“Dugang Gahom, Dugang Kahayag,” Mga Santos: Ang Istorya sa ang Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 3, Maisogon, Halangdon, ug Gawasnon 1893–1955 (2022)
Kapitulo 38: “Dugang Gahom, Dugang Kahayag”
Kapitulo 38
Dugang Gahom, Dugang Kahayag
Usa ka adlaw sa tunga-tunga sa 1954, si Jeanne Charrier hinay-hinay nga miagi subay sa dalan nga padulong ngadto sa bakilid nga balangay sa Privas, France. Sukad sa pagbunyag ni Jeanne tulo ka tuig nang milabay, kanunay siyang moadto sa panimalay ni Eugenie Vivier. Usa ka biyuda kansang mga anak dugay na kaayong mibalhin, si Madame Vivier kanunay nga nagtuon mahitungod sa Simbahan moduol hapit og usa ka dekada nga walay pasalig sa pgpabunyag, apan si Jeanne walay reklamo sa pagbisita kaniya. Ang panahon uban sa biyuda mas usa ka kalipay kay sa usa ka katungdanan.
Kon moabot si Jeanne sa panimalay ni Madame Viviere, ang nawong sa babaye mosanag sa maabiabihon nga pahiyom. Dad-on niya si Jeanne sa sulod ug palingkuron sa may abli nga bintana.1
Sama sa naandan, moanha si Jeanne sa balay nga may leksiyon. Ang iyang makinaadmanong hunahuna ug gugma sa mga ideya migiya kaniya ngadto sa pagtuon og maayo sa ebanghelyo.2 Pipila ka bulan ang milabay, misulat siya og usa ka artikulo alang sa Ang Bitoon [L’Étoile] mahitungod sa tema sa MIA niana nga tuig, Doktrina ug mga Pakigsaad 88:86: “Pabilin kamo diha sa kalingkawasan diin kamo nahimo nga gawasnon; ayaw kamo pagpalambigit sa inyong mga kaugalingon diha sa sala, apan himoa ang inyong mga kamot nga limpyo, hangtod nga ang Ginoo moabot.”3
“Sa pagsunod sa mga balaod,” gisulat ni Jeanne, “kita makakuha og dugang gahom, dugang kahayag.” Mikutlo siya gikan sa Bag-ong Tugon ug pipila sa karaan ug bag-ong mga makinaadmanon sa pagsuporta sa iyang gisulat. “Ang mahimong gawasnon mao ang pagpapha sa sala, pagkawalay kaalam, ug kasaypanan,” mipadayon siya, “ug pagpuyo diha sa kagawasan sa ebanghelyo ni Jesukristo.”4
Uban sa pagserbisyo isip ang presidente sa MIA sa iyang gamay nga branch sa Valence, mitudlo si Jeanne og mga leksiyon sa Sunday School ug sa Relief Society. Gidawat niya ang iyang mga responsibilidad isip usa ka magtutudlo sa tininuod nga paagi. Siya adunay lig-on nga pagpamatuod sa gipahiuli nga ebanghelyo ug nangandoy sa pagpakigbahin niini.5
Sa kasubo, pipila sa mga higala ni Jeanne ug walay sakop sa iyang pamilya ang gustong maminaw og bisan unsa mahitungod sa Simbahan. Si Jeanne sa gihapon mipuyo sa panimalay, apan ang iyang pakiglabut ngadto sa iyang pamilya mikunhod sukad sa iyang bunyag. Ang iyang mga ginikanan panagsa nga nakigsulti kaniya, ug kon sila mihimo, kini mao ang pagpahayag sa ilang wala pag-uyon o sa pagpasangil kaniya sa pagbudhi sa Protestanting panulondon sa ilang pamilya.6
Kadaghanan sa iyang mga higala ug mga propesor sa unibersidad, sa laing bahin, mga mabiay-biayon sa tanang mga relihiyon. Kon siya mosulay sa pagsulti kanila mahitungod ni Joseph Smith, sila mibugal-bugal sa ideya nga bisan kinsa nga tawo makakita og panan-awon.7
