Vakatawa ni Sipi Dina

Mai vei Peresitedi Thomas S. Monson

Na veituberi vakamatavuvale ena sauma e levu sara na masumasu, ka na solia vei keda na madigi meda raica na veisau ena rawa ni yaco ena bula ni tamata.

Ena bogi nikua ena loma ni Vale ni Koniferedi e Salt Lake City kei na veivanua yawa kei na veivanua voleka era soqoni vata kina na lewe ni matabete ni Kalou. Me vaka e a kaya o Pita na iApositolo, vakaidina o ni sa “dua na matabete vakaturaga”—ka “dua na itabatamata digitaki.¹ Au vakavinavinaka ni soli vei au meu vosa vei kemuni.

Niu a tubucake tiko keitou dau gade vakamatavuvale ena vulaikatakata kina Provo Canyon, rauta ni 45 na maile (72 km) kina ceva ka vaka kina tokalau kei Salt Lake City, ka keitou na laki tu ena kena valenikeba ni matavuvale me vica vata na macawa. Keitou na tagane keitou dau vinakata ga me keitou laki siwa e uciwai se laki sisili ena tobu ni sili ka tovolea me keitou biliga na motoka me vakatotolo vakalailai. Ena gauna o ya a draivataka tu kina o tamaqu e dua na motoka, Oldsmobile ni 1928. Kevaka me sivia na 35 na maile dua na aua na nona vakau motoka (56 km) ena dau kaya yani o tinaqu, “Tosoya sobu! Tosoya sobu!” au qai dau kaya yani, “butuka sobu na siviti, Ta! Butuka sobu!”

Dau draiva o Ta ena 35 na maile dua na aua me yaco sara kina Provo Canyon se ni keitou yacova yani edua na tutu ni sala ka na vakalatia tu na sala e dua na qele ni sipi levu. Keitou dau vakasarava na nodra sa lako siviti keitou e drau na sipi ka sega tu na kedra ivakatawa, ia e vica na koli era kodro toka yani e yasadra ena nodra sa toso tu vakamalua. Mai muri sara keitou raica na vodo ose toka mai kina na ivakatawa ni sipi—ni sega tu na kena varaele ia e tiko ga na dali e domona. E vaka ga e dabe ka sosovu toka ena idabedabe e dela ni ose, ni kila vinaka tu na ose na vanua me na muria ka ra sa cakava ga na cakacaka na koli.

Vakatauvatana o ya kei na ka au a raica mai Munich, Jamani, ena vica vata na yabaki sa oti. Mataka ni Sigatabu, ka keitou sa lako tiko kina dua na koniferedi ni daukaulotu. Niu rai yani ki katubaleka ni motoka nei peresitedi ni kaulotu, au raica e dua na ivakatawa ni sipi kei na nona ititoko e ligana ni liutaki ira tiko na sipi. Era muri koya ena vanua ga e lako kina. Kevaka me gole kina imawi era na muri koya kina yasana imawi. Kevaka me muri kina imatau era na muri koya kina yasana e muria yani. Au vakatauvatana na ivakatawa dina ni sipi ka liutaki ira na nona sipi kei na ivakatawa ka vodo vakawelewele tu mai muri e dakudra na nona sipi.

Kaya o Jisu, “Oi au na ivakatawa vinaka, kau kilai ira na noqu sipi.”² E vakaraitaka o Koya vei keda na ivakaraitaki ni ivakatawa dina ni sipi.

Kemuni na veitacini, ni da matabete ni Kalou sa noda na itavi vakaivakatawa. Na vuku va-Kalou sa vakarautaka tu na idusidusi me da ivakatawa kina vei ira na veimatavuvale ena Lotu na vanua e rawa ni da veiqaravi kina, veivakavulici kina, ka rawa ni da vakadinadina kina vei ira. E vakatokai oqori na veituberi kina matavuvale, ka sa ikoya oqo na ka au via vosa kina vei keda nikua.

Na bisopi ni veitabanalevu yadua ena Lotu ena raica na nodra lesi na matabete me ra dauveituberi ka sikovi ira na matavuvale ena veivula. Era na veisasa. Na vanua e rawa kina, na cauravou e bete se ivakavuvuli ena Matabete i Eroni ena salavata yani kei na dua e tiko vua na matabete i Melikiseteki. Ni ra sa curu yani kina veivale era lesi kina, me na vakaitavi na matabete i Eroni ena veivakavulici. Na veivakaitavitaki vakaoqori sa vakavulici tiko kina na cauravou kina laki kaulotu kei na veiqaravi ni matabete ena nona bula taucoko.

