Meda Wasea na Noda Kila me Baleta na Noda iVakabula

April 2018

Meda Wasea na Noda Kila me Baleta na Noda iVakabula

Mai veElder Gary E. Stevenson

Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua

Mai na dua na itukutuku ni Koniferedi ni Marama e Brigham Young University, “Noda Kila Me Baleta na iVakabula,” vakayacori ena 5 ni Me, 2017.

E noda na itukutuku ni vakacegu, ka sai kemuni o ni vunautaka na itukutuku oqo. Ena rawa ni o cakava ena iwalewale vovou ni tekinoloji.

Eda Lotu i Jisu Karisito, e tauyavutaki ena iotioti ni gauna. Ena sala vata ga e veidusimaki kina na Nona tisaipeli ena gauna makawa, eda sa nuitaki ena gauna oqo “dou lako yani ki vuravura taucoko, ka vunautaka na itukutuku vinaka kivei ira na tamata kecega” (Marika 16:15).

E vakalekalekataka na parofita o Nifai mai na gauna makawa na ilesilesi kei na itukutuku tu mai dakuna me vakaoqo: “Ia eda sa tukuni Karisito, ka rekitaki Karisito, ka vunautaki Karisito, ka parofisaitaki Karisito, ia eda sa vola na veika sa vakatakilai vei keda, mera kila kina na noda kawa na sala me bokoci kina na nodra ivalavala ca” (2 Nifai 25:26).

Ena ivola i Mosaia, eda wilika na nona kumuni ira vata mai na tamata na parofita ni gauna makawa ni Vola i Momani na Tui o Penijamini ena vanua taucoko ena matani valetabu, ka tara kina e dua na valebalavu, me vakavulici ira. Ni a vakavulici ira, e parofisaitaki ira me baketa noda veisiga: “Ka dua tale, au sa kaya vei kemuni, ni na yaco na gauna me na teteva yani kina na veimatanitu, veimataqali, duivosavosa kei ira na tamata kecega na kilaka me baleta na iVakabula” (Mosaia 3:20).

“Noda Kila Me Baleta na iVakabula”

E dua na iloloma vakamareqeti e rawa ni da solia vei ira na lewe ni matavuvale me soli vei ira na tani sai koya na “kila me baleta e dua na iVakabula,” se o Jisu Karisito.

Ena dolavi ni otioti ni tabagauna e salavata mai e dua na veivakararamataki vei ira na kawatamata kei na drodroyauyau ni tekinoloji ena kena ivakatagedegede e cake sara. E kauta talega mai na veiyabaki ni veika vakamisini kei na iyaragi ni veitaratara, ka vakatara me vakavotukana na parofisai nei Tui o Penijamini.

Me vaka ni lewe ni Kuoramu ni Apositolo Lewe Tinikarua, kacivi me ivakadinadina digitaki “ena yacai Karisito ki vuravura raraba” (V&V 107:30) kei na ilesilesi ena Veika Raraba kei na Komiti ni Veiqaravi ni Veitaratara, e rawa meu vakanamata ena vakavotukanataki ni parofisai oqo—ni “kila ka baleta na iVakabula” e tete tu e vuravura raraba—ni vakayagataki na veitekinoloji e tiko vei keda.

“Ena Veimatanitu, Matatamata, Duivosavosa kei na Tamata”

Mai na veitabagauna sa oti, na vakatorocaketaki ni veika e tabaki kei na buli ni ratio na TV esa vakatara na itukutuku ni Veivakalesui mai me lako yani ki vuravura. Eda kunea na ivakaraitaki vakaoqo ena, so na noda vakanananu.

Ena loma ni 10 na yabaki mai na Matai ni Raivotu, kei na veivula ni se bera ni tauyavutaki na Lotu, e tabaki e 5,000 na iVola i Momani. Mai na gauna oya, sivia ni rauta e 175 na milioni na ilavelave esa tabaki.

Ena veimataka ni Sigatabu, ena rawa ni o vakarogoca se sarava na kaburaki ni Sere ivakatagi kei na iVunau, ka sa voleka ni yacova tiko yani na kena ika 5,000 ni kakaburaki. Na imatai ni kakaburaki e vakayacori ena 1929. Na imatai ni kakaburaki ni koniferedi raraba e yaco ena TV ena 1949.

