“Ang Bato sa Pagpadayag,” kapitulo 8 sa Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 3, Maisogon, Halangdon, ug Gawasnon, 1893–1955 (2021)
Kapitulo 8: “Ang Bato sa Pagpadayag”
Kapitulo 8
Ang Bato sa Pagpadayag
Atol sa tingpamulak sa 1904, si John Widtsoe nagsunod sa dagan sa kang Smoot nga kaso pinaagi sa pagbasa sa mga pamantalaan o mga sulat. Ang iyang higala ug tigtambag nga si Joseph Tanner, karon nagserbisyo isip ang superintendente sa mga eskwelahan sa Simbahan ug usa ka magtatambag sa kinatibuk-ang kapangulohan sa Sunday School, mao ang usa sa pipila ka Santos nga gipatawag aron sa pagtestigo sa atubangan sa komite sa Senado. Tungod si Joseph nagminyo og dinaghan nga mga asawa human sa Manipesto, mibalibad siya nga ipaubos sa imbestigasyon ug hinuon milayas ngadto sa Canada.
“Wala gayod ako maalarma,” misulat siya ngadto kang John sa ulahing bahin sa Abril, nga mipirma sa sulat gamit ang usa ka alyas. “Kon aduna nay desisyon ang Smoot nga kaso, kita makapahulay tingali sulod sa mubo nga panahon.”1
Sama sa ubang mga Santos, nagtuo si John nga ang Smoot nga kaso lain lang nga pagsulay sa hugot nga pagtuo sa Simbahan.2 Siya ug si Leah Widtsoe nabalik na sa Logan. Uban sa ilang anak nga babaye, si Anna, sila adunay anak nga lalaki, si Marsel, ug usa ka masuso ang umaabot. Laing anak nga lalaki, si John Jr., namatay niadtong Pebrero 1902, pipila ka bulan sa wala pa ang iyang unang adlaw nga natawhan.
Ang ubang mga sakop sa pamilya Widtsoe layo ang nahimutangan. Ang inahan ni John, si Anna, ug ang iyang igsoon nga babaye nga si Petroline Gaarden mibiya sa Utah aron moserbisyo og misyon niadtong 1903 didto sa Norway, ang ilang yutang natawhan. Sa usa ka sulat ngadto kang Leah, gihulagway sa inahan ni John ang ilang buhat. “Nakahimamat kami og daghang karaan nga mga higala ug nakig-istorya kanila mahitungod sa ebanghelyo, daghan niini nga mga higala kinsa wala pa gayod makaistorya kaniadto sa usa ka Santos sa Ulahing mga Adlaw,” siya misulat. “Nagsulay kami sa pagtudlo sa mga tawo nga adunay dugay na nga naestablisar nga mga tradisyon apan ang among mga pagtulun-an dili dayon madawat.”3
Ang manghod nga lalaki ni John, si Osborne, sa kasamtangan, bag-ohay lang nakatapos sa iyang misyon ngadto sa Tahiti ug karon nagtuon og literatura sa English sa Harvard.4
Si Leah nagtrabaho sa balay uban ang mga bata ug nagserbisyo sa tigdumala nga komite sa Young Ladies’ Mutual Improvement Association sa iyang stake. Misulat usab siya og binulan nga mga leksiyon bahin sa home economics alang sa Young Woman’s Journal. Ang matag leksiyon kabahin sa usa ka tuig nga kurso nga matun-an ug mahisgotan sa batan-ong mga babaye sa Simbahan sa ilang YLMIA nga mga miting. Gipahigayon ni Leah ang matag leksiyon sa siyentipikanhon nga paagi, nga gigamit ang iyang pagbansay sa unibersidad sa pagtudlo sa iyang mga mambabasa mahitungod sa pagluto, pagsangkap sa panimalay, pasiunang tabang [first aid], ug sukaranang medikal nga pag-atiman.5
Si John mitudlo og chemistry sa Agricultural College, midumala sa estasyonan sa pag-eksperimento sa eskwelahan, ug nagtuon og mga paagi sa pagpalambo sa pag-uma sa uga nga klima sa Utah. Ang iyang buhat midala kaniya ngadto sa banikanhon [rural] nga mga lungsod sa tibuok estado samtang gitudloan niya ang mga mag-uuma unsaon sa paggamit sa siyensiya aron sa pagpatubo og mas maayo nga mga tanom. Miserbisyo usab siya isip presidente sa MIA sa Young Men sa iyang ward ug isip sakop sa hunta sa Sunday School sa stake. Sama ni Leah, kanunay usab siyang misulat alang sa mga magasin sa Simbahan.
