Breken met verslaving: stap voor stap genezen
In het verslavingsherstelprogramma van de kerk leren mensen die kampen met een verslaving hoe zij door de verzoening van Jezus Christus het wonder van een leven zonder verslaving kunnen ervaren.
Ongeveer een jaar geleden werd ik wakker in een woonwagen ergens in Illinois (VS), vol drugs en alcohol, en kon ik me niets meer herinneren van wat er was gebeurd. Ik wist alleen nog dat ik op mijn zakenreis na de landing van het vliegtuig binnen tien minuten mijn collega had gedumpt, rechtstreeks naar de bar was gegaan en drie dagen lang onvindbaar was geweest. De tweede dag — de dag waarop ik terug naar huis zou vliegen — was de verjaardag van mijn dochter. Nog maar een jaar geleden.
Een jaar geleden wist Mark (namen zijn veranderd) niet hoe hij van zijn verslaving aan drugs en alcohol af kon komen. Hij had al eerder geprobeerd om te stoppen. Hij had gesprekken met zijn bisschop gehad, professionele hulpverleners geraadpleegd, rehabilitatiecentra bezocht en alle wilskracht uitgeoefend die hij maar kon, maar niets resulteerde in een blijvende verandering. Kort na dat kritieke moment in Illinois stuitte hij op het twaalfstappenherstelprogramma van de kerk om met verslaving te breken. Dit programma, opgezet door LDS Family Services, reikte hem de principes en richtlijnen aan die zijn leven zouden veranderen.
Die verandering vond plaats door het bestuderen en toepassen van de principes die hij in het programmawerkboek en de wekelijkse bijeenkomsten leerde. Het werkboek bevat richtlijnen om in twaalf stappen met een verslaving te breken. Elke stap behandelt een essentieel principe voor genezing en herstel, zoals eerlijkheid, hoop en vertrouwen in God. Op de wekelijkse bijeenkomsten versterken deelnemers elkaar door over hun ervaringen met die principes te vertellen.
Mark heeft ontdekt dat de weg van verslaving naar genezing moeilijk is, maar dat je in je worsteling hoop kunt putten uit de ervaringen van mensen die deze weg al hebben afgelegd. Op elke bijeenkomst zorgt een gespreksleider — iemand die zelf een verslaving heeft overwonnen — voor bemoediging door anderen deelgenoot te maken van inzichten op basis van zijn of haar eigen genezing. Mark fungeert nu als gespreksleider. Elke week vertelt hij over zijn ervaringen (als cursieve tekst in dit artikel opgenomen) om anderen te laten zien dat ze niet alleen zijn en dat je van een verslaving af kunt komen.
De valstrik van verslaving
Nadat ik weer eens had toegegeven, zei ik telkens: ‘Nu ga ik het anders doen. Alstublieft, Heer, ik wil dit niet meer in mijn leven.’ Toch ging ik ermee door.
Mark was een actief lid van de kerk. Hij had nooit gedacht dat hij verstrikt kon raken in een verslaving. Leden die zich aan de normen van de kerk houden, zoals het woord van wijsheid, worden beschermd tegen diverse verslavende gewoonten. In een wereld waarin schadelijke invloeden steeds indringender worden, vormt verslaving echter een toenemend probleem, ook onder heiligen der laatste dagen. Hoewel Mark heeft geworsteld met alcohol en drugs, zijn verslavingen niet beperkt tot het gebruik van verslavende middelen. Ook gokken, pornografie, eetstoornissen, ongepaste seksueel gedrag en overafhankelijk zijn van iemand anders vallen hieronder.
Op een willekeurige bijeenkomst kun je mensen met uiteenlopende verslavingen aantreffen. Steve was bijvoorbeeld verslaafd aan voorgeschreven medicijnen. Hij had aanvankelijk medicatie voor een rugprobleem, maar nadat het probleem was opgelost, begon hij te liegen en uiteindelijk te stelen om aan meer voorgeschreven medicijnen te komen. Steve was raadgever in de bisschap van zijn wijk en kwam op een zondag met zijn pak aan in de gevangenis terecht toen hij eigenlijk de leiding in de avondmaalsdienst zou hebben. Op dat moment wist hij dat hij hulp nodig had.
