O Lou Malamalama —O Se Tagavai I Atunuu Uma
Ua ou vaai atu i le malamalama o susulu mai i o outou mata. O lena malamalama e sau mai le Alii, ma a outou faasusulu atu lena malamalama, o le a faamanuiaina outou faapea foi ma isi e toatele.
Ua faamamaluina i tatou i lenei afiafi ona o le faatasi mai o Peresitene Gordon B. Hinckley, lo tatou perofeta pele, ma Peresitene Thomas S. Monson, o e tatou te talisapaia ma alolofa i ai. Ua faamanuiaina i matou ina ua tatou mafuta faatasi ma outou tuafafine talavou taitoatasi faapea foi o outou taitai maoa’e.
O outou o tamaitai talavou o le folafolaga tele. E tele mea e ao ona outou faia i o outou olaga. O le a outou faia galuega maoae i o outou aiga, o le Ekalesia, ma nuu. Ina ia faia nei mea uma, e ao ona outou atiina ae se molimau ma ia i ai le faatuatua ia Keriso, ia taula’i atu ia Keriso ae le o le lalolagi. O outou o ni afafine amiotonu o le Atua, ma e alofa o Ia ia te outou ma finagalo e fesoasoani ia te outou.
Ua matua talafeagai lelei le autu o lenei konafesi: “Ina tutulai ia ma susulu atu, ina ia faia lo outou malamalama ma tagavai mo atunuu.”1 Ua ou vaai atu i le malamalama o susulu mai i o outou mata. O lena malamalama e sau mai le Alii, ma a outou faasusulu atu lena malamalama, o le a faamanuiaina outou faapea foi ma isi e toatele.
O le malamalama foi lena e tasi na taitaiina ai le ala mo Mary Elizabeth Rollins e 15 tausaga le matua, ma lona uso e 13 tausaga o Caroline, i se aso pogisa ma le matuitui o le malulu i Initipene, Misuri. O le 1833, sa osofaia ai e ni tagata faatupu faalavelave matamataita ia magaala o Initipene, ma susunu meatotino ma sa tula’i mai ai se faatama’iga tele. O le ala sa ui atu ai, sa i ai le fale o Uso William W. Phelps, lea sa tuu ai le masini lomitusi. Sa ia lolomiina ia faaaliga sa tali e le Perofeta o Iosefa Samita. Sa faataumaoi e le au faatupu faalavelave le falelomitusi ma tau’ai mea na faaleagaina i le alatele. Peitai, sa latou faaputuputuina i fafo o le fale ia itulau sa lolomiina, ina ia mafai ai ona latou susunuina mulimuli.
Na lalafi Mary Elizabeth ma Caroline i autafa o le pa, ma matamata ma le fefefe i lenei faatafunaga. E ui lava ina sa fefe tele o ia, ae sa le aveesea mata o Mary Elizabeth mai na itulau taua. Sa la taufetuli atu ma lona uso mai le mea sa lalafi ai, ma ao faatasi tusitusiga paia, ma taufetuli loa. Sa iloa atu i la’ua e nisi o le au faatupu faalavelave, ma valaau atu e faatali. Sa taufetuli teineiti lotototoa i se togasana tele ma sa faapauu i lalo ua tau le mafai ona manava. Sa la folaina ma le faaeteete ia itulau i va o sana uumi, ona la taooto ai lea i luga e ufiufi ai. Sa su’e solo teineiti e le au faatupu faalavelave matamataita, o nisi taimi sa toetoe lava a oo atu i ai, peitai latou te lei mauaina lava. Na i’u ina tuu le sailiga ae o e vaai pe o a nisi mea e mafai ona latou toe faatama’ia i le taulaga.
Ou te talitonu o le malamalama o le Alii na taitaiina Mary Elizabeth ma Caroline i le mea e fai, ma le mea e o i ai e saogalemu ai. Tuafafine, e susulu lena malamalama mo outou, ma o le a taialaina ai outou e faapei foi ona faia mo teineiti o le au Rollins. O le a faasaogalemuina outou tusa lava pe taufaamata’u mai mea matautia. E pei ona folafola mai le Matai, “e fai foi a’u ma outou malamalama … ; ma ou te teuteu foi le ala i o outou luma, o lea e pei ona outou tausi i a’u poloaiga; … tou te iloa o a’u lava e taitaiina ai outou.”2
A’u uo talavou pele, e mafai ona outou tutu ese mai le leaga, e faapei foi ona faia e le au uso o Rollins, pe afai tou te atiina ae a outou lava molimau e uiga i le Faaola. A outou faia lena mea, o le a outou tuputupu a’e i le malosi faaleagaga. Ia faataua le faaleagaga, ona e iloa ai lea e ese lava le suamalie.
