2021
Lavameʻa Lolotonga e Fakavaʻe ʻi he Ongoongoleleí
ʻAokosi 2021


“Lavameʻa Lolotonga e Fakavaʻe ʻi he Ongoongoleleí,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, ʻAokosi 2021, 16–19.

Lavameʻa Lolotonga e Fakavaʻe ʻi he Ongoongoleleí

Neongo ʻa e femoʻuekina longomoʻui ʻa Sofia ʻi he moʻuí, ka ʻoku ʻikai ʻaupito ke ngalo ʻiate ia ʻa e meʻa ʻoku mahuʻinga tahá.

ʻĪmisi
finemui ʻoku heka paiki

Faitaaʻi ʻe he Mad Moose Media @MadMooseMedia

ʻOku lahi ha ngaahi sipoti ʻoku kau ai ha meʻa ʻoku punakaki he ʻeá ke fakahū ʻi ha kolo. Ko e tā-pulú, ʻakapulu faka-ʻAmeliká, soká, peisipoló, petiminitoní, mo e kilikití ko ha niʻihi siʻi pē ia.

Pea ʻoku ʻi ai leva mo ha kalasi sipoti ʻe taha ʻa ia ko koe ia ʻoku punakaki he ʻeá. ʻOku ʻikai ko ha meʻa ia maʻanautolu ʻoku loto-siʻí. Ka he ʻikai teitei ʻiloa ʻa Sofia P., taʻu 18 ʻo ʻIutā, USA ko ha taha loto-siʻi.

Ko ha finemui lavameʻa ia mo faʻa fakamoʻoni, pea ʻokú ne manako ʻi he sipoti heka paikí. Pea neongo ʻokú ne fiefia ke kau ʻi he timi heka pasikala ʻo ʻene ʻapiako māʻolungá, ka ko e sipoti ʻokú ne manako taha aí ʻoku toe kiʻi mālohi ange ia ai.

ʻĪmisi
finemui

Faitā ʻa Erin Malcom, Elevated MX @ErinMalcom

ʻOku fakamatala ʻe Sofia, “Ko e lova paikí ko ha sipoti ia ʻoku lova ai ha ʻū paiki ʻi ha hala tokakovi ʻoku ʻi ai ha ngaahi fakafeʻātungia ʻoku ngaohi mei he kelekelé. ʻOku mau feʻauʻauhi ʻi he kalasi kehekehe ʻo e puná, tafungofungá, mo e alā meʻa pehē. ʻOku nau keli foki ha ngaahi konga ʻe niʻihi ʻo e halá ke ʻi ai ha ngaahi foʻi luo loloto ke faingataʻa ange ai kiate kimautolu.”

ʻOku mālohi ʻaupito ʻa e paiki lová (paiki ʻoku ʻaonga pē ke lele ʻi he kelekelé). ʻOku lava ke ne kaka ʻi he ngaahi tafungofunga māʻolungá pea te ke punakaki ai ʻi ha vāmamaʻo lōloa. Pea ko e meʻa ia ʻoku nau vēkeveke ki ai ʻi he lova paikí.

ʻĪmisi
finemui ʻi ha paiki

Faitaaʻi ʻe he Mad Moose Media @MadMooseMedia

Neongo ʻoku taukei ʻa Sofia ʻi he sipoti lova paikí, ka kuó ne fakahoko ha ngaahi fehokotaki mālohi ki he ongoongoleleí. Ko e taha e ngaahi fehokotaki mahuʻinga kuó ne fakahokó ko hono mahuʻinga ko ia ʻo e fakahaá. ʻOkú ne pehē, “Kapau ʻoku lava ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻo folofola mai kiate au ʻi he taimi ʻoku ou kaka ai ʻi he ngaahi tafungofungá ʻi he 80 kmh, ʻokú Ne lava moʻoni ʻo folofola mai kiate au ʻi he taimi ʻoku ou lue ai he holó.”

Longomoʻui ʻi hono Fakahoko e Fakahaá

ʻOku maʻu ʻe Sofia ha ngaahi ʻilo makehe ʻi he mahuʻinga ke fakafanongo ki he ngaahi fanafana ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku hoko ʻa e talangofua kakato ki he fakahaá ke ne malu fakalaumālie mo fakatuʻasino ai. ʻOkú ne pehē, “ʻOku ou tui taʻe-toe-veiveiua ki he mālohi ʻo e lotú. ʻOku ou lotu he taimi kotoa pē ʻoku ou fakaangaanga aí.” “ʻOku ou ongoʻi e fanga kiʻi ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní he taimi kotoa pē ʻoku ou lova aí.”

Ko ha fakatātā ʻe taha, ʻoku manatuʻi ʻe Sofia ha taimi naʻe ʻamanaki ai ke ne puna ʻi ha māʻolunga ne vave ʻaupito. Naʻá ne ongoʻi ha ueʻi makehe naʻe fie maʻu ke ne tangutu lelei ange. “ʻI he lova paikí, kuo pau ke mau kuku ʻaki homau ongo tuí e paikí. ʻE fie maʻu ke mau hili homau vaʻé ʻi he tuʻuʻangá ʻo hangē ka mau ka tuʻuʻeté pea punou maʻulalo homau ʻulú ke laka siʻi hake pē ʻi he meʻa ʻoku piki ai e nimá.”

Ko e heka ko ia ʻo tangutu hangatonú, ʻe lava ke hoko ai ha ngaahi nunuʻa fakatuʻutāmaki.

