2022
Teuteu ki Hoku Fatongia ko e Husepāniti mo e Tamai ʻi he Kahaʻú
Māʻasi 2022


Fakaʻilekitulōnika Pē

Teuteu ki Hoku Fatongia ko e Husepāniti mo e Tamai ʻi he Kahaʻú

ʻOku nofo ʻa e tokotaha naʻá ne faʻu e talanoá ʻi ʻIutā, USA.

ʻI heʻeku hoko ko ha taautaha lalahí, ʻoku fakataumuʻa moʻoni ʻeku moʻui he ʻaho ní ke fakamālohia hoku fāmili ʻi he kahaʻú.

ʻĪmisi
tangata ʻoku tohi ʻi ha kiʻi tohi-fakamatala

ʻI heʻeku kei tupu haké, ne u kau atu ki ha kemi ako fakatakimuʻa ʻa e toʻu tupú. ʻI he lolotonga ʻo e uiké, naʻe maʻu ʻe ha taha ʻo ʻeku kau taki ʻo e Kau Talavoú, ko Palaieni Telini, ha ngaahi fakamatala lahi naʻe hiki ʻe hono uaifi ko Sulí, ʻa ia naʻá ne fufuuʻi ʻi heʻene ʻū meʻá. Naʻá ne vahevahe kiate kimautolu ha niʻihi ʻo e ngaahi fakamatala angaʻofa mo fakatupulaki ko ia ki he tuí. Ne u fakaʻofoʻofaʻia ai pea lava ke u ongoʻi ʻa e ʻofa naʻe fakatupulaki ʻe he tōʻonga faingofua mo tokanga ʻa hono uaifí ʻi heʻena nofo-malí. Neongo naʻe ʻikai ke fakataha fakatuʻasino ʻa Palaieni mo Suli he lolotonga ʻo e uike ko iá, ka naʻe kei fakamālohia pē ʻena nofo-malí.

ʻI heʻeku hoko kimui ange ko ha faifekau ʻi ʻĀsenitiná, naʻá ku fakatokangaʻi ha ongomeʻa mali ʻi ha taha ʻo hoku ngaahi feituʻú naʻe fonu ʻi he ʻofa ʻa Kalaisí. Ko e taimi kotoa pē naʻá ku sio ai kiate kinauá, naʻá na fakafotunga mai ʻa e meʻa ʻoku leleí. Naʻe ʻikai ke ngata pē ʻi heʻena fetauhiʻakí, ka naʻá ku ʻiloʻi foki ʻa ʻena fai mo e meʻa tatau ki he taha kotoa pē ne na fetaulakí. Naʻá ku ongoʻi ʻena fakamātoato mai kiate aú ʻi he taimi kotoa pē ne mau talanoa aí. Naʻá ku loto ke nofo mo kinaua ʻi ha taimi lahi ange koeʻuhí naʻe malama mai ʻa e ʻofa ʻa Kalaisí meiate kinaua.

Kuo faitāpuekina ʻeku moʻuí ʻe ha ngaahi sīpinga ʻa e ongomeʻa mali ko ʻení. Kuó na tokoniʻi au ke u sio ki he founga te u lava ai ʻo fakamālohia ʻeku nofo-malí mo hoku fāmili ʻi he kahaʻú.

Ko ha Lekooti ʻo e Ngaahi Ongo mei he Laumālié

Kuó u hanganaki fiefia atu ki he ʻaho te u lava ai ʻo fokotuʻu ha nofo-mali ʻoku mālohí. Neongo ia, ne u fakatokangaʻi ʻi heʻeku hoko ko ha taautaha lalahí, ʻoku ʻikai fie maʻu ia ke u tatali kae ʻoua kuó u mali ke fekumi mo ako ha ngaahi founga ke teuteu ai ki hoku ngaahi fatongia ko ha husepāniti mo ha tamai ʻi he kahaʻú.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Lisiate G. Sikoti (1928–2015) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, “Te ke lava ʻo ako ʻa e ngaahi meʻa mātuʻaki mahuʻingá ʻaki ʻa e meʻa ʻokú ke fanongo mo mamata ki aí, kae tautautefito ki he meʻa ʻokú ke ongoʻí, ʻo fakatatau mo e ueʻi ʻa e Laumālie Maʻoniʻoní.”

Naʻá ne hoko atu ʻo pehē: “Hiki ʻi ha feituʻu malu ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻokú ke ako mei he Laumālié. Te ke fakatokangaʻi ko hoʻo hiki ko ia e ngaahi ongo mahuʻinga ʻokú ke maʻú, ʻe lahi leva ʻene toutou hoko maí.”1

Kuo haʻu kiate au ha ngaahi ongo ke tokoni ʻi hono fakamālohia hoku fāmilí ʻi ha ngaahi taimi kehekehe. Ko e taimi ʻe niʻihi ʻi heʻeku moʻuí kuó u ongoʻi e ngaahi ongó ni ʻi heʻeku mamata ki he ngaahi sīpinga leleí. Taimi ʻe niʻihi ne u ongoʻi ha fakakaukau lolotonga ʻeku fanongo ki ha lea pe ako e folofolá. ʻE lava ke tau takitaha maʻu ha ngaahi ongo ʻi ha ngaahi founga kehekehe.

