iTukutuku ni Mataveiliutaki Taumada
Dua na Yavu ni Matavuvale Mamarau
Na dauvolaivola rogo ni Rusia o Leo Tolstoy e a tekivutaka na nona ivola Anna Karenina ena veivosa oqo: “Era tautauvata kece na matavuvale mamarau; e duidui kece na matavuvale era sega ni mamarau.”1 E sega ni tiko vei au na ivakadei ni dina ni ka e tukuna o Tolstoy ni ra tautauvata na matavuvale mamarau, ia au sa raica e dua na ka era tautauvata kece kina: era dau veivosoti ka guilecava na ka ca era dau cakava mai liu ka dau vakaraica ga na ka e vinaka.
Ena dua tale na yasana, o ira era tiko ena matavuvale sega ni mamarau, era dau vaqara na cala, era dau loma ca, ka vaka me dredre na nodra guilecava yani na ca sa caka oti.
“Io, sa na sega tu ga …” era kaya o ira era sega ni mamarau. “Io, o iko o sega ni kila na levu ni nona vakamosia na yaloqu, e kaya mai e dua. “Io, o iko o sega ni kila na levu ni veika ca e sa cakava,” kaya mai e duatani tale.
Erau na rairai dina ruarua; se sega beka.
E levu tu na veika ca e dau yaco. E levu tu na veika e rawa ni vakamosia na yalo. Ia na ka au sa raica rawa, ni so na gauna eda vakadonuya na noda cudru ka vakaceguya na noda vakasama ena noda tukuna lo toka na ka era cakava na tani ka vakadiloya na nodra ivalavala me kua ni ra vosoti ka vakadonui keda ga, ka qai laveta cake na noda ile me sa ka dina ka dodonu.
Na Koli ni Ravouvou
E dua tiko na talanoa makawa mai Welesi mai na ika 13 ni senitiuri ka baleta e dua na ravouvou ni lesu yani ki vale sa raica ni sa drodro sobu tu mai e mata ni nona koli na dra. E a cici yani ki loma ni vale ka ririko ni raica ni sa yali na luvena lailai ka sa vakatobuicu tu na nona imocemoce lili. Ena dela ni cudru, e a dreta mai na nona iseleiwau ka vakamatea na nona koli. Vakalailai ga, sa rogoca na domo ni tagi ni luvena tagane—ka ni se bula tikoga! Davo matemate no e yasa ni gonelailai e dua wolifa. Na ka dina e yaco, na nona taqomaka na koli na luve ni ravouvou mai na dua na wolifa daukata.
Dina ni italanoa oqo e vaka e dramataki, ia e vakavulica e dua na ivakavuvuli. E dolava na kena rawa ni dina ni italanoa eda talanoataka baleta na vuna e vaka kina o ya na nodra ivalavala e so tale, ena sega beka ni tautauvata kei na ka dina e yaco tiko—ena so na gauna eda sega sara ga ni via kila na ka dina. Eda na vakadonui keda beka ni dina na ka eda cudruvaka tiko ena noda katona voli na lomaca kei na yaloca. So na gauna ena vakavula se vakayabaki na kena dede. So na gauna ena taura tu na bula taucoko.
Dua na Matavuvale Tawase
Dua na tama e sega ni vosoti luvena ena nona sa biuta na sala e tuberi voli mai kina. E levu na nona itokani na gone ka sega ni duavata kina o tamana, ka qai cakava e so na ka e veibasai kei na ka e tuberi koya kina o tamana. Qo e vakavuna na veisei vei tama kei gone, ni gauna ga e sa rawa ni biuta kina na nona vale o gone, sa gole sara ga ka sega ni via lesu tale. Erau sega tale ni qai veitaratara tale.
Sa dodonu beka o tama? Rairai.
Sa dodonu beka o gone? Rairai.
Na ka ga au kila rawa, sa ikoya ni a tawase tu na matavuvale oqo ka sega kina na marau baleta ni rau a sega ni veivosovosoti rawa o tama se o luvena tagane. Sa sega ni rawa me rau guilecava na wiwi ni vakanananu ni ka erau a sotava mai. Rau vakasinaita na nodrau bula ena yaloca ka sega ena yalololoma kei na veivosovosoti. Erau sa vakuwai rau ena dodonu ni veivakatataki cake me rau dui vinaka kina. Sa titobu ka rabailevu sara na ikeli e tawasei rau ka sa vakavuna me rau sa dui kaivesu vakayalo voli ena nodrau dui bula ni balolo ni vakanananu.
