Maungatabu ni Kabuta
Ikotaki nakon Mweengara ma te Kamanoaki
Eberi 2023 maungatabu ni kabuta


Ikotaki nakon Mweengara ma te Kamanoaki

Ti a mena inanon te waaki ae onoti ni ikota Iteraera ni iteran te rabuna aika uoua nakron are mai imwaina iaan ana babaire te Tama.

Beretitenti Russell M. Nelson, ara burabeti ae tangiraki, e katereterea n ae nano mwiokora bwa ti na buoka manga ikotakin Iteraera ae uamaenako ao ni katauraoa te aonaaba ibukin Kauaokin Iesu Kristo.1 Taman tamneira e tangiriia natina bwa a na ikotaki nakon mweengaia ma te kamanoaki.

Ana babaire Tamara are i Karawa ni ikotiia natina nakon mweengara i karawa inanon te kamanoaki e aki boboto n tokanikaira ni bwain te aonaaba, te kaubwai, te reirei, te reeti, ke rikim bwa te aine ke te mwaane. Ana babaire Tamara are i Karawa e boboto iaon te raoiroi, kawakinan Ana tua, ao karekean otenanti aika tabu ao karinean berita ake ti karaoi.2

Te reirei ae kairaki mairoun te Atua bwa ngaira ni kabane bon taari aine ao mwaane ao “titebo arora ni kabane imatan te Atua” e nako mai iai te mwakuri ae korakora aei n te ikoikotiaki. Te reirei aei e anganiia naake iai nanoia ibukiia aomata aika kakaokoro aron kaubwaia ao aroia n aia reeti bwa a na rinanon te maiu ae tamaroa. Ti kakaitau ao ti reita aron te waaki anne. N reitaki ma nne, ti tangiriia natin te Atua ni kabane bwa a na Nakoina ao ni karekei kakabwaia aika akea tokina are E anga rinanon Ana euangkerio.3 N ana moan taeka te Uea n Reirei ao Berita aika Tabu, E kabwarabwara, “Ongora ngkami aomata man taabo aika raroa; ao ngkami ake i aon aban taari, kakauongo ni kabane.4

I ltangira ngkai te moan kibu n Reirei ao Berita aika Tabu e kaairiia aomata ake a mena n “aban taari.” Iai teniua mwiokoau aika onoti Bwa N na beku ao ni maeka n aban taari. I moan mwakuri ngke te kairake ni mitinare Ngai n Aban Buritan, te kauoua I riki bwa te Mataniwi ni Kabuta ae boou i Biribin, ao imwiina I riki bwa te Beretitenti n te Aono n Aban te Betebeke, n ikotaki ma Aban Polynesia.

Aono aika teniua aikai ni kabane atia n tokanikai ni bootiia taan kakoaua nakon ana euangkerio Iesu Kristo ae e a tia ni kaokaki. A moan roko mitinare n Aban Buritan n 1837. Aei bon teuana te ririki imwiin katabuan Kirtland Tembora iroun Iotebwa Timiti, te tabo are Mote e kaoka “kiingin ikotakiia Iteraera man mwakoron te aonaba ake aua, ao kairaia tengaun baronga man te aba are i meang.”5 Te tokanikai are e riki n taai ake ngkoa n Aban Buritan bon karaki nikawai. Man 1851, e raion riki iteran mwaitiia kain te Ekaretia ake a rairaki ao ni bwabetitoaki aika a maeka i Buritan.6

N 1961, Unimwaane Gordon B. Hinckley e kawara aban Biribin ao ni baronga waakin te mwakuri ni mitinare ae bwanin taina i ikekei. N te tai anne bon tii temanna tei Biribin ae kaain te Nakoanibonga ae te Merekitereka. N te aro ae kamiimi, e raka iaon 850,000 membwa n te Ekaretia ni boong aika iaon Biribin. E bwaka nanou irouia aomata mai Biribin, e korakora aia tangira ao ni matoa ibukin te Tia Kamaiu.

