Te Kabanea ni Kakaongora ni Karaki n te Itita
Taraa Ana Boki Moomon n te oota ae boou ao iangoa te kakaoaua ae kaotia ni koauan te Kristo ae uti.
Te Reta Man te Moan Beretitentii n te Itita
Kam bae n ururinga ongoraean te reta man te Moan Beretitentii are warekaki n am uoote ke n am mwaanga tabeua te wiiki n nako. E katanoataaki n te reta bwa n te Tabati ae na roko—Tabatin te Itita—ao e na karaoaki ti bootakin te toa inanon uoote ao mwaanga, ao nikiran taai ake imwiina ibukin te nebonebo n te mweenga irouia utu ni kauringa te bong ni motirawa ae rangi ni kakawaki aei.1
Te reta man te Moan Beretitentii aei e kauringai, ao ni karekea au tai n taraa arora n ara utu ni bukamarua bongin te Itita inanon ririki aika nako. Ngkana I bati n iangoa riki aron ara bukamaru, e korakora iangoana ngkana tao n akean ara atatai ao tia kamemerea koauan raoi nanon te bong aei, are e rangi ni kakawaki irouia taan kakoauaa Iesu Kristo.
Katein te Kiritimati ao te Itita
Iango akanne a kairai ni iangoa raoi te kaokoro imarenan te waaki ae ti kakaraoia n te Kiritimati ni kabotauaki ma te Itita. Inanon Ritembwa, ti waaki ao ni karekea naba kakukurein te “Jingle Bells,” titaokin ni Kiritimati, ao bwaintangira irarikin ake tabeua, waaki aika a kakaraoaki—n aron buokaia ake a kainnano, anenean kuuna ni Kakiritimati ao bon man booki n anene n taromauri ae mamaten nanora, ao warekan karaki ni Kiritimati man te Baibara n Ruka 2. Ni katoa ririki n wawarekan te karaki ae mamaten nanora aei man te Baibara ae bubura ao ni maan, ti karaoi bwaai n ara utu ae tao kam bon kakaraoia naba—katokai taara i atuura ao angara ao ni bautiira n taian taara n riki bwa Iotebwa, Maria, ao tabeman riki ake a roko n taromauria Iesu te teei, ti karaoa te kaotioti ni karakinan te Kiritimati ae kakawaki n bungian te Tia Kamaiu.
Ara bukamaru n te Itita, e bon, kaokoro teutana. I namakinna bwa ara utu a bane riki nanoia n te “nanakon te taromauri” n karekea riki, kakawakin Kristo n te Itita, ao imwiina n ara utu anne, ti bootaki n tibwaa naba are e bon kakaraoaki n bongin te Itita. I rangi n tatangiria n tataraia natira ao ngkai manga tibura ni kakaei bunimoan te Itita ao ni kauki aia bwaene n Itita.
Ma te reta man te Moan Beretitentii e buokai ni kauringai kakawakin aei. A aki ti kaoira bwa ti na bukamarua te bong ae rangi ni kakawaki aei ae e a tia n riki n te aonaaba—te Mwakuri ni kamaiu ao Mangautin Iesu Kristo—e raonaki n te rau ao te karinerine ae e riai n anganaki te Uea, ma a anganira naba ara tai riki ma ara utu ao raraora n karaoa ae kaantaningaaki n Tabatin te Itita.
Ana taeka te Burabeti ae Iotebwa Timiti e reitia riki ma kakawakin waaki ake a karaoaki n tain te Itita: “Te tua ae kakawaki n ara aaro bon taian kakoaua mairouia Abotoro ao Burabeti, ibukin Iesu Kristo, bwa E mate, e taunaki, ao ni manga uti n te kateniua ni bong, ao ni waerake nako karawa; ao ni bwaai ni kabane ake a irekereke ma ara aro bon mwakorona aika a kakawaki nako iai.”2
Ngai ma Lesa ti marooroakin kawai are a kona ni karaoia ni katamaroa ara utu n bongin te Itita. Tao te titiraki ae tia bon tia n titirakinira ae ti riai ni bane ni iangoia raoi bon aio: Ti na kanga ni katamneia te reirei ao bukamaruan Mangautin Iesu Kristo, karakin te Itita, ni katitebooa, kanakoraoia, ma kakawakin kateira ni bungiakin Iesu Kristo, ae karakin te Kiritimati?
