Kapitulo 29
Gabii Na
Sa usa ka hilom nga gabii sa Nobyembre 1943, si Nellie Middleton nakadungog sa iyang doorbell nga mibagting. Ngitngit kini sa gawas, apan nasayod siya igo na nga dili pasigaon ang suga kon siya moabli sa pultahan. Hapit duol sa tulo ka tuig ang milabay sukad ang mga bomba sa German unang gipanghulog duol sa iyang panimalay sa St. Paul’s Road sa Cheltenham, England ug si Nellie mipadayon sa pagpangitngit sa iyang mga bintana sa gabii sa pagpabilin sa iyang kaugalingon ug sa iyang anak nga babaye nga luwas gikan sa mga pagpamomba.
Sa gipalong niyang mga suga, giablihan ni Nellie ang pultahan. Usa ka batan-ong lalaki nagbarog diha sa iyang bakanan [front step], ang iyang nawong nangitngitan. Siya [ang lalaki] mitunol sa iyang kamot ug sa hinay nga paagi mipaila sa iyang kaugalingon isip si Brother Ray Hermansen. Ang iyang tuno sa sinultihan [accent] dili ikalimod nga Amerikano.1
Dili makasulti si Nellie tungod sa naghingapin nga pagbati. Human mabungkag ang ilang branch, siya ug ang ubang kababayen-an sa Cheltenham dihay panagsang higayon sa pag-ambit sa sakramento.2 Ang Estados Unidos bag-ohay lamang nga mipadala og mga tropa ngadto sa England, hinoon, sa pagpangandam alang sa usa ka Kaalyadong pagsulong batok sa Nazi Germany.3 Makausa kini misantop sa hunahuna ni Nellie nga pipila sa Amerikanong sundalo nga nadestino diha sa iyang lungsod tingali mga Santos sa Ulahing mga Adlaw kinsa makapanalangin sa sakramento, gihangyo niya ang iyang igsoong babaye sa laing amahan o inahan [stepsister], si Margaret, sa pagdibuho og usa ka hulagway sa Templo sa Salt Lake ug ibutang kini diha sa lungsod. Sa ubos sa hulagway mao ang usa ka mensahe: “Kon bisan kinsa nga sundalo ang interesado sa ibabaw, siya makakaplag og mainiton nga pag-abi-abi diha sa 13 St. Paul’s Road.”4
Kini ba nga Amerikano nakakita sa iyang poster? Siya ba adunay awtoridad sa pagpanalangin sa sakramento? Si Nellie milamano kaniya ug maabi-abihon nga mipadayon kaniya.
Si Ray baynte anyos nga sundalo nga Santos sa Ulahing mga Adlaw gikan sa Utah ug usa ka priest sa Aaronic nga Pagkapari. Bisan og siya nadestino og kinse kilometro ka layo, iyang nadunggan ang mahitungod sa deboho sa Templo sa Salt Lake gikan sa laing miyembro sa Simbahan ug nahatagan og pagtugot sa pagbiya aron sa pagbisita sa nahimutangan. Naglakaw siya paingon sa panimalay ni Nellie, mao nganong miabot siya nga ngitngit na. Sa dihang si Nellie misulti kaniya mahitungod sa iyang tinguha sa pag-ambit sa sakramento, nangutana siya kon kanus-a siya makaanha aron sa pagpahigayon sa ordinansa ngadto kaniya.
Sa Nobyembre 21, si Nellie, iyang anak nga babaye, ug tulo ka uban nga mga babaye miabi-abi ni Ray ngadto sa ilang miting sa Dominggo. Si Nellie mibukas sa miting uban sa pag-ampo sa wala pa manganta ang grupo og “Unsa ka Dako sa Kaalam ug sa Gugma [How Great the Wisdom and the Love].” Dayon si Ray mipanalangin ug mipaambit sa sakramento, ug ang upat ka mga babaye mihatag og pagpamatuod sa ebanghelyo.5
Wala madugay ang ubang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga sundalo nakadungog mahitungod sa mga miting didto sa Saint Paul’s Road. Sa pipila ka mga Dominggo, ang sala ni Nellie puno kaayo nga ang mga tawo nanglingkod sa hagdanan. Tungod kay ang komunikasyon nagpabiling bukas tali sa Kaalyadong mga nasod, ang mga Santos sa Cheltenham wala maputol gikan sa mga punoang buhatan sa Utah. Ug ang British Mission mipadayon sa pagmantala sa Millennial Star sa panahon sa gubat, naghatag sa mga Santos og mga materyal sa leksiyon ug mga artikulo sa mga balita nga pagahisgotan sa ilang mga miting.