Diha ni Madame Vivier, hinoon, nakakaplag si Jeanne og susamang espiritu. Usa sa mga rason nga ang tigulang nga babaye mipalangan og dugay kaayo sa bunyag tungod kay ang iyang pamilya misupak niini. Apan siya, sama ni Jeanne, nalingaw sa pagtuon sa mga kasulatan. Si Madame Vivier usa usab ka ehemplo kon unsaon sa usa ka tawo sa pagpuyo og usa ka kontento, yano nga kinabuhi. Siya walay daghang katigayonan gawas sa iyang gamay nga panimalay, pipila ka prutasan nga kahoy, ug pipila ka manok, apan sa matag higayon mibisita si Jeanne, si Madame Vivier mokuha sa preskong itlog gikan sa bulsa sa iyang apron ug mipugos ni Jeanne sa pagdawat niini.8
Nahibalo si Jeanne nga, sama ni Madame Vivier, kinahanglan tingali siyang magkat-on nga makontento sa mas mag-inusara nga kinabuhi. Adunay pipila ka batan-ong mga lalaki sa France kinsa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, ug nakahukom si Jeanne nga siya dili magminyo sa gawas sa Simbahan. Ni siya andam sa pakigminyo sa usa ka miyembro sa Simbahan kinsa siya wala mahigugma o kinsa wala mahigugma kaniya. Bisan pa kon siya magpabilin nga dili maminyo, mihukom siya, ang gipahiuli nga ebenghelyo takos niini. Ang mga kamatuoran nga siya nagkat-on––ang plano sa kaluwasan, ang pagpahiuli sa pagkapari, ug ang katinuod sa usa ka buhing propeta––mipuno sa iyang kalag sa hingpit nga kalipay.9
Human matapos ang iyang leksiyon sa ebanghelyo ug sa pagpahinumdom ni Madame Vivier sa pagbasa sa Basahon ni Mormon, gitapos ni Jeanne ang ilang panag-istoryahay pinaagi sa paghisgot mahitungod sa bunyag––usa ka butang nga siya misulti sa makadaghang higayon ngadto sa iyang higala. Niini nga higayon, hinoon, si Madame Vivier wala magmabinantayon sa hilisgutan, ug siya miuyon nga magpabunyag.
Usa ka bul-og sa kalipay ang mipuno sa kasingkasing ni Jeanne. Human sa hapit napulo ka tuig sa pagtuon, kining matinud-anong babaye andam sa pagpasakop sa Simbahan.10
Wala madugay human madawat ang buluhaton sa pagtabang og pag-usab sa pasundayag sa pagtoga, mipundok si Gordon B. Hinckley og team sa mga propesyonal sa paghimo og pelikula alang sa mga templo nga European. Apan sa pagka-tingpamulak sa 1955, ang pelikula layo pa kaayo sa kahumanan, ug ang pagpahinungod sa Swiss Temple mga pipila na lamang ka bulan ang gilay-on.11
Daling mobati ngadto sa sagradong kinaiyahan sa pagtoga, si Presidente McKay mihatag og awtoridad ni Gordon sa paghimo sa pelikula diha sa dako nga kwarto-tigumanan sa Templo sa Salt Lake––ang samang kwarto diin, sobra sa saysenta ka tuig ang milabay, gipahinungod ni Wilford Woodruff ang gambalay.12
Bisan og ang mga temple worker kasagaran mopahigayon sa pagtoga nga nagsul-ob og puti nga mga amerikana ug mga sinina, nadawat ni Gordon ang pagtugot sa pagpelikula sa seremonyas uban sa mga arista nga nakadayandayan og mga sapot [costumes]. Ang komitiba mibitay og dako kaayo nga abuhong kurtina sa likod sa kwarto-tigumanan ug gipahimutang ang mga suga sa pagpahayag sa dapit nga kuhaan og pelikula, diin ang mga artipisyal nga mga bato nagpat-ak pat-ak sa yuta taliwala sa dagkong mga kahoy nga gipasaka agi sa mga bintana sa templo gamit ang mga moton [pulleys]. Sa pagtabang sa paglarawan sa paglalang sa kalibutan, nadawat ni Gordon ang pagtugot gikan sa Walt Disney Company sa pagsukip og usa ka giputol nga mubo nga parte gikan sa pelikula nga Fantasia ngadto sa produksyon.13