ʻI he taimi ʻoku ou maʻu pe fanongo ai ki ha fakakaukau fekauʻaki mo ha meʻa te u lava ʻo fakahokó, ʻoku ou lekooti ia ʻi ha kiʻi tohi-fakamatala. Hangē ko ʻení, ʻoku ʻi ai haʻaku kiʻi tohi-fakamatala ʻe taha ʻoku ou fakafonu ʻaki e ngaahi fakakaukau ke tokoni ki hono fakamālohia e tui ʻa e fānaú, mo e tohi ʻe taha ʻoku ʻi ai ʻeku ngaahi fakakaukau ke tokoni ki hono fakamālohia ʻeku nofo-malí. ʻOku ou saiʻia ke faʻu ʻa e fanga kiʻi tohi-fakamatala ko ʻení ko ha ngaahi fakamatala ʻi he ʻinitanetí koeʻuhí ke u lava ʻo maʻu ia mei heʻeku telefoní ʻi ha faʻahinga taimi pē mo ha feituʻu pē, ka ʻe lava foki ke fai ʻa e founga ko ʻení ʻaki e fanga kiʻi tohi-fakamatala angamahení. Kuo hoko e ngaahi fakakaukau ko ʻení ko ha tāpuaki kiate au ʻi heʻeku feinga ke teuteu ki he ngaahi fatongia ko ʻeni he kahaʻú.

Ngaahi Sīpinga ʻo e fanga Kiʻi Tohi-Fakamatalá

Naʻe vahevahe ʻe Palesiteni Sini B. Pingihemi, Palesiteni Lahi ʻo e Fineʻofá, “ko e fatongia mahuʻinga taha ʻo ha mātuʻa ko hono tokoniʻi ʻenau fānaú ke nau fetuʻutaki mo hēvani, ke fakatupulaki ʻa e founga mahuʻinga ʻoku fakatefito ʻi he ongoongoleleí ʻa ia ʻe tokoni ke fokotuʻu maʻu kinautolu ʻi he ngaahi faingataʻa ʻi heʻenau moʻuí.”2 Ko ia, ʻi ha taha ʻo ʻeku fanga kiʻi tohi-fakamatalá, ʻoku ou lekooti ai ha ngaahi fakakaukau ke tokoni ke fokotuʻu maʻu ʻeku fānau ʻi he kahaʻú ki ha fakavaʻe ʻo e tui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. ʻOku kau foki ʻi he ngaahi fakakaukau ko ʻení ha ngaahi tukufakaholo ʻoku ou fie fokotuʻu ke tokoni ke fakaloloto ʻetau fakamoʻoní. ʻOku kau ʻi he kiʻi tohi-fakamatala ko ʻení ha ngaahi fakakaukau hangē ko ʻení:

  • Fakaʻaongaʻi ha miniti ʻe nima ʻi he ʻaho takitaha mo hoʻo fānaú ke tokoniʻi kinautolu ke nau hiki e ngaahi tāpuaki mei he Tamai Hēvaní ʻoku nau houngaʻia aí. ʻE lava ke fakatahaʻi ʻa e ʻekitivitī ko ʻení mo e ako folofola fakafāmilí.

  • Kapau te ke ʻeke ki hoʻo kiʻi tamasiʻi kei siʻí pe ko hai ʻa e palōfitá pea ʻoku ʻikai ke ne fakapapauʻi, tautau takai ʻi he lokí ha ʻū tā ʻo e palōfitá mei he makasini Kaumeʻá.

  • ʻAʻahi maʻu pē ki he temipalé ke fakahoko ʻa e papitaiso maʻá e kau pekiá ʻi he taimi ʻoku motuʻa feʻunga ai hoʻo fānaú; fakaafeʻi tauʻatāina ʻa e ngaahi kaungāʻapí mo e ngaahi kaungāmeʻá ke nau kau mai kapau ʻoku ʻikai ke nau nofo mamaʻo. Ko ha tukufakaholo lelei ke aʻusia fakataha ʻi he ngaahi ʻaho mālōlō ʻo e Kilisimasí ko hano kumi fakataha ha ngaahi hingoa fakafāmili pea ʻave kinautolu ki he temipalé.

  • Kapau ʻoku ʻi ai haʻo fānau ʻoku teuteu ke ngāue fakafaifekau, kole ange ke ne fai ha ngaahi tohi fakamoʻoni fakataautaha ki he toenga e fānaú kimuʻa pea kamata ʻenau ngāue fakafaifekaú.