Ena 1966, sa tekivu me tukuna tiko o Peresitedi David O. McKay (1873–1970): “Na vakadidike e sega ni kilai na taucoko ni kena kaukauwa, ena kena vinaka se vakacacana na tamata, ni na caka me nona itavi na tamata me lewa na kena e levu duadua ka na bau kotori e liga ni tamata. … Na gauna oqo e vakasinaiti ena veileqa sega ni vakaiyalayala, kei na veika vivinaka e sega ni tukuni rawa.”¹

Ena 1974, e vakamacalataka o Peresitedi Spencer W. Kimball (1895–1985) na nona raivotu ni veisiga ni mataka: “E vakalougatataka tiko na vuravura na Turaga ena vuqa … na setilaiti. Era tiko ena maliwa lala ni lomalagi, ka vakaciciva tiko na kaburaki ni sikinala kina veiyasana kece e vuravura. … E dina sara na setilaite era iwalewale ni veika e tiko me baleta na kakaburaki e vuravura raraba ni veisiga ni mataka. … Au vakabauta ni sa vinakata tiko na Turaga me biuta e ligada na veika e buli eda sega ni se raica rawa se vakasamataka na tamata.”²

Ena vakatagedegede cecere ena veitaratara kei na sala ni vakadewai tukutuku ka sa yaco tiko mai vakayauyau ena initaneti, e rairai eda sa vakadinadinataka ena noda gauna ni bula na vakavotukana ni parofisai ni Tui o Penijamini, Peresitedi McKay, kei Peresitedi Kimball.

E tiko talega e dua na iwalewale matata ni susugi mai na veitekinoloji eso oqo me tarai kina na matanitu ni Turaga e vuravura. Au via wasea na ivakaraitaki eso oqo kei kemuni.

LDS.org kei na Mormon.org

Ena 1966, e tekivu vakayagataka na Lotu na mataveilawa me vakau itukutuku kei na sala ni veitaratara. Mai na gauna oya, rauta e 260 na mataveilawa cicivaka na Lotu e vakaraitaki mai, oka kina na veimata e tiko rawa voleka ni veimatanitu era tiko kina na lewe ni Lotu, ena nodra vosa ga ni vanua.

Au wasea e rua na ivakaraitaki ni mataveilawa oqo. Na imatai na LDS.org, e tauyavu ena 1996, ka sa ciqoma tu nikua e 24 na milioni na dauvakayagataki vou ena dua na yabaki kei na sivia e 1 na milioni era sikova tiko ena dua na macawa. E vuqa na lewenilotu era kunea eke na lewenivuli ni veivakavulici kei na vosa ni koniferedi raraba sa oti. Na ikarua na Mormon.org, e dua na mataveilawa e tauyavutaki me vakamacalataka na kosipeli vei ira noda itokani na tiko tikivi keda era sega ni lewe ni Lotu. Na veimata oqo era ciqoma e rauta ni 16 na milioni era sikova tiko ena veiyabaki.

Na App ni talevoni veikauyaki

E dina sara, na tekinoloji e tubu cake tikoga vakatotolo, ka gadrevi kina na sasaga kaukauwa kei na ivurevure eso me tobotobo tiko yani. Ena buli ni talevoni vuku e salavata mai na kaukauwa me taurivaka na itukutuku lelevu ena dua na gauna ena iyaya vakalivaliva veikauyaki. E levu na itukutuku oqo e biu vata tu ena ilavelave veikauyaki, se “app.” Na imatai ni app e cicivaka na Lotu e tavoci ena 2007.

Na ivakaraitaki ni yaga ni yaya vakalivaliva veikauyaki me vakatetei kina na “kila baleta na iVakabula.” Au na sega ni vakamacalataka na lewe ni app e vuqa ka ra tu ena qeteqete ni ligamu, ia eso na ivakaraitaki ni app era sega ni ka vou vei iko:

Valenivola ni Kosipeli
Jenala ni Momani
iYaya ni YDE
iVakatagi ni YDE
Vunikau ni Vuvale

Oqo e vakayagataki vakamilioni ena dua na macawa mai vei ira e milioni na dauvakayagataka.

iTukutuku Raraba

E kena ibalebale, na tabana ni veimaliwai raraba era tekinoloji cicivaki ena komipiuta ka vakatara na tamata yadua kei na veisoqosoqo tale eso me raica, tauyavutaka, ka wasea na itukutuku, veivakasama, kei na ituvaki tale eso ni veiwasei ena ilawalawa ni monalivaliva.