Si John adunay kaluoy alang sa batan-on nga mga Santos kinsa naglisod, sama kaniya kaniadto, sa pagpauyon sa kahibalo sa ebanghelyo ngadto sa sekular nga pagkat-on. Nagkadaghan ang mga tawo nga midawat sa ideya nga ang siyensya ug relihiyon dili magkauyon sa usag usa. Apan nagtuo si John nga ang siyensya ug relihiyon parehong tinubdan sa langitnon, mahangtoron nga mga baroganan ug mahimong magkauyon.6
Bag-ohay lang, nagsugod siya sa pagmantala og serye sa mga artikulo nga gitawag og “Joseph Smith isip Siyentipiko [Joseph Smith as Scientist]” diha sa Panahon sa Pagpalambo [Improvement Era], ang opisyal nga magasin sa YMMIA. Ang matag artikulo nagpasabot kon sa unsang paagi ang gipahiuli nga ebanghelyo nagpaabot sa pipila sa dagkong nadiskobrehan sa modernong siyensiya. Sa iyang artikulo nga “Heyolohikanhong Panahon,” sama pananglit, gipasabot ni John kon sa unsang paagi ang mga tudling gikan sa Basahon ni Abraham mikonsiderar sa siyentipikanhong mga panan-aw nga ang yuta labaw pa sa unom ka libo ka tuig nga gibanabana sa pipila ka eskolar sa biblia. Sa lain nga artikulo, giila niya ang mga pagkasusama tali sa mga aspeto sa kontrobersiyal nga teyorya sa ebolusyon ug sa doktrina sa mahangtorong pag-uswag.7
Ang serye nahimong malamposon. Si Presidente Joseph F. Smith, kinsa miserbisyo isip editor sa Panahon sa Pagpalambo [Improvement Era], mipadala og personal nga sulat nga nagdayeg sa serye. Ang iyang pagmahay lamang mao nga dili siya makabayad ni John alang sa trabaho. “Sama sa pipila sa uban kanato,” siya misulat, “ikaw, bisan sa kasamtangan lang, kinahanglan nga modawat sa imong bayad diha sa kahibalo nga ikaw nakahimo og maayo alang sa kaayohan sa mga batang lalaki ug mga batang babaye sa Zion.”8
“Ang atong sitwasyon ingon og maoy kinagrabehan karon,” misulat si apostol Francis Lyman sa iyang journal. Ang testimoniya ni Joseph F. Smith sa pagdungog sa kaso ni Reed Smoot gamay ra og nahimo aron sa pagresolba sa mga kabalaka sa komite sa Senado mahitungod sa katinuod sa dinaghan nga mga kaminyoon nga gipahigayon sa Simbahan human gipagawas ang Manipesto. Ni kini mitabang sa kaso sa mga Santos nga ang apostoles nga si John W. Taylor ug Matthias Cowley, nga naglihok sumala sa tambag sa mga lider sa Simbahan, milayas ngadto sa laing dapit pagkahuman nga gipatawag sila sa komite sa Senado aron sa pagtestigo diha sa mga pagdungog bahin sa kaso. Sama ni Joseph Tanner ug ubang mga miyembro sa Simbahan, ang duha ka lalaki nagminyo og dinaghan nga mga asawa human sa Manipesto. Ang duha ka apostol mipahigayon usab og daghang bag-o nga dinaghan nga mga kaminyoon ug miawhag sa mga Santos nga ipadayon ang pagbuhat niini.9
Isip presidente sa Napulog Duha, gihingusgan ni Francis nga ang matag lalaki sa korum kinahanglan nga mosunod sa bag-ong gipagawas nga Ikaduhang Manipesto. Mipadala siya og mga sulat ngadto sa pipila ka apostol, nga nagpahibalo kanila sa determinasyon sa Unang Kapangulohan sa pagpatuman sa proklamasyon. “Maayo nga kita makasabot sa samang paagi niining importante nga butang ug modumala sa atong kaugalingon sa tukma nga paagi,” misulat siya, “nga walay mga panagbangi o mga panagbingkil taliwala kanato.”10
Wala madugay, gitahasan ni Presidente Smith si Francis aron sa pagseguro nga wala nay mahitabo nga dinaghan nga mga kaminyoon sa Simbahan. Sukad sa ulahing bahin sa mga 1880, pipila ka apostol ang gitugotan sa pagpahigayon og mga pagsilyo gawas sa mga templo alang sa lagyo nga mga dapit. Niadtong Septyembre 1904, gipahayag ni Presidente Smith nga ang tanang pagsilyo kinahanglan nga mahitabo na karon sulod sa mga templo, mao nga nahimong imposible sa mga Santos nga mosulod sa legal nga dinaghang kaminyoon didto sa Mexico, Canada, o sa ubang dapit. Gipahibalo dayon ni Francis ang apostoles bahin niini nga desisyon.11
Niadtong Disyembre, gipadala ni Presidente Smith si Francis aron sa pagkombinser ni John W. Taylor nga motestigo didto sa mga pagdungog sa kaso ni Smoot. Nakit-an ni Francis si John W. didto sa Canada ug miawhag kaniya sa pagsunod sa tambag sa propeta. Sa kataposan, miuyon si John W. sa pagtestigo ug misugod sa pagpangandam aron mobiyahe paingon sa Washington.
