2021
Tauturura’a ia vetahi ’ē ’ia fa’aineine nō te mau hina’aro mana’o-’ore-hia
Tetepa/’Ātopa 2021


Mau parau tumu nō te aupurura’a

Tauturura’a ia vetahi ’ē ’ia fa’aineine nō te mau hina’aro mana’o-’ore-hia

’Ei mau taea’e ’e ’ei mau tuahine aupuru, e nehenehe tātou e tauturu i tō tātou mau taea’e ’e mau tuahine ’ia fa’aineine nō te hō’ē ao pāpū ’ore.

a mother and her toddler son planting an indoor garden

Hōho’a nā Guetty Images

Te mau ma’i pe’e, te mau ’ati o te natura, te mau fifi i te pae fa’arava’ira’a faufa’a, te ’ārepurepura’a poritita ’e te mau pe’ape’a ri’ari’a—’ua ’ite te ao nei e rave rahi o te reira i te matahiti i ma’iri a’e nei. Ta’a ’ē atu teie mau tupura’a rarahi, tē fārerei ato’a nei tātou i te mau tāmatara’a mana’o-’ore-hia i roto i tō tātou iho orara’a, mai te ma’i, te ’orera’a te moni e tomo mai, te fa’ata’ara’a ’e tē vai atu ra.

E nehenehe tā tātou mau tauto’ora’a nō te fa’aineine nō te mau mea mana’o-’ore-hia e hōro’a mai i te hau ’e te pārurura’a nō tātou iho ’e nō vetahi ’ē. E aha tā tātou e nehenehe e rave ’ei mau taea’e ’e ’ei mau tuahine aupuru nō te tauturu i te feiā tā tātou e here nei ’ia upo’oti’a i ni’a i te mau vero i roto i tō rātou orara’a ?

Tē hōro’a nei ’o Carlomagno Aguilar nō Angeles, Firipino, i te hō’ē noa hi’ora’a. I tōna ’itera’a ē, e tupu te ’ōpanipanira’a i tōna fenua nō te ma’i pe’e COVID–19, ’ua ha’ape’epe’e ’oia e haere e ho’o mai i te tauiha’a—noa atu e mea ta’a ’ē tāna tāpura i tā te mau ta’ata ’ati a’e iāna. E fa’anahora’a tāna e fa’aineine—e ho’o mai i te mau huero ’e te rā’au fa’atupu nō tāna fa’a’apu mā’a.

video still of man teaching about growing food

’Ua ha’amata o Carlomagno Aguilar i te hō’ē rēni itenati nō te ha’api’i nō ni’a i te fa’a’apu i te ’oire.

I roto i te tauto’ora’a ’ia rahi atu te fa’arava’ira’a iāna iho, e ta’ata fa’a’apu nō te ’oire ’o Carlomagno e rave rahi matahiti. E aupuru ato’a ’oia i te mau ta’ata tāpiri mai i tōna fare, nā roto i te hōro’ara’a i te mau mā’a nō roto mai i tāna fa’a’apu ’e nā roto i te ha’api’ira’a ia rātou ’ia tanu i tā rātou iho mā’a. ’Ua ha’amau ato’a ’oia i te hō’ē rēni natirara i reira e roa’a ai i te mau ta’ata ato’a tāna mau rāve’a ’e te mau ravera’a, nō te tauturu i te mau taea’e ’e te mau tuahine ’ia nava’i rātou ia rātou iho ’e ’ia ineine nō te tau a muri a’e.

’Ua ha’api’i mai te ’episekōpo W. Christopher Waddell, tauturu hō’ē i roto i te ’Episekōpora’a Fa’atere : « ’Ia fāri’i ana’e tātou i te mau parau tumu pae vārua ’e ’ia ’imi i te fa’aurura’a nō ’ō mai i te Fatu ra, e arata’ihia tātou ’ia ’ite i te hina’aro o te Fatu nō tātou, nō te ta’ata hō’ē ’e ’ei ’utuāfare, ’e e nāhea ’ia fa’a’ohipa maita’i a’e i te mau parau tumu faufa’a o te fa’aineinera’a pae tino. Te ta’ahira’a faufa’a roa a’e o te mau ta’ahira’a ato’a ’o te ha’amatara’a ïa » (« I vai nā te faraoa », Liahona, Novema 2020, 44–45).

Te tauturura’a i te tahi ’e te tahi ’ia ineine i roto i te hō’ē ao pāpū ’ore, o te hō’ē ïa rāve’a faufa’a rahi nō te fa’a’ite i te here o te Mesia. E tauturu ana’e tātou i te tahi ’e te tahi ’ia rave i te reira « ta’ahira’a faufa’a roa a’e » nō te ha’amata.

Mau mana’o tauturu nō te tauturu ia vetahi ’ē

Mai te mau taime ato’a, e ha’amata te aupurura’a nā roto i te ferurira’a nā roto i te pure ’e te ’āparau-’āmui-ra’a. E nehenehe teie mau mana’o tauturu i muri nei e tauturu ia ’outou ’ia feruri nāhea ’outou ’aore rā te feiā tā ’outou e aupuru nei ’ia ha’amata i te fa’aineine ’ia fa’aruru i te mau tāmatara’a mana’o-’ore-hia.