  • ʻI he ngaahi ʻaho fāʻeleʻí, tuku ke hiki ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e kau fakaafé ʻa e ngaahi ʻulungaanga ʻoku nau saiʻia aí pe ko ha aʻusia ne nau maʻu mo e tokotaha ʻoku hoko hono ʻahó. Hili hono lau fakataha e ngaahi manatu melié pea mo hano fakangofua ʻe kinautolu ʻoku kau aí, upload ha tatau ʻo e ʻū laʻipepá ki he konga ʻo e Ngaahi Manatu Melié ʻi he lekooti ʻo e Fuʻu ʻAkau Fakafāmili ʻa e tokotahá ʻi he FamilySearch.org ke maʻu ʻamui ange pe ʻi he taimi ʻoku nau fie maʻu ai ha fakalotolahi.

ʻOku taʻefaʻalaua ʻa e ngaahi fakakaukaú, pea ʻi hoʻo fekumi ki ha tataki fakalangí, ʻe ueʻi koe ke ke ʻilo ʻa e meʻa ke lekōtí ʻi hoʻo teuteu ki ho fāmili ʻi he kahaʻú.

Ko ha sīpinga ʻe taha ʻo e kiʻi tohi-fakamatalá ko hono lekooti e ngaahi fakakaukau ki hono faʻu ha ʻātakai ʻoku ʻi ai e Laumālié. ʻOku mahuʻinga ʻaupito hono tokoniʻi ʻo e fānaú ke nau ʻiloʻi e ngaahi ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni: “ʻI hono ʻātakaiʻi kitautolu ʻe he moveuveú, ʻoku fie maʻu ke tau fokotuʻu ha feituʻu te tau malu fakatuʻasino mo fakalaumālie fakatouʻosi aí. ʻI he taimi ʻoku hoko ai homou ʻapí ko ha maluʻanga fakataautaha ʻo e tuí—ʻoku nofoʻia ai e Laumālié—ʻe hoko leva homou ʻapí ko e ʻuluaki maluʻangá.”3

Fakakaukau ki he ʻātakai ʻo e ongoongoleleí ʻokú ke loto ke tanumakí. Te tau lava takitaha ʻo tokanga taha ki hono langa ha ʻapi ʻoku nofoʻia ʻe he Laumālié. ʻOku ʻikai fie maʻu ia ke u mali kau toki kamata faʻu e faʻahinga ʻātakai ko ʻení. Ko ha faingamālie fakaofo ia ke langa ai ha ʻapi ʻokú ne fakaafeʻi ʻa e Laumālié. Te tau lava ʻo takitaha fakaʻaongaʻi ʻetau tauʻatāina ke filí ke fokotuʻu ha ʻātakai ʻoku fakatefito ʻi he ongoongoleleí. Te tau lava ʻo lekooti ha ngaahi fakakaukau ke faʻu ʻaki e ʻātakai ko ʻení, pea te tau lava ʻo ngāueʻi kinautolu he ʻahó ni.

Mateuteu ke Maʻu ha Ueʻi Fakalaumālie pea Ngāue Leva

ʻI he taimi naʻe maʻu ai ʻe Siosefa Sāmita mo Sitenei Likitoni ʻa e meʻa-hā-mai ʻo e ngaahi nāunau ʻe tolú, naʻe fekau tuʻo tolu ke na tohi “lolotonga [ʻena] kei ʻi he Laumālié” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:28, 80, 113). Kuo tāpuekina ʻeku moʻuí ʻi heʻeku lekooti e ngaahi ongo fakalaumālié ʻi he founga ko ʻení. ʻOku tokoni hono hiki e ngaahi ongó ʻi he taimi ʻoku tau maʻu ai kinautolú ke maluʻi e mahino ʻo e pōpoakí. ʻOkú ne toe fakatolonga foki ʻa e pōpoaki ki hano vahevahe ʻi he kahaʻú mo e niʻihi kehé. ʻI heʻetau hiki e ngaahi ongo ko ʻení, ʻoku tau fakamoʻoni ki he Tamai Hēvaní ʻoku tau tokanga ki he ngaahi ongo kuo tau maʻú pea ʻoku tau loto-fiemālie ke maʻu ha meʻa lahi ange. ʻOku fakamālohia ʻeni ʻi heʻetau ngāueʻi e ngaahi ongo ʻoku malava ke fakahoko he taimi ní.

ʻOku tokoni ʻa e ngaahi ngāue ne palani ke fai ko ʻeni he ʻaho ní ke fakamālohia hoku fāmili ʻi he kahaʻú. Kuo tāpuekina au ʻaki haʻaku fakatahatahaʻi ha ngaahi fakakaukau ʻo ha ngaahi founga te u mateuteu lelei ange ai ke fakamālohia ʻeku nofo-mali ʻi he kahaʻú mo fakamālohia ʻa e tui ʻa ʻeku fānau ʻi he kahaʻú foki. ʻOku ou fakaafeʻi kimoutolu ke mou fakakaukau ki ha ngaahi founga te mou lava ai ʻo teuteu ki homou fatongia ko ha hoa mali mo ha mātuʻá. ʻI heʻetau fai iá, ʻoku ou ʻiloʻi ʻe tataki kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi heʻetau ngaahi ngāue māʻoniʻoní.

Paaki