Usa sa labing importanting mga balita sa Millennial Star niini nga panahon mao ang pagtawag ni Spencer W. Kimball ug Ezra Taft Benson ngadto sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles. Ang duha ka mga lalaki nahimong mga presidente sa stake sa gawas sa Utah sa dihang si Presidente Grant mitawag kanila isip apostoles, ug ang duha adunay mga koneksyon ngadto sa British Mission. Si Heber C. Kimball, apohang lalaki ni Elder Kimball, miabli sa misyon kaniadtong 1837. Si Elder Benson, sa laing bahin, nakaserbisyo diha sa misyon sayo sa mga 1920.6
Sa panahon sa mga miting uban sa mga sundalo, makasulti si Nellie kon unsa nila ka mingaw sa ilang mga pamilya. Tungod kay gituki sa militar ang mogawas nga mga koreyo, ang mga minahal kasagaran walay ideya kon hain nadestino ang ilang mga sundalo. Misugod si Nellie sa paghimo og sulat ngadto sa mga pamilya sa mga sundalo, naghulagway unsa ka nindot nga makabaton sa ilang igsoong lalaki, anak nga lalaki, bana, o pamanhunon sa iyang panimalay. Gilakip niya ang iyang address diha sa sobre isip usa ka timaan diin ang mga sundalo nahimutang.7
Sa usa ka sulat ngadto sa asawa sa usa ka sundalo, gisulat ni Nellie, “Nahibalo ako unsa nimo kamingaw sa imong bana ug giunsa nimo paglantaw ug pagpaabot ang mga balita. Apan gusto kong mosulti kanimo, ikaw mahimo untang mapagarbuhon kon nadungog nimo siya nga misulti kabahin kanimo ug sa Simbahan.”
“Akong gibati nga kutob nga atong buhaton ang atong labing maayo,” misulat si Nellie, “ang Ginoo mopadayon sa pagpanalangin kanato. Kita nakabaton og daghan sa Iyang mabinationg pag-amuma ug pagpanalipod, ug bisan taliwala niining tanan nga kaalaotan ug kalaglagan, gibati nato ang pagkamapasalamaton kaayo alang sa atong tanan nga mga panalangin.8
Mga ingon niini nga panahon, ang treynta anyos nga si Mary dos Santos mibisita sa uma sa iyang iyaan nga si Sally duol sa lungsod sa Santa Barbara d’ Oeste sa estado sa São Paulo, Brazil. Si Sally nakigkita kanunay sa mga misyonaryo nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw gikan sa Estados Unidos, ug misugyot siya nga si Mary makigkita usab kanila. Dili kaayo relihiyoso si Mary, ug dili siya intersado bisan unsaon sa usa ka bag-ong simbahan. Apan siya miuyon sa pagtugot sa batan-ong mga lalaki sa pagduaw kaniya ug sa iyang bana, si Claudio, kutob nga sila mosaad nga dili maghisgot mahitungod og relihiyon.
Sa kadugayan, sa dihang mibisita ang mga misyonaryo sa balay ni Mary sa siyudad sa São Paulo, siya ug si Claudio nakakita kanilang duha nga madanihon ug makahimuot. Mipabilin sila sulod sa upat ka oras ug nagsulti lamang mahitungod sa Simbahan aron sa paghisgot og usa ka klase sa Iningles nga ilang gitudloan kada Huwebes. Ang apohang lalaki ni Mary natawo sa Estados Unidos ug milangyaw ngadto sa Brazil human sa Gubat Sibil sa Amerikano [American Civil War], busa si Mary nagtubo nga nagsulti og Iningles sa panimalay. Apan si Claudio, usa ka Portuguese nga Brazilian ang pinulongan kinsa kahibalo og gamay lamang nga Iningles, na-interesado diha sa klase. Gipakaingon niya nga ang pagkat-on og dugang nga Iningles mahimong makatabang kaniya sa paglambo sa iyang panginabuhi.
Sa wala pa motambong si Claudio sa iyang unang klase, gipasidan-an siya ni Mary sa pagmabinantayon. “Lakaw ngadto sa klase sa Iningles, wala nay lain,” miingon siya. “Ayaw pagtagad sa bisan unsay moabot sa wala pa ug sa human na!”
Wala paminawa ni Claudio ang iyang tambag. Human sa klase, mipabilin siya alang sa kalihokan diin ang lokal nga mga miyembro sa Simbahan ug ang ilang mga higala miapil og mga dramang kataw-anan [skit] ug nalingaw sa musika. Gusto ni Claudio ang bisan unsa nga musika, apan labi siyang madani ngadto sa maayong espiritu sa miting ug sa mga tawo.