  1. ’A feruri ma te fa’ata’a-’ore-ra’a. E nehenehe tātou e fa’aineine ia tātou i roto i te mau tuha’a rau o tō tātou orara’a. E mea faufa’a ’ia ha’aputu ’e ’ia fa’ahotu i te mā’a mai te mea e ti’a ia ’outou, ’ia fa’aineine i te pae moni, ’ia fa’ahotu i te mau ’ohipa tupura’a pūai i te pae mānava, ’e ’ia rave i te mau fa’anahora’a nō te mau tupura’a rū.

  2. ’A ’āparau i te mau tāmatara’a e tupu pāpū mai i te vāhi e orahia ra e ’outou ’e e nāhea ’ia pāhono i te reira. ’Ua rau te mau fenua nā te ao nei e mau tāmatara’a ’ōtahi tō rātou. Mai te mea tē ora nei ’outou i te hō’ē vāhi e mea mātarohia te ’āueuera’a fenua, ’a ’āparau e nāhea ’outou ’ia fa’aineine i tō ’outou fare nō te tauturu ia ’outou ’ia vai hau noa, mai te ha’amau-maita’i-ra’a i te mau tauiha’a teimaha i ni’a i te pāpa’i fare. ’Aore rā, mai te mea tē ora nei ’outou i te hō’ē vāhi e mea mātarohia te mata’i rorofa’i, ’a ’āparau nāhea ’ia pāhono i taua huru tupura’a ra, mai te fa’a’ama-noa-ra’a i te ratio nō te fa’aro’o i te mau parau ’āpī ’aore rā te haerera’a i te vāhi teitei.

  3. ’A ’āparau e nāhea ’ia fa’atupu i te hō’ē ’āfata moni rū. E nehenehe te ha’aputura’a i te moni e tauturu ia ’outou mai te mea ē, e ’ere ’outou i tā ’outou ’ohipa ’aore rā e tupu mai te mau tārahu mana’o-’ore-hia. ’A ’āparau e nāhea ’ia ha’aputu i te moni, ma te ha’amata na’ina’i noa ’e te ha’aputura’a ma’a vāhi iti i te mau taime ato’a e aufauhia ’outou ’e tae atu i te taime ’ua tae’ahia tā ’outou fā.

  4. ’A ha’aputuputu ’āmui i te mau tauiha’a nō te hō’ē pu’ohu rū. E nehenehe te vaira’a te hō’ē pu’ohu rū e tauturu ia ’outou ’ia ineine mai te mea e tītauhia ’outou ’ia fa’aru’e i tō ’outou fare nō te hō’ē taime poto. ’A ’ohipa ’āmui nō te feruri ’e nō te ha’aputuputu i te mau mea e tītauhia. E nehenehe te reira e ravehia i roto i te hō’ē ārea taime ’e e ’aita e tītauhia ’ia tupu i te hō’ē taime rū. ’A feruri i te fa’aeara’a, te mā’a ’e te pape, te mau rā’au nō te rapa’au, te mōrī, te tūreiara’a, te mau parau faufa’a, te moni, te ’ahu taui, te mau mea nō te fa’a’oa’oara’a ’e nō te tāmāhanahana (te mau ha’uti, te mau buka, te mau tao’a ha’uti nā te mau tamari’i,) ’e te tahi atu mau mea e hina’arohia.

  5. ’A fa’atupu i te auhoara’a ’e te ta’ata tā ’outou e tāvini nei. E mea faufa’a ’ia vai te ’aravihi pāpū nō te fa’aaura’a i te fa’atere i te mau mana’o ’āehuehu e tupu mai i te mau taime fifi. Te hō’ē o teie mau ’aravihi ’o te fa’atupura’a ïa i te mau autā’atira’a maita’i. ’Ia ha’apūai ana’e ’outou i tō ’outou auhoara’a ’e te hō’ē ta’ata, e tauturu ’outou ia rātou ’ia fa’atupu i te hō’ē rāve’a pāturura’a.

  6. Paraparau nō ni’a i te ha’aputura’a mā’a. E mea maita’i ’ia vai noa te mā’a hau nō te mau taime rū. ’A tītau i te tahi ’e te tahi ’ia ha’amata nā roto i te fa’atupura’a i te hō’ē ha’aputura’a nō te hō’ē taime poto, tā ’outou e fa’a’ohipa ’e tā ’outou e fa’a’ī fa’ahou i roto i tā ’outou tunura’a mā’a mātarohia. I muri iho, ’a ha’amata i te ha’aputu i te mau tao’a nō te hō’ē tau roa. Mai te mea ē, ’aita tā ’outou e vāhi rahi nō te ha’aputu i te mā’a, ’aore rā mai te mea e ’ōpani te ture ia ’outou ’ia ha’aputu rahi i te mā’a, ’a ha’aputu noa ïa i te tano nō tō ’outou orara’a.