Tao ae tuai n tanoata taekana bon reitinakon waakin te mwakuri ni mitinare n Aban Polynesia. E moan waakinaki n 1844 ngke e roko Addison Pratt n te tabo ae arana ngkai French Polyneisia.7 Angiia kaain Polynesia kaman iai aia koaua iaon te utu ae akea tokina ao ni butimwaea Iesu Kristo bwa aia Tia Kamaiu. Ni boong aikai e kaania 25 te batienti mairouia kaain Polynesia, n Aban Polynesia, aika kaain te Ekaretia.8

N te taina I ongora iroun te ataeinnaine ae 17 ana ririki man te tabo ae raroanako iaon Tahiti ae nako man te ka itiua n atuu. E anga ana taeka ni kamoamoaia ana bakatibu ake a tia n rairaki n 1845 iaon Tubuai, uoua te ririki imwaain rokoia kaain te Ekaretia n taai ake ngkoa i Salt Lake Valley.9

E mataata ara reirei bwa e na iai te tai ao te bong ibukiia aomata ni kabane ae a na karekea ao ni kaeka nakon rongorongon te euangkerio. Banna ni kakairi aikai bon mwakoron te tamnei ae bubura. Beretitenti Nelson e teimatoa ni kamataata bwa ikotakiia Iteraera bon te kakaewenako ae “moan te korakora, … ae riki, ao ni … mwakuri n te aonaaba n te bong aei.”10

Ni karokoa Kaokan ana Ekaretia Iesu Kristo, n ikotaki ma rokon ana Boki Moomon ao te kaotioti ibukin kiingin te nakoanibonga are e anganaki te Burabe Iotebwa Timiti, ataakin ikotakiia Iteraera e tuai bwanin ao e tianaki.11

Te ara ae rine ae “Iteraera” bon te nakoa are e anganaki Iakoba.12 E ataaki bwa e tei ibukin ana kariki Aberaam rinanon Itaaka ao Iakoba. Te moan berita ao te berita ae tabu nakon te Karo ae Aberaam e kaotaki n Aberaam 2:9–10, are e kangai mwakorona:

“Ao na karika mai iroum te botanaomata ae korakora, …

“Ao N na kakabwaiaia [botanaomata ni kabane] rinanon aram; bwa ni kabane ake a butimwaea te Euangkerio aei a na ingoanaki n aram, ao a na warekaki bwa kanoam, ao a na teirake ao ni kakabwaiako, bwa tamaia.”

N tain te Boowi i Karawa n te maiu imwaain te maiu ae mamate, e maroroakinaki taekan te babaire ni kamaiu ao e kamatoaaki. Iai inanona tuua ao otenanti n te nakoanibonga are e baireaki imwaain karikan aonaaba ao e taekinaki iaon te ikoikotaki.13 Iai naba inanona te tua iaon te inaomata n rinerine.

Imwiin bubua n ririki ngkai a riki bwa aomata aika a korakora, n ikotaki ma aia tai n tautaeka Tauro, Tawita, ao Toromon, e a bwenauaaki Iteraera. Te baronga are Iuta ao mwakoron ana baronga Beniamina a riki bwa abanuean Iuta. Nikirana, a kinaaki bwa baronga ake tebwina, a riki bwa abanuean Iteraera.14 Imwiin 200 te ririki n te maiu ni uamae, moan maenakon Iteraera e riki n 721 IK ngke a uotaki nako ana baronga Iteraera ake tebwina n tautoronaki iroun uean Aturia.15 Imwiina riki ao a nako ni kawarii aaba ake i meang.16

N 600 IK ni moan waakinan ana Boki Moomon, te Karo ae Riaai e kairiia tabeman aomata aika Tibun Iteraera nako Amerika. Riaai e mataata ni maenakoia tibun Iteraera ae boni ngaia mwakorona. E taekinna Nibwaai bwa te bata are Iteraera, e riaij ni kabotauaki ma te kai ae te oriwa, aika a na oteaki mwangana ao a na kamaenakoaki nako aon te aonaba.”17