Nianang gabhiona, mihigda sa Francis, nga ang iyang misyon malamposon. Apan pagka alas tres sa kadlawon nakamata siya nga nagkurog. Ang hunahuna nga si John W. motestigo diha sa mga pagdungog sa kaso nakapabalaka kaniya. Si John W. mapasaligon gayod kaayo sa dinaghan nga kaminyoon. Kon ibutyag niya nga siya mipahigayon og dinaghan nga mga kaminyoon pagkahuman sa Manipesto, kini makapaulaw sa Simbahan ug moguba sa mga kahigayonan ni Reed Smoot nga moserbisyo sa Senado.
Usa ka hilom, malinawon nga pagbati ang miabot kang Francis samtang gikonsiderar niya ang pagtambag ni John W. nga dili moadto sa Washington. Mihangyo siya sa Ginoo sa pagkumpirmar nga kini mao ang husto nga butang nga buhaton. Malinawon siyang nakatulog, ug nagdamgo siya nga nakakita siya ni Presidente Wilford Woodruff. Nasurprisa ug puno sa emosyon, gitawag niya ang ngalan ni Presidente Woodruff ug gigakos niya. Nakamata dayon siya, masaligon nga husto ang kausaban sa iyang hunahuna. Gipangita niya dihadiha dayon si John W. ug gisultian siya mahitungod sa damgo. Andam na nga mobiya si John W. paingon sa Washington, apan nahupay siya sa dihang gitambagan siya ni Francis nga dili moadto.12
Mibalik si Francis ngadto sa Siyudad sa Salt Lake sa wala madugay human niana. Miaprobar si Joseph F. Smith sa iyang buhat didto sa Canada, apan nagpabilin ang pangutana kon unsa ang buhaton sa duha ka apostol. Nasayod si Presidente Smith nga kinahanglan niyang ipakita nga ang Simbahan hugot nga mapasaligon sa pagtapos sa dinaghan nga kaminyoon. Aron sa pagtagbaw sa komite sa Senado, kinahanglan niyang tangtangon si John W. ug Matthias sa pagpangulo sa Simbahan, pinaagi sa pagdisiplina kanila o sa paghangyo kanila nga moluwat [resign]. Wala siya nahimuot sa duha ka opsiyon.13
Wala magkauyon ang mga lider sa Simbahan kon unsaon sa pagsulbad ang problema. Apan, niadtong Oktubre 1905, ang mga tigtambag ni Reed Smoot mipasidaan kanila nga hapit na mahurot ang panahon nga molihok ang Simbahan. Samtang nagtestigo sa atubangan sa komite sa Senado sa sayong bahin nianang tuiga, misaad si Reed nga imbestigahan sa mga awtoridad sa Simbahan ang mga pasangil nga gihimo batok kang John W. ug Matthias. Unom ka bulan ang milabay, walay imbestigasyon nga nahitabo, ug karon pipila sa mga senador ang nagkwestiyon sa pagkamatinuoron ni Reed. Ang paglangay pa og imbestigasyon maghatag og mensahe ngadto sa kalibotan nga ang mga lider sa Simbahan dili matinuoron sa dihang giangkon nila nga aktibo silang nagbatok sa poligamiya.14
Ang duha ka apostol gipatawag didto sa punoang buhatan sa Simbahan, ug sa misunod nga semana, ang Napulog Duha nagtagbo kada adlaw aron maghisgot kon unsay buhaton. Sa sinugdanan, si John W. ug Matthias mipanalipod sa ilang mga aksiyon, nga nagpasabot og kalainan tali sa pormal nga pagbakwi og suporta sa Simbahan alang sa dinaghan nga kaminyoon ug sa ilang indibidwal nga pagpili sa pagpadayon nga mosulod sa bag-o nga mga kaminyoon. Apan, wala sa duha ka lalaki ang hingpit nga mipaluyo sa Ikaduhang Manipesto, usa ka desisyon nga dili haom sa polisiya sa Simbahan ug mihimong peligro sa ilang maayo nga dungog sa Simbahan.