Na parokaramu ni veituberi vakamatavuvale e yaco ena kena ciqomi e dua na ivakatakila ena gauna oqo, ena nodra lesi o ira e tiko vei ira na matabete “mera veivakavulici, veituberi, veivunauci, veivakayaloqaqataki, veipapitaisotaki … ka sikova na vale ni lewenilotu yadua, ka vakauqeti ira mera dau masu, masu vuni ka qarava na itavi kece vakamatavuvale, …dau vakaraici ira na lewenilotu, mera kakua ni ivalavala ca mera kakua ni veicudruvi, mera kakua ni lasu, veikaseti vuni se vosa vakacacataki ira na tani.”³

A veivakadreti o Peresitedi David O. McKay ka kaya: “Na veituberi vakamatavuvale, sa ikoya e dua na itavi bibi ka veivakalougatataki meda veivakauqeti ka veivakavulici kina, veivakasalataki ka veivakamamautaki vei ira na luvena na Tamada. … [Sa] dua na itavi vakalou, sa veikacivi vakalou. Sa noda itavi na Dauveituberi Vakamatavuvale meda kauta yani na … yalotabu kina veimatavuvale kei na yalo vakayadua. Ni da lomana na cakacaka ka kitaka na noda vinaka duadua ena kauta mai na vakacegu tawa vakaiyalayala, marau, kei na yalovinaka vua e dua na dauveivakavulici [yalodina] ka [gugumatua] ni luvedra na Kalou.”⁴

Eda wilika mai vei Alama ena i Vola i Momani “sa lesi ira kece na nodra bete kei na nodra ivakavuvuli, ia sa lesi ira walega na tamata yalododonu.

“Era sa qaravi ira kina na nodra tamata ka vakavulica vei ira na veika vinaka kecega.”⁵

Ena noda vakayacora tiko na noda itavi ni veituberi vakamatavuvale, eda vuku kevaka meda vulica ka kila na veibolebole era sotava tiko na veimatavuvale yadua me rawa kina ni na mana na noda veisiko ka solia na veivuke dina ena gadrevi.

Ena mana vakalevu sara e dua na veituberi vakamatavuvale kevaka me a caka vakailiu e dua na kena vakatutu ni na vakayacori tiko yani na veisiko. Me ivakaraitaki na ka oqo, meu wasea mada vei kemuni e dua na ka au a sotava ena vica na yabaki sa oti. Ena gauna o ya ratou a lewe tiko ni Missionary Executive Committee o Spencer W. Kimball, Gordon B. Hinckley, kei Thomas S. Monson. Ena dua na yakavi a vakayacori e dua na vakayakavi ena nodrau vale o Baraca kei Sisita Hinckley ka ratou a tiko kina na lewe ni komiti kei iratou na dui watidratou. Keitou se qai kana oti sara toka ga sa rogo mai na tukituki e katuba. E dolava na katuba o Peresitedi Hinckley ka raica e dua vei rau na nona dausiko vuvale ni tucake tu mai tuba. E kaya ga mai o dausiko vuvale, “Au kila niu sega ni cakava e dua na veibuku niu na lako tiko mai, kau sega ni lako vata mai kei noqu itokani, ia au vakila ni dodonu meu lako mai nikua. Au sega ni kila ni ko na vakavulagi tiko.”

A sureti koya mai na nona dausiko vuvale o Peresitedi Hinckley me mai dabe ka vakavulica e tolu na iApositolo kei iratou na dui watidratou baleta na noda itavi vaka lewenilotu. A vakayacora na dausiko vuvale na nona vinaka duadua ka vakavinavinakataki koya o Peresitedi Hinckley ena nona yaco mai, ka mai vakusakusa yani me sa lako.