Te tabo ae aranaki bwa te Aba ae Boou, rongorongoia Nibwaite ao Reimwaite are e kaotaki n ana Boki Moomon e toki tao n AD 400 te ririki. Kanoan te Karo ae Riaai e a buta iaon Amerika.18

E kamatataaki raoi iroun Moomon n 3 Nibwaai 5:20, are e taku: “Bon Moomon ngai, ao bon kanoan Riaai ngai. Iai bukina irou ngkai Na kakabwaia te Atua ao au Tia Kamaiu Iesu Kristo bwa e kairiia ara karo man te aba ae Ierutarem.”19

E mataata bwa n rongorongon Iteraera ae rangi n ataaki boon bungiakina, ana rongorongo, ana mwakuri, ao ana mition ara Uea ao ara Tia Kamaiu, Iesu Kristo.20

Imwiin maten ao Mangautin te Tia Kamaiu, ana kauouoa ni maenako Iuta ae ataaki e riki n 70 AD ao 135 AD ngke, a karawawataki ao ni bwainikirinaki irouia i Rom, a uamaenako Iutaia ni kabuta te aonaaba.

E anga reirei Beretitenti Nelson, E roko ana Boki Moomon bwa te kanikina bwa e a waaki te Uea n ikotiia [aika] nati ni berita.”21 Ngaia are, ana Boki Moomon, are e rairaki iroun te Burabeti Iotebwa Timiti rinanon te bwaintangira ao mwaakan te Atua, e bon kaineti nakoia kanoan Riaai, Iteraera ae maenako, ao Tientaire ake a tobwaaki nakon te bata are Iteraera. Atuun te kabwarabwara n 1 Nibwaai 22 e kangai mwakorona, “E na kamaenakoaki Iteraera ni kabuta te aonaba—Tientaire a na tararua ao man karikirakea Iteraera ma te euangkerio ni boong aika kaitira.” Te iteraniba n atuun ana Boki Moomon e taku bwa oin teuana bukina ibukin “anaakin nanoia Iutaia ma Tientaire bwa Iesu bon te Kristo.” Ni Kaokan te Ekaretia ao ana Boki Moomon, te iango iaon “ikotakin Iteraeta” e a taabangaki.22

Naake a butimwaea ana euangkerio Iesu Kristo, n aki tabe ma te kateiriki, a riki bwa mwakoron Iteraera ae ikotaki.23 Man te ikoikoti anne ao katean ao katanoataan tembora aika mwaitin, ti mena n te mwaneka ae onoti n ikota Iteraera n iteran te rabuna aika uoua n aron ae tuai riki mai imwaaina iaan ana babaire te Tama.

Beretitenti Spencer W. Kimball, n taetae iaon ikoikotaia Iteraera, e taku: “Ngkai, ikoikotaia Iteraera iai inanona kainakin te ekaretia ni koaua ao … ni mataata raoi n ataakin te Atua ni koaua.… E ngae n anne, te aomata are, e butimwaea te euangkerio are e kaokaki, ao e ukora taromaurian te Uea n oin newena ma Aika itiaki n aaba ake e maeka iai, a tia ni karaoa nanon te tua ibukin ikotakin Iteraera ao bon taan bwaibwai nakon kakabwaia ni kabane ake a beritanaki nakoia Aika Itiaki ni boong aika kaitira.”24

“Ikotakin Iteraera e irekereke ngkai ma te rairaki.”25

N taraakina rinanon te nonori ae itiaki, kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika itiaki ni Boong aika Kaitira iai tibwangaia n tangira, n tibwatiba, ni kakao, ao ni buoka ikotakin Iteraera, ni karekea bwaninin ana kakabwaia ae beritanii te Uea. A rekereke iai kaain Aberika ao Eurobe, Amerika Maiaki ao Meang, Atia; Aotiteria, ao naake a maeka i aban taari. “Bwa ngaia ae bwanaan te Uea e bon nakoia aomata ni kabane.”26 “E na reitinako te ikotaki aei ni karokoa are a ikotaki aika a raoiraoi n taromauri ma Aika Itiaki n aban nako te aonaaba.”27