Sa kataposan, ang korum mihangyo sa duha ka apostol nga mopirma og mga sulat sa pagluwat [resign]. Sa sinugdanan, mibalibad si John W. nga moluwat [resign]. Gipasanginlan niya ang iyang korum nga nagpadala sa politikanhong pagpamugos. Mas maaghop nga miresponde si Matthias, apan nagduhaduha usab siya sa pagsunod. Hinuon, sa kataposan, gitinguha sa duha ka lalaki ang unsay labing maayo alang sa Simbahan. Gipirmahan nila ang papeles, andam nga mosakripisyo sa ilang luna diha sa Napulog Duha alang sa mas dako nga kaayohan.15
“Kadto usa ka sakit kaayo ug grabe nga kalisdanan,” si Francis misulat nianang adlawa diha sa iyang journal. “Kaming tanan grabe kaayong naugtas bahin niini.” Si John W. ug Matthias mibiya sa miting uban ang maayong kabubut-on ug mga panalangin sa ilang kaigsoonan. Apan samtang gitugotan sila sa Napulog Duha sa paghupot sa ilang pagkamiyembro sa Simbahan ug pagka-apostol, dili na sila mga sakop sa korum.16
Duha ka bulan ang milabay, sa kabuntagon sa Disyembre 23, 1905, si Susa Gates misakay sa usa ka karwahe didto sa Vermont sa amihanang silangan sa Estados Unidos. Ang propeta Joseph Smith eksaktong natawo usa ka gatos ka tuig ang milabay sa usa ka uma mga lima ka kilometro ngadto sa silangan, sa usa ka gamay nga baryo sa Sharon. Karon si Susa ug mga kalim-an ka Santos ang nagpadulong didto sa uma aron sa pagpahinungod og monumento alang sa paghinumdom kaniya.17
Ang nangulo sa grupo mao si Presidente Joseph F. Smith. Uban sa nagpadayon nga mga pagdungog sa Smoot nga kaso, nagpabilin siya nga ubos sa kanunay nga panukit-sukit sa mga opisyal sa gobyerno ug mga magbabalita sa pamantalaan. Sa sayong bahin nianang tuiga, ang Salt Lake Tribune mimantala sa iyang testimoniya didto sa mga pagdungog sa Smoot nga kaso uban sa mga editoryal nga nagpasiugda og pagduhaduha sa iyang propetikanhon nga tawag ug personal nga kaligdong.
“Si Joseph F. Smith milimod diha sa publiko nga siya makadawat og mga pagpadayag, o nakadawat og pagpadayag kaniadto, gikan sa Dios aron sa paggiya sa Mormon nga simbahan,” mabasa sa usa ka editoryal. “Unsa kadugay pa nga ang mga Mormon kinahanglan mosunod niana nga matang sa lider?”18 Ang mga editoryal mihimo sa ubang mga Santos nga naglibog ug puno sa mga pangutana.
Isip pag-umangkon ni Joseph Smith, si Joseph F. Smith adunay personal nga mga rason sa pag-anhi sa Vermont. Apan ang pagpahinungod mohatag usab kaniya og lain nga kahigayonan nga mamulong sa publiko mahitungod sa Simbahan ug magpamatuod sa balaanon nga buhat sa Pagpahiuli.19
Sa dihang si Susa ug ang grupo nahimutang na diha sa ilang mga karwahe, milakaw na sila alang sa seremonya sa pagpahinungod. Ang uma anaa sa ibabaw sa duol nga bungtod, ug ang sakaon nga mga dalan sa probinsiya lapokon tungod sa nagkahilis nga niyebe. Gihakot sa lokal nga mga trabahador ang usa ka gatos ka tonelada nga monumento subay sa samang mga dalan, usa ka piraso sa matag higayon. Sa sinugdanan, giplano lang nila nga birahon ang karga gamit ang mga hayop alang sa pagdala og bug-at nga mga butang. Apan sa dihang dili makairog sa bato ang grupo sa kawhaan ka kusgan nga mga kabayo, ang mga trabahador migahin og dul-an sa duha ka makaluya kaayo nga mga bulan sa pagguyod sa monumento pasaka sa bungtod gamit ang usa ka sistema sa mga pisi ug mga moton [pulley] nga gibira sa mga kabayo.20