Au tukuna tale mada e dua na veituberi vakamatavuvale ka sega ni caka vakadodonu na kena qaravi. O Peresitedi Marion G. Romney, na imatai ni daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada ena vica na yabaki sa oti, e dau talanoataki nona dausiko vuvale ka a lako yani kina nodratou vale na Romney ena dua na yakavi bogi batabata sara ena vula ililiwa. A taura tu ga na nona isala ka vaka e sautaninini ni tukuni vua me dabe ka wasea na nona itukutuku. Ni tucake tu ga sa kaya sara, “Sobo, meu kaya ga vei iko baraca Romney, sa batabata sara ga e tuba kau biuta me yavala tu ga na idini ni noqu motoka me kakua kina ni na mate. Au lako ga mai meu tukuna vua na bisopi niu sa veisiko oti.”⁶

Ni oti nona talanoataka o Peresitedi Ezra Taft Benson na veika a sotava o Peresitedi Romney ena dua na nodra soqoni na matabete, a qai kaya, “eda rawa ni vinaka sara mai na kena o ya, kemuni na taciqu—vinaka cake sara!”⁷ Au duavata kina.

E sega ni caka vakadua ena veivula na veituberi vakamatavuvale me vakaiwiliwili. Sa noda itavi meda veivakavulici, meda veivakauqeti meda veivakatataki cake, ka, kevaka meda veisiko vei ira era sa mai luluqa tu, meda kauti ira mai kina itaviqaravi vakakina na nodra na mai laveti cake ni ra luve ni Kalou.

Me veivuke kina noda sasaga, au wasea na ivakasala momona oqo ka na yaga sara vei ira na dausiko vuvale. E lako mai vei Abraham Lincoln, ka kaya, “Kevaka mo na via rawata mai e dua na tamata me nomu ito, tovolea mo vakadeitaka vua ni o iko o nona i tokani nuitaki.”⁸ A tataunaka o Peresitedi Ezra Taft Benson ka kaya: “Me ulu ni nomu sasaga na nomu saga mo nodratou itokani dina yadudua ka vakamatavuvale. … Na itokani ena dau veisiko ena veivula. Na itokani ena vinakata dina me veivuke ka sega ni via kila na kena isau. Na itokani e na dau kauwai. Na itokani ena [dau] loloma. Na itokani ena dau vakarorogo. Sa vakakina ni itokani ena dodoliga yani.”⁹

Na veituberi vakamatavuvale ena sauma e levu sara na masumasu, ka na solia vei keda na madigi meda raica na veisau ena rawa ni yaco ena bula ni tamata.

Dua na ivakaraitaki ni veika oqo o Dick Hammer, ka a lako mai ki Utah vata kei na Civilian Conservation Corps ena gauna ni leqa vakailavo. A sota ka vawatitaka e dua na goneyalewa Yalododonu Edaidai. E a dolava na Dick’s Café mai St. George, Utah, ka yaco me vanua ni isotasota kilai levu.

A lesi o Willard Milne e dua na noqu itokani, me nodratou dausiko vuvale na Hammer. Me vaka niu kilai Dick Hammer vinaka tu, niu a tabaka na meniu ni nona valenikana, au dau tarogi noqu itokani o Baraca Milne niu dau laki veisiko ki St. George, “sa bau vakacava toka o nodatou itokani o Dick Hammer?”

Na kena isau e dau vaka tu ga mai oqo, “Sa toso tiko. Ia, sa vakamalua sara tu ga.”

Ni rau dau laki sikova o Willard Milne kei nona itokani na matavuvale nei Dick Hammer ena veivula, erau dau laki wasea e dua na itukutuku ni kosipeli ka wasea na nodrau ivakadinadina kei iratou na matavuvale nei Dick.

Sa tasoro sara na veiyabaki ka dua na siga sa qiri mai vei au o Willard me tukuna mai na itukutuku taleitaki. “Baraca Monson,” e kaya mai, “Sa qai veisau rawa o Dick Hammer ka sa na papitaiso tiko. Sa yabaki 90 o koya, ka keirau sa dau veitokani tu ena gauna taucoko ni neirau bula. Na nona digidigi sa vakalogaloga vinakataki au sara ga. Sa vica vata mai qo na yabaki na noqu dau sikovi iratou tu vakamatavuvale.” E vaka me a kaka na domoi Willard ni sa vakadewataka tiko mai na itukutuku.

A qai papitaiso dina o Baraca Hammer ka laki curu sara kina valetabu totoka mai St. George ka ciqoma mai kina na nona edaumeni kei na nona sa vakalougatataki ni sa vauci.

Au a tarogi Willard, “Ko a bau yalolailai li ena gauna o dausikovi koya tu mai kina vakabalavu?”

