2009
ʻOfa Ho Fonuá
ʻAokosi 2009


Fakakaungāmeʻá

ʻOfa Ho Fonuá

ʻOku ʻofa e fānau he funga ʻo e māmaní honau fonuá mo talangofua ki he laó—hangē pē ko koé! ʻI he māhina ní, te tau feʻiloaki ai mo Nīkolo Letifila ʻo Palamalipo, Sulinamé.

ʻOku fiefia ʻa Nīkolo Letifila, taʻu hongofulu mā taha, he nofo he feituʻu ki ʻutá. ʻOku nofo hono fāmilí ofi ki he manafa mo e vaotā ʻakau mo e matalaʻiʻakau. ʻOku saiʻia ʻa Nīkolo he heka heʻene pasikalá, pea ʻokú ne ʻaka vave he efú mo e musié, ʻo kalofi e fanga kiʻi anoano pelepelá.

Ka ʻoku toe saiʻia foki ʻa Nīkolo he fakavavevave ʻa e moʻuí ʻi Palamalipó, ʻa e kolomuʻa ʻo Sulinamé. ʻOkú ne saiʻia he sio ki he ʻū fale ʻoku nau tuʻu fepikipikiʻí mo e feinga ʻa e ʻū kaá, sikutá, mo e ngaahi pasikalá ke ʻatā ʻenau lelé. ʻI lotomālie he koló ʻoku ʻi ai ʻa e paʻake ʻoku ui ko Palamenituini (Ngoue Pāmé), ʻa ia ʻoku vilingia ai e fuka ʻo Sulinamé ʻi he laʻaá pea ʻoku faʻa teuteuʻi maʻu pē ʻa e ngaahi maka fakamanatú ʻaki e matalaʻiʻakaú.

Ko ha ʻĒsei ne Ikuna

ʻOku ʻofa ʻa Nīkolo ʻi Suliname. Ko ia ʻi heʻene fanongo ki he feʻauhi faʻu ʻēsei fakafonua ki hono fonuá, ne hangē ko ha meʻa lelei ia ke faí. Ne pehē ʻi he ngaahi lao ʻo e feʻauhí ke fakamatalaʻi e meʻa te ne faí kapau ko e Minisitā Takimamatá ia. Naʻá ne fokotuʻu ʻi heʻene ʻēseí ʻoku totonu ke fakamaʻa mo ngaohi ke fakaʻofoʻofa e ngaahi fale fakahisitōlia ʻi Sulinamé pea ʻoku totonu ke toe anga fakakaumeʻa ange ʻa hono kakaí ki he kau ʻaʻahí.

Ne ikuna ʻe Nīkolo e feʻauhí ʻi he kulupu hono toʻú peá ne folau ki Pueto Liko ke feʻauhi mo e kau ikuna mei he ngaahi fonua kehé. Ne fiefia ʻaupito ʻa Nīkolo ʻi heʻene folau ki Pueto Likó. Naʻá ne pehē, “Ko e fonua fakaʻofoʻofa ia. ʻOku angaʻofa ʻaupito e kakai ʻi aí, pea naʻe lahi hoku ngaahi kaungāmeʻá. Kae hili ko iá, ʻe kei ʻapi pē ʻa ʻapi.” Naʻá ne vēkeveke ke toe feʻiloaki mo ʻene ongomātuʻá mo hono ngaahi taʻokete ʻe toko faá. Pea naʻá ne hohaʻa ke sio ki heʻene pusi ko Losí!

ʻOku ʻalu ʻa Nīkolo ki he Kolo Uāniká ʻo e Vahefonua Palamalipo Sulinamé. ʻOku ʻiloa ia ʻi he lotú ko e kiʻi taʻahine Palaimeli angaʻofa mo fakaʻofoʻofá, pea ʻokú ne hoko maʻu pē ko e faʻifaʻitakiʻanga ʻo e loto ʻapasiá.

