2021
O Faamasino e Toalua
Setema 2021


Itulau i le lotoifale

O Faamasino e Toalua

I le amataga o le 2020, i le vaitaimi lava lea e tasi, na tofia ai Gordon Matenga ma Brandt Shortland e avea ma Faamasino o le Faamasinoga Fa’alēitumalo mo ō la itumalo i Niu Sila.

O tamalii uma e toalua o ni tagatanuu Maoli ma sa tautua o ni Sui Su’esu’e Sinia, ae o nisi nei mai faatusatusaga e tele i o laua olaga. O le mea ua tupu, o Gordon Matenga ma Brandt Shortland o ni uo ua leva ma e tele mea e tutusa ai.

O i la’ua uma o tagata o Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai ma e masani le tasi i le isi talu ona la auai i le Kolisi a le Ekalesia i Niu Sila (CCNZ).

“Sa ou nofo i Dinsdale, Hamilton . . . o lea sa avea ai a’u ma se tamaitiiti a’oga tausavali talu mai le 1977,” o le tala lea a Gordon. O Brandt, e tasi le tausaga e matua ai, na lesitala i le 1978 “O iina na iloa ai e le tasi le isi.”

O se faiaoga i le CCNZ, o Brother Jim Kingi, o lē na muamua totoina se fatu i le mafaufau o Gordon e faapea o le tulafono e mafai ona avea ma se matatā mo ia. Na te le’i iloa i lena taimi o le a mulimuli ane filifili e Brandt se matatā talitutusa.

I lona tausaga faai’u, na filifilia ai i la’ua taitasi e avea o le Peresitene o Tamaiti A’oga a le CCNZ, o Brandt i le 1980 ma Gordon i le 1981. Na la auauna atu faamisiona mo le Ekalesia i Ausetalia—o Brandt i Perth ma Gordon i Brisbane.

Ina ua mae’a lana misiona, na lesitala Brandt i le Iunivesite o Waikato e a’oa’o ai Saienisi Lautele (Social Sciences). Ina ua foi mai Gordon, sa ia lesitala mo le mua’i-tulafono i Waikato, lea sa la avea faatasi ai ma Brandt se mataupu Maoli.

Mai iina, na maua ai e Brandt se faailoga maualuga i tulafono mai le Iunivesite o Victoria, ma na faamae’aina e Gordon ana a’oa’oga i le Iunivesite o Aukilani. Na la toe feiloa’i i Hamilton i le amataga o a la galuega faaloia.

Na faaauau pea olaga talitutusa.

I le 1996, na avea Gordon ma ulua’i tagata su’esu’e Maoli i Niu Sila, ma i le sefulu tausaga mulimuli ane, na tofia ai o ia e avea o se tagata su’esu’e tumau mo itulagi o Waikato ma Bay of Plenty. I lena lava tausaga, 2007, na tuua ai e Brandt le galue faataitai ai i le tulafono i Hamilton ae talia lana galuega tumau o se tagata su’esu’e i itulagi o Te Tai Tokerau (Northland).

I le avea ai ma tagata su’esu’e, e tatau ona la “faatautaia le aafiaga o le feagai ai ma le oti i aso uma,” o le tala lea a Brandt. “E ese mai i lena . . . o le taulimaina ai o aiga faavauvau o se galuega faigata.” Sa ia tali atu e ala i le tausia o ia lava ia tino malosi ma alu i le lotu e le aunoa. “Ua ou laki,” na ia toe faaopoopo mai, “faatasi ai ma se aiga latou te aumaia le to’afilemu ia te a’u.”

E manatua e Gordon se valaau faigata e faatatau i se tamaitiiti 3 tausaga le matua na malemo i se vaita’ele pa’u. “Na ou fa’ata’alise atu i fafo, sasaa le vai o le vaitaele [a lo’u atalii] ma teu ese.” Ae na ta’ua e Gordon, na o ni auiliiliga o se mataupu na atagia ai lona lava olaga i se isi itu e mafai ona a’afia ai o ia i lenei ala. “A leai, e lei faigata tele ia te a’u . . . ona o lo tatou malamalama i le Fuafuaga o le Faaolataga. Sa ou iloa o le oti o se vaega o le olaga.”

I le aluga o tausaga, sa auauna foi i la’ua i le tele o tofiga faaleta’ita’i i le Ekalesia. Ina ua avea i la’ua ma Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo, sa tatau ona faamaloloina i la’ua mai fesoasoani muamua o peresitene i a la’ua siteki.

“E agavaa tutusa tagata uma i luma o le tulafono,” o le tala lea a Gordon, “e fai ma sui.” Fai mai Brandt e faatatau lea i le faapaleniina o le agaalofa o le tagata ma mana’oga o le tulafono. “Ou te mana’o e manatua a’u i le avea ai ma sē e lē fa’aitu’au ma faaaloalo i tagata uma na tutū mai i o’u luma.”

O nei aso, e le masani ona feiloai uo i taimi uma la te mananao ai, ae la te faaauau pea ona talisapaia ma lagolago le tasi ma le isi mai nofoaga mamao. “O lo o iai ia Brandt se gafatia maoa’e . . . e manatua ai igoa o tagata,” fai mai Gordon, “ma e talanoa i so o se tasi . . . e sufi gofie iai tagata. Ou te faamemelo i lena mea ona e le o se tasi lena o o’u malosiaga.”

“E masani lava ona to’afilemu [Gordon] ma faaeteete . . . mea uma na te faia,” o le tala lea a Brandt. “O ia o se auauna faamaoni. Ua ia manumalo mai lu’itau sa tauau ina ma’umau ai lona soifua.” E laualuga i na mea uma, na faaopoopo mai ai Brandt, “O ia o se tagata faimusika lelei o lē e fiafia e pese.”

Lolomi