Human sa pag-abot niya sa panimalay, gusto ni Mary nga mahibalo pa mahitungod sa klase. “Kumosta kini?” nangutana siya [si Mary].
“Nindot kaayo!” miingon siya [si Claudio]. Gisultihan niya siya mahitungod sa kalihokan. Naglantaw na siya sa pagbalik.
Si Mary wala makagusto nga siya mipabilin human sa klase, apan iyang gisuporthan siya samtang siya mibalik kada semana. Usa ka adlaw niana iyang [si Claudio] giagni siya [si Mary] sa pag-uban kaniya, ug siya nalingaw usab sa mga kalihokan. Sa wala madugay, silang duha nahimong na-interesado diha sa gipahiuli nga ebanghelyo ni Jesukristo.9
Ang Simbahan sa Brazil anaa pa sa iyang pagsugod og tubo niana nga panahon. Sa rekomendasyon sa presidente sa South American Mission nga si Reinhold Stoof, ang Brazilian Mission natukod isip usa ka German og pinulongan nga misyon kaniadtong 1935. Human sa tulo ka tuig, hinoon, ang presidente sa Brazil mipatuman og mga balaod sa paghuyang sa impluwensya sa langyaw nga mga gobyerno ug sa pagpalambo og nasudnong panaghiusa. Ang usa niini nga mga balaod nagdili sa paggamit sa bisan unsa nga pinulongan gawas sa Portuguese, ang opisyal nga pinulongan sa nasod, sa publiko nga mga miting, lakip sa mga serbisyo sa simbahan.10
Bisan og ang mga Santos nakadawat og pagtugot sa polis sa paghimo og pipila ka mga miting sa German, ang mga misyonaryo misugod sa pagbalhin sa ilang pagtagad ngadto sa Brazil nga Portuguese nga mga mamumulong, daghan kinsa ingon og naghinamhinam sa pakigkita kanila. Ug sa 1940, gimantala sa Simbahan ang usa ka Portuguese nga edisyon sa Basahon ni Mormon.11
Ang mga pagdili sa pinulongan, sa laing bahin, mipadayon sa pagpakyas sa Brazil nga German og pinulongan nga mga Santos. Kini nga kapakyasan misamot lamang sa ting-init sa 1942, sa dihang ang mga submarinong German miatake sa mga barko nga Brazilian. Mipadayag og gubat ang Brazil sa Germany, ug ang German og pinulongan nga misyonaryong buhat miabot sa paghunong.12 Samtang ang pila ka German og pinulongan nga mga miyembro mibatok sa Simbahan ug sa kadaghanan niining pagkapangulo nga Amerikano, daghang mipabilin nga may pasalig nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw.13
Diha sa São Paulo Branch, diin si Mary ug si Claudio mitambong og mga miting ug mga kalihokan, gamay nga Portuguese og pinulongan ug German og pinulongan nga mga Santos nagsimba og dungan.14 Apan dihay problema sa pagkapangulo. Ang mga misyonaryo sa kasagaran mao ang nangulo sa mga branch sa Brazil, ug diha sa pagkakaron mas diyotay na ang mga misyonaryo tungod sa gubat. Ang Brazilian nga gobyerno mipahamtang usab og pagdili sa bag-ong langyaw nga mga misyonaryo nga mosulod sa nasod. Sa dihang ang presidente sa misyon nga si William Seegmiller miabot kaniadtong 1942, sobra sa saysenta ka mga elder nga North American ang nagserbisyo sa Brazil. Karon, sa sayo sa 1944, ang kataposan nga mga misyonaryo gi-iskedyul nga mosakay og eroplano pauli sa panimalay, ug dihay diyutay kaayo nga Portuguese og pinulongan nga mga tighupot sa pagkapari sa Brazil nga mohulip sa bakante nga mga posisyon sa pagkapangulo.15
Ang mga leksiyon ni Claudio sa Iningles mihunong sa dihang ang mga misyonaryo mipauli ngadto sa Estados Unidos. Apan wala madugay human ang mga klase natapos, siya ug si Mary nakadawat og pagbisita gikan sa asawa ni Presidente Seegmiller, si Ada. Human sa panag-istoryahay og kadali, miingon siya, “Kahibalo ka, kadto nga mga misyonaryo, magmalipayon sila kon kamo mabunyagan.”