E te manao e fai au lava faaiuga, peitai, e tatau ona e faia na faaiuga faatasi ai ma se vaaiga o le faavavau. O tausaga o lou matua, poto masani, ma le faatuatua, o le a e maua ai le poto e faia ai faaiuga lelei, ma faia ai faaiuga sa’o. Ou te talitonu ua iloa e outou na talavou le mea e o i ai e maua ai tali sa’o. I upu a Mamona, “Ua outou iloa le malamalama tou te faamasino atu ai, o lea malamalama foi o le malamalama o Keriso.”3
I ni nai tausaga ua mavae, sa ou i ai i le mea tonu na susunuina ai Joan of Arc i le 1431. O le tamaitai talavou o Joan of Arc, o se tasi o tamaitai toa maoae i le talafaasolopito, na avea ma ave tagavai mo le autau a Farani i le Vaitau o le Pogisa, a o lei taitai ona toefuataiina mai le talalelei. Sa i ai ia Joan le Malamalama o Keriso, ma le lototoa e mulimuli ai i ana uunaiga ma faia ai se eseesega. O Joan o se teineitiiti e le taualoa, e le iloa faitautusi pe tusitusi, ae e atamai tele. O le tele o tausaga o vatau ma Peretania sa faamativaina ai ma fevaevaea’i lona atunuu. I le 17 o ona tausaga, sa ia lagona ai e i ai se faamoemoega mo lona olaga, o lea sa ia tuua ai le aiga ma le naunautai e fesoasoani e faasaoloto lona atunuu toilalo. Ioe, sa aamu tagata i ona manatu ma sa mafaufau ua fai si leaga o lona ulu, peitai i le faaiuga, sa ia tauanauina i latou e avatu sana solofanua ma se soatau la te o e vaai le tupu.
Sa faalogo le Tupu Talavou o Salesa VII o Farani, e uiga ia Joan ma tonu ai loa o le a tofotofo o ia. Sa seei ifo o ia i le vaega o le ami, ae tuu le isi ana soatau e nofo i le nofoalii. Ina ua sau Joan i totonu o le potu, sa tau le ano atu o ia i le tagata sa nofo i le nofoalii, ae savali faasasa’o atu ia Salesa ma ifo atu ia te ia o lona tupu. Sa matua faagaeetia le tupu i lea mea, ma sa ia tuuina atu ia te ia e taitai i vaegaau e 12,000. I le taimi muamua, sa le’i mananao fitafita Falani e usitai atu ia te ia, peitai, ina ua latou vaaia le faamanuiaina o i latou uma sa mulimuli ia te ia, ma o i latou uma sa le amanaiaina o ia, sa toilalo, o lea sa latou o atu ai ma gauai atu ia te ia o lo latou taitai.
A o laei sona ufifatafata paepae ma faaagiagia lana lava tagavai, sa faasaolotoina e Joan of Arc le aai lofituina o Orleans i le 1429, ma faatoilaloina Peretania i isi taua e fa. Na faalua ona manu’a o ia, peitai o taimi taitasi sa toe malosi ai ma faaauau ai ona tau. O ana faatonuga sa foliga mai o se atamai faamiliteli. Sa matele atu o ia i le aai o Reims ma tu ai ma le pelu ma le tagavai i lona lima, a o faapaleina Salesa e avea ma tupu. Sa tau o ia i le Taua ma Pale seia pu’e faatagataotauaina o ia i Compiegne e au a Peretania, ia na latou faatauina atu o ia i Peretania mo le 16,000 francs. Sa faafalepuipuiina o ia, ma faamasinoina o se tagata faatautee, ona susunuina ai lea i le 1431.
E ui lava o se faaiuga faanoanoa, ae e lei aveeseina ai le maoae o Joan. Sa lava lona lototoa e mulimuli ai i musumusuga patino, lea e taufai aia i ai i tatou uma. E pei ona fetalai le Alii i le Perofeta o Iosefa Samita, “O a’u foi o le malamalama moni e faamalamalama ai tagata uma e o mai i le lalolagi.”4
O le manatu o isi teine i le seneturi lona sefululima, e ese ai lava Joan of Arc. Tuafafine, aua tou te fefefe ne’i ese lava outou i lo tatou seneturi! O nisi taimi e tatau ona ese lava i tatou ina ia tausisia ai tagavai po o tulaga o le Ekalesia. O lea ou te toe fai atu, aua tou te fefefe i le ese o outou, ae ia outou lelei i le mea sili tou te mafaia. E toatele teine e popole i amio a a latou uo ma a latou tifiga. E ono faaosofia na amioga i se manao ia taliaina e se vaega o uo. E lei popole Joan of Arc pe o a mea sa faia e ana uo, ae sa popole i le mea sa ia iloa e tatau ona ia fai.