Tekivu mai na 2010, e tekivuna na Lotu e dua na sasaga gumatua me vakayagataki na tabana ni veimaliwai raraba me rawa kina ni vakatetei na “kila ka me baleta na iVakabula.” Oqo e dua na iwalewale totolo ni veiwaseyaki na itukutuku vakalivaliva. E sega ni dua na ka e vakatauvatani rawa na totolo ni veisau.

E dua na ka kilai levu me baleta na tabana ni veimaliwai raraba ni gauna ga e sa kilai kina se matata mai e dua na tabana oqo, e basika tale e dua e ka vou, levu cake, se vinaka cake sara mai.

Au na vakayagataka e lima na yavu ni tabana ni veimaliwai raraba e vakayagataka tiko na jenala ni veitaratara ni Lotu:

1. Na facebook e vakayagataka e 2 na bilioni e vuravura. Eke, era taracake na nodra tabana ni veimaliwai ena mataveilawa ni veitokani.

2. Na instagram e mata ni veimaliwai ka vakanamata ena itaba kei na vidio.

3. Na pinterest e dua na papa ni pinitaki tukutuku. Eke era tiko kina na iyaloyalo e vakatokai me “pini” era qai kabi yani ena papa. Oqo e rawa ni vosa veivakauqeti se itaba ni lalawa ka kina.

4. Twitter e dua na tabana ni veimaliwai raraba e vakatara me vakauta o ira na vakayagataka na itukutuku leleka e rauta ni 280 na matanivola se fika e vakatokai me “tweet.”

5. Snapchat e vakaraitaki kina na itaba se vidio leleka era na qai yani vakasauri se ena loma ni 24 na auwa.

Vakaisoqosoqo, eda sa vakayagataka tiko na tabana ni veimaliwai raraba oqo ena sala sa mana sara.

Tabana ena initaneti Facebook

O na rawa beka ni nanuma na itukutuku ni koniferedi me baleta na yalorarawa titobu e vosa kina o Elder Jeffrey R. Holland ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua ena vica na yabaki sa oti.³ Mai na vosa oya, e tauyavutaki e dua na vidio na sarava e rua na milioni ena Facebook walega, ka taleitaka, wasea, qai tukuna na veika vivinaka e udolu vakacaca.⁴

Instagram

Ena Okosita 2016, e vakaraitaka o Peresitedi Dieter F. Uchtdorf e dua na vidio ena instagram, ka vakavuvulitaka na ivakavuvuli ni kosipeli vei makubuna o Erik ena—e rawa beka ni o vakilakila—ena idabedabe ni pailate ni waqavuka!⁵ Na veika oqori e vakabira o Peresitedi Uchtdorf ena Instagram era taleitaka e udolu vakacaca, ka levu tale era tukuna na veika vinaka.

Na Lotu e tabaka ena nona akaude ni Instagram ena Noveba 2017 e dua na vidio kei Elder Dallin H. Oaks kei Elder M. Russell Ballard ena nodrau sauma na nona taro e dua na goneyalewa qasecake, ka sarava e sivia ni 102,000 na gauna.

Ena Pinterest, e dua ena rawa ni kunea e drau vaka drau na pini ena LDS.org ka levu tale mai vei ira na lewenilotu yadua, era vakauqeti ira tiko na tani.

Me ivakaraitaki, e vuqa era wasea nodra vosa na parofita—na gauna makawa kei na gauna oqo. E dua na pini ni vakavuvuli nei Peresitedi Thomas S. Monson ka tukuna tiko, “E vuqa na ka ena noda bula e vakatau ena noda ivakarau ni vakasama.”⁶

Twitter

E dua na tweet ni tukutuku ka wasea o Elder David A. Bednar ena Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua ena mataka ni Siganimate ena yabaki sa oti, ka saravi e 210,000 na gauna. E vakaraitaka o Elder Bednar ni dua na itukutuku lekaleka, ka rawarawa, “Esa Sega eke o Koya: esa tucake tale” (Maciu 28:6), ena rawa ni titobu ka balavu na kena revurevu.