Akea temanna ae e a tia ni marorooakina taekan te ikoikotaki aei nakon riki Beretitenti Russell M. Nelson: “N te tai are ko karaoa iai te bwai teuana are e buoka temanna—n iteran te rabuna are teuana—waaki rake ni karaoi berita aika tabu ma te Atua ao ni karekei aia otenanti ibukin te bwabetito ao n te tembora aika kakawaki, ko buoka n ikota te bata ae Iteraera. E rangi ni bebete n aron anne.”28

E mena iaa te Ekaretia n te bong aei? N 62 te ririki n te tai are I moana iai au mwakuri ni mitinare n 1960, mwaitiia mitinare ake a bwanin aia tai ake a beku iaan ana wewete te burabeti e tabe n rikirake man te mwaiti ae 7,683 nakon 62,544. Mwaitin taian mition e rikirake man 58 nakon 411. Mwaitiia kaain te aro e rikirake man 1,700,000 nakon e kannia 17 te mirion.

Iai rootakin karaoan tibwangara tabeua n tataekinan te euangkerio man te buti n aoraki ae te Covid-19. E katauraoi naba tabeua taneiai ni kabonganaakin rabakau aika a boou, are e na kanakoraoa riki aron te ikoikotaki. Ti kakaitau bwa kaain te aro ao mitinare a karababa riki aia konabwai n ikoikota Iteraera are e a uamaenako. E teimatoa te rikirake n taabo nako, ai moarara riki i Amerika Maiaki ao i Aberika. Ti kakaitau naba bwa a mwaiti man aaba ni kabuta te aonaaba a tia ni kaeka ana kakao Beretitenti Nelson ibukin karikirakean te mwakuri ni mitinare. E ngae n anne, ara motinnano n tangira, n tibwatibwa, ao ni kakao e rikirake n rababa nako.

Mwakoron te waai ae kakawaki n te mwakuri ni mitinare bon ibukiia kaain te aro bwa a riki bwa banna ni katooto ibukin te oota29 n taabo ake ti maeka iai.30 Ti na aki karabaira. Ara banna ni katooto n akoi n aron Kristo, te raoi, te kukurei, ao te tangira ae koaua ibukiia aomata ni kabane e aki tii riki bwa te biikan are e kaotaa kawaia ma n ataakina naba bwa iai te tabo ae mano inanon otenanti ni kamaiu ao te karietataaki n ana euangkerio Iesu Kristo ae kaokaki.

Tiaoka ataia bwa iai kakabwaia aika a kamiimi n tibwauakin ana euangkerio Iesu Kristo. Ni booki aika tabu a taekina te kimwareirei ao te rau, kabwaraakin buure, te kamanoaki man taian kariiri, ao kateimatoaan mwaakan te Atua.31 N taraakin te maiu ae imwiin te maiu ae mamate aei, ti na tauraoi n tibwaua te euangkerio “i buakoia naake a mena n te rotongitong ao i aan te tautoronaki n te bure n te aonaba ae korakora ibukin tamneia maate.”32

Au tataro ae onoti n te bong aei bon ibukiia ataei ni kabane, ataeinimwaane, ataeinnaine, utu, ao kaain te kooram, te Bootaki n Aine, ao kaain te kiraati n rinanoia bwa e na kanga arora n tatabemaniira ao n ae bwanin ni butimwaea te reirei ni buoka ikotakin Iteraera are e katanoata te Uea ao ara burabeti ae tangiraki.

Ti karinea te inaomata n rinerine. N te aonaaba aei, a mwaiti aika a na aki kaeka ao n ira waakin te mwakuri n ikotakin Iteraera. Ma angiina a na bon karaoia, ao te Uea e kantaningaia naake a butimwaea Ana euangkerio ni waekoa n riki bwa katooto ibukin te oota are e na buokiia tabeman aomata n nakon te Atua. Aei e anganiia tarira ma mwaane ni kabuta te aonaaba bwa a na kona ni karekei kakabwaia mai karawa ao otenanti n ana euangkerio Iesu Kristo are e kaokaki ao n Ikotaki nakon mweengara ma te kamanoaki.