Ang magtiayon wala mouyon nianang gabhiona nga magpabunyag, apan sila mihukom sa pagsugod og tambong sa mga miting sa Dominggo. Ang ilang interes diha sa ebanghelyo mitubo hangtod, wala madugay human sa bag-ong tuig, mihukom sila nga mopasakop sa Simbahan. Sa Enero 16, 1944, si Mary ug si Claudio gibunyagan sa anak nga lalaki ni Seegmiller nga si Wan pila lamang ka adlaw sa wala pa siya mibiya sa nasod sa pagserbisyo sa militar sa U.S.16
Pila ka semana padulong magbag-ong tuig, nahibaloan ni Helga Meiszus Birth ang pagkamatay sa iyang ig-agaw nga si Kurt Brahtz, usa ka sundalo sa kasundalohang German kinsa bag-ohay nga nasamdam didto sa Soviet Union. Nagtubo, siya ug si Kurt sama og managsoon, ug mihilak siya samtang siya naghunahuna kaniya ug sa iyang kanhi bana, si Gerhard, laing batan-ong biktima sa gubat. Sa makadiyot siya dili mahupay. Unya gipugos niya ang iyang kaugalingon sa paghunong. “Naghilak ako alang sa akong kaugalingon,” miingon siya.17
Wala dangti og dugay, samtang nagtambong og komperensiya sa district duol sa iyang panimalay, nahimamat ni Helga si Paul Langheinrich, ang ikaduhang magtatambag sa kapangulohan sa misyon. Samtang sila nagsultihanay, nangutana si Paul, “Sister Birth, unsaon nimo kini kon ikaw magmisyon?” Gihunahuna ni Helga ang pangutana. Tungod kay kadaghanan sa batan-ong mga lalaki atua sa gubat, ang sister nga mga misyonaryo hilabihan gyud ka gikinahanglan og maayo. Ang pagserbisyo og misyon atol sa panahon sa gubat dili masayon. bisan pa niana, ug siya kinahanglang mangayo og espesyal nga pagtugot sa pagbalhin ngadto sa Berlin. Sa gihapon, siya gustong motabang sa buhat sa Ginoo, busa iyang gisultihan si Paul nga siya andam nga moserbisyo.
Mga bulan milabay, ug walay tawag sa misyon [mission call] ang miabot. Nianang panahona, mas sige siya og kaguol mahitungod sa iyang manghod nga lalaki nga si Siegfried, kinsa gitawag ngadto sa kasundalohan. Nakasiguro siya nga adunay nahitabo kaniya. Sa dihang sa kataposan nakadawat siya og sulat gikan kaniya, anaa siya sa usa ka ospital sa kasundalohan sa Romania. Usa ka bomba midugmok sa iyang lawas, miputol sa iyang tuhod ug bat-ang. “Helga,” misulat siya, “ang gubat natapos na alang kanako.” Namatay siya pila ka adlaw wala madugay.18
Ang branch mipahigayon og usa ka memorial [handumanan] alang ni Siegfried sa pagkasunod nga bulan. Ang iyaan ni Helga nga si Nita gikan sa Hamburg miabot sa Tilsit alang sa serbisyo, nakigduyog ni Helga, sa iyang mga apohan, ug sa iyang iyaan nga si Lusche. Samtang nag-uban sila nga mibiya sa memorial, gibitad ni Lusche ang bukton ni Helga ug miingon, “Nganong dili ka mouban kanako ug mopuyo uban kanako?”
“Dili ako makahimo,” miingon si Helga. Nakasaad na siya ni Nita ug sa iyang mga apohan nga siya mopabilin uban kanila nianang gabii.
“Pauli uban kanako,” mihangyo si Lusche. “Daghan kaayo ko og giluto nga sinabaw nga gisantes!”
Gibati ni Helga ang usa ka butang sa sulod nga nagbitad kaniya padulong ni Lusche. “OK,” miingon siya.
Nianang gabii, human mihigda sa katre sa balay ni Lusche, nakita ni Helga ang usa ka suwaw nga kidlap sa kahayag. Nahibalo dayon siya nga kadto usa ka kalit nga siga gikan sa Kaalyadong mamomomba, naghayag sa usa ka target. Siya ug si Lusche midagan og dali ngadto sa bodega sa silong samtang ang mga siren sa air raid misuliyaw sa gawas.19
Si Helga dili na bag-o sa mga pag-atake. Sa miaging tuig, pinisik sa dugmok nga puthaw sa bomba miigo sa iyang ulo ug tiyan. Ang iyang tibuok lawas naminhod, ug nagtuo siya nga mamatay na siya. “Makakita na ako ni Gerhard,” nakahunahuna siya.20
Karon, samtang ang mga bongbong miuyog tungod sa kadaghang mibuto wala maghunahuna si Helga nga makagawas siya sa bodega nga buhi. Nagsiksikay, siya ug ang iyang iyaan mikanta og usa ka himno nga siya usahay modangop kon gibati niya ang kahadlok:
Ginoo, ubani ako;
Karon, gabii na.
