Ira Era Muri Karisito
Na vakamuri Karisito e sega ni ka vakarairai se caka vagauna ia sa ka meda dau cakava tikoga ni sa ivakarau ni bula ka na dau caka ena veigauna kece kei na veivanua kece.
Dua vei ira na noda sere taleitaki, mai vei ratou na Tabernacle Choir ena mataka nikua, e tekivu tiko vakaoqo:
Na veivosa oqori, e a veivakauqeti taumada vua na iVakabula vei ira na Nona tisaipeli (raica na Maciu 4:19), e a vola o John Nicholson, e dua ka saumaki vou mai Sikoteladi. Me vakataka e levu na noda iliuliu ni lotu eliu, a sega soti ni vuli vinaka, ia e tiko vua na lomana na iVakabula vakakina na yavu ni veivakabulai.2
Na itukutuku kece e rogoci ena koniferedi oqo, sa vukei keda meda vakamuria na we ni yavana na noda iVakabula, ni nona ivakaraitaki kei na ivakavuvuli sa vakamatatataka na sala vei ira kece era na muri Jisu Karisito.
Me vakataki ira na lotu va-Karisito, o ira na lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, era vulica na bula ni iVakabula me vaka e volai tu ena ivola i Maciu, Marika, Luke kei Joni. Au na taleva mada e vica na ivakaraitaki kei na ivakavuvuli e tiko ena va na ivola oqo mai na iVola Tabu ka sureti keda meda vakasamataka na kena sa rawata na Nona Lotu vakalesuimai vakakina o keda vakaikeda yadudua meda dua na dau muri Karisito.
A vakavulica o Jisu ni dodonu meda papitaiso meda na curu kina ki na matanitu ni Kalou (raica na Joni 3:5). E a tekivutaka na nona ilesilesi ena nona a papitaiso (raica na Marika 1:9), kei Koya kei na so era muri Koya era sa papitaisotaki ira tale eso (raica na Joni 3:22–26). Eda sa vakayacora tale tikoga.
E tekivutaka o Jisu na nona ivunau ena Nona sureti ira na rogoci Koya mera veivutuni (raica na Maciu 4:17). O ya e se nodra itukutuku tikoga na Nona italai ki vuravura.
Ena nona gauna ni veiliutaki e solia kina o Koya na Nona ivakaro. E vakavulica kina o Koya, “Kevaka dou sa lomani au, dou talairawarawa kina noqu vunau” (Joni 14:15; raica talega na tikina e 21, 23). E a vakadeitaka ni vakamuri ni Nona ivunau e oka kina ni o ira era muri Koya mera “sa vinaka sara e matadra na tamata” (Luke 16:15) ka “nodra ivakavuvuli na tamata” (Marika 7:8; raica talega na tikina e 13). E veivakasalataki talega: “Kevaka dou sa vakavuravura ena lomana na kai nona ko vuravura, ia ni dou sa sega ni vakavuravura ia kau sa digitaki kemudou mai vuravura, sa ikoya oqo sa cati kemudou kina ko vuravura” (Joni 15:19). Me vaka ga e a qai kaya e muri o Pita, ni o ira na dau vakamuri Jisu era “sa nona na Kalou” (1 Pita 2:9).
O ira na Yalododonu Edaidai era kila ni sega ni dodonu mera “vakavuravura,” se mera muria na “itovo ni tamata,” ia mera na vakataki ira na muria na Karisito, vaka me dau dredre na vakamuria na iVakabula ena ivakarau vaka oqo. E so era vakamuria na itovo vakavuravura baleta, ni o Jisu e a kaya ni so e vakavulica o Koya, “era vinakata mera vakarokorokotaki ira na tamata ka vakalailai ga me vakarokorokotaki ira na Kalou” (Joni 12:43). Na malumalumu oqo ni vakamuria na Karisito sa levu sara me volai kece eke. Ena rawa ni tekivu mai na ivakarau vakavuravura me vaka na veivakadodonutaki vakapolitiki kei na isulusulu ni gauna oqo, ki na vukitani mai na ka dina me vaka na tawamudu kei na itavi ni matavuvale.