Ang tanan nga naapil sa pelikula sa templo, gikan sa mga arista ug mga crew ngadto sa editor ug ni Gordon mismo, mitrabaho diha niini agi og dugang sa ilang kasagarang full-time nga mga trabaho, nagtrabaho sa gabii ug mga kataposan sa semana. Sa kataposan sa Mayo 1955, si Gordon ug ang team sa produksiyon gibutang og tingob ang initial cut sa pelikula, apan si Gordon wala matagbaw sa unsay iyang nakita. Ang dagan sa pelikula ingon og dili maayo ug putol-putol, ug ang pipila sa mga akting ug dayandayan nga mga sapot nagkinahanglang ayuhon.14
Nangayo siyag tabang ni Winnifred Bowers, ang mananahi sa mga sapot kinsa kanunay nga nagtrabaho diha sa pelikula, sa pagpangayo og tambag sa pagpauswag sa produksiyon. Misugyot siya [si Winnefred] og mga paagi sa paghapsay sa mga pag-usab sa sitwasyon ngadto sa lain ug mirekomendar sa paghimo og ginagmay nga mga kausaban sa mga dayandayan nga mga sapot. Ug nasiguro siya nga ang direktor, si Harold Hansen, makatabang sa mga artista sa pagpahiangay sa ilang mga pagsalida human makatan-aw kon unsay hitsura niini diha sa puting tabil. “Apan uban niining tanan, Brother Hinckley,” naobserbahan ni Winnifred, “ako nagtuo nga ang pelikula mas nindot kay sa imong pagtuo.”15
Si Gordon ug ang iyang team mitrabaho sulod sa pipila pa ka mga semana sa paghashas sa pelikula. Sa Hunyo 23, ilang gipakita kini ngadto sa kinatibuk-ang mga kadagkoan [general authorities], ug si Presidente McKay nahimuot sa ilang trabaho. “Nahimo nimo ang usa ka nindot nga trabaho,” gisultihan niya si Gordon ug ang iyang team. “Nagtuo ako kini mao ang paagi nga ang mga butang kinahanglang buhaton.”16
Apan ang ilang buhat wala pa mahuman. Tungod kay ang Simbahan wala sa mga ekipo nga gikinahanglan sa pagrekord sa mga tingog og mga pulong sa pelikula ngadto sa ubang mga pinulongan, si Gordon ug ang iyang team mihukom sa paghimo og balik sa pelikula diha sa German, French, Danish, Norwegian, ug Swedish. Sa pagkaswerte, ang mga hubad nahimo nang daan, apan ang paghuman og unom pa ka mga bersyon sa pelikula mokabat og mga bulan, bisan pa sa usa ka hanas nga direktor.17
Si Gordon walay daghang panahon. Si Presidente McKay ug ang tanang mga Santos nga naghulat nga makadawat sa ilang mga panalangin sa templo sa Switzerland nag-agad kaniya. Dili siya makapahulay hangtod ang matag pelikula miabot sa Europe nga lingkawas.18
Sa GDR, sa laing bahin, si Helga Meyer mitugtog og mga himno diha sa usa ka gamay nga organo sa iyang sala sa pag-abiabi sa pamilya ug mga higala sa Sunday school. Siyam ka tuig ang milabay sukad siya mibiya sa Berlin sa pagpuyo uban sa iyang bana, si Kurt, diha sa gamay nga balangay sa Cammin. Bisan pa sa mga hagit sa pagpuyo sa GDR, ang mga Meyer nakahimo og haruhay nga panimalay alang sa ilang tulo ka gagmay nga mga bata. Ang ilang panimalay kanunay nga abli ngadto ni bisan kinsa nga gustong mobisita.19