Ngaahi Potufolofola ʻOku Manako Taha Aí

Ko e taha ʻo e ngaahi potufolofola manako ʻo Nīkolo ko e 1 Nīfai 8:30, ʻa ia ʻoku talanoa ki he vaʻa ukameá. ʻOkú ne pehē, “ ʻOku ou ʻilo kapau te tau piki pē ki he vaʻa ukameá, te tau lava ʻo maʻu e moʻui taʻengatá mo ʻetau Tamai Hēvaní.”

ʻOku toe ʻi ai foki mo e ʻuhinga makehe ʻo e tefito ʻo e tui hono hongofulu mā uá kia Nīkolo. ʻOkú ne lau maʻuloto ia, “ ʻOku mau tui ʻoku totonu ke fakaongoongo ki he ngaahi tuʻi, kau palesiteni, kau pule, mo e kau fakmaau fakapuleʻanga, ʻi he talangofua, fakaʻapaʻapaʻi mo poupou ki he laó.”

Fakaʻapaʻapa mo Talangofua

ʻOku ʻi ai foki mo e ngaahi lao ʻa e ngaahi fāmilí ʻoku totonu ke fakaʻapaʻapaʻi mo talangofua ki ai e kau mēmipa ʻo e fāmilí. ʻOku pehē ʻe Nīkolo kuo tokoniʻi ia ʻe heʻene faʻeé, tamaí, mo e ngaahi taʻoketé ke ne ako ke fili ki he totonú. “ ʻOku nau fakatonutonuʻi au ʻi he taimi ʻoku ou fehālaaki aí pea fakahīkihikiʻi au ʻi he taimi ʻoku ou fai lelei aí.”

ʻOku ʻikai faingofua maʻu pē ʻete siʻisiʻi tahá. Tautefito hono faingataʻá ʻi he taimi ʻokú ne sio ai ki hono ngaahi taʻoketé ʻoku nau ʻalu ki ha feituʻu kae nofo ia ʻi ʻapi. Ka ʻokú ne ʻilo ʻoku ʻofa hono fāmilí ʻiate ia pea ʻoku nau ngāue lelei fakataha.

Ko e sīpinga ʻe taha ko e taimi ʻoku nau hiva fakataha aí. ʻOku manako ʻa Nīkolo he mūsiká. ʻOku ne saiʻia ke ne tataki ʻa e hivá, pea ʻokú ne maʻu ha poto fakanatula ke tauhi e taimí mo e ongo mālié ʻe he taha kotoa pē.

Fonua mo e Koló

ʻOku saiʻia ʻa Nīkolo ke fanongo ki he mumuhu ʻa e fanga kiʻi kālihí he poʻulí mo e tangi ʻa e fanga kiʻi potó mo e ngaahi ongo ʻo e meʻa moʻui takatakai he vao hono falé. ʻOkú ne saiʻia foki ke fakakaukau ki he koló, mo hono ngaahi fale fakapuleʻangá mo e ngaahi fakaʻilonga halá, tēpile fakaʻaliʻaliʻanga matalaʻiʻakaú mo e meʻakai he māketí. ʻOkú ne fiemālie pē he feituʻu ʻoku ʻi aí. Pea ʻokú ne fakamālō naʻá ne lava ke vahevahe ʻene ʻofa ki hono fonuá mo e kakai ʻi he funga ʻo e māmaní ʻaki ʻene tohi ʻene ngaahi fakakaukaú.

Ko e fē ʻi Māmani ʻOku Tuʻu ai ʻa Palamalipo ʻi Sulinamé?

ʻĪmisi
map of Suriname

Palamalipo

Suliname

Palāsila

Kaiana

Venesuela

Kolomupia

Mapé naʻe tā ʻe Thomas S. Child; globe © Mountain High Maps

ʻŪ taá naʻe fai ʻe Richard M. Romney

Toʻohemá: Ikunaʻi ʻe Nīkolo ʻa e feʻauhi faʻu ʻēsei ki hono fonua ko Sulinamé. Toʻomataʻú: Ko Nikolo ʻa e siʻisiʻi taha ʻi hono fāmilí. ʻOkú ne saiʻia ke tauhi ha tohinoa mo tā ha ngaahi fakatātā ai.

Paaki