Taraan ae ti bane ni kataia. I noora rikiraken te kekeiaki ibuakoia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira nakon kabotoan riki Kristo n te Itita. E reitaki aio ma iangoan riki kinaakin Tabatin te Bwaam ao te Kanimabong ae Raoiroi ngkai e karaoaki irouia tabeman raora ni Kiritian. Tao ti kona naba ni karaoa kabotoan riki Kristo n waakin te Itita ae kuneaki n aia waaki tabeua aaba n te aonaaba.
Te tia rabakau n te Nu Tetemanti ae N. T. Wright e taku: “Ti riai ni bukamarua te Itita n waaki aika a boou: n te korobanna, koroboki, aia takakaro ataei, koroboki ni kaoti nano ma namakin, anene, mwaie, bootaki, beero, kaotioti aika a onoti. … Bon ara bootaki ae bubura aio. Kabuaa te Kiritimati, ao n taekana n te bwaibwara ko kabuaa uoua te mwakoro ni moan Mataio ao Ruka, ao akea riki. Kanakoa te Itita, ao a na akea te Nu Te Nutetemanti; akea am Kiritian.”3
Itita, te Bwaibwara, ao ana Boki Moomon
E kakawaki iroura te Bwaibwara bwa e reireinira taekan bungian, ana mwakuri, Taurakin, ao Managautin Iesu Kristo. Akean teniua taeka ae kaota riki te kaantaninga ao karekean ae akea tokina ibukia ni kabane aomata nakon ake a takaruaeaki mairoua aneran karawa n ingabongin te Itita n te Nne ni Mate: “E a uti.”4 Ti rang ni kakaitau ibukin te Nu Tetemanti are e kawakinii karakinan te Itita ao ana mwakuri te tia Kamaiu n te Itita i Iutaia ao i Kariraia.
Ngke ti bon iangoia raoi ngai ma Lesa ao n ukori kawai ni kabubura ara bukamaru n ara utu n te Itita bwa e na boboto riki iroun Iesu, ti marooroakini wareware man booki aika tabu are ti na kabwarabwara nakon ara utu—n Ruka 2 ae bootau, ibukin te Itita.
Ao imwiina ti karekea kakoauaana mai karawa: N raonaki ma kiibu aika a kakawaki ibukin te Itita n te Nu Tetemanti, ngaira Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira ti kabaeaki ma te bwaintangira ae moan te kakawaki n te Itita! Te bwaintangira ni kakoaua ae okoro, te kakoaua teuana ibukin kakai n te Itita are iai inanona koroboki aika a tabu aika a rangi n nakoraoi n te Itita irouia Kiritian ni kabane. I taekina ikai ana Boki Moomon, ao n kaineti riki, nakon karakin Iesu Kristo are e kaoti nakoia kaain te Aonaaba ae Boou, ngke E uti ma rabwatana ae mimitong.
E kabwarabwara ana Boki Moomon te Burabeti Iotebwa Timiti bwa “te kabanea n eti ni boki,”5 ao ni moanaki ma 3 Nibwaai 11, e taekina te karaki ae rangi n raoiroi ibukin te Kristo are e a mangauti are e kawaria Nibwaite, n ana mwakuri te tia Kamaiu n te Itita. Koroboki aika a tabu ibukin te Itita aikai, a kaota rongorongon Mangautin te Uea Iesu Kristo.