Snapchat

Na iotioti, na itaba kei na vosa e wasea e dua na vosa nei Peresitedi Monson ni Tukutuku ni Mataveiliutaki Taumada e basika ena Snapchat.

Na Leqa ena rawa ni Salavata kaya mai

Oqo, ni da sa tokona na veika vivinaka e salavata mai na veitekinoloji vovou ka vakaraitaka na kena vakavakayagataki vinaka, au nanuma ni yaga talega me veitalanoataki eso na leqa ena rawa ni sala vata mai kei ira.

E dodonu meda dauqarauna na gauna e rawa ni kania tu nomu tiko ena tabana ni veimaliwai raraba se ena vakayagataki app ni talevoni veikauyaki. Na vakayagataki ni tabana ni veimaliwai raraba e tiko talega kina na ririko ni sa na vakalailaitaka na noda veivosaki se veimaliwai e matana votu, ka na rawa ni vakamalumalumutaka na vakatorocaketaki ni kila ni tabana ni veimaliwa na nodra na e vuqa na itabagone.

Na leqa e sala vata mai na leweni noke e sega ni veidonui ena sega ni tukuni rawa na kena bibi. Esa tubucake tikoga na veivakatotogani ni yaloyalo vakasisila ena noda itikotiko raraba, ka sa ca sa na kena veivakayarayarataki ka sa vakalolomataki ira sara madaga na lewe ni Lotu kei na nodra vuvale.

Kena iotioti, au via solia mada yani e rua na ririko ni veisemati, ka vauci ira kece tu na lawa ni monalivaliva, oka kina na goneyalewa kei na tina ni gauna oqo kei ira na marama vakawati. Au vakatoka na rua na ririko oqo me “totoka vakavakasama” kei na “veivakatautauvatataki e veivakayalolailaitaki.” Au kila ni sala vinaka duadua meda vakamacalataka kina na rua na ririko oqo me vakaraitaki yani eso na ivakaraitaki.

Me tukuni vakararaba, na itaba e biu yani ena tabana ni veimaliwai raraba e dau vakaraitaka na bula ena ituvaki vinaka duadua ka vakavuqa talega ena sala e sega ni dina taki. Era dau vakasinaiti ena iyaloyalo totoka ni vale ukutaki vinaka tu, na vanua ni gade totoka, kei na kakana e vakarautaki ena kena vakasakiti sara. Na kena vakarerevaki, sai koya ni, e vuqa na tamata era yalolailai ni ra sega ni rawa ni vinaka cake mai na veivakasama tuvai vakamatau ni veika e dina ena vuravura vakalivaliva.

Ni vakauqeti mai na dua na pini ni “panikeke” ni siganisucu, e tabaka o vugoqu na nona a tovolea oqori qai sega ni vinaka. E nanuma o koya me vakauqeti ira tale eso ena nona pinitaka yani na “Pinterest druka” (raica na itaba ni panikeke), ena nona sega ni via vakavuna e lomaleqa se ni bibi.

E nuitaki, ni da rawa ni vulica meda ka dina, kunea e levu na veilasamaki, ka sotava e vica ga na yalolailai ni da raica na iyaloyalo ka boroya na dina vakalavelaveti ka rawa vakavuqa ni veikau ki na veivakatautauvatataki veivakamalumalumutaki.