Nagkaduol sa uma, ang grupo miginhawa og lawom samtang miagi sila sa kataposang liko sa dalan. Sa unahan nila mao ang gipasinaw nga granite nga obelisko nga misaka og 38½ ka piye [11.58 ka metro] paingon sa langit—usa ka piye alang sa matag tuig sa kinabuhi ni Joseph Smith. Sa ilawom sa obelisko mao ang usa ka dako nga patonganan nga adunay kinulit nga nagpamatuod sa sagrado nga misyon sa propeta. Ang mga pulong sa Santiago 1:5, ang kasulatan nga midasig kaniya sa pagtinguha og pagpadayag gikan sa Dios, ang gikulit sa taas sa patonganan.21
Si Junius Wells, ang tigdesinyo sa monumento, mihimamat sa grupo sa usa ka payag nga gitukod sa pundasyon sa dapit diin natawo si Joseph Smith. Sa pagsulod sa balay, gidayeg ni Susa ang sapya [flat], abohon nga hearthstone [bato atubangan sa halingan], nga gipreserbar sa mga magtutukod gikan sa orihinal nga panimalay. Kadaghanan sa mga Santos kinsa personal nga nakaila sa propeta patay na karon. Apan kini nga hearthstone mao ang usa ka malungtaron nga saksi sa iyang kinabuhi. Si Susa makahunahuna kaniya nga nagdula sa kilid niini isip usa ka gamayng bata.22
Ang tulumanon nagsugod pagka alas onse. Samtang gipahinungod niya ang handomanan, si Presidente Smith mihatag og pagpasalamat alang sa Pagpahiuli sa ebanghelyo ug mihangyo og panalangin alang sa mga tawo sa Vermont kinsa misuporta sa pagtukod sa monumento. Gi-set apart niya ang dapit isip usa ka lugar diin ang mga tawo makaadto aron mamalandong, magkat-on og dugang mahitungod sa propetikanhon nga misyon ni Joseph Smith, ug magmaya sa Pagpahiuli. Gipahisama niya ang pundasyon sa monumento ngadto sa pundasyon sa Simbahan nga mao ang mga propeta ug apostoles, uban ni Jesukristo isip ang sukaranan nga bato. Gitandi usab niya ang sukaranan niini ngadto sa bato sa pagpadayag diin gitukod ang Simbahan.23
Sa mga adlaw nga misunod, si Susa, si Joseph F. Smith, ug ang ubang mga Santos mihimo og mubo nga pagsuroy sa mga dapit sa Simbahan diha sa silangang Estados Unidos. Ubos sa direksiyon ni Presidente Smith, ang Simbahan nagsugod sa pagpalit og pipila ka dapit nga sagrado sa kasaysayan niini, lakip ang bilanggoan sa Carthage, diin gipatay ang iyang amahan ug uyoan. Ubang makasaysayanon nga mga dapit sa Simbahan sa silangan nga mga estado nagpabilin nga wala gipanag-iya sa Simbahan, bisan og ang ilang mga tag-iya mihatag og pagtugot sa mga Santos nga mosuroy niini.24
Sa Manchester, New York, ang grupo milakaw nga adunay balaang pagtahod latas sa kakahoyan diin nakita ni Joseph Smith ang iyang unang panan-awon sa Amahan ug sa Anak. Atol sa kinabuhi sa propeta, matag karon ug unya siya ug ang ubang mga Santos publikong mipamatuod sa iyang panan-awon. Apan sulod sa mga dekada human sa kamatayon ni Joseph, si Orson Pratt ug ang kauban nga mga lider sa Simbahan mihatag og gibug-aton sa mahinungdanon nga tahas niini sa Pagpahiuli sa ebanghelyo. Usa ka asoy niini makita na karon isip kasulatan diha sa Perlas nga Labing Bililhon, ug ang mga misyonaryo kanunay nga mihisgot niini sa ilang mga panaghisgot sa mga tawo nga wala mahisakop sa Simbahan.25
Usa ka halawom nga pagtahod ang miabot kang Susa ug sa iyang mga kauban samtang namalandong sila sa sagrado nga panghitabo. “Dinhi ang batang lalaki miluhod nga adunay hingpit nga hugot nga pagtuo,” namalandong si Susa. “Dinhi, sa kataposan, ang mga tuboran sa yuta mibugwak, ug ang kamatuoran, ang kinatibuk-an sa kinabuhi, minaog diha sa mga gilak sa direkta nga pagpadayag.”26
Wala madugay, samtang mibiyahe sila pauli ngadto sa Utah, si Presidente Smith nangulo og gamay nga miting sa pagpamatuod sakay sa tren. “Dili ako, ni bisan kinsa nga tawo, dili gani ang propeta Joseph Smith, mao ang nangulo niini nga buhat, nga nagdirekta ug naggiya niini,” siya misulti kanila. “Ang Dios mao ang nangulo niini nga buhat, pinaagi sa Iyang Anak, si Jesukristo.”