I kaota au kakoaua n abotoro ni koauan tabun Iesu Kristo ao ana babaire Tamara are i Karawa ibukira n aran Iesu Kristo, amen.

Bwaai aika a na taraaki

  1. Russell M. Nelson, “Taeka ni Butimwaai,” Riaona, Meei 2021, 7.

  2. Taraa Reirei ao Berita aika Tabu 20:37.

  3. Taraa 2 Nibwaai 26:33.

  4. Reirei Ao Berita Aika Tabu 1:1. Inanon Reirei ao Berita aika Tabu 1:4, e reitia te Uea: “Ao te bwanaa ni kauring bon nakoia aomata ni kabane, man wiia au taan reirei, are I a tia n rineia ni boong aika kaitira aika.”

  5. Reirei Ao Berita Aika Tabu 110:11.

  6. N 1851 ao bon 52,165 bootan mwaitiia kaain te Ekaretia. Ni kaineti nakon ana rekooti te Ekaretia ao te “Religious Census n 1851” i Engiran ao Wales, e riaona 28,000 membwa (taraa Robert L. Lively Jr., “Some Sociological Reflections on the Nineteenth-Century British Mission,” in Mormons in Early Victorian Britain, ed. Richard L. Jensen and Malcolm R. Thorp [1989], 19–20).

  7. Taraa Saints: The Story of the Church of Jesus Christ in the Latter Days, vol. 1, The Standard of Truth, 1815–1846 (2018), 494–95, 514–15, 573.

  8. Tonga—45 te batienti; Samoa—31 te batienti; American Samoa—22.5 te batienti; ao French Polynesia—7 te batienti.

  9. Taraa Saints, 573–74.

  10. Russell M. Nelson, “Hope of Israel” (worldwide youth devotional, Tuun 3, 2018), HopeofIsrael.ChurchofJesusChrist.org.

  11. Te reirei ae onoti man mwakaroiri aei iai inanon ana Boki Moomon ao e kabwarabwaraaki n te katebwina n taekan te onimaki, are e moanaki, “Ti kakoaua manga ikotakin Iteraera ao kaokakin Baronga ake Tebwina” (taraa James E. Talmage, Taekan te Onimaki, 12th ed. [1924], 314–44).

  12. N aron are e koreaki n Karikan Bwaai 32:28, e taku, “E na aki manga atongaki aram ba Iakoba, Iteraera aram: ba ko a tia ni kaunrabata ma te Atua ma aomata.”

  13. Taraa Joseph Smith, in “History, 1838–1856, volume D-1,” 1572, josephsmithpapers.org; see also Joseph Smith, “Discourse, 11 June 1843–A, as Reported by Wilford Woodruff,” [42–43], josephsmithpapers.org; Joseph Smith, “Discourse, 11 June 1843–A, as Reported by Willard Richards,” [241], josephsmithpapers.org.

  14. Taraa Bible Dictionary, “Israel, Kingdom of”; James E. Talmage, Taekan te Onimaki, 315. Ngkai e a riki Reoboam ma ana tautaeka bwa Abaneuan Iuta ao a mena ni mwakoron Iteraera ae ngkai ake i Maiaki.

  15. Taraa 2 Uea 17:23.

  16. Taraa Reirei ao Berita aika Tabu 133:26; taraa naba Reirei ao Berita 110:11.

  17. 1 Nibwaai 10:12. E taku Amon imwiina, “E na kakabwaiaki aran Atuau, are e a bon tia ni mwannanoia ana aomata, ake kaain mwangan te kai are Iteraera, are e a tia ni bua man rabwatana n te aba ae ianena nakoia” (Aramwa 26:36).

  18. Beretitenti Spencer W. Kimball, e taekina te Iteraera ae te Reimwanaite, e taku bwa Tion bon Amerika ni kabane. E taku Beretitenti Kimball, “Ti mena i Iteraera ao ti a manga moan ikotaki” (Ana Reirei Spencer W. Kimball, ed. Edward L. Kimball [1982], 439).