Oqo e sega walega ni vakatakilakila ni noda gauna, ia ni vakarautaki ena vosa ni Paula, e vaka talega kina ena gauna makawa: “Ia ni ratou sa vakatautauvatataki ira … ia ko ira ni ra sa vakarauti ira vakai ira, ka vakatautauvatataki ira vakai ira, e sa sega ni vinaka” (2 Koronica 10:12)

E veivakaroti o Elder J. Devn Cornish ena Vitusagavulu ena gauna e veiganiti: “Eda vakararawataki keda vakatawa yaga ni da veisisivi ka veivakatautauvatataki. Eda vakatulewataka cala na keda yaga mai na veika e tiko se sega vei keda kei mai na nodra nanuma tale e so. Kevaka meda na veivakatauvatani, meda vakatautauvatataka mada na keda ituvaki ena gauna eliu ki na kena nikua—kei na ituvaki eda na via vakakina ena veigauna mai muri.⁷

Meu wasea mada e dua neitou ka vuni vakavuvale, e kune ena itaba ni vuvale oqo (raica ena tabana e tarava) ka tauri ena vica na yabaki sa oti, ni se bera ni se vakatorocaketaki na tabana ni veimaliwai raraba. Kevaka e a tabaki nikua, ena biu saraga yani, ni vakaraitaka na neitou vuvale lewe-va, totoka, rokataki vinaka tu, kei na tagane era marautaka tu e dua na gauna sautu ni taba vata vakavuvale. O vinakata beka na italanoa dina?

Au se nanuma vinaka tu na qiri mai vei Lesa. “Gary, o tiko evei? Keitou tiko qo ena vanua ni veitaba e tuba. Keitou sa vakarau kece tu me keitou taba. E sega ni rawarawa na nodratou vakaisulutaki na tagane, vakarautaki donu, ka vakarau me sa ia yani. O sa voleka beka mai?”

Ia, au a guilecava kau sega ni sega biubiu mai valenivolavola! Au sa bera tu ena veimama na auwa, ka sega soti ni lako vinaka tiko na ka kece niu yali tiko, sa voleka sara na kakasurasura.

Na cava e yaco? Io, o luvequ qase, o Craig, e cici tiko ena lomani bai ka qai kunea e dua na vuni apolo, tomika mai eso na apolo, ka viriki iratou kina na tacina. E viriki katolu ni luvei keirau e dakuna ka qai lutu, sa tekivu me tagi.

Ni yaco tiko oqori, na karua ni luvequ tagane, e dabe sobu qai lako cake na nona tarausese. Eratou qai raica na vo ni gone ni nona sitokini e sega sitokini vulavula ni qito, ka sega ni sitokini ni lotu e vakarautaka tu o tinana me dara. Ka qai tarogi koya yani, “Na cava o sega ni daramaka kina na nomu sitokini ni lotu?”

E tukuna mai, “Io, au sega ni taleitaka, ko ya. Era dau milamila.”

Ka ni vosa tiko vua o tinana, na luvei keirau yabaki rua, e cici tiko yani e lomani bai, tacaqe, lutu ka sa dra tu na ucuna. Oqo sa tirima sobu mai na dra na nona siqeleti domobalavu vulavula, ka sa tauvi dra tu. Oqo e gauna au basika yani kina. Na sala duadua ga ena rawa ni vakavinakataki kina na itaba oqo sai koya me vukicalataki na siqeleti domobalavu, me vunitaka na dra e tauva tu na isulu mai na itaba.

E kena irairai, ni cici wavoki tiko na luvei keirau tagane qaseduadua ka viri apolo tiko, e lutu ka qai kabita na duruna na co kei na qele Ena itaba, e biuta toka yani vakamatau na ligana, me ubia na vanua e tiko kina na duka oqori.

Io, na katolu ni luvei keirau, keitou waraka tu ena 20 na miniti me rawa ni oti na damudamu ni matana mai na tagi.

Ia, e dina, ni sa tauvi na dakuni nona sote na luvei keirau tagane goneduadua na dra.

Qo na karua ni luvei keirau tagane, esa biuta toka vakamatau na ligana ena delani nona sitokini vulavula me rawa ni veisotari na veika kece.

Ia vei au, na noqu yaco bera mai e vakavuna mai na veika kece oqo, e tu o Gary ena nona vale ni koli.

Ena rawa ni o raica e dua na taba totoka ni dua na matavuvale ka qai tagicaka mai, “Na cava e sea ni rawa kina meda lako vata mai ka cakava medatou dua na ivuvule sa totoka taucoko tu ena itaba, me vaka na nodratou?” O ni sa kila vinaka kece tu!