Sa kataposan, ang balay nagpabiling nagbarog ug wala maunsa. Sa sunod buntag, usa ka lalaki nga nailhan ni Helga sa trabaho mituktok sa pultahan ni Lusche. “Pagdali! Pagdali! Pagdali!” miaghat siya.21
Misunod si Helga sa tawo ngadto sa dalan diin ang iyang mga apohan mipuyo. Ang ilang apartment nga gambalay hurot nga naguba sa Kaalyado nga mga bomba. Nalisang, gitan-aw ni Helga ang mga boluntaryo samtang nagsiksik sa mga dugmok nga bato alang sa buhi nga mga lawas. Sa duol mao ang mga lawas sa patay nga gitabonan og mga habol. Nangita si Helga taliwala kanila, apan ang iyang mga apohan ug iyaan wala didto.
Ang mga trabahador mipadayon sa pag-ukay sa guba sa gambalay. Human sa pipila ka semana, nakaplagan nila ang nawala nga mga lawas.22
Dili makasabot si Helga kon nganong ang Dios mitugot sa maong butang nga mahitabo. Ang iyang apohang babaye usa ka matinud-anong miyembro sa Simbahan, ug ang iyang pagpamatuod sa Simbahan naglig-on sa kang Helga nga kaugalingong pagpamatuod. “Gikinahanglan ba gayod silang mamatay niini nga paagi?” naghunahuna si Helga.
Dayon, usa ka gabii niana, nagdamgo siya sa iyang mga apohan ug iyaan. Diha sa damgo, iyang nasabtan nga ang ilang mga kamatayon kinahanglang moabot og dali, nga walay pag-antos. Nakakaplag usab si Helga og paghupay sa kahibalo nga sila nag-uban nga namatay.
Wala dangti og dugay, nadawat niya ang tawag sa pagserbisyo diha sa opisina sa misyon sa Berlin. Malipayon siyang mibiya sa Tilsit. Wala niya kini mahunahuna nga mahimong dili na gayod siya makakita niini pag-usab.23
Dili pa lamang dugay human mabunyagan sila si Claudio ug Mary dos Santos didto sa São Paulo, Brazil, ang presidente sa misyon nga si William Seegmiller nangutana ni Claudio kon gusto ba siya nga mahimong usa ka elder. Si Claudio natingala, apan siya miingon og oo. Ingon nga nakatambong lamang sa simbahan sulod sa pipila ka bulan, dili gayod siya untop nga sigurado kon unsa ang gipasabot nga mahimong usa ka elder. Nasayod siya nga ang tanang misyonaryo gitawag og “Elder,” ug sila mga dalaygon nga batan-ong mga lalaki kinsa mipahinungod sa ilang mga kinabuhi ngadto sa Dios. Kon kana mao ang gipasabot sa usa ka elder, mao kana ang iyang gusto nga mahimo.24
Ang sunod nga Dominggo sa buntag, sa wala pa ang Sunday School, si Presidente Seegmiller mi-orden kaniya sa katungdanan nga elder diha sa Melchizedek nga Pagkapari. Dihang nahuman na siya, miingon siya, “Karon atong andamon ang sakramento ug mag-andam alang sa Sunday School.”
Si Claudio naglibog og gamay. Ang tanang butang paspas kaayong nahitabo, ug siya wala pay hingpit nga kahibalo kon unsay iyang gibuhat. Apan gisunod niya ang mga panudlo sa presidente ug gihimo ang iyang unang responsibilidad sa pagkapari.
Nianang gabhiona, sa panahon sa miting sa sakramento sa branch, si Presidente Seegmiller migamit na usab sa tabang ni Claudio, niining higayona sa paghubad alang kaniya samtang siya namulong ngadto sa mga Santos sa Iningles. Si Claudio nagkat-on pa gihapon sa Iningles ug wala pa gayud makahubad sa una, apan miuyon siya sa pagsulay.25
Sa pagsugod sa miting, si Presidente Seegmiller mihangyo sa mga Santos sa pagpaluyo sa pag-orden ni Claudio. Sa katingala ni Claudio, klaro niyang nasabtan si Presidente Seegmiller, ug sayon niya nga gipasabot ang mga pulong sa Portuguese.
Gisultihan dayon ni Presidente Seegmiller ang kongregasyon mahitungod sa usa ka sulat nga iyang gisulat ngadto sa Unang Kapangulohan usa ka tuig ka mas sayo. Kini mipahayag sa iyang kahadlok nga ang Simbahan sa Brazil walay igo nga takos nga Portuguese og pinulongan nga mga lalaki kinsa mahimong i-orden ngadto sa pagkapari ug mosuporta sa mga branch. Karon mibati siya og kaulaw nga siya mihimo niana nga sulat.