Daghan sa mga silingan ni Helga ang nakatambong sa mga miting sa Sunday school sa dakong kadasig. Human sa pambukas nga himno ug pag-ampo, si Kurt modala sa mga hamtong sa daplin samtang si Helga mikanta og mga himno ug mipakigbahin og mga istorya sa Biblia uban sa dinosena nga mga naghinam-hinam nga mga bata.20
Apan kining dako nga pundok bag-ohay nga mikunhod. Sa dihang usa ka pastor nga Lutheran nakadungog mahitungod sa Sunday school sa mga Meyer, iyang gidid-an ang iyang mga parokyano gikan sa pagtambong. Karon pipila na lamang ka mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga nagpuyo diha ug libot sa Cammin ang mianha mabuntag sa Dominggo––usa ka mas gamay nga klase kay sa unsay natambongan ni Helga isip usa ka batang babaye sa Tilsit Branch Sunday School. Apan si Helga kanunay nga makasalig ni Elise Kuhn, usa ka biyuda gikan sa duol nga balangay, sa paglakaw og layo ngadto sa panimalay sa Meyer, bisan sa ulan o sa niyebe. Ang pamilya ni Edith Tietz, ang maayong higala ni Helga kinsa mipasakop sa Simbahan pipila ka tuig kaniadto, mitambong usab nga matinud-anon.21
Diha sa klase, si Helga ug si Kurt kasagarang mitudlo nga gikan sa mga kasulatan, gumikan nga sila adunay gamay nga mga materyal sa leksiyon nga kakuhaan.22 Alang sa Iningles og pinulongan nga mga bahin sa kalibotan, ang magasin sa Simbahan alang sa mga Sunday School, ang Instructor, misangkap sa daghang mga kapanguhaan alang sa mga magtutudlo, gikan sa mga artikulo kabahin sa epektibong paggamit sa mga flannel board sa mga mapa, mga tsart, ug mga paghulagway. Usa ka bag-ohay nga isyu milakip og tibuok kinolorang mga hulad sa pipila ka labing bag-ong mga painting ni Arnold Fribergs sa Basahon ni Mormon, Abinadi Mihatag sa Iyang Mensahe ngadto ni Hari Noah ug Alma Nagbunyag diha sa Katubigan sa Mormon.23
Ang German nga pinulongang mga materyal sa leksiyon, sa pagtandi, mikunhod ang pagsangkap human sa gubat, ug ang hugot nga pagtuki sa GDR mihimo niini og hapit imposible sa pagbaton.24 Alang sa East German Saints, ang punoang buhatan karon sa Simbahan ingon og mas layo sukad masukad.25 Sa gihapon si Helga nangandoy nga molangyaw ngadto sa Estados Unidos, sama sa gibuhat sa iyang iyaan nga si Luche ug sa ubang mga minahal sukad mahuman ang gubat. Apan nahibalo siya unsa ka peligro kini alang sa tibuok nga pamilya sa pagsulay og biya sa GDR. Ug gawas sa peligro, dili gayud siya molakaw nga wala ang iyang mga ginikanan. Ang panglawas sa iyang inahan, nga sa kanunay dili maayo, misamot human sa mga tuig sa kawang nga paghulat sa igsoong lalaki ni Helga nga si Henry nga mobalik gikan sa gubat.26
Sa malisod nga mga panahon sa tibuok nilang mga kinabuhi, si Helga ug ang iyang pamilya nakakaplag og kalig-on ug kahupayan diha sa Simbahan. Human sa Sunday School, sila ug ang pipila ka mga Santos sa Cammin mag-atang sa tren alang sa miting sa sakramento kauban sa Neubrandenburg Branch, nga labaw og gamay sa napulog unom ka kilometro ang gilay-on. Usahay ang mga estranghero motunga sa miting, ug nahadlok si Helga nga sila mga espiya kinsa mianha sa pagpaminaw sa ilang mga pakigpulong ug mga pagpamatuod.