In sommige locaties zijn er speciale groepen voor pornografieverslaafden beschikbaar. Garrett, die regelmatig een dergelijke groep bijwoont, zegt dat hij eerst niet besefte dat zijn gewoonte een verslaving was. ‘Ik zou nooit een pornoblad hebben gekocht, maar op internet kon je er zo gemakkelijk bij’, zegt hij. Hij zag in dat hij moest veranderen toen zijn huwelijk bijna op de klippen liep.
Meedoen aan het programma
Ik kon mijn gedrag en mijn getuigenis niet meer met elkaar in overeenstemming brengen en ook niet breken met mijn verslaving. De schaamte die ik voelde werd dan ook ondraaglijk. Uiteindelijk was ik bereid om het anders aan te pakken.
Onder deelnemers aan het programma wordt vaak gezegd dat iemand pas echt van een verslaving af wil komen ‘als de pijn van het probleem groter is geworden dan de pijn van de oplossing’. Toen Mark dat punt had bereikt, ging hij op aanraden van een vriend naar een bijeenkomst voor heiligen der laatste dagen met verslavingsproblemen. Sommige mensen nemen zelf het besluit om te komen. Anderen worden door vrienden of priesterschapsleiders aangemoedigd om deel te nemen. Weer anderen zijn door de rechtbank verplicht om dergelijke bijeenkomsten voor genezing volgens het twaalfstappenplan bij te wonen.
Veel mensen schromen om een bijeenkomst bij te wonen, omdat ze zich schamen voor waar ze mee worstelen. In haar werk als vrijwilliger-zendeling voor de kerk is Suzanne verbaasd over de verandering die de deelnemers ondergaan. ‘In het begin laten ze tijdens de bijeenkomsten vaak hun hoofd hangen’, zegt ze. ‘Ze schamen zich en zitten vol angst- en schuldgevoelens. Na een paar weken heffen ze het hoofd met nieuwe hoop op. Dan ontdekken ze dat ze niet alleen zijn in hun worsteling.’
Vrijwilliger-zendelingen van de kerk verwelkomen de deelnemers en bieden hen hoop en bemoediging. De deelnemers richten zich elke week op een andere stap van het werkboek, waarbij de gespreksleider over zijn of haar eigen ervaring met die stap vertelt. Mensen die hun gedachten en gevoelens over verslaving en genezing naar voren willen brengen, stellen zich alleen met hun voornaam voor. Elke bijeenkomst worden de deelnemers herinnerd aan de essentiële principes van anonimiteit en vertrouwelijkheid, die een veilige sfeer bevorderen.
Een belangrijk aspect van de bijeenkomsten is dat deelnemers daar de Geest weer kunnen voelen. Ze kunnen bidden en hun getuigenis geven, ook als hun keuzes tot ondercensuurstelling of excommunicatie hebben geleid. Deze geestelijke omgeving is een grote bron van kracht voor deelnemers die zich toeleggen op de twaalf stappen.
Stappen tot genezing
Door te werken met de stappen van dit programma werd het evangelie zodanig vereenvoudigd, dat ik het getuigenis dat ik altijd heb gehad in de praktijk kon toepassen.
Mark kwam erachter dat de stappen van het verslavingsherstelprogramma een systematische manier zijn om evangeliebeginselen toe te passen. De twaalf stappen zijn gebaseerd op de oorspronkelijke twaalf stappen van de Anonieme Alcoholisten, maar het programma van de kerk is uniek omdat de stappen ‘zijn aangepast aan de leerstellingen en beginselen van de kerk’.1 In het verslavingsherstelprogramma zijn de twaalf stappen feitelijk stappen om een beroep te doen op de kracht van de verzoening.
De twaalf stappen en de bijbehorende principes zijn te vinden in het werkboek Verslavingsherstelprogramma: Leidraad verslavingsherstel en genezing (bestelnummer 36764 120). Elke stap kent een gedeelte voor schriftstudie met vragen ter overdenking en ruimte om iets te op schrijven. Een van de deelnemers zegt dat de rechtstreekse benadering van de twaalf stappen hem hoop heeft gegeven. Tegen de tijd dat Clifford uit een coma was bijgekomen, die was veroorzaakt door een overdosis aan drugs, behoorden zijn huwelijk en baan tot het verleden. Hij vroeg zich af hoe hij zijn leven ooit weer op orde kon krijgen. ‘Door het evangelie in kleine stapjes toe te passen, twaalf stapjes — is me dat gelukt’, zegt hij.