“Karong adlawa si Brother Claudio gi-orden nga usa ka elder,” miingon siya. “Kamo mopaluyo ba kaniya isip ang unang Brazilian nga presidente sa branch sa São Paulo?”
Nahingangha si Claudio samtang iyang gihubad ang mga pulong. Naghunahuna siya sa iyang pagkawalay kasinatian. “Unsa nga kahibalo ako aduna?” naghunahuna siya. Nahibalo siya sa istorya ni Joseph Smith, apan wala gayod niya mabasa ang Basahon ni Mormon. Ang mao lamang nga butang nga iyang ikatanyag mao ang kadasig alang sa gipahiuli nga ebanghelyo. Tingali kana mao lamang ang gikinahanglan sa Ginoo gikan kaniya.
Mitan-aw siya sa kongregasyon ug nakita ang mga Santos nga nag-isa sa ilang mga kamot agig suporta sa iyang tawag. Gibati niya nga napasidunggan. Tingali wala siyay daghang nahibaloan, apan andam siyang mobuhat.26
Ang mga responsibilidad ni Claudio misugod diha dayon. Siya midumala sa mga miting sa Dominggo ug mipanalangin sa sakramento. Usa ka misyonaryo mitudlo ni Claudio sa pagbasa og musika, ug sa wala madugay siya nakakat-on sa pagtukar og baynte ka himno diha sa organo aron makaduyog siya sa mga Santos sa São Paulo. Sa una, siya adunay usa lamang ka magtatambag nga motabang kaniya, apan ang duha ka mga lalaki mihimo sa ilang labing maayo sa paghatag sa tukma nga panahon sa trabaho ug sa mga responsibilidad sa pamilya samtang sila nangalagad ngadto sa mga Santos nga nagkatag sa dako kaayong siyudad.
Bisan pa sa iyang kawalay kasinatian, si Claudio misalig nga ang Dios adunay katuyoan alang sa pagtawag kaniya sa pagpangulo sa branch. “Kon kini mao ang tinuod nga Simbahan, kon adunay Dios nga nagdumala, Siya kinahanglang mopili og usa ka tawo,” misulti siya sa iyang kaugalingon. “Siya kinahanglan nga mopili og usa ka tawo nga may kadasig nga makadawat sa awtoridad ug buhaton ang buhat.”27
Tabok sa Atlantika, si Nellie Middleton ug ang iyang anak nga babaye, si Jennifer, nagpadayon pa gihapon sa paghimo sa mga miting sa sakramento uban sa mga sundalo ug sa lokal nga mga Santos sa Cheltenham, England. Ang gubat nahimong kabahin sa kinabuhi ni Jennifer sulod sa hapit lima ka tuig––kutob nga siya makahinumdom. Karon, sa edad nga dyes anyos, naanad siya sa pagkaon nga girasyon, mga suliyaw sa mga siren sa air raid, ug sa iyang gas mask, nga iyang gidala bisan asa siya moadto nga gibutang diha sa usa ka espesyal nga sudlanan nga gihimo sa iyang inahan.28
Siya naanad na usab nga mao lamang ang bata sa mga miting sa Simbahan. Gimahal niya ang hingkod nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa Cheltenham ug naamigo ang daghang sundalo kinsa mianha sa ilang panimalay sa pagsimba. Apan nangandoy siya nga hingpit mahiusa kanila––nga mabunyagan nga miyembro sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw.
Gusto ni Jennifer nga mabunyagan sa diha-diha nga siya igo na ang pangidaron, apan walay bunyaganan sa Cheltenham, ug sa gubat nga nagpadayon siya ug ang iyang inahan walay higayon gayod sa pagbiyahe ngadto sa laing siyudad. Sa panahon sa ting-init sa 1944, hinoon, si Hugh B. Brown, kinsa nangulo sa British Mission hangtod ang gubat mipugos kaniya sa pagbiya, gitawag sa pagbalik ngadto sa England sa pagdumala sa lokal nga mga misyonaryo, ug setenta y otso ka branch sa tibuok nasod. Sa dihang siya mianha sa pakighimamat sa mga sister sa Cheltenham, gikolekta niya ang ilang mga ikapulo nga gitipigan ni Nellie sa usa ka kaha nga lata.29
Nadani si Jennifer sa taas nga presidente sa misyon nga nagbarog sa iyang sala. Miduko siya [ang presidente sa misyon] ug gilamano siya [si Jennifer].