Ang mga Santos sa Neubrandenburg mihimo sa ilang labing maayo sa pagbale-wala sa maong mga hulga ug mipadayon sa pagtudlo sa usag usa gikan sa mga kasulatan ug sa pagkanta sa mga awit sa Zion.27
Sayo sa Septyembre 1955, mga usa ka semana sa wala pa ang pagpahinungod sa Swiss Temple, mabinantayong gihatag ni Gordon B. Hinckley ang duha ka maleta diha sa mga kamot sa mga empleyado sa panakayan sa kahanginan sa paluparan sa eroplano sa Siyudad sa Salt Lake. Ang mga bag nagsulod sa nahumang pelikula sa tanang pito ka mga pinulongan. Dili siya gusto nga ang treynta ka libo ka pye nga pelikula mawala sa iyang panan-aw, apan ang mga maleta hilabihan sa ka bug-at nga dad-on ngadto sa kabina sa eroplano nga siya ug ang iyang asawa, si Marjorie, mosakay sa unang bahin sa ilang biyahe ngadto sa Switzerland. Sa labing minos ang nag-uban nga mga audio tracks, gibutang sa lain-laing duha ka gahi nga metal nga sudlanan sa pelikula, mga gagmay nga igo niyang mabitbit sa iyang kaugalingon.28
Si Gordon mabalak-on mahitungod sa pagpanalipod sa sagradong sulod sa pelikula gikan sa higayon nga gipadala niya kini ngadto sa usa ka laboratoryo sa California alang sa kataposang pagproseso. Gihangyo niya ang usa ka suod nga higala kinsa mitrabaho sa Hollywood sa pagdala sa pelikula ngadto sa laboratoryo ug sa pagpabilin didto sa pagsiguro sa pagkapribado niini samtang kini gi-proseso. Si Gordon karon kinahanglan nga makakita sa pelikula nga lingkawas ngadto sa mga paluparan sa eroplano sa New York ug sa London sa dili pa kini personal nga ihatod ngadto sa Swiss Temple.29
Si William Perschon, ang bag-ong presidente sa Swiss-Austrian Mission, misugat sa mga Hinckley sa ilang pagkanaog sa eroplano sa Basel. Ilang gibawi ang pelikula, ug gisulatan ni Gordon ang porma sa deklarasyon sa adwana, nagpadayag sa mga materyal sa pelikula nga usa sa iyang mga butang. Usa ka opisyal sa adwana mihiling sa iyang porma ug miingon, “Dili ako makapasulod niini. Dili kami motugot sa pagpasulod og pelikula ngadto sa Switzerland nga walay pagtino pinaagi sa pederal nga hunta sa pelikula [federal film board].”
“Kinahanglang makuha ko kini sa ubang paagi,” miingon si Gordon. “Kamo sa tinuod motugot sa pelikula nga mosulod ngadto sa Switzerland?”
“Uban sa hustong pagtino, oo,” mitubag ang opisyal. Siya dayon mipasabot nga ang hunta sa pelikula nagkinahanglan nga morebyo ug motugot sa pelikula. Ang opisyal, sa laing bahin, mopadala niini ngadto sa buhatan sa adwana sa Bern. Tungod kay kini Sabado, si Gordon dili makahimo sa pagbawi sa pelikula gikan sa adwana hangtod ang buhatan moabli sa Lunes sa buntag.30
Gihunahuna ni Gordon ang mahitungod sa pagsulay og hangyo sa opisyal sa pagtugot lamang unta niya mismo sa pagdala sa pelikula ngadto sa Bern, apan siya naguol nga usa ka panaglalis mohimo sa butang nga mas grabe. Busa siya ug si Marjorie mibiya uban ni Presidente Perschon alang sa mission home, nabalaka pag-ayo sa kahilwasan sa pelikula sa templo. Sa pagkasunod nga adlaw, sila mipuasa ug nag-ampo nga ang pelikula dili maadto sa sayop nga mga tawo.31
Sayo sa Lunes, si Gordon ug si Presidente Perschon mikuha sa mga lilas didto sa buhatan sa adwana ug midala niini diretso ngadto sa hunta sa pelikula. Didto usa ka lalaki midala ni Gordon ngadto sa usa ka pribadong kwarto. “Unsa ang ulohan sa pelikula?” nangutana siya.
“Kini walay ulohan,” mitubag si Gordon. “Kini musika ug panudlo lamang nga gamiton niini nga templo dinhi.” Mitanyag siya sa tawo sa pagpaminaw ngadto sa audio track. Isip usa ka pahimangno, iyang gibutangan og usa ka taas nga rekording sa musika sa organo sa sinugdanan sa pelikula sa pagsanta ni bisan kinsa nga tawo nga walay pagtugot gikan sa pagtan-aw sa sagradong mga sulod niini.32
Ang tawo naminaw sa musika sa makadiyot. “Aw,” sa kataposan siya miingon, “unsa kini?”
“Kini panudlo lamang sa simbahan,” gibalik ni Gordon. “Kini musika sa simbahan, makalaay nga musika sa organo.”
Usa ka mahigalaong hitsura makita diha sa tawo. “Sige,” miingon siya. Walay paghangyo sa pagpaminaw o pagtan-aw pa og daghan, mikuha siya og selyo ug giaprobahan ang pelikula.33