Na Tabana ni Veimaliwai Raraba kei na Cakacaka ni Kaulotu

Me vaka o na rawa ni raica, e dodonu meda na vakasamataka tiko na veileqa kei na ririko e oka mai na vakasama ni vinaka taucoko kei na veivakatautauvatataki. E sega soti sara ni vuku na vuravura ena gauna eda yaco mai kina kina buturara ni veimaliwai. Ia, e levu sara na vinaka esa yaco mai ena veitabana ni veitaratara oqo.

Na Tabacakacaka ni Kaulotu a vakarautaka eso na idusidusi vou ena 2017 Na levu ni vurevure vakalivaliva e tiko e rawa ni vakayagataki ena sala e mana, rawarawa, ka vinaka sara.

Esa levu dina na iwalewale e tu ka rawa ni vakayagataki ena tekinoloji ena sala e veiganiti ka veivakauqeti. E dodonu meda cakava na ka kece eda rawata meda vakatavulica ka vakaraitaka na ivakavakayagataki vakadodonu ni tekinoloji vei ira na itabatamata tubucake tiko mai ka veivakaroti ena veileqa e tu kina kei na veivakarusai e tu talega mai na kena vakayagataki. Oqo me vakadeitaka vei keda ni veika vinaka me baleta na tekinoloji ena vakamamadataka sobu na ririko e salavata kaya mai.

“Era Sa Totoka na Vakauitukutuku”

Ena gauna au masulaka tiko ka vakasamataka vakatitobu na itukutuku qo, au yadra cake maivakamataka ena dua na mataka niu vakasamataka tu e dua na sere: “Era sa totoka dina o ira na vunautaka vei keda na kosipeli ni vakacegu.”⁸

E noda na itukutuku ni vakacegu, ka sai kemuni o ni vunautaka na itukutuku oqo. Ena rawa ni o cakava ena iwalewale vovou ka taleitaki ni tekinoloji. E bula tiko ena dua na vuravura duatani ni taucoko ni gauna kei na kaukauwa meda rawa ni vunautaka na kosipeli ni vakacegu ni tiko dina ena qeteqete ni ligada.

Ni a vakavulici ira, e parofisaitaki ira ena noda siga: “Ka dua tale, au sa kaya vei kemuni, ni na yaco na gauna me na teteva yani kina na veimatanitu, veimataqali, duivosavosa kei ira na tamata kecega na kilaka me baleta na iVakabula” (Mosaia 3:20).

E tiko talega vei keda na vosa e yaco mai vei keda na ivakatakila ni gauna oqo, era vosa tiko ka veiduismaki tiko ena noda gauna kei na kena ituvaki. Au cavu vosa mai vei Elder Bednar: “Au vakabauta ni sa yaco mai na gauna vei keda na tisaipeli i Karisito me vakayagataka na iyaragi vakauqeti ka vakadinadinataka vakavinaka cake na Kalou na Tamada Vakalomalagi, Nona ituvatuva ni marau baleti ira na Luvena, kei na Luvena, o Jisu Karisito, ni iVakabula ni vuravura; me kacivaka yani na dina ni Veivakalesui mai ni kosipeli ena iotioti ni gauna; ka rawata na cakacaka ni Turaga.”⁹

Au sureti kemuni yadua mo ni vakasamataka vakavinaka na nomuni tavi me vunauca na kosipeli ni vakacegu vakaduanitukutuku. Meda cakava yadua na noda itavi meda wasea na noda “kila me baleta na iVakabula” ni veimatanitu, kawatamata, duivosavosa, kei na tamata. Na sala vinaka duadua me cakava kina na veika oqo yadudua ena dua na gauna ena sala e duidui ka na cakacaka vakavinaka cake kivei iko kei na nomu vuvale. Mo ni na yaloqaqa mo ni rawa ni volavola ena mataveilawa, pini, taleitaka, wasea, ka tabaka, itokani, tweet, snap, ka cakacaka yani ena sala e vakalagilagia, rokova, na lewa ni Tamada Vakalomalagi dauloloma ka kauta mai e dua na kila me baleta na iVakabula kina nomu vuvale, ira nomu daulomani—ka oka kina o ira na nomu itokani ena taba ni veimaliwai raraba.