N mwakoro aikai, Kristo e weteia tengaun ma uoman abotoro, reireiniia n aron are E reireia n ana Marooro iaon te Maunga, are e katanoata bwa E a tia ni kakoroa raoi ana tua Mote, ao taetae ni burabeti ibukin te tia bobotiia Iteraera ni boong aika kaitira. E katoka te aoraki ao e tataro ibukiia aomata n te aro ae moan te mimitong are“ akea te newe ae kona n taekinna, ao akea naba ae kona ni koreaki iroun te aomata, ao nanoia aomata aki naba kona n iangoi bwaai aika a korakora ma ni kamimi n aron are ti bon noori ma n ongo bwa e taekin Iesu; ao akea ae kona n iangoa te kimwareirei are e kaona tamneira n te tai are ti ongo iai bwa e tataro ibukira nakon te Tama.”6
N te Itita aio, ara utu ana katuruturua te moan 17 ni kibu n 3 Nibwaai 11, are kam bon ataia. Kam uringa te botanaomata ni katobibia te tembora n te Aba ni Mari are a ongo bwanaan te Atua te Tama ao n noora Iesu Kristo n ruo mai karawa n anga te kakao ae moan te tamaroa n te Itita:
“Teirake ao nakomai nakoiu, bwa kam na karin baimi i rarikiu, … bwa kam aonga naba n namakina mwin te nera i baiu ao i waeu, bwa kam aonga n ataia bwa bon ngai … Atuan aonaba ae bwanin, ao I a tia n tiringaki ibukin buren aonaba.
“Ao… naake a ikoikotaki a otinako, … temanna imwiin temanna … ao n tia n nooria ni mataia ao n namakinna ni baia, …ao n tia ni kakoaua, bwa bon ngaia. …
“Ao … a takaarua ni katiteuanaki, ni kangai:
“Otanna! E na kakabwaiaki aran te Atua ae Moan te Rietata! Ao a bane ni bwaka inano i waen Iesu, ma n taromauria.”7
Iangoia: Nibwaite n te Tembora are a bon taua raoi bain te Uea ae mangauti! Ara kaantaninga bwa ti na kariki mwakoro aikai n 3 Nibwaai bwa kanoan ara waaki n te Itita n ai aron are Ruka 2 ibukin ara waaki n te Kiritimati. N koauana, ana Boki Moomon e tibwaa te kabanea ni kakaongora ni karaki n te Itita. Tai karikia bwa te kabanea ni kakaongora ni karaki n te Itita ae aki kakarakinaki.
I kaoko bwa kona taraa ana Boki Moomon ni kabooua taraakina ao ni iangoa te kakoaua ae kakawaki are anga koauan utin Kristo ao mwaitin ao nanon ana reirei Kristo.
Ana Boki Moomon e Taekina koauan Iesu Kristo
Ti kona n titiraki, E kanga warekan ana Boki Moomon n te Itita ni kakabwaiai riki maiura ao ake a tangiraki iroura? Warekana e kona ni kakabwaiaira nakon ana atatai temanna. N te tai are ti wareka ao ni kamatebwaia ana Boki Moomon, ti kona ni kantaningaa mwiina ae tamaroa.
N taai aika nako, ngai ma Lesa ti kawara botakian raoraora ae bati n tangiraki, te aine ae kakaonimaki are e bua maiuna man te aoraki ae korakora. Ti bootaki ma ana utu ao raoraona, n kauringa ururingan te aine ae tamaroa aio are e a tia ni buoki maiura.
Ngke ti tabe n tei n tau raroara man te bwaoki ni mate, I kinaia uoman ataein te Buraimwari aine ake a kaania te bwaoki ni mate ao n tei iaon tabonwaeia—ao mataia ae kaineti nakon taraan te baoki—n anga aia kabanea ni karinerine nakon ai tinaia ae tangiraki irouia. N akean ae kaan riki ma ngaia, e keerake Lesa nako rarikiia ao n anga te karaunano ao te reirei. E titirakinia bwa a uara ao a ataia bwa e nakea ai tinaia aio ngkai. A tibwaa nanokawakia, ma imwiin ao natin te Atua aika kakawaki aikai, ma te onimaki ae nene ni mataia, ataia bwa e a kukurei ngkai ai tinaia ao e kona n maeka ma Iesu.