“Presidente,” miingon si Nellie, “wala ako mahibalo kon unsay akong buhaton niini nga bata. Gusto siyang magpabunyag, ug dili kami kabiyahe.”30
Miingon si Presidente Brown nga makapahimutang siya alang kanila nga mosakay sa tren nga militar ngadto sa siyudad sa Birmingham, mga otsenta kilometro sa amihanan. Didto sila makagamit sa bunyaganan.
Mihangyo si Jennifer ni Arthur Fletcher, usa ka tigulang nga lalaki kinsa mipuyo sa usa ka duol nga branch, sa pagpahigayon sa bunyag ug si Harold Watkins, usa ka sundalong Amerikano nga iyang kaila, sa pagkumpirma kaniya.31 Ang bunyag gitakda sa Agosto 11, 1944. Tanan sila mobiyahe ngadto sa Bermingham og dungan.
Sa dihang sila miabot, mibarog si Jennifer sa tungtonganan sa mga pasahero nga nagsul-ob og usa ka bag-o, esmeralda nga pagkaberde nga sapot nga pangbiyahe nga hinimo sa iyang inahan alang sa okasyon. Gumikan nga ang Simbahan bag-ohay nga mihangyo sa mga tawo sa pagsul-ob og puti alang sa mga bunyag, nagtahi usab si Nellie og lain nga sinina alang sa ordinansa, gihimo gikan sa usa ka daang piraso nga binordahang puti nga koton.32
Ang tren sa kakusog sa budyong mibuga og mga panganod sa init nga aso samtang miligid kini ngadto sa tungtonganan sa mga pasahero. Ang opisyal sa estasyon sa tren mihatag sa mando sa pagpasakay, apan si Harold Watkins wala pa moabot. Si Jennifer misuot ngadto sa tren nga puno sa mga sundalo, samtang nagpangita diha sa pundok sa katawhan alang sa iyang higala. Dili siya gusto nga mobiya nga wala siya.
Sa kalit, usa ka sundalo nga nagsakay og tayaon nga bisekleta mibulhot sa tungtonganan sa mga pasahero. Ang iyang kalo gisulod sa usa ka bulsa ug ang iyang korbata diha sa lain. Si Harold kadto! Iyang giitsa ang iyang bisekleta ug milukso ngadto sa tren nga mao pay pagsugod lamang og andar. Si Jennifer misinggit sa kalipay.
Naghangos, si Harold misaysay kanila sa iyang istorya. Niana nga buntag, ang hepe-komandante sa kampo mimando sa tanang mga lalaki nga magpabilin sa ilang mga kwartel. Apan si Harold misaad nga mokumpirma ni Jennifer, ug siya nahibalo nga kinahanglan siyang mobiya––walay pagsapayan sa risgo. Sa kataposang minuto, miipsot siya sa kampo, nakakaplag og daang bisekleta nga nagsandig sa usa ka pader, ug gibisekleta ang dyes kilometros ngadto sa estasyon sa tren sa kusog nga kutob sa iyang mahimo.
Si Jennifer ug ang tanan sa grupo miabot sa Birmingham nga luwas. Duha ka babaye nga taga diha sa dapit miabot nganha sa serbisyo sa paghatag og suporta ni Jennifer. Ang usa kanila namulong mahitungod kon sa unsang paagi nga ang usa ka tawo nga magpabunyag sama sa usa ka bapor nga sa kataposan magsugod sa biyahe sa kinabuhi. Mapasalamaton alang sa higayon nga sa kataposan matawag ang iyang kaugalingon nga usa ka miyembro sa Simbahan, si Jennifer andam sa pagsugod sa iyang kaugalingon nga panaw.33
Nianang ting-init sa Siyudad sa Salt Lake, ang disesyete anyos nga Neal Maxwell misulod sa usa ka opisina sa tiglista sa kasundalohan ug miboluntaryo sa pag-adto sa gubat. Kanunay siya nga naghulat sa iyang higayon sa pagpasakop sa serbisyo sukad ang away misugod. Bisan og siya dili pa husto sa ka hingkod nga madawat alang sa panawag sa sundalo, dili siya gusto nga maghulat pa og dugay.34
Daghan kaayo ang panghitabo. Sa Hunyo 6, 1944, sobra sa 160,000 ka Kaalyado nga mga pwersa miatake sa mga baybayon sa amihanang France sa unsay nahimong gitawag og “D-Day.” Human nianang mabangis nga gubat batok sa Nazi nga mga pagpanalipod, ang mga Kaalyado nakatukod og lig-on nga dili matarog nga kahimtang diha sa dakong kayutaan sa Europe ug misugod sa pagpanlimbasog sa ilang paagi ngadto sa Germany. Milaom si Neal ang pag-atake mipasabot nga ang mga Kaalyado nakabintaha. Gusto niya nga mahimong kabahin sa pagtapos sa gubat dihadiha dayon kon mahimo.35
Mireport si Neal sa katungdanan sa Septiyembre. Ang iyang mga ginikanan, sila si Clarence ug Emma, nakigbisog sa pagsabot kon nganong siya gustong magdali ngadto sa gubat. Ang ilang kabalaka nagtubo sa dihang ilang nahibaloan nga siya [si Neal] mabutang sa kasundalohang maglakaw nga makiggubat.36 Ang iyang buluhaton malagmit mobutang kaniya sa pakig-away diha sa labing duol nga dapit sa kaatbang.