ʻI he hili pē ʻene maʻu ʻa e ueʻi fakalaumālié, naʻe ʻikai ke ne momou. Naʻá ne fakatonutonu ʻene tangutú. ʻI he hili pē iá, ne tuai-e-kemo e hoko ha palopalema lahi ʻi heʻene tō ki he kelekelé. Ne totonu ke hoko ia ko ha fakatamaki lahi. Ka koeʻuhí ko ʻene fakafanongo ki he ueʻi fakalaumālié ʻo fakaleleiʻi e anga ʻene tangutú, naʻá ne lava pē ʻo matuʻuaki e ola fakatuʻasino ʻo ʻene tō ki he kelekelé. “Naʻe ʻikai ke u haʻaki ki he kelekelé, ka naʻá ku mapuna fakataha hake pē mo e paikí.”

ʻĪmisi
finemui ʻi ha paiki

Faitaaʻi ʻe he Mad Moose Media @MadMooseMedia

Kuo ako ʻa Sofia ke ʻoua naʻá ne teitei tukunoaʻi ʻa e ngaahi ueʻi fakalaumālié. Ko ha tafaʻaki ʻe taha ʻokú ne maʻu lahi ai ha ngaahi ueʻi fakalaumālié ko e ngāue fakafaifekaú.

Ngāue Fakafaifekau ʻi he Lova Paikí

ʻOku pehē ʻe Sofia, “Te u fakafehoanaki ʻa e ngaahi faingamālie kuó u maʻu ke u talanoa ai ki he kakaí ki ha faifekau.”

ʻI he kau ʻa Sofia ki ha ngaahi feʻauhi lova paiki kehekehé, ʻokú ne fetaulaki mo talanoa ai mo ha toʻu tupu mei he ngaahi tapa kehekehe ʻo e moʻuí. Pea ʻi heʻene moʻui ʻaki e ongoongoleleí, ʻokú ne makehe ai mei he haʻofangá. ʻOku fakatokangaʻi ia ʻe he niʻihi kehe ʻoku kau ki he feʻauhí.

ʻĪmisi
finemui

Faitā ʻa Malea Ellett @MaleaEllett

“ʻOku nau ʻeke e ngaahi fehuʻi hangē ko e, ‘Ko e hā ʻoku ʻikai ke ke kapekape aí?’ pe ‘Ko e hā ʻoku ʻikai ke ke lova ai he ʻaho Sāpaté?’” Ko e fakamatala ia ʻa Sofiá. “Ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku liliu e ngaahi fehuʻi ko ʻení ki hano aleaʻi ʻo e ongoongoleleí. ʻOku ou maʻu ha fakamoʻoni mālohi pea ʻoku ou loto ke aʻusia ʻe he niʻihi kehé ʻa e fiefia ʻoku ou maʻú.”

ʻI he ngaahi fealeaʻaki ko ʻení, ʻokú ne ongoʻi ʻoku tokoniʻi ia ʻe he tataki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ke ne ʻiloʻi ʻa e meʻa ke lea ʻakí. ʻOkú ne toe ʻiloʻi foki ʻa hono mahuʻinga ke moʻui taau ke maʻu mahino e fakahaá.

ʻOku pehē ʻe Sofia, “ʻOkú te fakaafeʻi e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi heʻete tauhi e ngaahi fekaú. Pea ʻoku mahuʻinga ke muimui ki he ngaahi ongo ko iá! Ko e lahi ange ʻete muimui ki aí, ko e lahi ange ia hono foaki mai ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní.”

ʻOku talanoa ʻa Sofia mo e kau heka paiki kehé fekauʻaki mo e maʻu lotú, ko e fono ʻo e angamaʻá, temipalé pea mo e ngaahi tefito kehe ʻo e ongoongoleleí. Ko e konga ʻo e ʻuhinga ʻoku lahi ai ʻene talanoa fekauʻaki mo e ongoongoleleí he ʻokú ne talanoa mo e kakai tokolahi, tautautefito ʻi he ngaahi feʻauhí. ʻOkú ne pehē, “Naʻe folofola ʻa Sīsū ke ʻofa ʻi he tokotaha kotoa pē, ko ia ʻoku ou talanoa leva ki he tokotaha kotoa pē.”

Lová mo e Angamāʻoniʻoní

ʻIo, ʻoku ʻikai ʻuhinga ʻene angalelei atu kiate koe ʻi tuʻa he taimi lová ke pehē te ne tukulolo atu kiate koe he taimi ʻe kamata ai e lová! ʻOku tala moʻoni pē ʻe Sofia ʻokú ne feʻauʻauhi ʻaupito. Hangē ko e taimi ʻokú ne lova ai mo ʻene tangataʻeikí (ko ha manako lova paiki foki mo ia), ʻoku taha pē ʻa e meʻa ʻokú ne ʻamanaki ki aí. “Ko ʻeku taumuʻá ke u fakalaka ai ʻi he lava ʻeku takai kakato ʻe tahá, pea ko ʻene taumuʻá ke ʻoua naʻá ne tuku ke u fakalaka ʻiate ia!”

ʻĪmisi
ko ha finemui mo ʻene tamai

Faitā ʻa Erin Malcom, Elevated MX @ErinMalcom

Kae naʻa mo e taimi ke ikuna mo ʻulungia aí, kuo ʻosi ʻilo pē ʻe Sofia ʻa e ngaahi meʻa ke fakamuʻomuʻá. ʻOkú ne fakamatala ʻo pehē, “ʻOku ʻomi ʻe he ongoongoleleí ha fakahinohino lahi. ʻOku tatau ai pē kapau he ʻikai ke u ikuna e lova paikí, te u kei lava pē ʻo ikuna ʻa e lova ʻi he moʻuí. ʻI he moʻuí ni, ʻoku ʻikai ha taha kehe ke te lova mo ia ka ko kita pē.”

Paaki