  19. Ngke e tuangaki te Karo ae Riaai bwa e na kairiia ana utu ao ni mwananga nakon te rereua, tao teuana naba bukina bwa e nang kamaunaaki Ierutarem (taraa 1 Nibwaai 2). Uruakan ana Tembora Toromon, bwakan Ierutarem, ao tautoronakiia kaain te baronga are Iuta e riki tao n 586 BC.

    “E niniaki ao n tauaki Iteraera tao 720 B.C.E., ao baronga ake 10 a uotaki nako. … [I Jerusalem,] ana tembora Toromon e kaitarai buakanakina irouia tautaeka aika ianena imwaain ae e a uruakaki, n 586 B.C.E. irouia ana tanga Nebukaneta, uean Baburon” (David B. Green, “The History of the Jewish Temple in Jerusalem,” Haaretz, Aug. 11, 2014, haaretz.com/jewish/.premium-history-of-the-temple-in-jerusalem-1.5256337). Taraa naba 2 Uea 25:8–9.

  20. Taraa Tad R. Callister, The Infinite Atonement (2000).

  21. Russell M. Nelson, “Children of the Covenant,” Ensign, Meei 1995, 33; taraa naba “Covenants,” Liahona, Nov. 2011, 88.

  22. Taraa Russell M. Nelson, in R. Scott Lloyd, “Seminar for New Mission Presidents: ‘Swift Messengers’ to Scattered Israel,” Church News, July 13, 2013, thechurchnews.com. E taku Beretitenti Nelson bwa te ikoikotaki “e aki kakawaki bwa iaara te tabo; ma ae kakawaki bon tii man aia motinnano aomata n tatabemaniia nako. A kona aomata ni ‘kairaki nakon ataakin te Uea’ [3 Nibwaai 20:13] n aki kitan oin abaia. (“The Gathering of Scattered Israel,” Liahona, Nov. 2006, 81). Taraa naba 3 Nibwaai 21:1–7.

  23. E mataata ara reirei; te Uea e kamaenakoia te baronga are Iteraera ibukin aia kakaitara ao buakakaia. E ngae n anne, te Uea e kabongana kamaenakoaia Ana aomata aika a rineaki ibukoia aaba n te aonaaba bwa aonga ni kakabwaiaaki aaba akanne. (Taraa Bwai ni Kairi nakon Koroboki aika Tabu, “Iteraera—Kamaenakoan Iteraera,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org.)

  24. Spencer W. Kimball, The Teachings of Spencer W. Kimball, 439.

  25. Summary heading in Spencer W. Kimball, The Teachings of Spencer W. Kimball, 438. Taraa naba “All Are Alike unto God,” ed. E. Dale LeBaron (1990), a collection of 23 conversion stories by Black African Latter-day Saints. E taku Titita Julia N. Mavimbla imwaain ae kaaina te Ekaretia ao ngkana e boo ma te taeka ae Iteraera, e na bae ni “karenakoa te boki ao e taku, ‘Bon tii ibukiia aika a mainaina. Bon tiaki ibukira. Ti aki rineaki.’ N te bong aei I ataia bwa Ngai bon kaain te utu ae te kanoa n uea, ngkana I maiu inanon te raoiroi. Bon te Iteraera Ngai, ao ngke I karaoi au otenati n te tembora, I namakinna raoi bwa ni menara n te aonaaba aei ao ti riki bwa teuana te utu.” (in “All Are Alike unto God,” 151).

  26. Reirei ao Berita aika Tabu 1:2.

  27. Spencer W. Kimball, The Teachings of Spencer W. Kimball, 438.

  28. Russell M. Nelson, “Hope of Israel.”

  29. Te Abotoro are Bauro e tuanga raoraona ae kairake Timoteo bwa e na “riki … ba aia tia kakairi aomata aika onimaki.” (1 Timothy 4:12).

  30. Tara 3 Nibwaai 18:24.

  31. See Motiaea 18:8–13; 3 Nibwaai 18:25; Reirei ao Berita aika Tabu 18:10–16; 31:5; 62:3.

  32. Reirei ao Berita aika Tabu 138:57.

Boretiia