Miabot si Neal alang sa sukaranang pagbansay nga may basahong gitawag og Mga Bar[o]ganan sa Ebanghelyo [Principles of the Gospel] nga giputos uban sa iyang mga kasangkapan. Ang basahon, diin giandam sa mga lider sa Simbahan ilabi na alang sa mga sundalo nga Santos sa Ulahing mga Adlaw, naglangkob og impormasyon mahitungod sa doktrina sa Simbahan, mga panudlo alang sa pagpahigayon og mga ordinansa sa pagkapari, mga pinili nga mga himno, ug kinatibuk-ang tambag alang sa serbisyo militar. “Nag-ampo kami nga ang Ginoo mohatag kaninyo og kaisog ug kalig-on sa pagbuhat sa inyong katungdanan sa hingpit,” gisulat sa Unang Kapangulohan diha sa pasiuna, “ug sa paglihok nga maligdong sa bisan unsa nga posisyon kamo gitawag sa pagserbisyo.”37
Sa dihang ang pagbansay misugod, nakakita si Neal nga siya daghan pang pagakat-onan. Ang ubang tinawag nga sundalo ingon og mas magulang ug mas may kasinatian kay kaniya. Nagdako, siya kanunay nga may kaugalingong pag-alingat mahitungod sa iyang hitsura. Siya mubo ra kaayo nga modula sa hayskul nga team sa basketball, busa mibale siya ngadto sa pagpasanay og mga baboy diha sa klub sa agrikultura. Grabe nga bugas nagbilin sa iyang nawong og uwat nagdugang sa iyang kawalay seguridad. Nakaangkon siya og pipila ka pagsalig, hinoon, isip ang kaubang editor sa pamantalaan sa eskwelahan.38
Misulat si Neal sa panimalay kasagaran sa panahon sa training, ang iyang mga sulat puno sa batan-ong panghambog. Sukad sa pag-atake sa Pearl Harbor, ang mga tighimo og mga salida sa Hollywood misuporta sa militar sa Estados Unidos pinaagi sa paghimo og puno sa aksyon nga mga sine nga mas midayeg sa gubat ug sa mga tawo kinsa nakig-away niini. Mituo si Neal nga ang kasundalohan miumol kaniya ngadto sa usa ka maisog, makapahiangay nga manggugubat. Misulat siya sa panimalay mahitungod sa pamusil gamit ang riple ug sa baynte kilometro matag panahon sa paglakaw. “Ang among mga sarhento langyaw nga mga beterano, ug kami gipatrabaho gayod og maayo,” gipahibalo niya ang iyang mga ginikanan. Sa nahuman na ang pagbansay, misulti siya kanila, “matinuod na akong usa ka lalaki.”39
Usahay, hinoon, nakurat siya sa batasan sa pipila ka mga sundalo nga iyang kauban, ug mipahayag siya og bag-ong pagdayeg sa pagdako diha sa usa ka mapainubsanon, nakasentro sa ebanghelyo nga panimalay. “Ang atong panimalay usa ka malipayong dapit,” misulat si Neal ngadto sa iyang inahan. “Karon ako nakaamgo kon unsa ikaw ug si Papa kamaayo kaayo ug kahalangdon nga nahimo.”40
Ang pagbansay ni Neal natapos sa Enero 1945, ug siya gipadala sa pag-away sa mga Hapon didto sa mabangis nga Pacific Front. Pipila ka adlaw sa wala pa ang iyang paggikan, nakigsulti siya sa iyang inahan diha sa telepono. Gisultihan siya niya nga nakaila siya [ang iyang inahan] og usa ka opisyal kinsa tingali adunay usa ka paagi alang kaniya [ni Neal] sa pagtuman sa iyang katungdanang militar nga dili kinahanglang makig-away.
“Tingali,” miingon siya, “dili ka kinahanglan nga molangyaw.”
“Ma,” mitubag si Neal. “Gusto ko nga moadto.” Nahibalo siya [si Neal] nga kini malisod alang kaniya [sa inahan] sa pagpanamilit, apan siya adunay katungdanan nga buhaton.41