Ang mensahe nakapatandog ni Susa, ug nahingangha siya sa gugma sa Manluluwas alang sa mga anak sa Dios. “Ang mga tawo mga tawhanon, ug busa mahuyang!” siya misulat. Apan si Jesukristo mao ang Ginoo sa tibuok kalibotan.27
Samtang ang mga Santos nagsaulog sa pagpahinungod sa handomanan ni Joseph Smith, sila si Anna Widtsoe ug Petroline Gaarden anaa pa gihapon sa Norway, nagsangyaw sa ebanghelyo. Sobra sa duha ka tuig na ang milabay sukad mibiya ang managsoon nga babaye sa Utah. Ang ilang tawag sa misyon wala damha, apan wala gibalibaran. Silang duha matinguhaon nga mobalik ngadto sa ilang yutang natawhan aron sa pagpaambit sa ilang hugot nga pagtuo sa gipahiuli nga ebanghelyo ngadto sa mga paryente ug mga higala.28
Si Anthon Skanchy, usa sa mga misyonaryo nga mitudlo ni Anna sa ebanghelyo niadtong mga 1880, mao ang presidente sa Scandinavian Mission sa dihang miabot ang managsoon nga babaye niadtong Hulyo 1903. Gisangonan niya sila nga motrabaho sa dapit sa Trondheim, Norway, diin nagpuyo si Anna sa dihang mipasakop siya sa Simbahan. Gikan didto, ang managsoon nga babaye misakay og barko padulong sa ilang gigikanan nga baryo, sa Titran, diha sa usa ka dako nga isla sa kasadpang baybayon sa Norway. Mabalak-on si Anna sa dihang miabot siya sa isla. Kawhaan ka tuig ang milabay, ang mga tawo sa Titran misalikway kaniya tungod sa pagpasakop sa Simbahan. Dawaton kaha nila siya ug ang iyang relihiyon karon?29
Daling mikatap ang balita nga mibalik ang managsoon nga babaye isip Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga misyonaryo. Sa sinugdanan, walay usa—higala o pamilya—ang mohatag kanila og dapit nga mapuy-an. Mipadayon si Anna ug Petroline, ug sa kataposan pipila ka tawo ang mipapuyo kanila sa ilang mga balay.30
Usa ka adlaw, ang managsoon nga babaye mibisita sa ilang uyoan nga si Jonas Haavig ug sa iyang pamilya. Ang tanan ingon og mabinantayon, andam nga makigdebate sa managsoon nga babaye mahitungod sa ilang mga tinuohan. Gilikayan ni Anna ug Petroline ang hilisgotan sa relihiyon, ug natapos ang unang gabii nga walay panagbingkil. Apan pagkasunod buntag, human sa pamahaw, ang ilang ig-agaw nga si Marie nagsugod sa pagpangutana sa managsoon nga babaye og lisod nga mga pangutana mahitungod sa ebanghelyo, nga nagsulay sa pagpasiugda og panaglalis.
“Marie,” miingon si Anna, “naninguha ako nga dili maghisgot kanimo mahitungod sa relihiyon, apan karon kinahanglan kang maminaw sa unsay akong isulti.” Mihatag siya og gamhanan nga pagpamatuod, ug hilom nga naminaw si Marie. Apan nakita ni Anna nga ang iyang mga pulong walay epekto. Siya ug si Petroline mibiya sa balay nianang adlawa, nga masulub-on sa unsay nahitabo.31
Ang managsoon nga babaye sa wala madugay mibalik ngadto sa Trondheim, apan mibalik sila sa Titran sa pipila ka higayon sulod sa misunod nga duha ka tuig. Ang mga tawo nahimong mas maabiabihon sa paglabay sa panahon, ug sa kataposan si Anna ug si Petroline giimbitahan ngadto sa matag panimalay sa lungsod. Ang ilang serbisyo sa ubang mga bahin sa Norway mahagiton usab, apan ang managsoon nga babaye mapasalamaton nga sila adunay kasinatian sa pagserbisyo sa Simbahan sa wala pa sila mibiya alang sa ilang misyon.
Mapasalamaton usab sila nga sila makasulti na daan og Norwegian sa wala pa sila miabot. “Mas andam ug mas sayon kami nga mamulong sa tanang higayon kay sa batan-on nga mga misyonaryo nga dili makasulti sa pinulongan, ni kon sila moabot ni kon sila mopauli,” si Anna mipahibalo ni John sa usa ka sulat.32
Bisan og nakapalipay ni Anna ang misyonaryo nga buhat, gimingaw siya sa iyang pamilya sa Utah. Si John, Osborne, ug Leah kanunay nga nagsinulatay. Sa ting-init sa 1905, mi-report si John nga nawad-an siya sa iyang trabaho didto sa Agricultural College sa dihang ang administrasyon sa eskwelahan mipapahawa kaniya ug sa duha ka ubang matinud-anon nga mga miyembro sa Simbahan gikan sa faculty. Ang Brigham Young University, ang bag-o nga ngalan sa Brigham Young Academy sa Provo, mikuha niya dihadiha dayon aron sa pagdumala sa departamento sa chemistry niini. Sukad sa pagkamugna niini niadtong 1875, ang eskwelahan milambo ngadto sa nag-unang institusyon sa Simbahan alang sa mas taas nga pagkat-on ug si John mapasalamaton nga midawat sa trabaho.