Veel mensen zeggen dat stap vier en vijf, die zijn gericht op zelfevaluatie en het bekennen van je fouten, de moeilijkste zijn. Maar dat hangt van de persoon af. Paula, die worstelde met een eetverslaving en overafhankelijkheid in haar relaties, moest het hardst werken aan stap acht — vergeving en herstellen van relaties — bij haar pogingen om haar vader te vergeven die haar had misbruikt. Nu zegt ze: ‘Ik kan je niet zeggen hoe dankbaar ik ben voor dit wonder in mijn leven: om lief te hebben en te vergeven.’
Hoop door de verzoening
De verandering die ik heb ondergaan, is dat ik me niet steeds ellendig meer voel. Soms is het niet gemakkelijk. De Heer acht het wellicht nog niet goed om nu alles van mij weg te nemen, maar Hij geeft mij kracht zodat ik het geduldig en opgewekt kan dragen en vooruitgang kan maken. Hij geeft me precies genoeg verlichting om te leren wat ik kan.
Het evangelie leert ons dat genade alleen komt door de verzoening van Jezus Christus (zie Ether 12:27). Genade is een activerende kracht die genezing mogelijk maakt. Genade is ‘goddelijke hulp of kracht’ om goede werken te kunnen doen die we op eigen kracht niet zouden kunnen doen of in stand houden.2
Suzanne, die het programma zelf heeft gevolgd voordat ze vrijwilliger-zendeling van de kerk werd, zegt het volgende: ‘Ik wist wel dat God me kon vertellen wat ik moest doen, maar heb nooit geweten dat Hij ook de macht heeft om me te helpen het te doen. Nu begrijp ik de genade die komt door de verzoening van Jezus Christus.’
Door genade krijgen deelnemers de hoop terug die ze hadden verloren. Een van de deelnemers, Edward, is in de kerk opgegroeid maar door zijn onzekerheid als kind heeft hij altijd gevoeld dat hij minder goed was dan andere mensen. Hij zegt: ‘Ik begreep de verzoening niet en hield niet van mijzelf, dus deed het er allemaal niet veel toe.’ Toen hij de twintig was gepasseerd, begon hij te drinken en drugs te gebruiken om zijn negatieve gevoelens uit te schakelen — een patroon dat hij twintig jaar lang zou volhouden.
Toen hij voor de tweede keer werd opgepakt wegens dronkenschap achter het stuur, moest hij zich verplicht laten behandelen. In het programma van de kerk leerde hij dat vergeving en een gevoel van eigenwaarde ook voor hem waren weggelegd. Hij ging elke zondag naar de kerk, bestudeerde de twaalf stappen en paste deze evangeliebeginselen en acties toe in zijn leven. Hij was bereid om zijn leven in de handen van onze hemelse Vader te leggen en leerde daarbij van zichzelf te houden en de verzoening in zijn leven werkzaam te laten zijn. ‘Ik was niet in staat om al die dingen zelf te overwinnen’, zegt hij. ‘De Heiland kan voor mij doen wat ik zelf niet kan doen.’
Mensen die worstelen met een verslaving zijn niet de enigen die een grote verandering kunnen ondergaan: dierbaren merken ook dat ze de twaalf stappen in hun eigen leven kunnen toepassen en baat hebben bij de bijeenkomsten. Zij ervaren de zegeningen van de verzoening voor hun eigen verdriet. In sommige gebieden voorziet het verslavingsherstelprogramma in speciale groepen voor familie en vrienden, die ontdekken dat de Heiland genezing biedt voor de pijn, boosheid en het schuldgevoel die de naaste omgeving soms voelt.
Toen Deborah erachter kwam dat haar zoon verslaafd was aan drugs, werd ze geplaagd door schuldgevoelens bij de gedachte hoe ze een betere moeder had kunnen zijn. Toen ontdekte ze dat ze de stappen ook op zichzelf kon toepassen. Zij zegt: “Wat ik in het programma heb geleerd, is dat ik ongeacht de toestand van mijn zoon toch gelukkig kan zijn en mijn hemelse Vader in mijn leven kan hebben.’ Ze voegt daaraan toe: ‘Aan de buitenkant zie ik er hetzelfde uit, maar mijn leven is aan de binnenkant totaal veranderd.’