I lo tatou sosaiete i le taimi nei, ua ou vaaia ai le anoanoai o tagata ua latou tuua’ia isi ona o lo latou toilalo. Ua ou matauina i latou ua taliaina le tiutetauave mo a latou faatinoga, ma ua sili atu foi ona faamanuiaina i latou nai lo i latou e tuua’ia o latou faaletonu ma le le ausia o se mea i se isi tagata.
E mafai ona tatou faaalia le malamalama i totonu o i tatou, i ni auala eseese se tele. O se mea faatauvaa lava e pei o se ataata. Sa ou faitau talu ai nei i se tala e uiga i se tamaloa i matusisifo o le Iunaite Setete, e masani ona ui atu lana taavale i se fale faatali pasi pe a alu e faigaluega. Sa amata ona ia matauina se teineitiiti talavou sa faatali pasi ai ma isi tamaiti. E tusa lava pe timu, e ataata atu lava o ia ma talotalo atu pe a pasi ane. Fai mai a ia: “E umiumi le teineitiiti ma paee pe tusa ma le 13 ona tausaga. E faauaea uma ona nifo ma sa mafai ona ou iloa atu le feilafi mai pe a suluia i moli o la’u taavale.” O ana taumafaiga e faaalia ona uiga faauo sa amata lelei ai lona aso, ma o se mea sa sagisagi fiafia lava i ai.
O le igoa o lenei tamaloa o Hankins ma e i ai sona afafine o Cheryl, pe tali tupulaga lava ma le teineitiiti sa i le fale faatalipasi. I se tasi aso sa faanoi ai Cheryl i ona matua, pe mafai ona alu i se gaoioiga i se lotu i lo latou nuu. Sa valaaulia o ia e Vicki, o se teineitiiti o le latou pitonuu. O le gaoioiga o le Mutuale, o le teuteuala i le polokalama a Tamaitai Talavou! Sa fiafia Cheryl i le Mutuale ma ina ua mavae sina taimi, sa ia faamatala i ona matua, o Vicki o se Mamona. E lei leva ae sau Cheryl i le fale mai le aoga, ma faapea atu, o loo auina ane e Vicki ni alii talavou se toalua—o ni faifeautalai—e faamatala atu i le aiga e uiga i le Ekalesia.
Sa taunuu ane faifeau, ma aoao i latou e uiga i le Tusi a Mamona ma Iosefa Samita, ma tuuina atu a la molimau e uiga i le Toefuataiga o le talalelei. Sa amata ona faitau e le aiga nei tusitusiga paia fou, ma e lei pine ae tosina atu i ai. Sa mulimuli ane feiloai le alii o Hankins ma Vicki. O ia le teineitiitii mata ataata lea sa tele ina vaai i ai i le fale faatalipasi. Sa i ai o ia ina ua papatisoina [le alii o Hankins] ma nisi e toalua o lona aiga.
I le toe tilotilo atu i aga a Vicki ma isi tupulaga talavou na, ua matua talitonu ai lava Uso ma Tuafafine Hankins, “o le tulaga gafatia aupito sili lava mo le galuega faafaifeautalai o loo i ai lea i le autalavou a le Ekalesia.” Sa amata mai ai foi i lena taimi ona galulue Uso ma Tuafafine Hankins o ni faifeautalai. Sa faalagolago i la’ua i tagata e aumai e le autalavou ma a latou faataitaiga. O Vicki—le teineitiiti i le fale faatalipasi, lea e mata fiafia lava ia i aso uma, e tusa lava foi pe timu—sa suia o la’ua olaga e faavavau.5
E mafai ona avea outou taitoatasi ma se uo i se tasi, tusa lava pe na o se ataata i ai. E pei foi o Vicki, e mafai ona e faaalia i ou foliga le lasusulu lena e i lou loto. Sa tusia e le Aposetolo o Ioane e uiga “i se tamaitai ua ofu i le la, o i lalo o ona vae le masina.”6 E faapena foi, o outou tamaitai talavou e mafai ona outou tauaveina le malamalama. I le faataoto a le Faaola i taupou e toasefulu,7 e tofu tamaitai talavou ma se lamepa. E manino o lenei faataoto e i ai sona faatatauga faaletino ma le faaleagaga. E mafai ona faatau le suauu i le maketi. Peitai, o le isi ituaiga o suauu, le suauu faaleagaga e le mafai ona faatau, e na o a tatou galuega lelei i aso taitasi e mafai ai ona faaputuputu.