Si Osborne, sa samang panahon, migradwar sa Harvard ug midawat og posisyon isip ang pangulo sa departamento sa English sa Latter-day Saints’ University sa Siyudad sa Salt Lake.33
“Ang Dios nahimong maayo ngari kanato,” misulti si Anna kang John diha sa usa ka sulat. “Nagtuo ko nga inubanan sa tabang sa Ginoo nakahimo kita og maayo. Nakakita kami og daghang bunga sa among paghago dinhi, ug ako nanghinaot ug nag-ampo ngadto sa Dios nga maabagan usab kita Kaniya sa bag-o nga tuig sama sa miagi nga tuig.”34
Niadtong Enero 1906, ang mga lider sa misyon midestino ni Anna ug Petroline nga magpabilin sa Trondheim aron sa pagtapos sa ilang misyon taliwala sa mga sakop sa pamilya ug sa pagbuhat sa pagsiksik sa kaliwatan [genealogical research]. Ang ilang mga paryente dili gihapon interesado sa ebanghelyo. Apan ang managsoon nga babaye wala na makabantay og pagsupak ug pagduda gikan kanila. Nahupay sila niini nga kausaban. Nabuhat nila ang ilang bahin sa pagserbisyo sa Ginoo didto sa Norway.35
Niana nga ting-init, ang European nga mga Santos nakahibalo nga si Presidente Joseph F. Smith mohimo og mubo nga pagsuroy sa ilang kontinente. Ang balita nakapahinam sa onse anyos nga si Jan Roothoff, ilabi na sa dihang nakadungog siya nga ang unang pagpakita sa propeta kay didto sa Netherlands, diin nagpuyo si Jan. Ang batang lalaki mahinamon kaayo nga dili siya makahisgot og laing butang.
Pipila ka tuig ang milabay, nakakuha si Jan og sakit nga mimugna og impeksyon sa iyang mata ug mihimo kaniya nga sensitibo sa kahayag. Ang iyang inahan, si Hendriksje, usa ka nag-inusara [single] nga ginikanan, wala mopaeskwela kaniya ug naningkamot nga mahimo siyang komportable kutob sa mahimo pinaagi sa pagbitay og mga kurtina aron makadula siya sa ngitngit. Apan sa kataposan nabuta siya, ug ang mga doktor misulti sa iyang inahan nga siya dili na gayod makakita pa og usab.
Karon si Jan nagsul-ob og mga bendahe nga nagtakob sa iyang mga mata aron sa pagpanalipod niini gikan sa kahayag. Apan nasayod siya nga kon adunay tawo nga makaayo sa iyang mga mata, kini mao ang usa ka propeta sa Dios. “Mama, siya mao ang labing gamhanan nga misyonaryo,” miingon siya. “Ang iya ra gayong buhaton mao ang pagtan-aw sa akong mga mata ug ako mamaayo.”36
Nagtuo ang inahan ni Jan nga ang Ginoo makaayo kaniya, apan nagduhaduha siya sa pag-awhag kaniya sa pagtinguha sa tabang ni Presidente Smith. “Ang presidente daghan kaayo og gibuhat karon,” mitubag siya. “Adunay gatosan ka tawo nga gustong makakita kaniya. Usa lang ikaw ka batang lalaki, anak, ug kinahanglan nga dili na lang kita mag-apil-apil.”37
Niadtong Agosto 9, 1906, si Jan ug ang iyang inahan mitambong og espesyal nga miting sa Rotterdam, diin namulong si Presidente Smith ngadto sa mga upat ka gatos ka Santos. Samtang naminaw si Jan kaniya nga namulong, naningkamot gayod siya sa paghulagway sa propeta. Sa wala pa siya nabuta, nakakita si Jan og litrato ni Presidente Smith, ug nakahinumdom siya sa iyang mabination nga nawong. Karon nakadungog usab siya og kamabination sa tingog sa propeta, bisan og kinahanglan pa siyang maghulat og misyonaryo nga mohubad sa mga pulong ngadto sa Dutch una pa siya makasabot niini.38
Si Presidente Smith namulong mahitungod sa gahom sa mga misyonaryo. “Buluhaton nila nga moanhi kaninyo ug mopakita kaninyo sa mas labaw nga kahayag,” miingon siya, “nga mabuka ang inyong mga mata, nga maablihan ang inyong mga dunggan, nga ang inyong mga kasingkasing matandog uban sa usa ka gugma alang sa kamatuoran.”39
Ang hugot nga pagtuo ni Jan wala nahuyang. Human sa miting, ang iyang inahan migiya kaniya ngadto sa usa ka entrada diin si Presidente Smith ug ang iyang asawa nga si Edna mitimbaya sa mga Santos. “Mao kini ang presidente, dodong Jan,” miingon si Hendriksje. “Gusto siyang makiglamano kanimo.”