E sega ni gadrevi me ka ga vakavuli na ivunau i Jisu. Dodonu me na bulataki talega. E vakavulica o Jisu, “Ia oqo ko koya yadua sa rogoca na noqu vosa oqo, ka cakava, kau na vakatautauvatataka kei na tamata vuku” (Maciu 7:24; raica talega na Luke 11:28) ka “Sa kalougata na tamata ko ya, ni na lako mai na nona turaga ka kunei koya ni sa kitaka vakakina” (Maciu 24:46). Ena dua tale na noda sere taleitaki eda dau lagata:
Me vaka e vakavulica o Jisu, o ira ga era lomani Koya era na talairawarawa ki na Nona ivunau. Era na talairawarawa me vaka a vakavulica o Peresitedi Thomas S. Monson ena mataka nikua. Na vakamuri Karisito e sega ni ka vakarairai se caka vagauna ia sa ka meda dau cakava tikoga ni sa ivakarau ni bula ka na dau caka ena veigauna kece kei na veivanua kece. E a vakavulica na iVakabula na ivakavuvuli oqo kei na kena dodonu meda na vakananumi tiko kina ka vaqaqacotaki mai ena kena vakamuri ena Nona a lotutaka na sakaramede (komunioni, me vaka era dau kaya na so). Eda kila mai na ivakatakila ena gauna oqo ni o Koya e veivakaroti vei ira era sa muri Koya mera na vakayagataka na ivakananumi oqo mera dau nanumi Koya kina (raica na Joseph Smith Translation, Maciu 26:22 [ena Maciu 26:26, ivakamacala e ra c], 24 [ena iVola Tabu ikuri ni ivakamacala]; Joseph Smith Translation, Marika 14:21–24 [ena iVola Tabu, ikuri ni ivakamacala]). O ira na lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai era vakamuria na ivakaro o ya ena veimacawa ena nodra laki lotu mera laki vakayagataka na madrai kei na wai ka yalataka ni ra na dau nanumi Koya tikoga ka talairawarawa ki na Nona ivunau.
Vakatavulica o Jisu ni “tamata me dau masu tikoga” (Luke 18:1). O Koya e vakaraitaka na ka o ya, me vaka na Nona a “masu tiko vua na Kalou ena bogi taucoko ka siga vaka” (Luke 6:12) ni bera ni kacivi iratou na nona iApositolo Le Tinikarua. Me vakataki ira e so na lotu va-Karisito, eda dau masu ena veigauna kece ni sokalou. Eda masulaka talega na veituberi, ka da vakavulica talega meda dau masu wasoma ena veisiga vata kei ira na noda matavuvale. Me vakataki Jisu, eda masu vua na Tamada Vakalomalagi, ka da vakacacabo ena yaca i Jisu Karisito.
E a kacivi iratou e Le Tinikarua na iApositolo o Jisu me ratou vukea na cakacakataki ni Nona Lotu ka solia vei iratou na idola kei na veivakadonui mera tosoya na cakacaka ni sa na mate (raica na Maciu 16:18–19; Marika 3:14–15; 6:7; Luke 6:13). Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, me vaka ni Lotu i Jisu Karisito ka sa vakalesuimai e vakamuria sara ga na ivakaraitaki oqo ena kena qaravi kei na kena dau soli na idola ni veivakadonui vei ira na iApositolo.
E so e a kacivi ira o Jisu mera muri Koya era sega ni sa muri koya ena gauna vata sara ga era kacivi kina, ia era a wawa vakalailai mera laki qarava mada e so na itavi ni matavuvale. E kaya kina o Jisu, “E sega ni dua na tamata sa taura nai siviyara ka qai rai ki muri me yaga kina matanitu ni Kalou” (Luke 9:62). E lewe levu na Yalododonu Edaidai era muria tiko na veivakaliuci e a vakavulica o Jisu. Na ivakaraitaki vinaka oqo era wili kina o ira na udolu vakaudolu na daukaulotu qasecake kei ira eso ka ra sa biuti ira tu na luvedra kei na makubudra mera laki vakayacora na itavi ni daukaulotu ki na vanua era sa kacivi kina.
E a vakavulica o Jisu ni Kalou e a bulia na tagane kei na yalewa, kei na tagane mena biuta na tamana kei tinana ka kabita na watina (raica na Marika 10:6–8). Sa kilai levu tu na noda yalodina ki na ivakavuvuli oqo.