N roroia aei, a kunea te rau n te babaire ni kakukurei are e korakora ao, n aroia n ataei, a kakoaua kakawakin te koaua ao tamaroan Utin te Tia Kamaiu. A ataia i nanoia ibukin reirei aika moanibwai irouia aia karo aika a tangiria, utu, ao taan kairiiri n te Buraimwari are a unika koraan te onimaki iroun Iesu Kristo ao te maiu ae akea tokina. Wanawanaia iaon aia ririki, ataeinnaine aikai a mataata ni koaua ake a roko nakoira rinanon rongorongo n te Itita ao n ana mwakuri te Tia Kamaiu ae mangauti ao aia taeka burabeti ake a taekinaki n ana Boki Moomon.
I a tia ni karekea anne ngke Beretitenti Russell M. Nelson e anga te bwaintangira ae ana Boki Moomon nakon temanna ae tiaki kaain ara onimaki, ni ikotaki ma taan kairiiri n te aonaaba, e okioki nakon te ka 3 n Nibwaai ao n wareka taekan kaotin te Kristo are manga uti nakoia Nibwaite. N karaoan anne, te burabeti ae maiu bon taan kakoaua ibukin te Kristo ae maiu .
Ti aki kona n tei bwa taan kakoaua iroun Iesu Kristo ni karokoa ti kona n kaota te kakoaua Irouna. Ana Boki Moomon bon kakoauan taekan Iesu Kristo ibukina bwa ni kabane baena ae tabu, temanna te burabeti imwiin temanna aki ti kakoaua bwa e na manga roko Kristo, ma E bon roko.
Ibukina
I taua inanon baiu kaobiin te moan booreti n Ana Boki Moomon. Karaoana aio n taai nako e ringa nanou. Inanon maiu ae mwaiti, e bati ringan nanou, katikai, kamatoaai ma are e karaoia Iotebwa Timiti ngke e kairake ni karekea te boki ae tabu aei ae koroboki aika a tabu aika a rairaki ao ni boretiaki. Te kakai are e a tia n riki a rangi ni kakubanako aron iangoia.
Ma tiaki anne bukina ae ringa nanou te boki aei. Bukina bwa te boki aei, nakon booki tabeua aika a tia ni kaotinakoaki n te aonaaba aei, e kaota te kakoaua n maiun, ana mwakuri, ana reirei, ana Mwakuri ni kamaiu, ao Mangautin Iesu Kristo. Tariu ao mwaneu aika tangiraki, kamatebwaia ni katoa taii man te boki aei taekan Iesu Kristo e na bita maiumi. E na kauka matam nakon aika a kona n riki. E na karikirakea ami kaantaninga ao ni kaona nanom ma te tangira ae kororaoi. Ma ae kakawaki riki, e na karikirakea ao ni kakorakora am onimaki iroun Iesu Kristo ao ni kakabwaiai ngkami ma te ataibwai ae koaua bwa Ngaia ao Tamara are i Karawa a kinako, tangiriko, ao n tangiriko bwa ko na kunea kawaim n oki, nakon Mwengara i Karawa.
Tariu ao mwaneu aika kam tangiraki, e a roko te tai, are e a kaman taekinaki irouia burabeti ngkoa, “bwa e na roko te tai are e na butanako iai ataakin te Tia Kamaiu nakon aaba, reeti, neewe, ao aomata nako.”8 Ti a noora koron bukin raoi te taetae ni burabeti aei ni matara, rinanon ana kakoaua Iesu Kristo ae kuneaki n Ana Boki Moomon.
Akea riki te boki ae kaota anne:
-
Ibukin Iesu Kristo, a bitaki bwaai nako.
-
Ibukina, a bane n nakoraoi riki bwaai nako.
-
Ibukina, e nakoraoi te maiu—riki taai aika a kammaraki.
-
Ibukina, a bane ni kona ni karaoaki bwaai.
Rokona bwa te tia Kamaiu ae tia n uti, e kaotaki iroun te Atua te Tama, bwa bon rongorongo n te Itita ae moan te mimitong man katokanikai. E na buokiia kaain ara utu ni karekea aia kakoaua iroun Iesu Kristo bwa ara tia Kamaiu ao tia Kabooira, are e urua kabaean te mate.
I kainna ma au kakoaua ni koauan ana Boki Moomon ao Iesu Kristo bwa bon Natin te Atua ae maiu. N aran Iesu Kristo, amen.