Gigunitan siya sa kamot, gitangtang ni Presidente Smith ang mga bendahe ni Jan. Gihikap dayon niya ang ulo sa batang lalaki ug mitan-aw ngadto sa iyang mihubag nga mga mata. “Dong, panalanginan ka sa Ginoo,” miingon siya. “Ihatag Niya kanimo ang mga tinguha sa imong kasingkasing.”
Wala makasabot si Jan sa Iningles ni Presidente Smith, apan ang iyang mga mata nagsugod na nga miarang-arang. Sa dihang miabot siya sa panimalay, dili niya matago ang iyang hingpit nga kalipay. Dali niyang gitangtang ang iyang mga bendahe ug mitan-aw paingon sa kahayag. “Tan-awa, Ma,” miingon siya. “Naayo na sila. Makakita na ko og maayo!”
Ang iyang inahan nagdali-dali nga miduol kaniya ug misulay sa iyang panan-aw sa matag paagi nga iyang mahunahunaan. Maayo na gayod nga makakita si Jan sama nga siya nakakita sa wala pa ang sakit.
“Mama,” miingon si Jan, “dili ba ang ngalan sa presidente mao si Joseph F. Smith?”
“Oo,” miingon ang iyang inahan. “Siya usa ka pag-umangkon ni propeta Joseph.”
“Mag-ampo ako kanunay alang kaniya,” miingon si Jan. “Nasayod ako nga siya usa ka tinuod nga propeta.”40
Human mibiya sa Rotterdam, si Joseph F. Smith ug ang iyang grupo mibiyahe pasilangan ngadto sa Germany, diin nagpuyo ang mga tulo ka libo ka Santos. Ang Swiss-German Mission mao ang kinapaspasan nga naglambo nga misyon sa Simbahan. Apan ang mga balaod sa Germany bahin sa relihiyoso nga kagawasan wala miila sa Simbahan o mipanalipod niini gikan sa pagpangdaogdaog, nga nagkadaghan human nga miabot sa Europe ang eskandaloso nga mga report bahin sa mga pagdungog sa Smoot nga kaso. Pipila ka German nga mga ministro, nga nasakit sa pagkawala sa mga sakop gikan sa ilang mga kongregasyon, nakigtinabangay sa mga pamantalaan aron sa pag-impluwensiya sa opinyon sa publiko batok sa mga Santos. Ang polis mipapahawa sa mga misyonaryo gikan sa mga lungsod ug mipugong sa mga miyembro sa Simbahan sa pagtagbo, pagpahigayon sa sakramento, o paggamit sa Basahon ni Mormon o ubang kasulatan sa ulahing mga adlaw.41
Human mihunong sa Berlin aron sa paghimamat sa lokal nga mga miyembro sa Simbahan, mga misyonaryo, ug sa usa ka gamay nga grupo sa Amerikano nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga nagtuon og musika diha sa siyudad, si Presidente Smith ug ang iyang grupo mibiyahe pahabagatan ngadto sa Switzerland. Diha sa usa ka komperensiya sa Bern, ang propeta mitambag sa mga Santos nga monunot ngadto sa ilang lokal nga mga gobyerno ug motahod sa relihiyoso nga mga tinuohan sa uban. “Dili nato gusto nga ipugos ang atong mga ideya ngadto sa mga tawo apan sa pagpasabot sa kamatuoran sumala sa atong pagsabot niini,” miingon siya. “Itugyan nato kini sa indibidwal kon dawaton ba kini o dili.” Gitudlo niya nga ang mensahe sa gipahiuli nga ebanghelyo mao ang kalinaw ug kagawasan.
“Usa sa labing mahimayaon nga mga epekto niini sa katawhan,” miingon siya, “mao nga kini mopalingkawas kanila gikan sa mga higot sa ilang kaugalingon nga mga sala, molimpyo kanila gikan sa sala, mopahiangay kanila sa langit, mohimo kanila nga mga igsoon nga lalaki ug mga igsoon nga babaye pinaagi sa pakigsaad sa ebanghelyo, ug motudlo kanila sa paghigugma sa ilang isigkatawo.”42
Si Presidente Smith mitapos sa iyang sermon sa usa ka propesiya sa umaabot nga mga adlaw: “Ang panahon umaabot pa—tingali dili sa akong mga adlaw o gani sa sunod nga henerasyon—sa dihang ang mga templo sa Ginoo nga gipahinungod ngadto sa balaan nga mga ordinansa sa ebanghelyo maestablisar sa nagkalain-laing mga nasod sa yuta.”
“Kay kini nga ebanghelyo kinahanglang mapaabot sa tibuok kalibotan,” siya mipahayag, “hangtod nga ang kahibalo kabahin sa Dios motakob sa yuta sama nga ang katubigan mitakob sa dakong lawod.”43