Ena vosa vakatautauvata kilai levu ni sipi sa yali, e a vakavulica o Jisu ni dodonu meda na lako yani ka vaqarai ira mai na qele ni sipi sa lako sese (raica na Maciu 18:11–14; Luke 15:3–7). Me vaka eda sa kila, ni o Peresitedi Thomas S. Monson sa vakabibitaka sara ga na ivakavuvuli oqo ena nona ivakaraitaki kei na veivakavulici ena nodra dau vueti o ira na tacida vakayalo.4
Ena noda sasaga meda veivueti ka veiqaravi, eda vakamuria na ivakaraitaki totoka ni iVakabula kei na ivakavuvuli ni loloma: “Mo lomana na kai nomu me vaka ko sa lomani iko” (Maciu 22:39). E a vakaroti keda sara ga meda lomani ira na noda meca (raica na Luke 6:27–28). Kei na Nona ivakavuvuli cecere ni sa mai vakarau cava na nona veivakalotutaki, e qai kaya vakaoqo:
“E dua na ivunau vou au sa solia vei kemudou; mo dou veilomani me vaka kau sa lomani kemudou, mo dou veilomani talega vakakina.
“A ka oqo era na kila kina na tamata kecega ni dou sa noqu tisaipeli kevaka dou sa veilomani” (Joni 13:34–35).
Me tiki tiko ni noda veilomani vakai keda, e a vakavulica o Jisu ni kevaka meda sa vakacalai mai na so tale na tamata, e dodonu meda vosoti ira. (raica na Maciu 18:21–35; Marika 11:25–26; Luke 6:37). Me vaka ni lewe levu e dredre vei ira mera bulataka na ivunau oqo, eda sa kila na nodra ivakaraitaki veivakauqeti na Yalododonu Edaidai ena nodra sa veivosoti ena yalololoma, kevaka sara ga sa rui bibi na cala. Me kena ivakaraitaki, o Chris Williams e a vakayagataka na nona vakabauti Jisu Karisito me vosoti koya kina na draiva mateni ka a vakavuna na mate i watina kei rau na luvena. Ni qai oti ga e rua na siga mai na siga ka yaco kina na leqa, ni se vakaloloku tiko ga ena rarawa, na tamata dauveivosoti oqo, e a veiqaravi tiko vakabisopi e kaya vakaoqo, “me vaka niu tisaipeli i Karisito sa sega tale ni dua na digidigi meu digitaka.”5
Lewe levu na lotu va-Karisito era dau vukei ira na dravudravua kei na vakaloloma, me vaka e a vakatavuvulitaka o Jisu (raica na Maciu 25:31–46; Marika 14:7). Ena vakamuri ni ivakavuvuli ni iVakabula, era sa sasaga sara ga kina na lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Era sa dau solisoli sara ga ki na veisoqosoqo ni veivukei na lewena ka ra sa soli veivuke ni veiqaravi sara ena nodra vukei ira na dravudravua kei na vakaloloma. Me kena ikuri, era dau lolo na lewenilotu ena rua na gauna ni kana ena veivula ka ra qai laki solia na isau na kakana ena gauna ni kana oqori vua na nodra bisopi kei na peresitedi ni tabana mera vukei kina na lewenilotu ka ra gadreva na veivuke. Ena noda lolo meda vukei ira era via kana, sa ivakaraitaki ni loloma tawa oti, ka kevaka me vakayacori ena kena yalodina sa na veivakamamautaki sara ga vakayalo.
E sega ni se kilai levu na noda veivuke raraba ni Lotu ena veiyasai vuravura. E vakayagataki na ilavo ka ra solia na lewenilotu dauyalosolisoli, ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Sa dau vakau kakana, isulu, kei na ka ni veivuke raraba ki na veivanua e vuravura mera laki vukei kina na qase kei ira na gone era vakaleqai tu. Na veivuke raraba oqo ka tiko na kena isau vakailavo ena milioni vakamilioni na dola ena tini vakacaca na yabaki sa oti,era soli yani ka sega ni yalana na lotu, kawatamata se matanitu cava ga.
Na veivuke vakaitamera e a soli ni oti na uneune kei na sunami ena 2011 mai Japani e rauta ni $13 na milioni na ilavo qaqa kei na veivuke tale e so e a solia na Lotu e 31,000 na lewe ni Lotu era a bole mera laki veiqaravi ena rauta ni 600,000 na aua ni veiqaravi. Na noda veivuke raraba vei ira na vakaleqai ena Cagilaba o Sandy mai na tokalau kei Amerika e wili kina na veivuke tale e so me vaka e 28,000 na lewe ni lotu era a bole mera laki veivuke na sasamaki me rauta ni 300,000 na aua ni veiqaravi. Ena so tale na ivakaraitaki ena yabaki sa oti, eda a solia kina e 300,000 na paodi bibi (136,000 na kilo) na isulu kei na ivava vei ira na vakaleqai mai Chad e Aferika. Ena 25 na yabaki sa oti eda sa vukea kina e rauta ni 30 na milioni na tamata mai na 179 na matanitu.6 Sa dina sara ni o ira era vakatokai mera “Momani” era kila vinaka tu na ibalebale ni soli-ka vei ira na dravudravua kei na vakaloloma.