O loo faamatala mai i le faataoto le mea sa tupu a o faatalitali uma tamaitai e toasefulu mo le faatoafaiava. Na sau le faatoafaiava i le itupo aupito pogisa, e le’i mafaufau i ai le toatele. O le tulua o po ma ao, ma ua uma suauu a e valelea. Atonu o le a outou taumanatunatu pe aisea na le mafai ai ona faasoa atu e taupou popoto a latou suauu i le isi toalima. E le ona o le manatu faapito o i latou. E le mafai ona faasoa le sauniuni faaleagaga i se taimi faafuasei, aua tatou te taufai faatutumu a tatou lamepa i lea mataua ma lea mataua i o tatou olaga i aso taitasi.
Sa faamanino e Peresitene Spencer W. Kimball ia na mataua o suauu i ni nai tausaga ua mavae ina ua ia saunoa:
“E i ai suauu e faamumuteleina le talalelei. O le tasi ituaiga o suauu o le tatalo faaleaiga. E faasusuluina i tatou ma faamalamalama ai ma faalaumata fiafia i tatou, peitai e faigata ona maua i le vaeluapo. E le mafai ona faamumu umi ai le lamepa i se mataua se tasi po o se lua… .
“O se tasi ituaiga o suauu o le anapogi. O le toe po o le vaeluaga, ua tuai lena e amata ai ona a’oa’i o tatou olaga e sauniuni ai mo le aso sili o le Alii… .
“O se tasi suauu e le maua i le vaeluaga o le po o le suauu taua tele o le auauna atu faaleaiga. O lenei suauu maua gata o le auauna atu, e faaputuputu e ala i asiasiga i e mama’i, o le fesoasoani atu… .
“E i ai se isi suauu e manaomia e tagata uma—mauoa pe mativa, ma’i pe malosi. E matagofie lona susulu ma e faateleina pe a faaaoga. A tele ona faaaogaina, o le saga tele foi lena e totoe. E faigofie ona faatau i le ao ae e le maua i le po. O le suauu lea o le sefuluai.
“E i ai le suauu … e tasi e matua taua tele, a le faaopoopoina i isi suauu e le mumu se vavae. A leai [lena suauu], o le a vaivai le mumu mai isi suauu ma i’u ina pe. O le suauu lea o le legavia.”8
A’u uo talavou pele, o le toatele o outou na utu ni suauu ia outou lamepa i le tausaga na te’a nei, ina ua outou mulimuli i le lu’i a Peresitene Hinckley e faitau le Tusi a Mamona. E mafai ona e faaauau pea ona utu i taimi uma e te faitau ai tusitusiga paia, ‘ai ma inu i le faamanatuga, ma faia au tatalo i aso taitasi. Ma a o taufai utu e outou ia suauu i a outou lamepa, o le a avea o outou malamalama ma “se tagavai mo atunuu.”
O le apoapoaiga a le Alii ina “ia tutulai ma susulu atu, ina ia faia lo outou malamalama ma tagavai mo atunuu”, ua tatau ona faamalolosia ai i tatou uma. O loo faatalitali mai avanoa silisili mo outou tuafafine pele, e faataunuu. O le a faatuputeleina pea le poto faaneionapo. E ono faateleina auala e faaalia ai a outou taleni nai o outou faamoemoega ma moomooga faivavale. O le a oo mai lu’itau ia te outou taitoatasi, peitai e mafai ona outou maua le fiafia i le faia o mea uma ua outou iloa e sa’o. Tou te manaomia le faatuatua ma le naunautai, e saili ia maua lou nofoaga i le lalolagi, peitai, o le sogasoga faatasi ai ma le fesoasoani a le Alii, e mafai ai ona e faia.
I le avea ai ma afafine o lo tatou Tama Faalelagi, e mafai e outou taitoatasi ona tofusia i Lona natura paia.9 Ua i ai i o outou tagata. Ou te molimau atu ua tofu outou tamaitai talavou ma ni meaalofa faapitoa mo lo tatou Tama Faalelagi. O nisi o nei meaalofa e tulagaese i le tulaga faatamaitai. A outou atiina ae nei meaalofa, o le a outou tuputupu a’e i le malosi, faamoemoega, ma le faatamalii.
O le galuega lenei a le Atua. O i tatou uma lava o Ana auauna. O loo Ia leoleoina i tatou. E finagalo o Ia ina ia tatou manuia. E tofu i tatou uma ma sina vaega o le galuega paia e faataunuu, e ui lava atonu e foliga laitiiti ma tau le iloa.
Ou te faamoemoe ma tatalo ina ia i ai faamanuiaga silisili a le Alii mo outou tuafafine talavou ofoofogia, e lagolagoina ai ma leoleoina outou. Ou te faamanuia atu ia te outou ina ia faamalolosia outou ma faalautele ma ia outou maua le fiafia ma le manuia, ma ou te tatalo atu ai i le suafa o le Alii o Iesu Keriso, amene.