Na ka vinaka ga ni Tamada Tawamudu mai Lomalagi sa vakarautaka tu na sala meda na bonata kina na tadrua o ya. Na Veisorovaki cecere ka sega ni vakaiyalayala ena vakacokotaka na veivosovosoti kei na veivakalomavinakataki. Au sa sega sara ga ni kila rawa na kena vakaitamera, ia au vakadinadinataka na kena dina kei na kena kaukauwa ena vuni yaloqu taucoko. E cabori Koya na iVakabula me baleta na noda ivalavala ca. Eda rawa ni ciqoma na veivosoti baleti Koya.
Sega ni Dua na Matavuvale e Vinaka Sara
Sega ni dua vei keda e sega ni caka cala. Eda caka cala kece, o kemuni kei au. Eda sa vakamavoataki kece. Eda sa vakamavoataki ira na tani.
Na Nona vakacacabo na iVakabula eda na rawata kina na bula vakacerecerei ka tawamudu. Ni da sa ciqoma ga na nona ivakasala ka vakamalumalumutaka na noda yalokaukauwa ena yalomalumalumu, sa na qai rawa na veivakalomavinakataki kei na veisorosorovi ena noda matavuvale kei na noda bula yadua. Ena vukei keda na Kalou meda na veivosoti, meda na tu vakarau ka veiqaravi meda na kerea na veivosoti ena ka e sega beka ni da cala kina, ka biuta laivi na ca makawa ka kakua ni tugana tiko. Vakavinavinakataki na Kalou ena Nona solia na Luvena e Duabau ga, kei na Luvena ena Nona solia na Nona bula.
Eda rawa ni na vakila na loloma ni Kalou vei keda ena veisiga. Eda na sega beka ni gadrevi meda solia vakalevu vei ira na wekada me vaka e vakatavuvulitaka na sere “Na iSolisoli Sa Soli Mai”?2 Sa dolava na Turaga na katuba vei keda meda na vosoti. Ena sega beka ni dodonu meda biuta vakatikitiki na noda vakadonui keda kei na yalokaukauwa ka tekivu dolava na katuba ni veivosovosoti vei ira era sasaga tiko mai—vakauasivi vei ira na noda matavuvale?
E na qai basika ga na dina ni bulamarau e sega ni rawa wale tu ga mai na veika e vinaka, ia ena kena bulataki na ivakavuvuli vakalou, ena veikalawa lalai mada ga. E ratou a kaya na Mataveiliutaki Taumada kei ira na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua: Ena qai rawati ga na marau ena bula vakamatavuvale ni sa vakayavutaki ena ivakavuvuli ni iVakabula o Jisu Karisito. Na yavu ni matavuvale vinaka kei na yavu vakaveiwatini rawa ka dei e yavutaki ena nodra vakavulici ena vakabauta, masumasu, veivutuni, veivosovosoti, veivakarokorokotaki, veilomani, yalololoma, gugumatua, kei na ivakasala vinaka mera vakamarautaki kina.”3
Na veivosoti e dabe sara toka ga ena loma donu ni veika dina oqo, ka yavutaki ena yavu ni veivakabulai ni Tamada Vakalomalagi. Me vaka ni semata na ivakavuvuli na veivosoti ena semata vakakina na tamata. E vaka e dua na ki, ni dolava na katuba e lokataki tu, ka sa itekitekivu ni sala e dodonu, ka sa dua na itakataka ni bula marau ni dua na matavuvale.
Me na vukei keda na Kalou meda dau veivosoti mai vale, dauveivosoti vakaikeda, vakakina na noda vosoti keda sara ga vakaikeda. Au masulaka meda na sotava na sala totoka o ya ni noda dauveivosoti, me rawa ni da na sotava kina na marau vata ena veimatavuvale.
Veivakatavulici mai na iTukutuku Oqo
“Ni ko vakarautaka tiko na lesoni yadua, taroga tiko e lomamu se ra na sotava vakevei na lewe ni matavuvale na veika e tukuni tiko ena lesoni” (Veituberi, Me iLutua ni Noda Bula [1999], 171). Vakasamataka na sureti ira na lewe ni matavuvale mera wasea na veika vinaka era sa raica se sotava ena vuku ni veivosoti. Veitalanoataka na veika sa sotavi oti ni vakabibitaki tiko na veivosoti. Tinia ena nomu vakadinadinataka na bibi ni noda dauveivosoti vakai-keda.
Taba ivakaraitaki mai vei David Stoker