Ena iotioti ni nona ivakavuvuli vakaivolatabu, e a vakauqeti ira kina na vakamuri Koya voli mera kauta na nona ivakavuvuli ki na veivanua kei ira na lewena. Mai na ivakatekivu ni Veivakalesuimai, sa dau sasagataka na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai me vakamuria na ivakavuvuli o ya. Ena gauna sara ga ni da a se dravudravua ka se lewe lailai na lewe ni lotu me rauta tiko ni vica walega na udolu, era sa vakauta yani na iliuliu ni Lotu na daukaulotu ki na veivanua mai na tokalau kei na ra. Eda sa vunautaka tikoga na ivakavuvuli va-Karisito nikua, me yacova mai nikua era sa tiko ena 60,000 na daukaulotu tudei ena buturara ni kaulotu, kei na vica tale na udolu era veiqaravi vagauna. Era sa tiko qo na daukaulotu ena 150 na vanua kei na veiyanuyanu ena veiyasai vuravura.
E a tiki ni Nona ivunau levu mai na ulunivanua, e a qai kaya vakaoqo o Jisu, “O koya mo dou qai vinaka sara me vaka sa vinaka sara na Tamamudou sa tiko mai lomalagi” (Maciu 5:48). Na inaki ni nona veivakavulici kei na inaki ni vakamuria na iVakabula o ya meda lako vua na Tamada, ni sa iKoya e a kaya vakaoqo Vua na iVakabula “na Tamaqu ka Tamamudou; kei na … vei koya na noqu Kalou ka nomudou Kalou,” (Joni 20:17).
Mai na ivakatakila nikua, me vaka e kilai ena kosipeli vakalesuimai, eda kila ni ivakavuvuli oqo e tiki ni nona ituvatuva levu na Kalou na Tamada me baleta na nodra vakabulai na luvena. Ena ruku ni ituvatuva o ya eda sa wili meda luvedrau e dua na itubutubu vakalomalagi. “Eda sa luve ni Kalou,” e a vakavulica o Paula, “kevaka eda sa gone, eda sa qai itaukei; eda na taukena na veika ni Kalou, eda sa itaukei vata kei Karisito” (Roma 8:16–17). Qo e kena ibalebale me vaka e tukuni ena Veiyalayalati Vou, ni da sa “itaukei … ni bula tawamudu” (Taito 3:7) io kevaka meda sa lako mai vei Tamada, eda sa na “taukena na veika kece” (Ai Vakatakila 21:7)—na veika kece e Nona—e dua na ivakavuvuli ka na sega ni rawa me kila vinaka na noda vakasama. Ia eda rawa ni kila kina ni kena na rawati na veika cecere oqori ena rawa walega kevaka meda na vakamuria na iVakabula o Jisu Karisito, ni o Koya e a vakavulica ni “sega ni dua na tamata ena lako vei Tamada ena vukuna ga” (Joni 14:6). Eda tovolea meda vakamuri koya ka sasaga yani meda vakataki Koya eke kei na veigauna sa tu e matada. Me vaka ga sa tukuni ena iotioti ni qaqa ni sere, “Muri Au Mai,” eda dau lagata:
Ka walega ke sa kilai
Ni dodonu meu muria,
Lakolako qo me yaco
Me noda bula na ivunau. …
Au vakadinadinataka ni sa iVakabula o Jisu Karisito, na nona ivakavuvuli kei na ivakaraitaki eda saga tiko meda vakamuria. E sureti keda kece eda sa oca ka lomabibi meda lako yani Vua ka vuli vei Koya, ka muri Koya, ka kunea na vakacegu ni yaloda (raica na Maciu 4:19; 11:28). Au vakadinadinataka na dina ni nona ivakavuvuli kei na nona itukutuku kei na veivakadonui ni Nona Lotu ena yaca i Jisu Karisito, emeni.