Shannon, van wie de echtgenoot verslaafd was aan pornografie, woonde de partnergroep bij. Door haar deelname merkte ze ook een verandering bij zichzelf op. In het begin was ze erg bezig met de pijn die ze voelde vanwege de verslaving van haar man. Maar toen ze de stappen begon te begrijpen en toe te passen, vond er een wonderbaarlijke verandering plaats. Zij zegt: ‘Ik ging steeds minder over mijn man praten en steeds meer over wat ik door iedere stap had geleerd. Ik begon te zien hoe de Heer in mijn leven bezig was.’
Het einddoel
In het verleden kon ik me perioden lang beheersen. Ik hoorde er in de kerk dan weer helemaal bij en deed mijn best in de roepingen die ik kreeg. Iedereen zei ook hoe geweldig ik was. Maar van binnen voelde ik me helemaal niet geweldig. Daarom is weerstand bieden maar een deel van het verhaal. Ware genezing is het niet te doen en het ook niet te willen doen omdat onze aard is veranderd.
Mark leerde dat mensen door de verzoening niet alleen in staat zijn met hun verslavingsgedrag te stoppen, maar ook de onderliggende oorzaken van hun verslaving kunnen genezen. Met de hulp van hun priesterschapsleiders kunnen zij zich bekeren en de zegeningen van het evangelie weer in hun leven terugkrijgen. Doug LeCheminant van LDS Family Services licht de doelstelling van het programma toe: ‘Ons einddoel voor de deelnemers aan het programma is dat ze in staat zullen zijn om tempelverbonden te sluiten en ernaar te leven — niet alleen om nuchter te blijven.’ De zoetste vruchten zijn heractivering, doop of herdoop, verhoging in het priesterschap, tempelverordeningen en de teruggave van zegens.
Steve, die met zijn zondagse pak aan in de gevangenis was beland, zegt: ‘Ik ben nu met de hulp van mijn hemelse Vader en de twaalf stappen van mijn verslaving af.’ Zijn actieve deelname in de kerk is voor hem vooral van grote waarde. ‘Ik ben vader. Ik ben quorumadviseur priesters. Ik ben ook gespreksleider omdat ik iets wil bijdragen aan een programma dat mij zoveel heeft opgeleverd.’
Elke dag een overwinning
Elke dag zoek ik mijn hemelse Vader in gebed en in de Schriften. In de ochtend lees ik boeken over het genezen van verslavingen en schrijf ik mijn gevoelens en indrukken op. Ik bel iemand in het programma die mij steunt om mijn gedachten te verhelderen. Ik woon de bijeenkomsten bij. Ik probeer anderen te dienen. En ik heb nooit een terugval gehad op de dagen dat ik die dingen heb gedaan.
De dagelijkse taken houden Mark geestelijk gezond. Anderen die het programma hebben gevolgd hebben dezelfde waarheid ontdekt: geestelijke kracht vereist voortdurende inspanning. Niemand is helemaal veilig voor een terugval, maar door dagelijks volgens het evangelie te leven, komen zij die met een verslaving worstelen tot Christus en ontvangen zij kracht en hoop.
‘Ik leer beetje bij beetje, regel op regel’, zegt Mark. ‘Mijn aard begint te veranderen en voor het eerst sinds dit is begonnen kan ik zeggen dat ik hoop heb. Ik geloof werkelijk dat ik nooit meer hoef terug te vallen.’
Genade, een kracht die komt door de verzoening van Jezus Christus, maakt genezing mogelijk. Door genade krijgen deelnemers aan het verslavingsherstelprogramma de hoop terug die ze hadden verloren.
David Edward Linn, De klim omhoog, met dank aan het Museum voor kerkgeschiedenis
Heinrich Hofmann, Christus in Getsemane, met dank aan C. Harrison Conroy Co.; foto Busath Photography
Foto-illustraties Craig Dimond en David Stoker, geënsceneerd; David Edward Linn, Gedenk deze, met dank aan het Avampato Museum of Art