa e ngaahi taimi fakatāutaha ʻo hoʻo moʻuí.”

Naʻá ku fakafanongo lelei ki he faleʻi ko iá. Pea hangē ko ʻene leá, naʻe kamata ke lokaʻi ʻa e momeniti ko iá ʻi hoku ʻatamaí pea ʻi hoku lotó. ʻOku tohitongi taʻengata ʻa e ngaahi lea ko iá ʻi hoku lotó.

Ko Hono Fakatupulaki ʻEku Fakamoʻoní

ʻI heʻeku fakakaukau ki he meʻa naʻe akoʻi mai ʻe heʻeku tamaí, ne u ʻiloʻi ai naʻe ʻikai ngata pē he ʻuhinga ʻeku tangataʻeikí ki he mahuʻinga ʻo e fakamamaʻo mei he ngaahi meʻa hangē ko e ponokalafí mo e faihalá. Ka naʻá ne faleʻi au ke u fakafonu ʻa e ngaahi taimi fakatāutaha ko iá ʻaki ha ngaahi meʻa lelei. Hili ha taʻu ʻe taha mei heʻema pōtalanoá, ne u fakaʻosi hono lau ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻiate au pē, ko e fuofua taimí ia. Pea naʻe fakaʻau ke u maʻu ha fakamoʻoni mei he Laumālié, ʻi ha momeniti fakatāutaha, ko e Tohi ʻa Molomoná ko e folofola ia ʻa e ʻOtuá. Pea naʻá ku lava leva ʻo fakafehokotaki ʻa hono mahuʻinga ʻo ʻene hoko ko e folofola ʻa e ʻOtuá pea mo e Siasi ko ʻeni ʻo e ʻEikí.

ʻI he ngaahi momeniti fakatāutaha ko iá, ne u maʻu ha fakamoʻoni ko e palōfita ʻi heʻeku kei talavoú, ʻa Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo, ko ha tangata lea ia ʻa e ʻEikí. Pea ʻoku makatuʻunga ai ʻeku kei ʻiloʻi hokohoko mai ko e palōfita kotoa pē kimui ange aí, kau ai ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻi he ʻaho ní, ko e fili ia ʻa e ʻEikí, kuo uiuiʻi, mo pani ko e tangata lea ki he māmaní.

Kiate au, kuo hoko ʻa e ngaahi momeniti fakatāutaha ko iá ko e fakavaʻe ʻoku tuʻu ai ʻeku fakamoʻoní.

Ko e Ngāue ke Fakalakalaká

Talu mei he pongipongi ko iá ʻi he sitepu ʻo e fakafaletolo ki mui homau ʻapi ʻi heʻeku kei siʻí, kuo hoko hono maluʻi ʻo e ngaahi taimi fakatāutaha ʻo ʻeku moʻuí ke ʻoua naʻa ngata pē ʻi hono fakahoko ʻa e ngaahi meʻa naʻá ne maluʻi ʻa e momeniti kotoa pē mei he fehalaākí pe angahalá ka ke fakafonu ʻa e ngaahi momeniti ko iá ʻaki ʻa e ngaahi ʻekitivitī fakalaumālie mo langaki moʻuí. ʻOku kau ai ʻa e fanongo ki he ngaahi hiva ʻoku leleí, lotú, lau ʻo e ngaahi folofolá pe ngaahi tohi kehe ʻoku leleí, mo e fakamālohisinó. ʻOku ou feinga ke fakafonu ʻa e ngaahi taimi fakatāutaha ko iá ʻaki ʻa e tokanga taha ki hono fakatupulaki hoku ngaahi talēnití mo ngāueʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ou manako aí. Kuó u fakatokangaʻi ʻoku ʻomi ʻe hono fakahoko iá ha fiefia ʻoku tolongá kae ʻikai ko ha fiefia ʻoku fakataimí.

ʻĪmisi
ko ha finemui mo e ngaahi folofolá

Lolotonga ʻeku hoko ko e toʻu tupú, ʻi heʻeku ngāue ke maluʻi ʻa e ngaahi taimi fakatāutaha ʻo ʻeku moʻuí, ne u fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa fakatāutaha ʻi he tafaʻaki ne u fie fakalakalaka aí, hangē ko hono fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa ke lau ʻa e Tohi ʻa Molomoná, fakaleleiʻi ʻeku taimi lova ʻi he lele mita ʻe 400, ngāue fakafaifekau taimi kakato, mo hū ki ha ʻunivēsiti. Ne u feinga ke fakaʻaongaʻi ʻa e taimi ne u maʻú ke fakalakalaka ai mo fakatupulaki ʻeku ngaahi pōtoʻi ngāué. Kuo tāpuekina ʻeku moʻuí ʻi hono fokotuʻu mo feinga ke aʻusia ʻa e ngaahi taumuʻa ko iá ʻaki ha moʻui lelei fakaesino lelei ange, fakamoʻoni ʻoku mālohi ange, nonga fakaeloto, mo e fiefia ʻoku tuʻuloa.

ʻOku ou fakamālō lahi ki he faleʻi naʻe ʻomai kiate au ʻe heʻeku tamaí ʻi he ngaahi taʻu lahi kuo hilí ke maluʻi ʻa e ngaahi taimi fakatāutaha ʻo ʻeku moʻuí. ʻOku ou ʻiloʻi kuo tokoniʻi au ʻe heʻene faleʻí ke u fehangahangai mo e ngaahi faingataʻa ʻo e moʻuí mo ongoʻi ʻa e loto-falala ʻi he ʻilo ʻoku ʻi ai ʻeku Tamai ʻi Hēvani ʻoku ʻofa ʻiate au pea te u lava ʻo ʻalu ki ai lolotonga ʻa e ngaahi houa fakanonga ʻo e lotú, ʻo hoko kotoa ʻeni ʻi he ngaahi taimi fakatāutaha ʻo ʻeku moʻuí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:45–46). ʻI hoʻo maluʻi ʻa e ngaahi momeniti ko ia ʻi hoʻo moʻuí pea fakafonu kinautolu ʻaki ʻa e ngaahi ʻekitivitī lelei, mo langaki moʻuí te ke mamata mo ongoʻi ʻa e lilingi hifo ʻo e ngaahi tāpuaki ʻo e melinó, loto-falala ʻoku lahi angé mo e fiefia tuʻuloá mei he Tamai Hēvaní ki hoʻo moʻuí.

Paaki