Qai kaya mai o koya, “Sega, sa yaga vinaka sara ga. Ena noqu raica na marau sa yaco vei iratou na matavuvale na Hammer. Sa vakavinavinaka na yaloqu ena veivakalougatataki e kauta mai na kosipeli kina nodratou bula kei na veika lalai au sa bau veivukei kina. Au sa marau sara ga.”

Kemuni na taciqu, sa na noda madigi ena vica na yabaki mai oqo meda na sikovi ira yani e levu sara na matabete—o ira era sega tu ni lotu wasoma kei ira era daulako mai ena veigauna. Kevaka meda sa na dinata na noda itavi eda na sotava e levu sara na madigi eda na vakalougatataka kina e levu sara na bula. Na noda na sikovi ira era sa yawaka mai na Lotu sa na rawa ni wili vaka na ki me na dolava na katuba ni nodra sa na lesu tale mai.

Ni tiko na vakasama oqo vei keda, meda sa na dodoliga yani vei ira eda sa lesi meda vueti ira lesu mai kina nona teveli na Turaga mera mai kania na Nona vosa ka marautaka na veitokani ni Yalona ka qai “sega ni tiko vulagi kina, se kai tani, dou sa koro vata ga kei ira sa lotu ka dou sa lewe ni vale ni Kalou.”¹⁰

Kevaka me so vei kemuni sa mai gogo na nona qarava na nona itavi ni veituberi vakamatavuvale, meu sa na kaya eke ni sa na sega tale ni dua na gauna me tautauvata kei na gauna oqo meda sa vakavoutaka tale na noda yalodina kina itavi oqo ka lako yani ka vakataucokotaka na itavi ni veituberi vakamatavuvale. Vakadeitaka sara ga oqo na ka mo na cakava mo dodoliga yani ka laki raici ira ka sa lesi tu vei kemuni mo ni sikova. Ena so na gauna ena gadrevi beka meda veivakayadrati me qai rawa na toso vata yani kei ira na noda itokani ni veituberi vakamatavuvale, ia kevaka mo na tomana tikoga ko na qai tauca na vuana.

Kemuni na taciqu, na veituberi vakamatavuvale me sa toso tu ga. Na cakacaka oqo ena sega ni oti me yacova ni sa kaya mai na Turaga ka iVakavuvuli, “Sa rauta” E tiko na bula me na vakararamataki. Na uto me na tarai. Na yalo me vakabulai. Sa noda itavi bibi meda veivakararamataki meda na tarai ira, ka vakabulai ira mai na yalo vakamareqeti ka ra lesi tu mai vei keda meda maroroya. Meda sa yalodina kina ka solia kina na yalomarau.

Niu sa na mai cava, meu lesu kina dua na ivakaraitaki me vakamacalataka na mataqali dauveisiko e dodonu meda veiucui. E tiko e dua na iVakavuvuli ka na ubi ira kece na kena vo. E vakatavuvulitaka na bula kei na mate, na itavi kei na vanua meda na yacova. E a bula me veiqaravi ka sega ni qaravi, sega ni ciqoma ia me solia, sega ni maroroya na Nona bula, ia me cabora me baleti ira na tani. E vakamacalataka e dua na mataqali loloma ka uasivi cake sara mai na dodomo, na dravudravua ka vutuniyau cake mai na iyau. E dau tukuni tu ni iVakavuvuli dau veivakavulici ena dodonu ni lewa ka sega ni vakataki ira na vunivola.¹¹ Na nona lawa e sega ni ceuti tu ena vatu ia ena yalodra na tamata.

Au vosa tiko baleta na iVakavuvuli Levu, o Jisu Karisito, na Luve ni Kalou, na iVakabula ka Dauniveivueti vei ira na tamata kecega. A tukuna na ivolatabu me baleti Koya, Sa “lako voli ka daucaka vinaka.”¹² ni o Koya sa noda idusidusi dodonu ka ivakaraitaki, ka da sa na rawata kina me noda ivukevuke vakalou ena noda veituberi vakamatavuvale o Koya. Era na kalougata na bula. Era na vakacegui na yalo. Era na vakabulai na yalo ni tamata kecega. Eda sa na qai wili vaka ivakatawa dina ni sipi. Sa na qai o koya dina oqo, sa noqu masu ena yacai Koya na iVakatawa cecere oya, o Jisu Karisito, emeni.