2021
Sa Manaomia se Tamaitiiti e Sefea se Nuu
Aperila 2021


“Sa Manaomia se Tamaitiiti e Sefea se Nuu,” Mo le Malosi o le Autalavou, Ape. 2021, 10–11.

Sa Manaomia se Tamaitiiti e Sefea se Nuu

O Tom Fanene sa na o le 12 tausaga le matua, ae ina ua taia e se faamai oti lona nuu i Samoa, sa valaauina o ia e faia ni mea tetele.

Ata
Motu o Samoa

Atapue mai le Getty Images

E pei ona fai mai le autu a le autalavou o le tausaga lenei, o loo e “faataatiaina le faavae o se galuega tele” (Mataupu Faavae ma Feagaiga 64:33). I le talafaasolopito atoa o le Ekalesia, ua masani ona i ai i talavou se matafaioi taua i taimi ogaoga i le fausiaina o le malo o le Atua. O se tasi faataitaiga lea.

Faamai Oti i le Motu

I le silia ma le 100 tausaga talu ai, i atumotu o Samoa o le Vasa Pasefika, sa i ai se fesoasoani taua a se alii talavou e igoa ia Tom Fanene i le taimi o se tulaga o le oti-ma-le-ola mo tagata O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai.

Sa nofo Tom i se nuu e igoa ia Sauniatu, lea sa faavae e Au Paia o Aso e Gata Ai i le eria e avea o se nofoaga mo i latou e faapotopoto ai ma fai se nuu. E pei lava foi o Au Paia a le Atua i isi taimi ma nofoaga, sa latou oo i tofotofoga faapea foi ma vavega a o latou galulue e fausia faatasi le malo o le Atua. E tasi le tofotofoga na oo mai i le 1918, ina ua taunuu atu se faamai oti o le fulu i le nuu.

O le taimi lava na taunuu ai le faamai, sa matuai matautia, ma sa pipisi vave lava. Na toetoe lava o tagata uma o le pe tusa ma 400 tagata o le nuu sa faataotolia ona o lena faama’i. Sa na o le toalua na lava le malolosi e feoai ai: o se toeaina ma Tom e 12-tausaga le matua.

Faatuatua ma le Galue Malosi

Sa faaaoga e le aiga o Tom le faatuatua e fetaiai ai ma gasegase muamua ma na vaai i vavega o se taunuuga. Sa mai le uso laitiiti o Tom o Ailama i ni nai tausaga na muamua atu. Sa fai se miti a lo la tama, o Elisala, lea na tuuina atu ai ia te ia ni faatonuga faapitoa i le mea e tatau ona fai e tausia ai Ailama: saili se laau gatae, aveese le pa’u, ma tui mai ai le sua. Sa faia e Elisala lenei mea ma aumai le sua ia Ailama, lea sa inu i ai ma na vave ae toe manuia. O lea na vaai ai Tom i le ala e mafai ai ona fesoasoani le faatinoina i le faatuatua e faamalolo ai ma’i.

I le vaitau o le faamai oti o le fulu i le 1918, sa faaaoga ai e Tom le faatuatua a o ia galue malosi e tausi tagata o le nuu. “O taeao uma lava ou te alu ai mai lea fale i lea fale e fafaga ma faamama tagata ma sailia po o ai ua maliliu,” o lana tala lea.

Sa ia aumai pakete vai mai se vaitafe ma aumai ai le vai i fale uma. Sa ia ‘a’e i laau o niu, toli mai niu, o’a, ma ta’ei e ao mai le suaniu e aumai i e mamai. Sa ia tapēina uma foi moa i le nuu e fai ai supo mo aiga taitasi.

Ata
Tama Samoa o loo fesoasoani i tagata mamai o le nuu

O Tom Fanene e 12 tausaga le matua, na fesoasoani e tausi lona nuu i le soifua maloloina i le taimi o se faamai oti.

Ata na tusia e James Madsen

Faia o se Eseesega

I le taimi o lenei faamai oti, e tusa o le tasi vae fa o tagata uma i Samoa na maliliu i le faamai oti. O nisi o tagata o le nuu o Tom na maliliu foi. Sa fesoasoani Tom e eli tuugamau ma tanu ai le silia ma le 20 o i latou, e aofia ai lona lava tama, o Elisala.

Ae faafetai i le galue malosi o Tom ma le tausiga alofa, sa toatele tagata i lona nuu na sao mai. Sa ia faia se eseesega tele i na tagata ma i le fausiaina o le malo o le Alii i Samoa. Sa ia “faataatiaina le faavae o se galuega tele.”

Ma i lau lava ala, e faapena foi oe.

Atonu e le o valaauina oe e fai ituaiga o mea na fai e Tom, ae o oe, o le mea moni, o loo faatinoina le faatuatua i auala eseese o le a faia ai se eseesega tele ia te oe, i isi, ma le galuega o le fausiaina o le malo o le Atua.

O loo e faia se faataitaiga mo lou aiga, uo, ma isi e ala i le faaalia o le amiomama, onosai, agalelei, ma le alofa. O loo e auauna atu i isi. O loo e punouai i le suesueina o tusitusiga paia ma le tatalo. O loo e faasoaina atu upumoni o le talalelei toefuataiina a Iesu Keriso.

I le aluga o le tausaga ua mavae, e toatele outou na faia lava nei mea a o onosaia aafiaga o se faamai oti. Atonu e te lei aumai ni vai ma ni niu ma tausi le 400 o tagata e toe manuia, ae ua e aumaia i tagata le mafanafana, faamoemoe, olioli, ma le filemu i le tele o isi auala.

E itiiti lava le taua o ou tausaga nai lo lou faatuatua ma lou naunau e galue ma auauna atu i isi. O faataitaiga mai le taimi ua tuanai, e pei o Tom Fanene, e mafai ona fesoasoani ia te oe e iloa ai o loo manaomia oe i le faataatiaina o le faavae o le galuega sili a le Atua.

Lolomi